Phương tiện giáo dục dạy học - Phần 2

Chia sẻ: Nguyen Hoang Phuong Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:38

Thêm vào BST

Báo xấu

609
lượt xem 188
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

- Phân loại được các phương tiện kỹ thuật dạy học (PTKT DH) cơ bản theo các dấu hiệu nhận biết cơ bản. - Nắm được chức năng và công dụng của PTKT DH. - Nắm được các nguyên tắc sử dụng PTKT DH. - Phân loại và biết được công dụng, tình huống sử dụng các phương tiện hỗ trợ sử dụng PTKT DH. - Nắm vững công dụng, các tính năng và cách sử dụng, bảo quản các PTKT DH hỗ trợ dạy học như tivi, video, máy chiếu qua đầu, máy chiếu hình đa phương tiện. 2. Kỹ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phương tiện giáo dục dạy học - Phần 2

Tiểu mô - đun 1 Phương tiện kỹ thuật dùng trong dạy học I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Phân loại được các phương tiện kỹ thuật dạy học (PTKT DH) cơ bản theo các dấu hiệu nhận biết cơ bản. - Nắm được chức năng và công dụng của PTKT DH. - Nắm được các nguyên tắc sử dụng PTKT DH. - Phân loại và biết được công dụng, tình huống sử dụng các phương tiện hỗ trợ sử dụng PTKT DH. - Nắm vững công dụng, các tính năng và cách sử dụng, bảo quản các PTKT DH hỗ trợ dạy học như tivi, video, máy chiếu qua đầu, máy chiếu hình đa phương tiện. 2. Kỹ năng - Thực hành sử dụng được các PTKT DH cơ bản giới thiệu trong tài liệu. - Biết sử dụng các PTKT DH đơn giản. - Biết vận dụng linh hoạt các phương tiện hỗ trợ dạy học. - Biết tổ chức tiết học có sử dụng PTKT DH. 3. Thái độ - Chủ động và tự tin trong việc sử dụng các PTKT DH. - Có ý thức sử dụng PTKT DH hỗ trợ dạy học. II. Giới thiệu tiểu mô - đun 1. Thời gian 1 đvht = 15 tiết (8 tiết lý thuyết + 7 tiết thực hành). 2. Danh mục các chủ đề Tên các chủ đề Số tiết Trang số Chủ đề Phương tiện dạy học 1 6 1: Chủ đề Phân loại PTKT DH cơ bản 1 11 2: Chủ đề Các nguyên tắc sử dụng PTKT DH cơ bản 1 16 3: Chủ đề Chuẩn bị tiết học có sử dụng PTKT DH cơ bản 2 21 4: Chủ đề Máy chiếu qua đầu và cách sử dụng 5 23 5: Chủ đề Máy chiếu hình đa phương tiện và cách sử dụng 5 31 6: III. Tài liệu và thiết bị để thực hiện tiểu mô - đun 1. Thiết bị và đồ dùng trực quan 5
- Tivi, video, máy chiếu qua đầu, máy chiếu hình đa phương tiện. 2. Tài liệu tham khảo - Nguyễn Ngọc Bảo, Hà Thị Đức. Hoạt động dạy học ở trường THCS. NXB GD - 1999. - Tô Xuân Giáp. Phương tiện dạy học. NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp - 1992. - Đỗ Huân. Sử dụng thiết bị nghe nhìn trong dạy và học. NXB ĐHQG Hà Nội - 2001. 3. Học liệu - Các tiêu chuẩn cơ bản về an toàn. - Biết sử dụng các phần mềm MicroSoft Word và MicroSoft PowerPoint hoặc các phần mềm tương tự. - Biết sử dụng tivi, video, máy chiếu qua đầu, máy chiếu hình đa phương tiện cùng các thiết bị hỗ trợ để sử dụng phương tiện kỹ thuật (PTKT) trong dạy học như máy in, máy photocopy, bảng chiếu. 4. Băng hình - Băng hình 1: Cấu tạo và hướng dẫn sử dụng máy chiếu hình đa phương tiện. - Băng hình 2: Dạy học có sự hỗ trợ của máy chiếu qua đầu. IV. Nội dung tiểu mô - đun Chủ đề 1: Phương tiện dạy học 1. Mục tiêu * Kiến thức - Nắm được khái niệm phương tiện dạy học (PTDH), PTKT dùng trong dạy học. * Kỹ năng - Nắm chắc hoạt động dạy, học cùng quá trình dạy học. - Tìm hiểu PTDH thông qua khái niệm, thể hiện qua ý nghĩa, nắm được các loại phương tiện cùng cách phân loại. * Thái độ - Bước đầu tìm hiểu ý nghĩa PTDH và phân loại được chúng khi gặp. - Kích thích tìm hiểu và sử dụng PTDH. 2. Tài liệu - Nguyễn Ngọc Bảo, Hà Thị Đức. Hoạt động dạy học ở trường THCS. NXB GD - 1999 (trang 186 - 191). - Tô Xuân Giáp. Phương tiện dạy học. NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp - 1992 (trang 6, 21 - 23, 38 - 42, 47 - 69). 3. Nội dung 1 tiết (lý thuyết) Hoạt động 1 Khái niệm Phương tiện dạy học Thông tin cho hoạt động 1 Như chúng ta đã biết, quá trình dạy học gồm có hoạt động dạy và hoạt động học, trong đó diễn ra quá trình tái sản xuất những kinh nghiệm xã hội của nhân loại. Cũng như bất kỳ một quá trình sản xuất nào, quá trình dạy học cũng phải sử dụng những phương tiện lao động nhất định. Phương tiện lao động sư phạm rất đa dạng. Nó bao gồm những phương tiện 6
vật chất, phương tiện thực hành, phương tiện trí tuệ. ở đây chúng ta chỉ nghiên cứu PTDH vật chất với ý nghĩa là công cụ lao động của người dạy và người học, và được nói gọn là PTDH. Song, khi đề cập đến các PTDH với cách sử dụng chúng thì phần nào đã nói đến phương tiện thực hành. Từ cách hiểu PTDH như vậy, có thể đi tới định nghĩa của nó như sau: PTDH là tập hợp những đối tượng vật chất được người dạy sử dụng với tư cách là những phương tiện tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người học, là phương tiện nhận thức của người học, thông qua đó mà thực hiện những nhiệm vụ dạy học. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các tài liệu sau: + Hoạt động dạy, học. + Quá trình dạy học. + Các phương tiện lao động sư phạm. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Thế nào là hoạt động dạy? + Thế nào là hoạt động học? + Hãy nêu các phương tiện lao động sư phạm cơ bản. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập là các câu hỏi ở nhiệm vụ 1, sau đó thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 1 Hãy trả lời các câu hỏi sau: Thế nào là phương tiện dạy học? Cho ví dụ về các phương tiện bạn đã được biết. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Phương tiện dạy học là tập hợp những đối tượng vật chất được người dạy sử dụng với tư cách là những phương tiện tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người học, là phương tiện nhận thức của người học, thông qua đó mà thực hiện những nhiệm vụ dạy học. Ví dụ: tivi, đầu đĩa, máy vi tính v.v.. Hoạt động 2 Ý nghĩa của phương tiện dạy học Thông tin cho hoạt động 2 7
Từ sự nghiên cứu khái niệm quá trình dạy học, chúng ta nhận thấy rằng hoạt động dạy là hoạt động tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh, mà một trong những nhiệm vụ tổ chức điều khiển nhận thức đó của giáo viên là việc tổ chức, điều khiển quá trình tri giác cảm tính những hiện tượng hoặc đối tượng được nghiên cứu của học sinh. Song, những hiện tượng, đối tượng đó không phải bao giờ cũng được hiện ra một cách trực tiếp ở ngay phòng học. Trong trường hợp đó PTDH tạo khả năng tái hiện chúng một cách gián tiếp thông qua hình vẽ, tranh ảnh, sơ đồ, mô hình v.v... Nhờ chúng mà tạo nên trong ý thức của người học sinh những hình ảnh trực quan cảm tính của những hiện tượng và sự vật. Sản phẩm mà PTDH tạo ra thường là hình ảnh chủ quan, trong đó chỉ phản ánh mặt bên ngoài của đối tượng hoặc hiện tượng. Nhiệm vụ của dạy học là làm sao để từ những hình ảnh trực quan cảm tính dẫn học sinh hiểu bản chất của hiện tượng hoặc sự vật. Việc chuyển hoá đó có liên hệ với tư duy trừu tượng, với việc đưa vào và sử dụng những khái niệm trừu tượng. Với điều đó, những hình ảnh trực quan đảm bảo mối liên hệ thường xuyên giữa tư duy với hiện tượng hoặc đối tượng nghiên cứu khi cung cấp cho tư duy tài liệu thông tin cần thiết. Chúng thực hiện hai chức năng cơ bản: - Chức năng nhận thức: làm phong phú quá trình tư duy bằng nhiều chi tiết đã bị mất đi trong những khái niệm trừu tượng và giúp vạch ra những thuộc tính bên trong của đối tượng và hiện tượng được nghiên cứu. - Chức năng điều khiển hoạt động nhận thức của người học: Những hình ảnh trực quan cảm tính được hoàn thiện và được làm phong phú không ngừng trong quá trình nhận thức bằng những thuộc tính đặc biệt của chúng. PTDH là trợ thủ không thể thay thế được của người giáo viên ở giai đoạn hình thành tư duy trừu tượng cho học sinh. ở giai đoạn này những hình ảnh trực quan cảm tính bao giờ cũng là thành phần và tiền đề bắt buộc của tư duy. Tư duy dù đạt đến mức độ cao như thế nào ít nhiều nó cũng vẫn cần đến trực quan cảm tính, cần đến hình ảnh. ở giai đoạn kết thúc sự nghiên cứu hiện tượng hoặc sự vật cần phải chỉ cho học sinh sự vận dụng trong thực tiễn của nó. Điều đó cũng sẽ khó đạt được nếu thiếu sử dụng những PTDH. Vì vậy, ở cả giai đoạn trực quan cảm tính, giai đoạn tư duy trừu tượng và ở cả giai đoạn giới thiệu cho học sinh sự vận dụng thực tiễn những hiện tượng hoặc sự vật nghiên cứu cũng cần phải sử dụng những PTDH. Đối với người học, PTDH là công cụ nhờ nó mà họ nhận thức được thế giới xung quanh. - Việc sử dụng những PTDH giúp họ có thông tin đầy đủ và sâu sắc hơn về đối tượng hoặc hiện tượng nghiên cứu và chính bằng cách đó mà tạo điều kiện nâng cao chất lượng dạy học. - PTDH giúp làm thoả mãn và làm phát triển hứng thú của người học. - Làm cho tài liệu học tập trở nên vừa sức hơn đối với họ bằng tính trực quan được thông qua. - Tăng cường hoạt động lao động của người học và bằng cách đó cho phép nâng cao nhịp điệu nghiên cứu tài liệu học tập. - PTDH giúp tăng cường hoạt động độc lập, tự lực. - Làm tăng tính tự lực trong tiết học của học sinh. Những điều trình bày ở trên đã nói lên vai trò và tác dụng của PTDH không chỉ trong hoạt động nhận thức của học sinh mà cả trong việc thực hiện những chức năng quan trọng 8
đối với hoạt động dạy của người giáo viên, khi làm tăng khả năng của họ như là nhà giáo dục, như là một nguồn thông tin, nhà tổ chức và người kiểm tra, kiểm soát. Trong trường hợp tổ chức vận dụng đúng đắn về mặt sư phạm, PTDH đóng vai trò như là nguồn thông tin và giải phóng người giáo viên khỏi nhiều công việc có tính chất thuần tuý kỹ thuật trong tiết học, chẳng hạn như thông báo thông tin, để có nhiều thời gian hơn cho công tác sáng tạo trong hoạt động với học sinh. PTDH tạo khả năng vạch ra một cách sâu sắc hơn, trình bày rõ ràng dễ hiểu, đơn giản hơn nội dung tài liệu học tập, tạo điều kiện hình thành cho họ động cơ học tập đúng đắn. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + ý nghĩa các mô hình dạy học trong quá trình dạy học. + Phân tích quá trình truyền tải thông tin từ các phương tiện hỗ trợ dạy học tới người học? Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Sinh viên thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Các chức năng nhận thức? + Chức năng điều khiển nhận thức của người học? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập là nhiệm vụ 2 và thảo luận các nội dung. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 2 Hãy trả lời câu hỏi sau: Vai trò của phương tiện dạy học? Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Phương tiện dạy học có các vai trò chính sau: - Việc sử dụng những PTDH giúp người học có thông tin đầy đủ và sâu sắc hơn về đối tượng hoặc hiện tượng nghiên cứu và chính bằng cách đó mà tạo điều kiện nâng cao chất lượng dạy học. - PTDH giúp làm thoả mãn và làm phát triển hứng thú của người học. - Làm cho tài liệu học tập trở nên vừa sức hơn đối với họ bằng tính trực quan được thông qua. - Tăng cường hoạt động lao động của người học và bằng cách đó cho phép nâng cao nhịp điệu nghiên cứu tài liệu học tập. - PTDH giúp tăng cường hoạt động độc lập, tự lực. - Làm tăng tính tự lực trong tiết học của học sinh. Hoạt động 3 Một số loại phương tiện dạy học Thông tin cho hoạt động 3 Phương tiện dạy học hết sức đa dạng. Thành phần của các loại PTDH phụ thuộc vào trình độ phát triển khoa học kỹ thuật. Trong nhà trường chúng ta trước đây thường được trang bị những phương tiện ít có tính kỹ thuật hơn, đúng hơn là ít phải dùng điện năng hơn nên được gọi là đồ dùng dạy học, rõ hơn nữa là đồ dùng dạy học trực quan hay PTDH trực 9
quan. 30 năm gần đây, do sự tiến bộ của khoa học - kỹ thuật đã xuất hiện những PTDH trực quan. Thực ra những phương tiện kỹ thuật dạy học như những phương tiện nghe - nhìn cũng có tính trực quan, cũng là đồ dùng dạy học. Vì vậy cách phân loại có tính chất hoàn toàn quy ước, tương đối mà thôi. Đồ dùng dạy học trực quan bao gồm: mẫu vật, hình mẫu (makét), mô hình, phương tiện đồ hoạ như tranh, hình vẽ, sơ đồ, bản đồ v.v... thiết bị và đồ dùng thí nghiệm, sách giáo khoa và tài liệu dạy học khác. Phương tiện dạy học kỹ thuật bao gồm các phương tiện nghe - nhìn, các máy kiểm tra, máy dạy học. Trong số những loại phương tiện đó, phương tiện nghe - nhìn chiếm vị trí quan trọng nhất. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau đối với các loại hỗ trợ việc dạy học: + Mẫu vật, hình mẫu, mô hình, tranh, hình ảnh, sơ đồ, bản đồ. + Các thiết bị thể hiện sự nghe, nhìn và các thiết bị đồng thời cả hai chức năng nghe và nhìn. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Thế nào là giá mang thông tin? + Hãy nêu các phương tiện chuyển tải thông tin. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập của nhiệm vụ 2 và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 3 Hãy trả lời các câu hỏi sau: Hãy kể tên và bước đầu phân loại phương tiện dạy học mang tính hiện đại hỗ trợ việc dạy học theo tính chất nghe và nhìn mà thiết bị thể hiện? Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 Các phương tiện nghe - nhìn bao gồm: - Các giá mang thông tin như bản trong, phim, băng từ âm, băng từ âm - hình, đĩa ghi âm, ghi hình, đĩa máy tính, CD - ROM v.v... - Các phương tiện chuyển tải thông tin ghi ở các giá mang thông tin như đèn chiếu, máy chiếu phim, cassettes, video, máy quay phim (camera), máy tính (computer) v.v.. Hoạt động 4 Khái quát về việc sử dụng phương tiện dạy học Thông tin cho hoạt động 4 Phương tiện dạy học có ý nghĩa to lớn như trên đã trình bày, song không phải tự thân nó có toàn bộ ý nghĩa đó. Nói cách khác là không phải cứ sử dụng PTDH là có tác dụng dạy học - giáo dục mà còn phụ thuộc rất nhiều vào việc người giáo viên sử dụng nó như thế nào, vào cách nghiên cứu, chế biến tài liệu dạy học với việc sử dụng phương tiện đó mà họ sẽ tiến hành. Tiết học với việc sử dụng những phương tiện kỹ thuật dạy học đó là một kiểu tiết học mới mà trong đó bắt buộc người giáo viên phải sử dụng phương pháp dạy học phù hợp với chúng. Những PTDH, đặc biệt là những phương tiện kỹ thuật dạy học, làm thay đổi cấu 10
trúc và cả nhịp điệu tiết học và kết quả dẫn tới là làm thay đổi vị trí người giáo viên trong tiết học. Đồng thời điều đó đòi hỏi trình độ lành nghề của người giáo viên cao. Hiệu quả sử dụng những PTDH càng lớn khi họ có trình độ nghiệp vụ càng cao. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + ý nghĩa từng PTKT DH đối với việc dạy học. + Sử dụng PTKT DH đối với từng điều kiện cụ thể. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Mục đích sư phạm sử dụng PTKT DH? + Xác định tính năng từng PTKT DH đối với từng bài dạy, chọn thời điểm nào để sử dụng chúng, sử dụng trong thời gian bao lâu? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 4. Hãy trả lời các câu hỏi sau: Hãy nêu một số việc trong tiết học khi sử dụng PTDH hỗ trợ dạy học? Thông tin phản hồi cho hoạt động 4 Trong một tiết học có sử dụng PTDH hỗ trợ dạy học có các việc sau: - Xác định PTDH một cách thích hợp nhằm phát huy tính tích cực, tự lực nhận thức của học sinh trong việc lĩnh hội tài liệu học tập. - Xác định chính xác những PTDH nào cần thiết phải sử dụng qua tìm hiểu tính năng của từng phương tiện. - Xác định vị trí của những phương tiện đó trong tiết học. - Thời lượng sử dụng phương tiện đó. Chủ đề 2: Phân loại phương tiện kỹ thuật dạy học cơ bản 1. Mục tiêu * Kiến thức - Phân loại được các PTKT cơ bản dùng trong dạy học ở tiểu học theo các dấu hiệu nhận biết cơ bản. - Nắm được khái quát chức năng và công dụng của PTKT trong dạy học. * Kỹ năng - Phân loại được PTKT DH khi gặp. * Thái độ - Bước đầu dựa trên việc phân loại PTKT DH xác định điều kiện cho phép ứng dụng chúng trong việc dạy học. 2. Tài liệu 11
- Nguyễn Ngọc Bảo, Hà Thị Đức. Hoạt động dạy học ở trường THCS. NXB GD - 1999 (trang 189 - 190). - Tô Xuân Giáp. Phương tiện dạy học. NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp - 1992 (trang 38 - 42). - Đỗ Huân. Sử dụng thiết bị nghe nhìn trong dạy và học. NXB ĐHQG Hà Nội - 2001 (trang 2 - 4, 8). 3. Nội dung 1 tiết (lý thuyết) Hoạt động 1 Phân loại dựa theo loại hình nghe nhìn mà thiết bị thể hiện Thông tin cho hoạt động 1 Một số PTDH đã được học trong chủ đề 1: - Thiết bị ghi - đọc tiếng băng từ/máy ghi âm. - Thiết bị ghi hoặc ghi - đọc đĩa CD. - Thiết bị (phòng) học ngoại ngữ. - Máy chiếu qua đầu. - Máy chiếu phim slide. - Máy chiếu vật thể. - Máy tính và mạng máy tính. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc thông tin sau: + Những phương tiện mang thông tin nghe nhìn. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Thiết bị nghe? + Thiết bị nhìn? + Thiết bị nghe và nhìn? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp thảo luận nhiệm vụ 2. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Đánh giá hoạt động 1 Hãy trả lời các câu hỏi của nhiệm vụ 2? Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Thiết bị nghe Bao gồm các thiết bị hoặc nhóm thiết bị sau: - Thiết bị ghi - đọc tiếng băng từ/máy ghi âm. - Thiết bị ghi hoặc ghi - đọc đĩa CD. - Thiết bị (phòng) học ngoại ngữ. Thiết bị nhìn 12
Bao gồm các thiết bị hoặc nhóm thiết bị sau: - Máy chiếu qua đầu. - Máy chiếu phim slide. - Máy chiếu vật thể. Thiết bị nghe - nhìn Bao gồm các thiết bị hoặc nhóm thiết bị sau: - Thiết bị ghi - đọc hình tiếng bằng băng từ/đầu video. - Thiết bị đọc hoặc ghi - đọc hình tiếng bằng đĩa CD/đầu VCD. - Thiết bị phát hình tiếng máy tính/máy chiếu. - Máy tính và mạng máy tính. Hoạt động 2 Phân loại dựa theo nguyên lý cấu tạo cơ bản của thiết bị Thông tin cho hoạt động 2 - Thiết bị quang học. - Thiết bị điện tử. - Thiết bị máy tính. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + Cấu tạo cơ bản của PTKT DH thông dụng. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Thế nào là thiết bị Quang học - Điện tử? + Thế nào là thiết bị Điện tử? + Thế nào là thiết bị Computer? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). Đánh giá hoạt động 2 Hãy trả lời câu hỏi sau: Hãy phân loại PTDH theo nguyên lý cấu tạo cơ bản của thiết bị. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Hiện nay, do những áp dụng rộng rãi tiến bộ của kỹ thuật và công nghệ vào lĩnh vực sản xuất thiết bị nghe nhìn, mỗi thiết bị nghe nhìn thường là một sản phẩm tổng hợp của nhiều lĩnh vực khác nhau. Vì vậy, việc phân chia thiết bị như hình 1 sau chỉ mang tính chất tương đối. 13
Phương tiện dạy học Thiết bị Thiết bị Thiết bị Quang học - Điện tử Điện tử Computer Máy Máy Máy Máy chiếu Máy Máy Máy Phòng Máy vi Mạng chiếu chiếu chiếu hình đa chiếu chiếu TV/ ghi âm học tính máy qua đầu slide vật thể phương phim phản Video ngoại tính tiện quang ngữ Hình 1 Hoạt động 3 Chức năng và công dụng cơ bản của các thiết bị dạy học nghe nhìn cơ bản Thông tin cho hoạt động 3 14
Bảng sau không chỉ giúp bạn nắm được chức năng và công dụng cơ bản của các PTKT DH mà còn đưa ra một số gợi ý trong việc sử dụng PTKT trong việc dạy và học sao cho hiệu quả. Việc trình bày chi tiết chức năng, công dụng và cách sử dụng hiệu quả PTKT DH sẽ được trình bày chi tiết trong chủ đề 5 và chủ đề 6. Để tăng tính thiết thực, hiện đại của cuốn sách, những PTKT DH đã quen thuộc hoặc trở nên ít thông dụng như máy chiếu phim, máy ghi âm, TV ... sẽ không được trình bày thành những nội dung riêng biệt. Thiết TT Khả năng Hỗ trợ kèm theo Gợi ý áp dụng bị Chiếu hình ảnh mầu hoặc - Phim chiếu. - Thích hợp cho đen trắng được chuẩn bị - Kinh nghiệm chế việc trình chiếu các bằng máy tính hoặc thủ công tạo phim. nội dung khác nhau Máy dùng để giới thiệu sơ đồ. Mô - Kinh nghiệm sử cho mọi đối tượng. 1. chiếu hình chi tiết máy, tiết học dung thiết bị. qua đầu tóm tắt tại phòng thực hành, giờ lý thuyết cho mọi nội dung. Chiếu hình ảnh dương bản - Phim, máy ảnh. Đặc biệt hiệu quả Máy mầu sắc hoặc đen trắng dùng - Kinh nghiệm chế trong việc giới thiệu 2. chiếu để giới thiệu sơ đồ, hình tạo và sử dụng. các khoá học, tiết slide mẫu, vật thật, các động tác, - Sử dụng thiết bị. học cần chiếu hình, tình huống chuẩn. ảnh thật, mầu sắc. Có khả năng chiếu, phóng to - Kinh nghiệm sử Đặc biệt hiệu quả ba chiều vật mẫu, vật thật dụng thiết bị. khi cần giới thiệu, Máy dùng để giới thiệu linh kiện, - Các vật thật thích phóng to vật học có 3. chiếu dụng cụ, chi tiết thiết bị, con hợp về kích thước. kích thước nhỏ. vật thể giống dưới dạng tĩnh vật v.v.. Kết nối với máy tính, đầu - Đầu LCD. Thích hợp cho việc video, máy chiếu vật thể để - Máy tính/máy trình chiếu các nội phóng to hình động hoặc tĩnh chiếu CD dung khác nhau cho Máy với ảnh mầu hoặc đen trắng video/máy chiếu mọi đối tượng. Đặc dùng để chiếu hoặc phóng sơ băng video. biệt hiệu quả trong chiếu 4. hình đa đồ hình mẫu, vật thật, các - Máy ảnh số trình chiếu hội phương động tác, tình huống, cảnh (digital photo giảng, hội thảo quan chuẩn. đông người. tiện cammera). - Cách thức lắp đặt và sử dụng. - Sử dụng thiết bị. Có công dụng ghi, phát âm Hệ thống tăng âm Thuận lợi cho việc Máy thanh, tiếng nói dùng trong khi cần thiết. học cơ động. 5. việc ghi chép và phát tiết ghi âm học, âm thanh chuyên đề đặc biệt được dùng trong việc 15
Thiết TT Khả năng Hỗ trợ kèm theo Gợi ý áp dụng bị học tập ngoại ngữ. Dùng để giới thiệu đồ vật, - Băng video. Đặc biệt hiệu quả các hoạt động, thao tác tĩnh - Kinh nghiệm biên khi trình chiếu các TV/Vid hoặc chuyển động. tập, dựng cảnh. tiết học, các thao 6. eo tác mẫu đã được ghi hình, các khoá học từ xa. Có khả năng dạy, học tích - Băng từ. Đặc biệt hiệu quả cực ngôn ngữ và đánh giá kết - TV/Video. trong việc dạy và quả học tập đồng thời cho - Tài liệu học tập. học ngôn ngữ cho Phòng nhiều đối tượng học tập. nhóm hoặc lớp có 7. học - Các thiết bị, đồ các trình độ nhập tiếng dùng để duy trì hoạt học khác nhau. động bình thường của phòng học (bàn ghế, điều hoà...). Có khả năng tổ chức việc - Đĩa mềm, máy in, - Tận dụng việc sử dạy và học tích cực cũng giấy in. dụng phần mềm Máy như kiểm tra đánh giá kết - Các phần mềm giáo dục đào tạo tính, quả học tập theo các phần dạy học. hiện có. 8. mạng mềm dạy học cho cá nhân, - Các thiết bị, đồ - Chế bản in giấy máy hoặc đồng thời cho nhóm lớp dùng để duy trì hoạt hoặc phim. tính (trong trường hợp được nối động bình thường mạng). của phòng học (bàn ghế, điều hoà...) Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + Chức năng và công dụng cơ bản của các thiết bị dạy học nghe nhìn cơ bản. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Chức năng và công dụng cơ bản của các thiết bị dạy học nghe nhìn cơ bản? + Các thiết bị hỗ trợ kèm theo các PTKT trên trong quá trình sử dụng? + Dựa vào chức năng, các hỗ trợ đi của thiết bị đi kèm. Hãy đề xuất các ứng dụng có thể cho các loại thiết bị đó? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 3 16
Trình bày chức năng cơ bản của từng loại PTKT DH hỗ trợ dạy học?. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Trình bày phần công dụng của bảng trên, kể cả các thiết bị như tivi, đầu đọc đĩa .v.v.. Chủ đề 3: Các nguyên tắc sử dụng Phương tiện kỹ thuật dạy học cơ bản 1. Mục tiêu * Kiến thức - Nắm được các nguyên tắc sử dụng PTKT trong dạy học bao gồm an toàn, vừa sức và hiệu quả. * Kỹ năng - Tăng hiệu quả sư phạm của nội dung và phương pháp. * Thái độ - Có phương pháp dạy học phù hợp. 2. Tài liệu - Tô Xuân Giáp. Phương tiện dạy học. NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp - 1992 (trang 43 - 45). - Đỗ Huân. Sử dụng thiết bị nghe nhìn trong dạy và học. NXB ĐHQG Hà Nội - 2001 (trang 9 - 13). 3. Nội dung 1 tiết (lý thuyết). Hoạt động 1 Đảm bảo an toàn Thông tin cho hoạt động 1 Các PTKT DH thường được sử dụng với điện áp cao, cường độ ánh sáng lớn và độ khuyếch đại âm thanh có thể lớn hơn mức cần thiết ,vì vậy cần chú ý các nội dung an toàn sau: 1. An toàn về điện - Những cán bộ thường xuyên sử dụng và bảo dưỡng PTKT DH cần phải có kỹ năng an toàn và sơ cứu điện giật. - Các thiết bị nghe nhìn cần có dây cắm nguồn tiếp địa để tránh điện giật do điện áp cao rò ra vỏ thiết bị. - Cần chú ý đặc biệt những khu vực có ghi ký hiệu điện cao áp. - Không tự động mở vỏ bảo vệ thiết bị. Trong trường hợp cần mở, cần rút phích cắm điện. - Khi không dùng PTKT DH trong thời gian dài cần rút phích cắm ra khỏi ổ điện. 2. An toàn thị giác 17
- Một số PTKT DH (như máy chiếu qua đầu, slide...) có cường độ chiếu sáng rất lớn có thể gấp nhiều lần cường độ ánh sáng mà mắt người có thể chịu đựng trong thời gian ngắn. Vì vậy, tránh để cho ánh sáng các phương tiện trên chiếu thẳng mắt giáo viên và học sinh trong khoảng cách gần. - Một số thiết bị như thiết bị chiếu vật thể (sử dụng theo nguyên tắc phản quang) có tấm phủ bảo vệ lọt sáng. Khi sử dụng cần sử dụng tấm phủ và tuân thủ qui trình sử dụng. 3. An toàn thính giác - Một số PTKT DH có thể có hệ thống khuyếch đại ngoài rất lớn, tuỳ theo kích thước của phòng học và vị trí học viên, cần điều chỉnh âm lượng (volume) đủ nghe. Cường độ âm thanh vượt quá 55dBA (đối với phòng học, phòng hội họp). Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + Các thông tin trên các sản phẩm PTKT DH về an toàn đối với người sử dụng. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Thế nào là an toàn điện? + An toàn thị giác? + An toàn thính giác? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 1 Trả lời theo các câu hỏi kiểm tra sau đây: - Bạn đã kết thúc học chủ đề 2 “Phân loại PTKT DH cơ bản” chưa? - Bạn hãy nêu tên ba nội dung an toàn - Bạn có hiểu vì sao dây và ổ cắm thiết bị nghe nhìn cần được tiếp địa? - Vì sao bạn không nên thử nhìn vào ống kính máy chiếu qua đầu, máy chiếu slide, máy chiếu CIP v.v... khi chúng đang làm việc? - Đánh dấu âm lượng/tiếng ồn tối đa cho phép: - Trong phòng học: • 45 dBA 55 dBA 90 dBA - Trong điều kiện có tiếng ồn lớn như xưởng nghề v.v.. • 55 dBA 70 dBA 90 dBA Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 18
Bạn đã kết thúc học chủ đề 2 “Phân loại PTKT DH cơ bản” chưa? Có Không Bạn hãy nêu tên ba nội dung an toàn Đạt Chưa đạt Bạn có hiểu vì sao dây và ổ cắm thiết bị nghe nhìn cần được tiếp địa? Đạt Chưa đạt Vì sao bạn không nên thử nhìn vào ống kính máy chiếu qua đầu, máy Đạt Chưa đạt chiếu slide, máy chiếu CIP v.v... khi chúng đang làm việc? Đánh dấu âm lượng/tiếng ồn tối đa cho phép: • Trong phòng học: 45 dBA 55 dBA 90 dBA Đạt Chưa đạt • Trong điều kiện có tiếng ồn lớn như xưởng nghề v.v.. 55 dBA 70 dBA 90 dBA Để hiểu và vận dụng được các nguyên tắc sử dụng PTKT DH các câu trả lời phải là “Đạt” và “Có”. Hoạt động 2 Đảm bảo tính vừa sức Thông tin cho hoạt động 2 Nguyên tắc này mang đặc tính tâm lý - sư phạm và nó có liên quan tới cách thức sử dụng PTKT DH. 1. Sử dụng PTKT DH đúng lúc, đúng chỗ - Chỉ sử dụng PTKT DH vào thời điểm thích hợp của tiết học hoặc giờ thực hành. - Cần tuân thủ kế hoạch sử dụng PTKT DH, kế hoạch này cần dành ưu tiên cho những môn, giờ học cần thiết. - Không lạm dụng PTKT DH. - Trước và sau thời điểm sử dụng có thể không nên bật thiết bị hoặc cần tắt thiết bị để tránh gây phân tán cho học sinh. 2. Sử dụng PTKT DH phù hợp tâm sinh lý học sinh tiểu học - Sử dụng PTKT phù hợp đặc điểm lứa tuổi học sinh tiểu học. - Học sinh cần được hướng dẫn và thực tập trước cách thức sử dụng PTKT DH cần thiết. - Các điều kiện về kích thước bảng, bàn ghế, ánh sáng, độ ẩm, an toàn điện... trong phòng học có sử dụng PTKT DH cần tuân thủ các tiêu chuẩn về nhân trắc và đồ dùng, thiết bị dạy học của Việt Nam. Nhiệm vụ 19
- Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin qua các câu hỏi sau: + Khi nào thì gọi là dạy học đúng lúc, đúng chỗ? + Nêu ví dụ cụ thể khi dạy học ở tiểu học. + Khi nào thì gọi là dạy học đủ cường độ tiếp thu của người học? Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Khi nào thì áp dụng các PTKT DH một cách có hệ thống, đa dạng các hình thức của phương tiện? + Khi chọn các PTKT DH ta cần tìm hiểu nội dung của chúng và khả năng áp dụng đồng bộ chúng như thế nào? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 2 Trả lời theo các câu kiểm tra sau đây: - Bạn thử nêu 3 lời khuyên cho các bạn trong việc sử dụng PTKT DH để hình thành kỹ năng. - Vì sao cần có kế hoạch sử dụng, bảo dưỡng PTKT DH? Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Bạn thử nêu 3 lời khuyên cho các bạn trong việc sử dụng PTKT DH Đạt Chưa đạt để hình thành kỹ năng. Vì sao cần có kế hoạch sử dụng, bảo dưỡng PTKT DH? Đạt Chưa đạt Để hiểu và vận dụng được các nguyên tắc sử dụng PTKT DH các câu trả lời phải là “Đạt”. Hoạt động 3 Đảm bảo tính hiệu quả Thông tin cho hoạt động 3 Hiệu quả sư phạm và hiệu quả kinh tế cần được cân nhắc khi sử dụng PTKT DH. 1. Định hướng hình thành kỹ năng - Các giờ sử dụng PTKT DH cần được chuẩn bị không chỉ để cho tiết học hoặc giờ thực hành thêm sinh động, phong phú mà còn nhằm hình thành kỹ năng cho học sinh. Vì vậy, mục tiêu cũng như các nội dung bài học của các tiết/giờ học có PTKT DH (nội dung trình chiếu, nội dung nghe) cần phải mang tính hình thành kỹ năng cao, tránh dài dòng, không tập trung vào trọng tâm. - Cố gắng sử dụng tối đa khả năng kiểm tra đánh giá của PTKT DH. 2. Lựa chọn sử dụng phương tiện khi biết rõ việc sử dụng nó có hiệu quả - Phương tiện kỹ thuật dạy học được lựa chọn phải đảm bảo nâng cao chất lượng của giờ dạy học, hỗ trợ hoạt động của giáo viên và học sinh. 3. Quản lý 20
- Cần có phòng hoặc nơi chuyên cất giữ, bảo quản PTKT DH. Các phòng này cần có nội qui sử dụng. - Cần có cán bộ chuyên trách về phòng PTKT DH như cán bộ chịu trách nhiệm quản lý phòng máy tính, phòng ngoại ngữ, phòng cất giữ bảo quản, thiết bị, phương tiện nghe nhìn. - Cần có kế hoạch sử dụng PTNN. Kế hoạch này cần được xây dựng trên nguyên tắc thống nhất giữa nhu cầu hiện tại, dự báo tương lai và khả năng hỗ trợ của cơ sở đào tạo. Kế hoạch cần được thể hiện thành văn bản và có sự chấp thuận và hỗ trợ của lãnh đạo cơ sở đào tạo. 4. Phát triển - Không nên mua sắm các thiết bị quá cũ kỹ lạc hậu hoặc khó có khả năng nâng cấp, phát triển. - Trong kế hoạch sử dụng PTKT DH cần có kế hoạch, nội dung bảo dưỡng, mua sắm bổ sung. Các nội dung này cần có khoản mục kinh phí dự kiến cần hỗ trợ. - Các cán bộ quản lý, giáo viên sử dụng PTKT DH cần tự học hoặc được cử tham gia các khoá học nâng cao về sử dụng PTKT DH. 5. Đảm bảo tính thẩm mỹ cao - Tránh lạm dụng hình ảnh, ánh sáng, màu sắc loè loẹt trong các nội dung trình chiếu. - Cần kết hợp hài hoà việc bố trí thiết bị với màu sắc, kích thước sàn trần, cửa sổ, bảng, bàn ghế trong phòng học. 6. Khuyến khích sử dụng tối đa PTKT DH trong điều kiện cho phép - Nếu bạn có khả năng sử dụng an toàn, vừa sức và hiệu quả PTKT DH nên sử dụng và khuyến khích các giáo viên và học viên khác sử dụng tối đa chúng trong dạy và học. - Công việc lập kế hoạch, tổ chức và triển khai sử dụng PTKT DH trong một cơ sở đào tạo có thể tham khảo trong Phụ lục 6 và Phụ lục 7. Trong đó bạn có thể tìm hiểu việc xây dựng các bước triển khai cũng như việc khuyến khích giáo viên trong cơ sở sử dụng PTKT DH; xây dựng tiến trình cho giờ giảng hoặc khoá học; lập dự trù mua sắm vật liệu... Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + Chủ đề 2. + Kết quả học của học sinh khi thực hiện tiết học có sử dụng PTKT DH. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Dạy học có hỗ trợ của PTKT DH có phải chỉ cung cấp đơn thuần kiến thức cho người học? + Lựa chọn PTKT DH cho tiết học như thế nào? Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 3 21
Trả lời theo các câu hỏi kiểm tra sau đây: - Khi mua sắm thiết bị mới liệu bạn có suy nghĩ về khả năng phát triển về nâng cấp chúng? Liệu có kinh phí cho việc đó không? - Thế nào là sử dụng ánh sáng, mầu sắc thái quá? Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 Khi mua sắm thiết bị mới liệu bạn có suy nghĩ về khả năng phát Có Không triển về nâng cấp chúng? Liệu có kinh phí cho việc đó không? Thế nào là sử dụng ánh sáng, mầu sắc thái quá? Đạt Chưa đạt Để hiểu và vận dụng được các nguyên tắc sử dụng PTKT DH các câu trả lời phải là “Đạt” và “Có”. Chủ đề 4: Thiết kế tiến trình dạy học có sử dụng phương tiện kỹ thuật dạy học 1. Mục tiêu * Kiến thức - Nắm được quy trình chuẩn bị tiết học có sử dụng PTKT DH hỗ trợ dạy học. * Kỹ năng - Xây dựng tiết học trong điều kiện có sử dụng PTKT DH hỗ trợ dạy học. * Thái độ - ý thức việc xây dựng tiết học theo đúng quy trình với việc áp dụng PTKT DH vào giảng dạy. 2. Tài liệu - Tô Xuân Giáp. Phương tiện dạy học. NXB Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp - 1992 (trang 47 - 69). - Đỗ Huân. Sử dụng thiết bị nghe nhìn trong dạy và học. NXB ĐHQG Hà Nội - 2001 (trang 27 - 31). 3. Nội dung 2 tiết (1 lý thuyết + 1 thực hành). Hoạt động 1 Các bước chuẩn bị tiết học có sử dụng phương tiện kỹ thuật dạy học Thông tin cho hoạt động 22
Những nội dung bên phải thể hiện các yếu tố, các điều kiện để thực hiện mỗi bước. Xác định tên và giới hạn tiết học - Yêu cầu đào tạo - Chương trình đào tạo tổng thể - Giới hạn tiết học Xác định mục tiêu và các tiêu chí đánh giá - Trình độ học viên - Mục tiêu tiết học - Tiêu chí đánh giá Xác định nội dung - Nội dung tiết học Xác định phương pháp và xây dựng tiến trình tiết học - Phương tiện hiện có - Tiến trình tiết học - Phương tiện, vật liệu, tài liệu Chuẩn bị tiết học với phương tiện nghe nhìn hỗ trợ - Năng lực người dạy Như vậy, để chuẩn bị được tiết học với phương tiện nghe nhìn hỗ trợ, trước khi biên soạn tiết học (không đề cập đến trong tài liệu này), cần phải xây dựng tiến trình và làm chủ phương tiện. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + Các bước chuẩn bị tiết học. + Các bước chuẩn bị tiết học với sự hỗ trợ PTKT DH. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Thế nào là mục tiêu, nội dung tiết học? + Phương pháp xây dựng tiến trình tiết học? + Các bước chuẩn bị tiết học với sự hỗ trợ PTKT DH. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 1 Hãy trình bày các bước chuẩn bị tiết học với sự hỗ trợ PTKT DH. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 23
Người giáo viên lành nghề khi sử dụng những PTDH, đặc biệt là phương tiện kỹ thuật dạy học trong một tiết học bao giờ cũng thực hiện các việc sau: - Nghiên cứu tài liệu để phân chia chúng và xác định chính xác những PTDH nào cần thiết phải sử dụng, mục đích sư phạm sử dụng từng PTDH đó, kết quả cần đạt được. - Tìm hiểu tính năng của từng phương tiện và qua đó để sử dụng phối hợp các PTDH khác nhau nhằm đạt hiệu quả sư phạm cao. - Xác định vị trí của những phương tiện đó trong tiết học, nghĩa là lựa chọn thời điểm nào của tiết học để sử dụng phương tiện đó nhằm đạt hiệu quả cao nhất. - Xác định thời lượng sử dụng phương tiện đó. - Suy nghĩ kỹ về sự phù hợp những PTDH đã lựa chọn với những PTDH khác. - Cân nhắc những biện pháp, cách thức chuẩn bị cho học sinh tri giác tài liệu học tập cũng như việc nghiên cứu tài liệu sau khi đã quan sát hoặc nghe đầy đủ. - Xây dựng kế hoạch và tiến hành tổ chức tiết học với việc sử dụng phối hợp những PTDH một cách thích hợp nhằm phát huy tính tích cực, tự lực nhận thức của học sinh trong việc lĩnh hội tài liệu học tập. Hoạt động 2 Chuẩn bị phương tiện nghe nhìn Thông tin cho hoạt động 2 Công việc chuẩn bị bao gồm chuẩn bị nội dung trình chiếu và chuẩn bị thiết bị trình chiếu. - Chuẩn bị nội dung trình chiếu: Theo tiến trình, tuỳ theo phương tiện sử dụng, các nội dung trình chiếu được chuẩn bị sao cho thích hợp với nội dung và thời lượng dự kiến. - Chuẩn bị thiết bị nghe nhìn Ta sẽ có khả năng lắp đặt và sử dụng thiết bị nghe nhìn sau khi đã kết thúc các mô - đun về các PTKT DH cơ bản. Cần lưu ý rằng khi chuẩn bị các thiết bị phục vụ tiết học cần chú ý những nội dung sau: + Thiết bị cần phải được chuẩn bị sẵn sàng trước khi tiết học bắt đầu. + Các nội dung trình chiếu phải được sắp xếp theo thứ tự trình chiếu. + Phải kiểm tra độ rõ nét, âm lượng từ các vị trí thiệt thòi nhất của lớp học. Nhiệm vụ - Nhiệm vụ 1: Cá nhân đọc các thông tin sau: + Nội dung trình chiếu. Những thu hoạch của cá nhân sau khi đọc các thông tin (phần dành cho sinh viên viết thu hoạch cá nhân sau khi đọc các thông tin). - Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm học tập với các câu hỏi sau: + Các bước chuẩn bị nội dung trình chiếu, PTKT DH với tiết học cụ thể. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 2 sau khi thảo luận nhóm). - Nhiệm vụ 3: Cả lớp làm bài tập và thảo luận. Đại diện từng nhóm thể hiện kết quả làm việc của nhóm. Cá nhân làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận nhóm (phần dành cho sinh viên làm bài tập của nhiệm vụ 3 sau khi thảo luận giữa các nhóm). Đánh giá hoạt động 2 24