Quá trình đấu tranh giữ gìn và xây dựng lực lượng cách mạng, tiến tới Đồng Khởi ở Cà Mau (1954-1960)

An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 18 (6), 79 – 87<br /> <br /> QUÁ TRÌNH ĐẤU TRANH GIỮ GÌN VÀ XÂY DỰNG LỰC LƯỢNG CÁCH MẠNG,<br /> TIẾN TỚI ĐỒNG KHỞI Ở CÀ MAU (1954 - 1960)<br /> Thái Văn Thơ1<br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Ngoại Thương, Cơ sở II Thành phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 29/05/2017<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 20/06/2017<br /> Ngày chấp nhận đăng: 12/2017<br /> Title:<br /> The process of struggling to<br /> preserving and building<br /> revolutionary forces toward<br /> Dong Khoi movement in Ca<br /> Mau (1954 - 1960)<br /> Keywords:<br /> Ca Mau, forces preserve,<br /> forces building, Dong Khoi<br /> Từ khóa:<br /> Cà Mau, giữ gìn lực lượng,<br /> xây dựng lực lượng, Đồng<br /> Khởi<br /> <br /> ABSTRACT<br /> In the period 1954 - 1960, the U.S established and supported Ngo Dinh Diem’s<br /> puppet government to repress the revolutionary forces and innocent people in<br /> South Vietnam fiercely. Because of facing difficulties and challenges, many<br /> people in the Southern Vietnam, including the people of Ca Mau province,<br /> neither succumbed nor surrendered. The Provincial Party, the Provincial Party<br /> Committee and people in Ca Mau struggled for preserving, building and<br /> developing revolutionary forces towards the Dong Khoi movement throughout<br /> the province in 1960 that led to the unsuccess of the U.S - Diem.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trong giai đoạn 1954 - 1960, Mỹ thiết lập và hỗ trợ chính quyền tay sai Ngô<br /> Đình Diệm ra sức tiến hành đàn áp, khủng bố khốc liệt vào lực lượng cách<br /> mạng và nhân dân vô tội ở miền Nam Việt Nam. Trước tình cảnh khó khăn, thử<br /> thách đó nhiều nơi ở miền Nam trong đó có Cà Mau, nhân dân không chịu<br /> khuất phục, đầu hàng. Đảng bộ, Tỉnh ủy cùng với quân dân Cà Mau đẩy mạnh<br /> quá trình đấu tranh giữ gìn, xây dựng, phát triển lực lượng cách mạng và tiến<br /> tới cao trào Đồng Khởi thắng lợi vang dội trong toàn tỉnh năm 1960, góp phần<br /> đẩy chế độ Mỹ - Diệm lâm vào tình trạng khủng hoảng triền miên sau đó.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ngày 7/5/1954, chiến dịch Điện Biên Phủ kết<br /> thúc, nhân dân Việt Nam đã làm nên chiến thắng<br /> “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” và chấm<br /> dứt quá trình 9 năm xâm lược trở lại của thực dân<br /> Pháp ở Việt Nam. Hiệp định Genève được ký<br /> kết, những tưởng chiến tranh lùi xa nhưng sau<br /> khi người Pháp đại bại rút đi thì Mỹ lại chen chân<br /> nhảy vào, với âm mưu muốn chia cắt và biến<br /> miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới và<br /> lệ thuộc vào Mỹ. Hiệp định Genève có hiệu lực,<br /> chính quyền Mỹ với sự viện trợ không ngừng về<br /> kinh tế, quân sự, cố vấn đã giúp chế độ tay sai<br /> Ngô Đình Diệm thiết lập được một “chính phủ”<br /> mới của “thế giới tự do” ở miền Nam làm đối<br /> <br /> trọng với Bắc Việt. Từ cuối năm 1954, sau khi<br /> lực lượng bộ đội tập kết ra Bắc theo quy định của<br /> Hiệp định Genève, cách mạng miền Nam phải<br /> đối mặt với nhiều khó khăn và hy sinh mất mát<br /> chưa từng có trước sự đàn áp, khủng bố khốc liệt<br /> từ chính quyền Mỹ - Diệm. Trước tình thế này,<br /> nhiệm vụ cấp thiết đặt ra cho cách mạng miền<br /> Nam nói chung và ở Cà Mau nói riêng là phải<br /> làm sao vừa đấu tranh để thi hành Hiệp định<br /> Genève vừa phải bảo tồn được lực lượng và<br /> thành quả cách mạng. Thực tế lịch sử cho thấy,<br /> Cà Mau đã giải quyết được cả hai vấn đề này một<br /> cách rất sáng tạo, độc đáo và phù hợp với thực<br /> tiễn cách mạng địa phương. Quân dân Cà Mau đã<br /> vùng lên đấu tranh kiên cường, giữ gìn, xây dựng<br /> 79<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 18 (6), 79 – 87<br /> <br /> và phát triển lực lượng cách mạng vững mạnh,<br /> tiến tới làm một cuộc quật khởi lớn - một Đồng<br /> Khởi thắng lợi vang dội năm 1960 trong toàn<br /> Tỉnh. Đó cũng là những vấn đề mà bài viết này sẽ<br /> đi sâu phân tích và làm rõ.<br /> 2. QUÁ TRÌNH ĐẤU TRANH GIỮ GÌN VÀ<br /> XÂY DỰNG LỰC LƯỢNG CÁCH<br /> MẠNG, TIẾN TỚI ĐỒNG KHỞI Ở CÀ<br /> MAU (1954 - 1960)<br /> 2.1 Tình hình ở Cà Mau sau Hiệp định<br /> Genève<br /> Theo quy định của Hiệp định Genève, Cà Mau là<br /> vùng tập kết 200 ngày của lực lượng kháng chiến<br /> miền Tây Nam Bộ. Chấp hành nghị quyết ngày<br /> 6/9/1954 của Bộ Chính trị Trung ương Đảng về<br /> tình hình mới và nhiệm vụ mới của cách mạng,<br /> Tỉnh ủy Cà Mau tiến hành tổ chức, sắp xếp lại<br /> lực lượng, chuyển hướng đấu tranh từ vũ trang<br /> sang chính trị cho phù hợp với thời kì mới. Đảng<br /> bộ, Tỉnh ủy và quân dân Cà Mau cũng bắt đầu<br /> xây dựng vùng giải phóng và vùng mới tiếp<br /> quản. Trong 200 ngày tập kết, chính quyền cách<br /> mạng làm nhiều việc có ích cho nhân dân như tu<br /> sửa cầu đường cho dân thuận tiện đi lại, giữ vững<br /> an ninh, trật tự xã hội, tiến hành đổi tiền cho dân<br /> thuận lợi buôn bán trao đổi, xây dựng bầu không<br /> khí hòa bình, vui vẻ, tạo niềm tin cho nhân dân<br /> sinh sống chờ ngày tổng tuyển cử thống nhất.<br /> Những cuộc mít tinh mừng hòa bình, chiến thắng<br /> diễn ra trong toàn tỉnh với niềm vui phấn khởi vô<br /> bờ. Nhưng niềm vui ấy lại sớm qua mau, ngày<br /> 8/2/1955 khi chuyến tàu cuối cùng rời bến vàm<br /> sông Ông Đốc cũng là lúc nhân dân Cà Mau<br /> bước vào một cuộc đấu tranh mới đầy cam go,<br /> quyết liệt. Lực lượng tập kết vừa rút quân địch đã<br /> “tiến hành lập hệ thống đồn bót dọc theo các<br /> tuyến lộ xe, kênh xáng, sông lớn nhằm khống chế<br /> các con đường giao thông huyết mạch. Chính<br /> quyền Diệm tiến hành mua chuộc, lừa mị dân<br /> chúng; xây dựng bộ máy cai trị từ tỉnh xuống tận<br /> các xã, ấp; thành lập các tổ chức chính trị phản<br /> động như “Tự vệ hương thôn”, “Thanh niên cộng<br /> hòa”, “Phụ nữ đồng phục”, ráo riết bắt lính xây<br /> <br /> dựng quân đội (cảnh vệ binh)” (Ban Chấp hành<br /> Đảng bộ tỉnh Cà Mau, 2004, tr. 197 - 198).<br /> Mặt khác, thông qua các “Chỉ dụ” được khoác<br /> lên bằng những từ ngữ cầu kỳ, hoa mỹ nào là<br /> “cải cách điền địa”, “chỉnh trang lãnh thổ”, hay<br /> “cải thiện dân sinh” (Trần Văn Giàu, 2006, tr.<br /> 850)…, chính quyền Diệm tiến hành cướp đoạt<br /> trắng trợn ruộng đất nhân dân mà cách mạng đã<br /> cấp phát cho họ từ trước đó và phủ định sạch<br /> thành quả to lớn của cách mạng đã đem lại cho<br /> nhân dân. Chưa dừng lại đó, chính quyền Diệm<br /> còn tiến hành đàn áp, khủng bố, bắt bớ, tù đày<br /> những người trong gia đình có người đi tập kết<br /> hoặc có liên quan, tình cảm với cách mạng. Địch<br /> quân tiến hành phân loại gia đình, gây chia rẽ, ly<br /> tán, nghi kỵ lẫn nhau trong nhân dân. Bầu không<br /> khí khủng bố, đàn áp khốc liệt bao trùm lên toàn<br /> vùng đất mũi Cà Mau - mảnh đất tận cùng của Tổ<br /> quốc. Từ đây, cuộc sống thống khổ của nhân dân<br /> đã bắt đầu và nổi đau khổ mà nhân dân phải gánh<br /> chịu nhiều hơn trước bội lần. Nhưng trước tình<br /> hình nguy cấp đó, Đảng bộ, Tỉnh ủy Cà Mau<br /> cùng với nhân dân quyết tâm vùng lên chống lại<br /> kẻ thù hung bạo và xúc tiến ngay quá trình đấu<br /> tranh nhằm giữ gìn, củng cố lực lượng cách mạng<br /> để ứng phó với tình cảnh nguy hiểm lúc bấy giờ.<br /> 2.2 Quân dân Cà Mau đấu tranh giữ gìn và<br /> xây dựng lực lượng cách mạng (1955 1959)<br /> Ngày 8/1/1955, Ngô Đình Diệm ban hành đạo<br /> Dụ số 2 về cải cách điền địa, nhưng thực chất là<br /> trắng trợn tước đi ruộng đất, thành quả của cách<br /> mạng đã cấp phát cho nông dân trước đó. Dưới<br /> sự lãnh đạo của Đảng ủy, Tỉnh ủy Cà Mau, ở các<br /> huyện trong toàn Tỉnh từ huyện Ngọc Hiển, Thới<br /> Bình, Trần Văn Thời, Cái Nước… nông dân đấu<br /> tranh, biểu tình, xé khế ước, bắt giữ những người<br /> đo đạc đất đai của địch, tịch thu máy móc…<br /> Song song đó, chính quyền cách mạng còn tiến<br /> hành cảnh cáo, giáo dục những tay sai, ác ôn<br /> ngăn họ chống lại nhân dân. Theo sau Dụ số 2,<br /> các Chỉ thị 57, 58 của chính quyền Ngô Đình<br /> Diệm cũng được ban hành nhằm mục đích cướp<br /> đoạt ruộng đất nông dân nhưng dưới sự chỉ đạo,<br /> 80<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 18 (6), 79 – 87<br /> <br /> lãnh đạo của Đảng bộ, Tỉnh ủy Cà Mau, nhân<br /> dân đấu tranh làm vô hiệu hóa ít nhiều (Ban<br /> Chấp hành Đảng bộ tỉnh Cà Mau, 2004, tr. 198 199).<br /> Ngày 20/7/1955, chính quyền của Ngô Đình<br /> Diệm phát động chiến dịch “tố cộng” trên diện<br /> rộng. Các hoạt động lừa mị, mua chuộc, bắt bớ<br /> của địch diễn ra hằng ngày trong Tỉnh. Song<br /> song đó, địch quân còn tiến hành khủng bố tinh<br /> thần những gia đình có người thân tập kết, hoặc<br /> có cảm tình với cách mạng, bắt phải ly khai khỏi<br /> Đảng, bầu không khí khủng bố tàn khốc bao trùm<br /> trong toàn tỉnh Cà Mau. Địch quân ra sức phá<br /> hoại tiến trình thực thi Hiệp định Genève. Trước<br /> tình thế đó, Tỉnh ủy lãnh đạo nhân dân đấu tranh<br /> với sách lược trước mắt là “có lý, có lợi với mức<br /> độ để đảm bảo đấu tranh giành thắng lợi” (Ban<br /> Chấp hành Đảng bộ tỉnh Cà Mau, 2004, tr. 201).<br /> Các cuộc đấu tranh của nhân dân chống chiến<br /> dịch “tố cộng” của chính quyền Diệm diễn ra<br /> mạnh mẽ trong Tỉnh. Phụ nữ trở thành một lực<br /> lượng đấu tranh chính trị có tác dụng, ảnh hưởng<br /> lớn nhằm đòi các quyền dân sinh, dân chủ và thi<br /> hành Hiệp định Genève. Để bảo vệ một số cán<br /> bộ, đảng viên hoạt động trong quần chúng và<br /> tránh các đợt lùng sục bắt bớ của địch, nhân dân<br /> trong Tỉnh thành lập ra các “Đội dân canh chống<br /> cướp”, một tổ chức đấu tranh hợp pháp nhằm bảo<br /> vệ, che chở cho cán bộ cách mạng khi bị địch bắt<br /> hoặc khủng bố. Các “Đội dân canh chống cướp”<br /> phát huy được hiệu quả tích cực và được xem<br /> như là “sự tập dượt của quần chúng đặt nền móng<br /> cho khởi nghĩa đồng loạt sau này” (Ban Chấp<br /> hành Đảng bộ tỉnh Cà Mau, 2004, tr. 204). Đây<br /> thật sự là một sáng tạo lớn của quân dân Cà Mau<br /> trong quá trình đấu tranh giữ gìn lực lượng cách<br /> mạng trước các đợt tấn công, khủng bố, đàn áp<br /> của địch. Song song với hoạt động của các “Đội<br /> dân canh chống cướp”, Tỉnh ủy cũng tiến hành<br /> cài người của cách mạng vào các vị trí, đơn vị<br /> của chính quyền địch ở cơ sở. Từ cuối năm 1955<br /> đầu năm 1956, phần lớn người của cách mạng đã<br /> vào nắm giữ các chức vụ trong chính quyền xã,<br /> ấp của địch. Những năm tiếp sau đó, chính quyền<br /> Diệm đưa hàng vạn đồng bào theo đạo Thiên<br /> <br /> Chúa và di dân từ các tỉnh miền Trung vào Cà<br /> Mau, với mục đích chính là “lợi dụng cấy dân<br /> Công giáo xây dựng lực lượng chính trị làm hậu<br /> thuẫn cho chính quyền ngụy, đẩy quần chúng<br /> cách mạng ra khỏi vùng căn cứ để tiêu diệt cơ sở<br /> cách mạng” (Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Cà<br /> Mau, 2004, tr. 206). Chiến lược “tách dân” ra<br /> khỏi lực lượng cách mạng đang ẩn trong dân<br /> chúng của Diệm ít nhiều đã có tác dụng bước<br /> đầu. Nhưng chính quyền cách mạng lãnh đạo<br /> nhân dân đấu tranh không vào ở khu dinh điền,<br /> các tổ vũ trang tuyên truyền thường xuyên vào<br /> các khu dinh điền vận động, tuyên truyền đồng<br /> bào bỏ khu về địa phương, quê quán sinh sống.<br /> Tháng 8/1955, theo chủ trương của Xứ ủy Nam<br /> Bộ, đồng chí Lê Duẩn giao nhiệm vụ cho các<br /> Tỉnh ủy viên của tỉnh Cà Mau tổ chức, xây dựng<br /> lực lượng vũ trang bí mật trong Tỉnh. Các lớp<br /> học cho cán bộ quân sự trong Tỉnh được mở, đến<br /> tháng 10/1955, cán bộ của các lớp học này thành<br /> lập hai đại đội và được phân về địa phương xây<br /> dựng các đơn vị và núp dưới danh “Đội bảo vệ<br /> hòa bình”, với nhiệm vụ hỗ trợ cho phong trào<br /> đấu tranh của địa phương. Ngày 20/7/1956, Tỉnh<br /> ủy Cà Mau phát động một đợt đấu tranh chính trị<br /> với quy mô rộng lớn trong toàn thị xã Cà Mau,<br /> các đợt tuần hành, biểu tình của hàng ngàn đồng<br /> bào từ các địa phương kéo đến dinh Tỉnh trưởng<br /> đòi chính quyền Diệm hiệp thương tổng tuyển<br /> cử, với khí thế dâng cao gây nên tiếng vang lớn<br /> làm cho địch khiếp sợ.<br /> Tháng 8/1956, bản “Đề cương cách mạng miền<br /> Nam” do đồng chí Lê Duẩn soạn thảo ra đời,<br /> trong đó xác định rõ con đường đấu tranh của<br /> cách mạng miền Nam lúc bấy giờ là “đánh đổ<br /> chính quyền độc tài, phát xít Mỹ - Diệm, thực<br /> hiện một chính quyền liên hiệp dân chủ có tính<br /> chất dân tộc độc lập, để giải phóng nhân dân<br /> miền Nam ra khỏi ách đế quốc, phong kiến độc<br /> tài phát xít Mỹ - Diệm” (Nhiều tác giả, 2010, tr.<br /> 402). Đầu năm 1956, chính quyền Diệm cơ bản<br /> dẹp xong các lực lượng giáo phái chống đối ở<br /> Tây Nam Bộ và rảnh tay quay sang tiêu diệt, đàn<br /> áp lực lượng cách mạng. Trước tình hình đó, Xứ<br /> ủy Nam Bộ đưa ra chủ trương đấu tranh lúc này<br /> 81<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 18 (6), 79 – 87<br /> <br /> là “tích cực xây dựng lực lượng vũ trang, tranh<br /> thủ vận động cải tạo lực lượng “giáo phái” bị Mỹ<br /> - Diệm đánh tan rã, đưa họ đứng vào hàng ngũ<br /> cách mạng, lợi dụng danh nghĩa giáo phái ly khai<br /> để diệt ác ôn” (Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Cà<br /> Mau, 2004, tr. 210). Thực hiện chủ trương của<br /> Xứ ủy, Tỉnh ủy Cà Mau tranh thủ được lực lượng<br /> “tàn binh” của các giáo phái bị chính quyền<br /> Diệm đánh trôi dạt về Cà Mau trú ẩn như Trung<br /> đoàn Lê Quang (Hòa Hảo) chạy dạt về xã Trí<br /> Phải và được Huyện ủy Thới Bình chỉ đạo nhân<br /> dân cưu mang, bao bọc, vận động giao nộp vũ<br /> khí và đi theo cách mạng.<br /> Cuối năm 1956, chính quyền Diệm tăng cường<br /> chiến dịch “tố cộng, diệt cộng”, đánh phá ác liệt<br /> vào các cơ sở cách mạng. Họ tiến hành thanh lọc<br /> lại nội bộ, nhiều cơ sở nội tuyến của cách mạng<br /> bị địch đánh bật ra, lực lượng cách mạng thiệt hại<br /> nặng nề. Để ứng phó hiệu quả với những hành<br /> động đàn áp, thanh trừng đó của địch, Tỉnh ủy<br /> chuyển hướng hoạt động, điều các cán bộ bị địch<br /> nhận diện sang vùng khác hoạt động, củng cố lại<br /> lực lượng, cơ sở, đồng thời tiến hành tiêu diệt ác<br /> ôn, tề điệp, hỗ trợ phong trào đấu tranh chính trị<br /> của quần chúng. Công tác binh vận được Tỉnh ủy<br /> chú trọng làm phân hóa hàng ngũ kẻ thù. Sau một<br /> thời gian ngắn, các cơ sở, tổ chức Đảng được<br /> phục hồi và lãnh đạo nhân dân đấu tranh chống<br /> chế độ Mỹ - Diệm.<br /> Đầu năm 1957, chính quyền Mỹ - Diệm cho tiến<br /> hành xây dựng “biệt khu” Bình Hưng (Hải Yến),<br /> nơi mà Bộ Chỉ huy xâm lược Mỹ gọi với một cái<br /> tên mỹ miều là “biểu tượng của thế giới tự do”<br /> (Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Cà Mau, 2004, tr.<br /> 214) nhưng thực chất đây là căn cứ quân sự, lò<br /> sát sinh hàng trăm cán bộ, chiến sĩ cách mạng và<br /> nhân dân vô tội ở Cà Mau. Sự thảm sát khốc liệt<br /> liên tiếp sau đó của chính quyền Diệm tại đây đã<br /> gây căm phẫn trong toàn Tỉnh. Tháng 7/1957,<br /> chính quyền Diệm tăng cường một sư đoàn quân<br /> chủ lực xuống Cà Mau hòng đàn áp, dập tắt<br /> phong trào đấu tranh đang lên cao của nhân dân.<br /> Chính sách “dinh điền” của chính quyền Ngô<br /> Đình Diệm tại Cà Mau gây khó khăn cho cách<br /> mạng. Việc cho tiến hành thành lập các khu dinh<br /> <br /> điền là nhằm biến những nơi này thành “những<br /> trại tập trung trá hình”, “những pháo đài tiễu<br /> cộng, nơi tăng cường quân sự, bóc lột kinh tế và<br /> đàn áp về chính trị” (Học viện Chính trị Quốc gia<br /> Hồ Chí Minh, 2015, tr. 82) của chính quyền<br /> Diệm. Có thể thấy, âm mưu “tách dân ra khỏi<br /> Đảng” của chính quyền Diệm bước đầu phát huy<br /> hiệu quả nhưng Tỉnh ủy Cà Mau đã tiến hành<br /> một số biện pháp nhằm phá hoại chính sách dinh<br /> điền của địch. Các tổ vũ trang tuyên truyền của<br /> Tỉnh xâm nhập vào các khu dinh điền và vận<br /> động đồng bào đấu tranh rời khỏi các khu dinh<br /> điền của địch và bước đầu tạo được tác dụng tích<br /> cực.<br /> Từ cuối năm 1955 đầu năm 1957, chính quyền<br /> Diệm liên tục khủng bố, tấn công đàn áp tiêu diệt<br /> lực lượng cách mạng ở Cà Mau. Quân địch dùng<br /> vũ lực, súng đạn bắn giết, bắt bớ, khủng bố lực<br /> lượng cách mạng và nhân dân trong khi chính<br /> quyền cách mạng lại chỉ đấu tranh hòa bình và<br /> nghiêm chỉnh chấp hành những quy định của<br /> Hiệp định Genève. Vì thế lực lượng cách mạng<br /> bị thiệt hại nặng nề, tổn thất gần như hoàn toàn.<br /> Tình thế cách mạng đòi hỏi phải tiến hành bạo<br /> lực cách mạng, đấu tranh vũ trang mới có thể<br /> kháng cự lại được khủng bố, đàn áp khốc liệt của<br /> địch. Nhưng trong thời gian này chủ trương đấu<br /> tranh chính trị, hòa bình là chủ đạo, việc dùng vũ<br /> lực là không được phép. Trước tình cảnh sống<br /> còn đó, ở nhiều địa phương của Nam Bộ trong đó<br /> có Cà Mau xuất hiện những hình thức đấu tranh<br /> rất độc đáo, sáng tạo, phù hợp với thế và lực<br /> cũng như đặc điểm cách mạng của địa phương<br /> nhằm giữ gìn, củng cố và phát triển lực lượng<br /> cách mạng nhưng không trái với chủ trương đấu<br /> tranh “bất vũ trang” của Trung ương Đảng và đến<br /> tháng 1/1958, Tỉnh ủy Cà Mau cho thành lập các<br /> lực lượng vũ trang bí mật. Các Tiểu đoàn Đinh<br /> Tiên Hoàng và Ngô Văn Sở lần lượt ra đời và<br /> hoạt động trên danh nghĩa “bộ đội giáo phái” tiến<br /> hành các hoạt động vũ trang tuyên truyền, phối<br /> hợp với các phong trào đấu tranh của quần chúng<br /> nhân dân trong Tỉnh và đạt được những kết quả<br /> quan trọng. Tiêu biểu như trận đánh chiếm đồn<br /> Cái Tàu của Đại đội vũ trang Đinh Tiên Hoàng<br /> 82<br /> <br /> An Giang University Journal of Science – 2017, Vol. 18 (6), 79 – 87<br /> <br /> đã phá trại giam, giải thoát cho một số đồng bào<br /> bị bắt giam giữ và đưa hàng trăm gia đình ra khỏi<br /> khu tập trung của địch. Đây cũng là trận đánh<br /> bằng lực lượng vũ trang đầu tiên trong Tỉnh.<br /> Trong năm 1958, chính quyền Ngô Đình Diệm<br /> liên tiếp thực hiện gom dân vào các khu dinh<br /> điền, mở các cuộc càn quét khủng bố lực lượng<br /> cách mạng. Bên cạnh đó, chính quyền Diệm còn<br /> lập ra các đội “Bảo vệ hương thôn” nhằm mục<br /> đích là “tranh thủ nhân tâm”, giành dân với chính<br /> quyền cách mạng. Các hành động khủng bố man<br /> rợ về tinh thần và thể xác từ chính quyền địch<br /> đến các cán bộ, đảng viên cách mạng chẳng<br /> những không làm cho quần chúng sợ hãi mà càng<br /> làm tăng thêm tinh thần yêu nước, sự căm thù<br /> dâng cao tới tột đỉnh trong dân chúng.<br /> Là nơi có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng<br /> của miền Tây Nam Bộ, Cà Mau trở thành trọng<br /> điểm đánh phá và là nơi thiết lập các căn cứ trọng<br /> yếu của địch. Cuối năm 1958, chính quyền Mỹ Diệm liên tục tấn công khủng bố dã man vào lực<br /> lượng cách mạng và nhân dân vô tội. Mặc dù<br /> không thể sống nổi dưới chính sách tàn bạo của<br /> địch nhưng nhân dân và cán bộ chiến sĩ cách<br /> mạng không khuất phục, đầu hàng. Để tránh địch<br /> tiêu diệt, hàng ngàn quần chúng nhân dân bỏ làng<br /> quê kéo nhau vào rừng U Minh và rừng đước tiến<br /> hành lập các “làng rừng” sinh sống và hoạt động<br /> cách mạng. Các “làng rừng” từ đó ra đời. Đến<br /> năm 1959, “làng rừng” ngày càng mở rộng, hàng<br /> ngàn thanh niên trốn địch bắt đi lính, người<br /> chống đối chính quyền lánh vào các làng được<br /> xây dựng trong rừng hoạt động cách mạng.<br /> Trước thực tế đó, Tỉnh ủy Cà Mau quyết định<br /> thành lập các “làng rừng” để bảo toàn và xây<br /> dựng lực lượng cách mạng chờ đợi thời cơ nổi<br /> dậy. Dưới sự lãnh đạo, tổ chức của Tỉnh ủy Cà<br /> Mau có khoảng “15 làng rừng với khoảng 20<br /> ngàn dân và nhiều làng rừng khác được lập nên ở<br /> bên trong và ven rừng U Minh kéo dài xuống<br /> phía Nam, Đông Nam rừng đước” (Ban Chấp<br /> hành Đảng bộ tỉnh Cà Mau, 2004, tr. 224).<br /> Các “làng rừng” được tổ chức chẳng khác mô<br /> hình một chính quyền, một xã hội thu nhỏ nằm<br /> ẩn khuất giữa rừng U Minh, rừng đước bạt ngàn.<br /> <br /> “Làng rừng” được bố trí phòng vệ chặt chẽ, có<br /> kiểm soát, canh gác, có Ban quản trị hoặc Ban tự<br /> quản do chi bộ “làng rừng” lãnh đạo. Việc trồng<br /> trọt, chăn nuôi, sản xuất diễn ra bình thường, các<br /> hoạt động vui chơi, sinh hoạt văn nghệ, giải trí<br /> diễn ra thường xuyên, cuộc sống yên vui, no ấm.<br /> Đồng thời, “làng rừng” cũng trở thành nơi sản<br /> xuất, rèn đúc vũ khí phục vụ cho cách mạng. Các<br /> hoạt động vũ trang tuyên truyền của cán bộ cách<br /> mạng phát huy được hiệu quả và phổ biến nhanh<br /> đến toàn dân trong khu vực sinh sống các “làng<br /> rừng”. Các “làng rừng” vẫn có liên hệ, trao đổi<br /> với bên ngoài. Các làng cũ thường xuyên tiếp tế,<br /> lương thực, nhu yếu phẩm vào bên trong. Mặc dù<br /> địch thường xuyên đốt phá rừng, tiến hành tấn<br /> công càn quét nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng<br /> bộ, Tỉnh ủy Cà Mau và được sự che chở, bảo vệ<br /> của nhân dân các tổ chức Đảng, các chi bộ, lực<br /> lượng cách mạng được bảo tồn, giữ vững và ngày<br /> càng phát triển, tạo tiền đề thuận lợi cho Đồng<br /> Khởi sau này thắng lợi ở Cà Mau. Như vậy, đến<br /> cuối năm 1958, ở Cà Mau xuất hiện “các hình<br /> thức nổi dậy của quần chúng, tách hẳn khỏi chính<br /> quyền địch, xây dựng một chính quyền nhân dân<br /> tự quản, lập căn cứ chống giặc” (Bộ Tư lệnh<br /> Quân khu 9, 1996, tr. 267), đó là các “làng rừng”<br /> - một phương thức đấu tranh cách mạng vô cùng<br /> sáng tạo, độc đáo của quân dân sông nước Cà<br /> Mau anh hùng. Quân dân Cà Mau vô cùng phấn<br /> khởi, tự hào như xây dựng được “những vùng đất<br /> xã hội chủ nghĩa đầu tiên tại miền Nam khói lửa”<br /> (Trần Văn Trà, 2005, tr. 355). Có thể nói, việc tổ<br /> chức thành lập các “làng rừng” “là cách đánh<br /> giặc độc đáo của nhân dân Cà Mau trong điều<br /> kiện tay không đối đầu với bạo lực của địch.<br /> “Làng rừng” kiên cường tồn tại và phát triển, là<br /> hạt nhân cho phong trào nổi dậy của nhân dân<br /> giành quyền làm chủ. “Làng rừng” không chỉ là<br /> căn cứ địa cách mạng mà còn chứa đựng tư<br /> tưởng tiến công lớn, là một hình thái tiến công và<br /> nổi dậy của quân dân Cà Mau trong những ngày<br /> trước Đồng Khởi” (Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh<br /> Cà Mau, 2004, tr. 226).<br /> Tháng 1/1959, Tỉnh ủy Cà Mau tiến hành các đợt<br /> chỉnh huấn cho các tổ chức Đảng, chi bộ, đảng<br /> 83<br /> <br />