zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

» Môi trường

Quản lý chất thải phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên: Thách thức đối với ngành công nghiệp khai thác và chế biến quặng, khoáng sản

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Báo xấu

49
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu các đặc tính chung của NORM trong một số ngành công nghiệp; quản lý chất thải NORM ở Việt Nam và một số kiến nghị. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý chất thải phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên: Thách thức đối với ngành công nghiệp khai thác và chế biến quặng, khoáng sản

Diễn đàn khoa học và công nghệ Quản lý chất thải phóng xạ có nguồn ngốc tự nhiên: Thách thức đối với ngành công nghiệp khai thác và chế biến quặng, khoáng sản Đặng Thanh Lương Trường Đại học Nguyễn Tất Thành Hiện nay, các hoạt động thăm dò, khai thác và chế biến các loại khoáng sản chứa chất phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên (Naturally Occurring Radioactive Material - NORM) như đất hiếm, sa khoáng titan, than đá, dầu khí… có xu hướng ngày càng gia tăng. Bên cạnh lợi ích về kinh tế, các hoạt động này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ con người và môi trường. Hiện tại, việc kiểm soát và quản lý NORM trong các ngành công nghiệp vẫn đang còn nhiều hạn chế, thiếu những quy định và tiêu chí cụ thể, rất cần được chúng ta quan tâm. N ORM là chất phóng Các đặc tính chung của NORM trong Các trầm tích trong nước thải ra xạ có nguồn gốc một số ngành công nghiệp môi trường đo được có hoạt độ tự nhiên, xuất hiện cao tới 55.000 Bq/kg Ra-226 và Ngành nhiệt điện: những năm trong đất cát, đá, 15.000 Bq/kg Ra-228. Một cuộc qua, đã có nhiều ý kiến cho rằng quặng và khoáng sản. Đây là khảo sát với 44 mỏ than của các nhà máy nhiệt điện than trên một trong những đối tượng quan Trung Quốc (40 trong số đó đang thế giới thải ra môi trường nhiều trọng thuộc diện quản lý của cơ hoạt động) thì 6 mỏ (15%) có chất phóng xạ hơn là từ các nhà quan quản lý về an toàn bức xạ, nồng độ radon trên 1.000 Bq/m3. máy điện hạt nhân. Mặc dù hiện cụ thể là Cục An toàn bức xạ và nay, ngành công nghiệp này đã Khai thác quặng kim loại và hạt nhân (Bộ Khoa học và Công có nhiều cố gắng trong việc áp luyện kim: cũng như than đá, mức nghệ) cùng với một số Bộ có liên dụng các công nghệ giảm thiểu độ của NORM thay đổi theo khu quan như: Tài nguyên và Môi phát thải như lắp thêm máy lọc, vực và sự hình thành địa chất. trường, Công Thương. Mặc dù bộ lọc và khử khí lưu huỳnh, tuy Thông thường, mức độ phóng xạ tính chất phóng xạ trong NORM nhiên, tro xỉ của chúng là nguồn trong chất thải có thể đạt tới cỡ tạo ra một lượng rất lớn chất thải hàng ngàn Bq/kg (ví dụ: 3.500 thấp, nhưng qua chế biến, hoạt NORM. Bq/kg U-238 và 8.800 Bq/kg độ phóng xạ của chúng có thể Pb-210 trong chất thải đồng của được làm giàu thêm nhiều lần. Ngành khai thác than: bản Nam Phi). Chỉ có kim loại được Mặt khác, do lượng chất thải thân việc khai thác than cũng sử dụng đặc biệt và kim loại đất NORM rất lớn, nên việc quản lý đã làm phát sinh vấn đề NORM hiếm mới có hàm lượng phóng xạ chúng khá phức tạp. Do đó, nếu tiềm năng. Than có thể được khai vượt quá giá trị này. Phơi nhiễm thác ở các mỏ nổi hoặc chìm và không có chiến lược quản lý tốt nghề nghiệp đối với radon thường thải ra một lượng đất đá đáng kể ngay từ ban đầu ở các ngành là vấn đề trong các mỏ kim loại. kèm theo nước thải có thể có mức công nghiệp có liên quan, NORM Trong tất cả các mỏ kim loại, liều độ phóng xạ cao. Ở các mỏ than sẽ tác động xấu tới sức khoẻ con hiệu dụng trung bình hàng năm từ chìm còn có thể phát hiện thấy người và môi trường; đồng thời radon và con cháu là 7,75 mSv. mức radon (chất khí phóng xạ là gánh nặng cho quốc gia trong phát anpha) cao, rất có hại cho Ngành khai thác sa khoáng: tương lai vì chất thải NORM tồn sức khoẻ. Trong khai thác mỏ, khoáng sàng chứa zircon, ilmenit, tại khá lâu và nằm rải rác nhiều các chất thải đất đá sau khai thác rutile và monazite... Những nơi. cũng có lượng phóng xạ radium. khoáng chất này được khai thác 29 Số 9 năm 2020
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ ở nhiều quốc gia và sản lượng sản xuất zirconia/zirconium cần khoa học của phương pháp chỉ lên tới hàng triệu tấn zirconium lưu ý tới là Ra-226, gây ra nguy cơ số tập trung hoạt độ (Activity và titan mỗi năm (từ rutile và phơi nhiễm gamma và khí radon. Concentration Index - ACI) được ilmenite). NORM trong trường Bột từ các bộ lọc được sử dụng áp dụng ở khắp châu Âu. K-40 có hợp này chủ yếu là do monazite - trong quá trình sản xuất zirconia ý nghĩa nhất trong dữ liệu được một loại phosphat chứa nhiều loại đã được phân tích và có nồng độ công bố của Úc, lên tới 4.000 Bq/ khoáng chất đất hiếm (đặc biệt hoạt độ phóng xạ lên tới 200.000 kg trong đá tự nhiên và 1.600 là cerium và lanthanum), 5-12% Bq/kg Pb-210 và 600.000 Bq/kg Bq/kg trong gạch đất sét và bê (thường là khoảng 7%) thorium Po-210, rất độc hại. tông. Gạch cũng có thể chứa tới và xenotime - yttri phosphate 2.200 Bq/kg Ra-226. Bằng cách Khai thác nguyên tố đất hiếm: với nguyên tố vết của uranium sử dụng phương pháp ACI mà các nguyên tố đất hiếm (REE) về và thorium. Các khoáng chất vật liệu đã được phân thành ba mặt hóa học khá giống với urani trong sa khoáng này thường tập loại, tùy thuộc vào mức liều dưới trung theo tỷ trọng và ở một số và thori, chúng thường được 0,5 mSv/năm (sử dụng không nơi độ tập trung khá cao, với tính tìm thấy cùng với các hạt nhân hạn chế), trong khoảng 0,5 đến 1 phóng xạ lớn, lên tới 4.000 Bq/ phóng xạ này. Các REE là một mSv/năm (giới hạn sử dụng trong kg. Chất thải NORM này rất cần tập hợp gồm 17 nguyên tố hóa các công trình cầu đường, đập được quan tâm vì tính phóng xạ học trong bảng tuần hoàn, cụ thể hoặc với độ pha loãng, công trình cao của chúng. Ở Việt Nam, chất là 15 lanthanoids tiếp giáp cộng có mức chiếm dụng thấp) và trên thải NORM trong sa khoáng cũng sinh với scandium và yttri nhẹ 1 mSv/năm (cấm sử dụng). đang là mối quan tâm hàng đầu hơn. Việc sản xuất các sản phẩm của các doanh nghiệp khai thác REE đi kèm với việc sản xuất một Quản lý chất thải NORM ở Việt Nam và và chế biến sa khoáng ven biển. lượng lớn thorium hydroxide cùng một số kiến nghị Hơn 95% thị trường zirconium dư lượng có chứa chì phóng xạ và Trên thế giới hiện nay có 12 yêu cầu zircon ở dạng zirconium radium. ngành công nghiệp có liên quan silicate. Khoáng chất này được Sản xuất phosphat và phân tới NORM gồm: khai thác và chế sử dụng chủ yếu trong các xưởng bón: đá phosphat được sử dụng biến quặng urani; khai thác các đúc, sản xuất vật liệu chịu lửa làm phân bón chính là NORM nguyên tố đất hiếm; sản xuất và công nghiệp gốm sứ. Zircons do có cả hai thành phần urani và sử dụng thorium và các hợp thường có hoạt độ lên tới 10.000 và thori. Phosphat là thành phần chất của nó; sản xuất niobi và Bq/kg U-238 và Th-232. Thông hóa học phổ biến của phân bón. ferroniobium; khai thác quặng thường, người ta không loại bỏ Nó chủ yếu được khai thác từ đá khác với quặng urani; sản xuất các hạt nhân phóng xạ khỏi apatit và phosphat, trong đó nồng dầu khí; sản xuất bột màu titan zircon vì điều này không kinh tế. độ phốt phát đã được tăng cường dioxide; công nghiệp phốt phát; Do zircon được sử dụng trực tiếp bởi các quá trình trầm tích núi lửa, các ngành công nghiệp zircon trong sản xuất vật liệu chịu lửa phong hóa và sinh học. Uranium và zirconia; sản xuất thiếc, đồng, và men, nên các sản phẩm làm cũng có thể được tập trung trong nhôm, kẽm, chì, sắt và thép; đốt từ zircon sẽ chứa lượng phóng các quá trình này. Hàm lượng than; xử lý nước. Ở Việt Nam, xạ tương đương. Trong quá trình phosphat cao thường trùng với mới chỉ có 3 ngành công nghiệp khai thác và nghiền zircon, cần hàm lượng urani cao (50-300 chịu sự kiểm soát về an toàn cẩn trọng giảm mức bụi; khi ppm). Thorium có nhiều khả bức xạ là khai thác và chế biến zircon được nung chảy trong vật năng có mặt trong phosphorit núi quặng urani; khai thác sa khoáng liệu chịu lửa hoặc sản xuất gốm lửa. Độ phóng xạ của các quặng (thorium, monazite…); khai thác sứ, bụi silic và khói phải được thu này (do urani, thori và radium) có titan. hồi và xử lý. Vấn đề bức xạ chính thể lên tới 10.000 Bq/kg. trong khai thác sa khoáng là phơi Mặc dù đã có những điều khoản nhiễm nghề nghiệp với các hạt Vật liệu xây dựng: có thể chứa quy định liên quan tới quản lý chất nhân phóng xạ trong bụi không mức độ hạt nhân phóng xạ cao, phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên, khí của nhà máy chế biến. Chất đặc biệt là Ra-226, Th-232 và song các điều khoản này chưa đủ thải được tạo ra trong quá trình K-40, ba nguyên tố này là cơ sở độ chi tiết để quản lý an toàn bức 30 Số 9 năm 2020
Diễn đàn khoa học và công nghệ xạ đối với các ngành công nghiệp Hiện nay, chúng ta chưa có sử dụng NORM, tái sử dụng tro xỉ liên quan tới NORM. Điển hình các quy định chung về quản lý từ các ngành công nghiệp có liên là, Điều 32 của Luật Năng lượng chất thải NORM, cũng như chưa quan tới NORM. Cần xây dựng nguyên tử 2008 có quy định hạn có các quy định cụ thể về quản các văn bản quản lý liên quan tới chế tác hại của chiếu xạ tự nhiên lý an toàn bức xạ đối với NORM khí radon trong nhà ở các toà nhà đối với con người. Trong đó, Bộ trong các ngành công nghiệp có cao tầng và trong các công trình Tài nguyên và Môi trường, cơ liên quan, trừ khai thác sa khoáng, quan an toàn bức xạ và hạt nhân titan và urani. Các hướng dẫn nêu công cộng dưới lòng đất, hầm mỏ. có trách nhiệm: xác định các địa trên phần lớn được xây dựng trên Ba là, cần nâng cao năng lực điểm có mức chiếu xạ tự nhiên có cơ sở đánh giá nồng độ hoạt độ. cho cơ quan quản lý nhà nước để khả năng gây hại cho con người Trong khi xu thế của thế giới ngày có khả năng kiểm soát tất cả các cần có sự can thiệp của cơ quan càng tiến tới áp dụng tiêu chí mức ngành công nghiệp liên quan tới có thẩm quyền; tổ chức khảo sát, liều năm (1 mSv/năm), để quản đánh giá khả năng gây hại; thông lý có hiệu quả nguồn chất thải NORM nhằm ngăn ngừa các sự báo cho UBND cấp tỉnh phối hợp nêu trên, xin đề xuất một số giải cố, tai nạn môi trường liên quan lập kế hoạch và triển khai thực pháp có thể triển khai như sau: tới NORM, bảo vệ nguồn nước và hiện các biện pháp cần thiết đất đai. Một là, việc áp dụng phương nhằm giảm đến mức thấp nhất tác pháp sử dụng chỉ số nồng độ Bốn là, tăng cường năng lực hại đối với con người; Điều 77 của hoạt độ (ACI) hay chỉ số phóng của các cơ quan hỗ trợ kỹ thuật Luật Năng lượng nguyên tử 2008 xạ an toàn (I) trong các văn trong công tác thẩm định và đánh quy định: Bộ Tài nguyên và Môi bản là khá phổ biến. Tuy nhiên, giá liên quan tới miễn trừ, cấp trường cấp giấy phép thăm dò, không phải lúc nào phương pháp khai thác, chế biến quặng phóng phép, thanh lý cũng như quan ACI cũng giúp đưa ra quyết định xạ trên cơ sở kết quả thẩm định trắc môi trường đối với những địa đúng, vì chỉ số này chỉ là một an toàn của cơ quan an toàn bức điểm chôn lấp chất thải NORM ? công cụ sàng lọc dựa trên các xạ và hạt nhân; Điều 91 của Luật giả định rất bảo thủ. Việc quyết Bảo vệ môi trường 2014 quy định TÀI LIỆU THAM KHẢO định cho phép sử dụng chất thải phân loại, thu gom, lưu giữ trước NORM làm vật liệu xây dựng có 1.vhttps://www.world-nuclear. khi xử lý chất thải nguy hại, trong thể trở thành quá khắt khe nếu org/information-librar y/safety-and đó có chất thải phóng xạ; Điều 93 chỉ dựa trên một tiêu chí ACI. Khi security/radiation-and-health/naturally- của Luật Bảo vệ môi trường 2014 occurring-radioactive-materials-norm. sử dụng tiêu chí liều năm (1 mSv/ quy định điều kiện của cơ sở xử aspx. năm), có thể sẽ xảy ra trường lý chất thải nguy hại; Nghị định hợp, vật liệu có nồng độ hoạt độ 2. IAEA (2015), Naturally Occurring số 38/2015/NĐ-CP của Chính cao hơn 1 Bq/g vẫn có thể được Radioactive Material (NORM VII), phủ về quản lý chất thải nguy miễn trừ (tính luận chứng và tối Proceedings of an International hiểm. Đặc biệt, cần lưu ý khi áp ưu), điều này rất có lợi về kinh Symposium Held in Beijing, China. dụng Điều 235 của Bộ luật Hình tế khi xử lý chất thải NORM mà sự sửa đổi năm 2017 quy định tội 3.vUNSCEAR (2016), Sources, vẫn đảm bảo an toàn cho con gây ô nhiễm môi trường: phạt tiền effects and risks of ionizing radiation. người và môi trường. Việc quản lý từ 50.000.000 đến 500.000.000 NORM sẽ trở nên phức tạp hơn 4.vIAEA (2003), “Extent of đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng đến khi xét chúng trong hai trường environmental contamination by 2 năm đối với hành vi xả thải ra hợp “chiếu xạ theo kế hoạch” và naturally occurring radioactive material môi trường nước, chôn, lấp, đổ “chiếu xạ tồn dư”. Do đó, cần có (NORM) and technological options for thải ra môi trường chất thải rắn các quy định cụ thể liên quan tới mitigation”, Technical Reports Series hoặc phát tán khí thải có chứa quản lý NORM và phân loại chất no. 419, Vienna. chất phóng xạ vượt giá trị liều thải NORM trong cả hai trường từ 50 mSv/năm đến dưới 200 hợp nêu trên. mSv/năm hoặc giá trị suất liều từ 0,0025 mSv/h đến dưới 0,01 Hai là, cần quan tâm tới việc mSv/h… tối ưu hoá an toàn bức xạ trong 31 Số 9 năm 2020

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.