Quản lý phát triển mô hình hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho học sinh dân tộc thiểu số của các trường phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông ở các tỉnh miền núi phía Bắc

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC<br /> KỸ NĂNG SỐNG ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ<br /> PHÒNG TRÁNH THIÊN TAI CHO HỌC SINH DÂN TỘC<br /> THIỂU SỐ CỦA CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ<br /> TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC<br /> Lê Thị Như Quỳnh(1)<br /> <br /> G iáo dục kĩ năng sống nói chung cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường Phổ thông dân tộc<br /> nội trú trung học phổ thông (PTDTNT THPT) được thực hiện bằng việc khai thác nội dung<br /> của một số môn học có nhiều ưu thế như môn giáo dục công dân, môn công nghệ…, trong đó có giáo<br /> dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) và phòng tránh thiên tai (PTTT) nói riêng.<br /> Tác giả bài báo đã phân tích sâu sắc thực trạng quản lý phát triển mô hình giáo dục kỹ năng sống ứng<br /> phó với biến đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTNT<br /> THPT từ đó đề xuất 7 biện pháp quản lý phát triển mô hình giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến<br /> đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTNT THPT khu<br /> vực miền núi phía Bắc phù hợp, linh hoạt và hiệu quả.<br /> Từ khóa: Giáo dục kỹ năng sống; Giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng<br /> tránh thiên tai; Quản lý phát triển mô hình giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và<br /> phòng tránh thiên tai; Học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ<br /> thông; Các tỉnh miền núi phía Bắc.<br /> <br /> 1.Lời nói đầu cao, một số nội dung giáo dục môi trường, biến<br /> Việt Nam đã thực hiện đổi mới giáo dục phổ đổi khí hậu, phát triển bền vững,…triển khai chưa<br /> thông từ chủ yếu là trang bị kiến thức cho người học đồng bộ, hệ thống, cập nhật và mang tính kế thừa<br /> sang dạy học phát triển năng lực: “năng lực hợp tác, giữa các lớp; những ví dụ minh họa hay hướng triển<br /> có khả năng giao tiếp, năng lực chuyển đổi nghề khai, phân tích không đúng, gây hoang mang trong<br /> nghiệp theo yêu cầu mới của thị trường lao động, người học hay vấn đề vượt quá khả năng nhận thức<br /> năng lực quản lý, năng lực phát hiện và giải quyết của học sinh.<br /> vấn đề; tôn trọng và nghiêm túc tuân theo pháp luật; Công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng<br /> quan tâm và giải quyết các vấn đề bức xúc mang sống ứng phó với biến đổi khí hậu cho học sinh<br /> tính toàn cầu; có tư duy phê phán, có khả năng thích DTTS ở các trường PTDTNT THPT hiện nay đã<br /> ứng với những thay đổi trong cuộc sống”. Bốn trụ được tiến hành chủ yếu bằng việc lồng ghép giáo<br /> cột của giáo dục thế kỷ XXI mà thực chất là cách dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh<br /> tiếp cận kỹ năng sống trong giáo dục đã được quán DTTS thông qua dạy học các môn cơ bản, thông<br /> triệt trong đổi mới mục tiêu, nội dung và phương qua giáo dục NGLL, thông quan hoạt động ngoại<br /> pháp giáo dục phổ thông ở Việt Nam. Từ năm 2001, khóa, lao động, sinh hoạt tập thể. Tuy nhiên, hoạt<br /> Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện giáo dục kĩ động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT<br /> năng sống cho học sinh phổ thông với sự hỗ trợ của cho học sinh DTTS trong những năm qua mới chỉ<br /> các tổ chức quốc tế, đặc biệt là của UNICEF tại Việt dừng lại ở việc triển khai theo các văn bản của Bộ<br /> Nam. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nói chung Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), của Sở GD&ĐT.<br /> được thực hiện bằng việc khai thác nội dung của Nhà trường chưa chủ động xây dựng kế hoạch thực<br /> một số môn học có nhiều ưu thế như môn giáo dục hiện nhiệm vụ giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> công dân, môn công nghệ…, trong đó có giáo dục PTTT cho học sinh DTTS, chưa chỉ đạo tốt các lực<br /> kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) lượng giáo dục trong nhà trường và chưa đa dạng<br /> và phòng tránh thiên tai (PTTT). các hình thức giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> Cho đến nay việc triển khai các hoạt động giáo PTTT cho học sinh DTTS.<br /> dục kỹ năng sống (KNS) nhằm ứng phó với BĐKH 2.Thực trạng quản lý giáo dục kỹ năng sống<br /> và PTTT ở các trường PTDTNT THPT chưa được ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng tránh<br /> thực hiện hoặc có thực hiện nhưng hiệu quả chưa thiên tai cho học sinh dân tộc thiểu số ở các<br /> <br /> Ngày nhận bài: 12/8/2018; Ngày phản biện: 17/8/2018; Ngày duyệt đăng: 25/8/2018<br /> (1)<br /> Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Giang; e-mail: nhuquynh.ktkd@gmail.com<br /> 99<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> trường Phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông<br /> 2.1 Quản lý lập kế hoạch giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu cho học sinh dân tộc<br /> thiểu số ở các trường Phô thông dân tộc nội trú trung học phổ thông<br /> Để đánh giá thực trạng về việc xây dựng kế hoạch giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT của<br /> Hiệu trưởng 10 trường PTDTNT THPT, tác giả khảo sát 72 người, trong đó: 20 cán bộ quản lý (CBQL),<br /> 52 giáo viên (GV) của trường, kết quả thu được như sau:<br /> Bảng 1. Đánh giá thực trạng việc lập kế hoạch giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu cho<br /> học sinh dân tộc thiểu số của Hiệu trưởng (n=72)<br /> Mức độ thực hiện<br /> Lập kế hoạch Tốt Bình thường Chưa tốt<br /> SL TL SL TL SL TL<br /> Lập kế hoạch giáo dục KNS ứng phó với BĐKH cho học sinh theo năm học,<br /> 24 33.3 42 58.3 6 8.4<br /> tháng, tuần.<br /> Lồng ghép mục tiêu giáo dục KNS ứng phó với BĐKH cho HS trong kế hoạch<br /> 31 43.1 38 52.8 3 4.1<br /> thực hiện nhiệm vụ của nhà trường.<br /> Lập kế hoạch phân công nhiệm vụ cụ thể cho các lực lượng về giáo dục KNS ứng<br /> 17 23.6 43 59.7 12 16.7<br /> phó với BĐKH cho học sinh.<br /> Lập kế hoạch đầu tư mua sắm cơ sở vật chất tổ chức giáo dục KNS ứng phó với<br /> 18 25.0 42 58.3 12 16.7<br /> BĐKH cho học sinh.<br /> Kết quả điều tra ở bảng 1 cho thấy việc quản lý xây dựng kế hoạch giáo dục KNS ứng phó với BĐKH<br /> và PTTT cho học sinh DTTS của Hiệu trưởng chưa được quan tâm, hầu hết CBQL, GV tham gia khảo<br /> sát đánh giá ở mức bình thường chiếm đến 57.3%, tỷ lệ đánh giá chưa tốt chiếm tỷ lệ cao (11,5%) do kế<br /> hoạch giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS của nhà trường chủ yếu là liên hệ,<br /> lồng ghép trong kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học của nhà trường; việc phân công nhiệm vụ cho các<br /> lực lượng giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT trong nhà trường có đề cập nhưng không cụ thể có<br /> 23.6% CBQL, GV tham gia khảo đánh giá thực hiện tốt còn 76.4% đánh giá bình thường và chưa tốt; việc<br /> đầu tư kinh phí mua sắm cơ sở vật chất để đáp ứng nhu cầu dạy học nói chung chưa có kế hoạch mua sắm<br /> thiết bị dành cho hoạt động giáo dục KNS riêng, với nội dung này có tới 75.0% đánh giá thực hiện chưa<br /> tốt và đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> PTTT cho học sinh DTTS trong nhà trường chưa cao.<br /> 2.2 Quản lý tổ chức bộ máy điều hành hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí<br /> hậu cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường Phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông<br /> Qua nghiên cứu thực tế, có thể khẳng định các trường PTDTNT THPT đã thành lập được bộ máy nhân<br /> sự tham gia giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS, đây cũng chính là bộ máy<br /> nhân sự tham gia vào các hoạt động giáo dục toàn diện trong các nhà trường gồm: Hiệu trưởng, các phó<br /> hiệu trưởng, Bí thư đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm lớp (GVCN), giáo viên bộ môn (GVBM) và<br /> nhân viên (NV).<br /> Thông qua phiếu khảo sát, tác giả tìm hiểu thực trạng phân công nhiệm vụ cụ thể của Hiệu trưởng cho<br /> các lực lượng tham gia giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT trong nhà trường, việc ban hành các<br /> văn bản chỉ đạo, quy định chức năng nhiệm vụ, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục KNS ứng phó với<br /> BĐKH và PTTT của Ban giám hiệu, kết quả thu được như sau:<br /> Bảng 2. Đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và<br /> phòng tránh thiên tai cho học sinh DTTS của Hiệu trưởng (n= 72)<br /> Mức độ thực hiện<br /> Tổ chức thực hiện Tốt Bình thường Chưa tốt<br /> TT<br /> SL TL SL TL SL TL<br /> Thành lập Ban chỉ đạo giáo dục KNS nói chung và KNS ứng phó với<br /> 1 21 29.2 45 62.5 6 8.3<br /> BĐKH và PTTT<br /> <br /> 2 Quy định chức năng nhiệm vụ cho từng thành viên trong Ban chỉ đạo. 24 33.3 42 58.4 6 8.3<br /> <br /> Xây dựng quy chế phối hợp trong giáo dục KNS nói chung và KNS ứng<br /> 24 33.3 37 51.4 11 15.3<br /> 3 phó với BĐKH và PTTT cho HS DTTS.<br /> <br /> Ban hành văn bản hướng dẫn về giáo dục KNS nói chung và KNS ứng<br /> 24 33.3 40 55.6 8 11.1<br /> 4 phó với BĐKH và PTTT cho HS DTTS.<br /> <br /> Qua bảng 2 có thể thấy rằng việc thành lập ban chỉ đạo, quy định chức năng nhiệm vụ cho từng thành<br /> viên trong ban chỉ đạo, ban hành văn bản hướng dẫn và xây dựng quy chế phối hợp trong giáo dục KNS<br /> ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS của trường PTDTNT THPT chưa được quan tâm, đa số<br /> <br /> 100 Số 23 - Tháng 9 năm 2018<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> ý kiến đánh giá ở mức độ bình thường, chiếm trên 50.0% và CBQL, GV đánh giá chưa tốt ở tất cả các mặt<br /> vẫn còn cao, chiếm hơn 10%.<br /> Để làm rõ hơn mức độ phân công nhiệm vụ cho các lực lượng tham gia giáo dục KNS trong nhà trường,<br /> tác giả khảo sát thực tế cho kết quả như sau:<br /> Bảng 3. Phân công các lực lượng tham gia giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu<br /> và phòng tránh thiên tai cho học sinh DTTS (n=120)<br /> Mức độ phân công<br /> TT Lực lượng tham gia giáo dục KNS Cụ thể Chưa cụ thể Chưa phân công<br /> SL TL SL TL SL TL<br /> 1 Hiệu trưởng 29 24.2 79 65.8 12 10.0<br /> 2 Phó hiệu trưởng 51 42.5 58 48.3 11 9.2<br /> 3 Bí thư Đoàn trường 27 22.5 78 65.0 15 12.5<br /> 4 Giáo viên chủ nhiệm lớp 30 25.0 84 70.0 6 5.0<br /> 5 Giáo viên bộ môn 39 32.5 66 55.0 15 12.5<br /> 6 Nhân viên 33 27.5 53 44.2 34 28.3<br /> Qua kết quả bảng 3 cho thấy lực lượng tham gia giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT của các<br /> nhà trường chủ yếu tập trung vào hầu hết ý kiến được hỏi cho rằng việc phân công nhiệm vụ là chưa cụ thể<br /> hoặc chưa phân công; đối với nhân viên tỷ lệ đánh giá chưa phân công chiếm tỉ lệ cao tới 28,3%. Điều đó<br /> cho thấy hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS của nhà trường trong<br /> thời gian qua chưa được Hiệu trưởng quan tâm đến phân công nhiệm vụ cụ thể cho các lực lượng tham gia<br /> hoạt động này trong nhà trường.<br /> 2.3 Quản lý chỉ đạo thực hiện giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng tránh<br /> thiên tai cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường Phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông<br /> Để đánh giá thực trạng chỉ đạo hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh<br /> DTTS, thông qua phiếu khảo sát với các đối tượng CBQL, GVCN, GVBM, bí thư đoàn thanh niên và<br /> phỏng vấn trực tiếp một số giáo viên, kết quả thu được như sau:<br /> Bảng 4. Chỉ đạo giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho<br /> học sinh DTTS của Hiệu trưởng (n= 72)<br /> Mức độ thực hiện<br /> TT Nội dung Tốt Bình thường Chưa tốt<br /> SL TL SL TL SL TL<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua hoạt<br /> 31 43.1 40 55.6 1 1.3<br /> 1 động giáo dục NGLL<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua việc học<br /> 31 43.1 38 52.8 3 4.1<br /> 2 tập các môn văn hóa cơ bản.<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua hoạt<br /> 3 25 34.7 47 65.3 0 0.0<br /> động ngoại khóa.<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua sinh<br /> 30 41.7 40 55.6 2 2.7<br /> 4 hoạt tập thể.<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua sinh<br /> 20 27.8 48 66.7 4 5.5<br /> 5 hoạt lớp.<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua các hoạt<br /> 25 34.7 40 55.6 7 9.7<br /> 6 động Đoàn.<br /> Chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT thông qua hoạt<br /> 24 33.3 38 52.8 10 13.9<br /> 7 động lao động.<br /> Xây dựng môi trường giáo dục tốt để giáo dục KNS ứng phó với BĐKH<br /> 24 33.3 40 55.6 8 11.1<br /> 8 và PTTT cho học sinh DTTS.<br /> Phối hợp các tổ chức trong nhà trường giáo dục KNS ứng phó BĐKH và<br /> 27 37.5 34 47.2 11 15.3<br /> 9 PTTT cho học sinh DTTS.<br /> Phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội để giáo dục KNS ứng phó<br /> 23 31.9 34 47.2 15 20.9<br /> 10 BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS.<br /> Bảng 4. cho thấy các nội dung chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh của<br /> Hiệu trưởng, được đánh giá ở mức độ tốt đạt tỷ lệ thấp chỉ chiếm từ 27.8% đến 43,1%; Có 3 nội dung được<br /> đánh giá tốt với tỷ lệ khá thấp là: chỉ đạo giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS<br /> thông qua sinh hoạt lớp (27.8%), thông qua sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội (31.9%), qua<br /> hoạt động lao động, thông qua xây dựng môi trường giáo dục tốt (33.3%).<br /> Qua kết quả khảo sát của giáo viên cho thấy mỗi nội dung có những khó khăn nhất định là nguyên nhân<br /> dẫn đến công tác giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS chưa hiệu quả. Vậy<br /> <br /> <br /> Số 23 - Tháng 9 năm 2018 101<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> làm thế nào để công tác giáo dục KNS ứng phó với 3. Một số biện pháp quản lý phát triển mô<br /> BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS đạt hiệu quả hình hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng phó<br /> đòi hỏi các cấp, các ngành có sự thống nhất trong với biến đổi khí hậu cho học sinh trường phổ<br /> chỉ đạo, quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, tổ chức thông dân tộc nội trú trung học phổ thông.<br /> tập huấn, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, nhân rộng 3.1 Biện pháp 1: Tăng cường hoạt động tuyên<br /> điển hình để hoạt động giáo dục KNS ứng phó với truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý,<br /> BĐKH và PTTT đi vào chiều sâu. giáo viên, nhân viên trong trường về tầm quan<br /> 2.4 Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo trọng của hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng<br /> dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu phó với biến đổi khí hậu cho học sinh ở trường<br /> và phòng tránh thiên tai cho học sinh dân tộc phổ thông dân tộc nội trú trung học phổ thông<br /> thiểu số ở các trường Phổ thông dân tộc nội trú Giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT là<br /> trung học phổ thông một trong những con đường thực hiện mục tiêu giáo<br /> Để đánh giá thực trạng công tác kiểm tra đánh dục toàn diện. Để đáp ứng mục tiêu đổi mới giáo<br /> giá hoạt động giáo dục KNS nói chung và KNS ứng dục, giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT<br /> phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS của phải có chương trình, nội dung phù hợp với yêu cầu<br /> Hiệu trưởng các trường PTDTNT THPT, thông qua đổi mới và trở thành hoạt động bắt buộc đối với các<br /> phiếu khảo sát kết quả thu được như sau: trường học nói chung và các trường THPT nói riêng<br /> nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể sau:<br /> Bảng 5. Đánh giá về công tác kiểm tra đánh giá<br /> hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng phó với biến Giúp học sinh ý thức được hoạt động giáo dục<br /> đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho học sinh KNS ứng phó BĐKH và PTTT là hoạt động thiết<br /> dân tộc thiểu số của Hiệu trưởng (n= 72) thực đáp ứng tốt nhu cầu của bản thân học sinh và<br /> nhu cầu của xã hội. Từ đó học sinh rèn luyện kỹ<br /> TT NỘI DUNG<br /> SỐ TỶ LỆ năng, trang bị cho bản thân thông qua nhận thức,<br /> LƯỢNG (%)<br /> hành vi, hành động, việc làm đối phó với những<br /> Kiểm tra đánh giá việc giáo dục<br /> KNS ứng phó với BĐKH và PTTT<br /> hậu quả do BĐKH và TT gây ra, từ đó xây dựng<br /> 1<br /> cho học sinh DTTS thường xuyên,<br /> 13 18.1 kế hoạch hành động nhằm giảm thiểu tác hại của<br /> hiệu quả. BĐKH và TT gây ra với môi trường, với cuộc sống<br /> Có kiểm tra đánh giá việc giáo dục hiện tại và tương lai.<br /> 2<br /> KNS ứng phó với BĐKH và PTTT<br /> 47 65.3 Giúp các lực lượng giáo dục KNS ứng phó với<br /> cho học sinh DTTS nhưng chưa<br /> thường xuyên.<br /> BĐKH và PTTT hiểu rõ vì sao cần phải thực hiện<br /> Nhà trường không kiểm tra đánh<br /> giáo dục KNS ứng phó BĐKH và PTTT cho học<br /> giá việc giáo dục KNS ứng phó sinh DTTS và rèn luyện cho các em các kỹ năng<br /> 3 12 16.6<br /> với BĐKH và PTTT cho học sinh nhận biết thế nào là BĐKH, nguyên nhân gây nên<br /> DTTS. BĐKH, hậu quả của BĐKH và từ đó hình thành các<br /> Bảng 5. cho thấy: KNS của chính mình nhằm thích ứng và giảm thiểu<br /> - Việc kiểm tra đánh giá việc giáo dục KNS ứng tác hại của BĐKH gây ra trong hiện tại và tương lai.<br /> phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS thường 3.2 Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch giáo dục<br /> xuyên, hiệu quả chỉ chiếm 18.1%. kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và<br /> - Có kiểm tra đánh giá việc giáo dục KNS ứng phòng tránh thiên tai một cách chi tiết phù hợp<br /> phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS nhưng với đặc điểm tâm sinh lý học sinh và điều kiện<br /> chưa thường xuyên chiếm đến 65.3%. thực tế của các trường Phổ thông dân tộc nội trú<br /> trung học phổ thông<br /> - Nhà trường không kiểm tra đánh giá việc giáo<br /> dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh Việc xây dựng kế hoạch nhằm hoạch định<br /> DTTS chiếm 16.6% phương hướng hoạt động giáo dục KNS ứng phó<br /> với BĐKH và PTTT một cách chi tiết phù hợp với<br /> Kết quả khảo sát trên cho thấy công tác quản lý đặc điểm tâm sinh lý học sinh và điều kiện thực<br /> kiểm tra, đánh giá việc giáo dục KNS ứng phó với tế của các trường PTDTNT THPT, đồng thời xác<br /> BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS đã được triển định các kết quả cần đạt được trong tương lai của<br /> khai thực hiện nhưng chưa thường xuyên. Cần có hoạt động.<br /> biện pháp quản lý kiểm tra, đánh giá tốt hơn hoạt Việc kế hoạch hóa quá trình quản lý hoạt động<br /> động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho<br /> cho học sinh DTTS. học sinh DTTS sẽ giúp cho Hiệu trưởng định hướng<br /> Căn cứ vào các văn bản chỉ đạo của các Sở mọi hoạt động trong nhà trường, dự kiến các mục<br /> GD&ĐT, các trường PTDTNT THPT đã xây dựng tiêu chiến lược và những mục tiêu cụ thể cần đạt<br /> kế hoạch giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và được, dự kiến huy động các nguồn lực để thực hiện<br /> PTTT cho học sinh DTTS trong kế hoạch thực hiện các mục tiêu và dự kiến tình huống sẽ gặp phải<br /> nhiệm vụ từng năm học của nhà trường và đã đạt trong quá trình thực hiện kế hoạch giáo dục KNS<br /> được những kết quả nhất định. ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh.<br /> <br /> 102 Số 23 - Tháng 9 năm 2018<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Thành lập Ban chỉ đạo các hoạt động giáo dục công tác của tổ chức Đoàn trước Hiệu trưởng, Hiệu<br /> KNS ứng phó với BĐKH và PTTT; phân công trưởng cần tạo điều kiện cho Bí thư Đoàn thanh niên<br /> nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên trong ban chỉ hoàn thiện về mọi mặt, khẳng định phẩm chất đạo<br /> đạo; kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục KNS ứng đức, trình độ hiểu biết về về môi trường, BĐKH,<br /> phó với BĐKH và PTTT. nguyên nhân, hậu quả của BĐKH … từ đó tham gia<br /> Chỉ đạo xây dựng kế hoạch tổng thể giáo dục vào lực lượng giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> KNS ứng phó với BĐKH và PTTT của nhà trường; PTTT cho học sinh DTTS.<br /> căn cứ kế hoạch tổng thể, từng bộ phận, cá nhân Đối với nhân viên trong nhà trường: cần tạo điều<br /> được phân công nhiệm vụ xây dựng kế hoạch phần kiện để bộ phận này tham dự các khóa tập huấn giáo<br /> việc mình được giao phụ trách cụ thể, chi tiết; Ban dục KNS nói chung và KNS ứng phó với BĐKH và<br /> chỉ đạo duyệt kế hoạch, theo dõi việc thực hiện kế PTTT nói riêng, đồng thời xây dựng quy chế làm<br /> hoạch của các lực lượng giáo dục KNS ứng phó với việc, phân công nhiệm vụ để họ tham gia giáo dục<br /> BĐKH và PTTT trong nhà trường. KNS cho học sinh DTTS đạt hiệu quả.<br /> 3.3 Biện pháp 3: Củng cố tổ chức bộ máy 3.4 Biện pháp 4: Đẩy mạnh công tác chỉ đạo<br /> nhân sự, bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo dục đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động giáo<br /> kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu và dục kỹ năng sống ứng phó với biến đổi khí hậu<br /> phòng tránh thiên tai cho các lực lượng giáo dục và phòng tránh thiên tai cho học sinh dân tộc<br /> trong trường Phổ thông dân tộc nội trú trung thiểu số<br /> học phổ thông Tạo sự hấp dẫn, thu hút học sinh tham gia các<br /> Hiệu trưởng nhà trường nghiên cứu văn bản, ban hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> hành quy định bộ máy nhân sự của nhà trường tham PTTT, qua đó học sinh được trau dồi, rèn các KNS,<br /> gia hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và thái độ, hành vi, biết vận dụng, ứng xử các tình<br /> PTTT cho học sinh DTTS; có kế hoạch bồi dưỡng huống, các điều kiện môi trường và những hậu quả<br /> thường xuyên để các lực lượng giáo dục tham gia của BĐKH gây ra trong cuộc sống, từ đó hình thành<br /> hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và nhân cách, thái độ, hành vi cho các em học sinh,<br /> PTTT trong nhà trường có năng lực, có trình độ giúp các em biết cách bảo vệ môi trường, thích ứng<br /> chuyên môn nghiệp vụ phù hợp, có phương pháp tổ và giảm thiểu tác hại của BĐKH, tuyên truyền cho<br /> chức giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT mọi người cùng thực hiện.<br /> cho học sinh DTTS nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Nghiên cứu văn bản hướng dẫn, các tài liệu tham<br /> Công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về khảo để lựa chọn nội dung, cách thức tổ chức giáo<br /> ứng phó với BĐKH cho cán bộ quản lý, giáo viên, dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh<br /> nhân viên đã được các Sở GD&ĐT quan tâm, đã DTTS phù hợp với đặc điểm tâm lý, lứa tuổi các<br /> ban hành văn bản hướng dẫn các trường PTDTNT em, đáp ửng yêu cầu đổi mới trong giáo dục.<br /> THPT tổ chức thực hiện. Tuy nhiên công tác tập Chỉ đạo các lực lượng giáo dục KNS ứng phó<br /> huấn mới chỉ mang tính triển khai văn bản, chỉ đạo với BĐKH và PTTT đa dạng hóa hình thức, phương<br /> thực hiện nhiệm vụ, chưa đi vào chiều sâu, chưa pháp tổ chức để phù hợp với nội dung yêu cầu, tạo<br /> tổ chức thường xuyên, liên tục, nội dung chưa đa cơ hội trải nghiệm, thực hành, vận dụng, tạo hứng<br /> dạng, chưa thực hiện bồi dưỡng với các lực lượng thú cho các em học sinh.<br /> tham gia giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> PTTT khác trong nhà trường; tài liệu để các lực 3.5 Biện pháp 5: Tăng cường kiểm tra, đánh<br /> lượng tham gia giáo dục KNS ứng phó với BĐKH giá các hoạt động giáo dục kỹ năng sống ứng phó<br /> và PTTT chưa phong phú. với biến đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho<br /> học sinh dân tộc thiểu số một cách thường xuyên<br /> Vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục KNS<br /> ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS, Kiểm tra, đánh giá là biện pháp giúp nhà trường<br /> Hiệu trưởng cần làm tốt công tác bồi dưỡng thường nắm được thông tin phản hồi từ đối tượng quản lý,<br /> xuyên cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên nắm được diễn biến công việc, so sánh hiệu quả<br /> nhằm nâng cao năng lực giáo dục KNS ứng phó với thực tế với mục tiêu đề ra, từ đó có những biện pháp<br /> BĐKH và PTTT cho các lực lượng tham gia giáo quản lý phù hợp đối với hoạt động giáo dục KNS<br /> dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT trong nhà ứng phó với BĐKH và PTTT.<br /> trường bằng các hình thức sau: Trang bị cho các lực Thông qua kiểm tra đánh giá để khen thưởng<br /> lượng giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT các tập thể, cá nhân tiêu biểu, nhân rộng điển hình;<br /> về nội dung, phương pháp, về kỹ thuật dạy học tích khen thưởng kịp thời để động viên, khích lệ phong<br /> cực,… để CBQL, GV, CNV có đủ năng lực giáo trào. Đối với những tập thể, cá nhân thực hiện chưa<br /> dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh tốt có nhắc nhở, phê bình, rút kinh nghiệm để thực<br /> DTTS. hiện công tác giáo dục hoạt động giáo dục KNS ứng<br /> Đối với Bí thư Đoàn thanh niên: Người chỉ huy phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS hiệu<br /> cao nhất của tổ chức Đoàn thanh niên cộng sản Hồ quả hơn.<br /> Chí Minh chịu trách nhiệm toàn diện về chất lượng Xây dựng tiêu chí đánh giá công tác giáo dục<br /> <br /> <br /> Số 23 - Tháng 9 năm 2018 103<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> KNS ứng phó với BĐKH. Xây dựng kế hoạch kiểm trường an toàn, sạch, đẹp đáp ứng yêu cầu dạy học<br /> tra, đánh giá, phát động, đưa tiêu chí giáo dục ứng và giáo dục KNS ứng phó BĐKH và PTTT nói<br /> phó BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS vào nội riêng cho học sinh DTTS.<br /> dung các đợt thi đua trong năm học. 3.7 Biện pháp 7: Phối hợp chặt chẽ các lực<br /> Tổng kết, khen thưởng CBQL, GV, NV có thành lượng giáo dục, gia đình, nhà trường và xã hội<br /> tích; nhắc nhở, phê bình hoặc sử dụng hình thức trong việc giáo dục kỹ năng sống ứng phó với<br /> xử phạt cao hơn khi CBQL, GV, NV không thực biến đổi khí hậu và phòng tránh thiên tai cho học<br /> hiện tốt hoạt động giáo dục KNS nói chung và sinh dân tộc thiểu số<br /> hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và Tạo sự thống nhất cao giữa các lực lượng giáo<br /> PTTT nói riêng cho học sinh. Qua kết quả khảo sát, dục trong và ngoài nhà trường trong các hoạt động<br /> nghiên cứu thực trạng cho thấy trong các năm qua, giáo dục, từ đó phát huy sức mạnh tổng hợp, khai<br /> các trường PTDTNT THPT chưa thực hiện tốt việc thác tiềm năng to lớn của các lực lượng xã hội<br /> kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm hoạt động giáo trong quản lý giáo dục KNS ứng phó với BĐKH<br /> dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT nói riêng và PTTT cho học sinh DTTS trở thành người công<br /> cho học sinh DTTS. dân có ích cho xã hội.<br /> Để quản lý tốt công tác giáo dục KNS ứng Qua thực tiễn chúng ta thấy vấn đề khó khăn<br /> phó với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS, nhà nhất của quản lý giáo dục KNS ứng phó với BĐKH<br /> trường mà đặc biệt là Hiệu trưởng cần quan tâm tới và PTTT cho học sinh DTTS là phối hợp giữa gia<br /> công tác kiểm tra đánh giá; phải thay đổi cách kiểm đình, nhà trường và xã hội. Sự tác động của các lực<br /> tra đánh giá cho phù hợp với nội dung, hình thức tổ lượng giáo dục ngoài nhà trường chưa hiệu quả đặc<br /> chức giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PPTT. biệt là sự giáo dục của gia đình. Chính vì vậy đây<br /> 3.6 Biện pháp 6: Xây dựng các điều kiện cơ là giải pháp rất hữu hiệu, góp phần to lớn trong quá<br /> sở vật chất và tăng cường ứng dụng công nghệ trình giáo dục và việc phát triển nhận thức, thái độ,<br /> thông tin đảm bảo phục vụ giáo dục kỹ năng nhân cách và hành vi cho học sinh.<br /> sống ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng Tạo sự đồng thuận giữa các lực lượng giáo dục<br /> tránh thiên tai trong trường Phổ thông dân tộc trong và ngoài nhà trường để tạo sức mạnh tổng thể<br /> nội trú trung học phổ thông trong việc nâng cao hiệu quả giáo dục KNS ứng phó<br /> Tạo môi trường sư phạm khang trang, sạch đẹp; với BĐKH và PTTT cho học sinh DTTS.<br /> khai thác phù hợp sân chơi, bãi tập, các phòng chức Phối hợp với các tổ chức, các đoàn thể, các<br /> năng, có đủ thiết bị phục vụ tốt cho hoạt động dạy - cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch, nội dung,<br /> học giáo dục KNS nói chung và hoạt động giáo dục chương trình giáo dục và quy định các lực lượng<br /> KNS ứng phó với BĐKH và PTTT nói riêng. tham gia giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin nhằm PTTT cho học sinh DTTS. Chú trọng vai trò gia<br /> cập nhật tin tức, thời sự về tình hình BĐKH trong đình trong công tác giáo dục KNS ứng phó BĐKH<br /> nước và quốc tế, lấy tư liệu từ các trang của mạng và PTTT. Giáo dục gia đình đem lại hiệu quả tích<br /> Internet phục vụ giáo dục KNS ứng phó với BĐKH cực cho giáo dục nhân cách nhất là về nhận thức, lối<br /> và PTTT trong nhà trường. sống, giao tiếp, hành vi, ứng xử …<br /> Đầu tư kinh phí mua sắm cơ sở vật chất nói Thành lập Ban tư vấn tâm lý học đường trong<br /> chung và thiết bị dạy học nói riêng, cải tạo cảnh trường học gồm: Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng phụ<br /> quan nhà trường; mua sắm phương tiện thiết bị trách hoạt động đoàn thể, Giáo viên tâm lý giáo<br /> phục vụ hoạt động dạy học, sinh hoạt tập thể và tổ dục, Bí thư Đoàn, Đại diện GVCN, nhân viên Y<br /> chức hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH tế để hướng dẫn, chia sẻ với học sinh, chia sẻ với<br /> và PTTT cho học sinh DTTS trong nhà trường. GVCN lớp, làm cầu nối để tổ chức giao lưu giữa<br /> Làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, tranh thủ các lớp, các tổ chức trong và ngoài nhà trường để<br /> sự ủng hộ về cơ sở vật chất, tinh thần của các cá tăng cường, đa dạng nội dung, hình thức giáo dục<br /> nhân, tổ chức, các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh.<br /> để có được cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu tổ chức Nhà trường chủ động tham mưu với Lãnh đạo<br /> các hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và địa phương, phối hợp với các đoàn thể, cơ quan<br /> PTTT cho học sinh DTTS. tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc giáo dục học<br /> Hiệu trưởng căn cứ nguồn kinh phí ngân sách sinh đặc biệt giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và<br /> nhà nước cấp; nguồn thu học phí của nhà trường PTTT cho học sinh DTTS trong nhà trường.<br /> lập kế hoạch đầu tư, mua sắm thiết bị phục vụ cho Để đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của<br /> hoạt động giáo dục KNS ứng phó BĐKH và PTTT các biện pháp đề xuất nêu trên, tác giả tiến hành<br /> nói riêng. khảo nghiệm bằng phương pháp xây dựng mẫu<br /> Tăng cường công tác xã hội hóa giáo dục bằng phiếu trưng cầu ý kiến, lựa chọn khách thể điều tra,<br /> cách huy động nguồn lực từ các cá nhân, doanh lấy ý kiến khảo sát và xử lý kết quả. Các biện pháp<br /> nghiệp, các nhà hảo tâm để cải tạo cảnh quan nhà đề xuất đã được khảo sát, phân tích, đánh giá kỹ<br /> lưỡng. Kết quả bước đầu cho thấy các biện pháp<br /> <br /> 104 Số 23 - Tháng 9 năm 2018<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> được đề xuất đều cần thiết và có tính khả thi phù cho học sinh DTTS ở các trường PTDTNT THPT<br /> hợp với điều kiện thực tế của các nhà trường và xu trong giai đoạn hiện nay.<br /> hướng phát triển của giáo dục hiện nay. Kết quả khảo nghiệm lấy ý kiến đánh giá của<br /> 4. Kết luận CBQL và GV cho thấy các biện pháp quản lý giáo<br /> Hoạt động giáo dục KNS ứng phó với BĐKH dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT cho học sinh<br /> và quản lý giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và DTTS được đề xuất đều có tính cần thiết và khả<br /> PTTT cho học sinh DTTS ở các trường PTDTNT thi cao, phù hợp với thực tiễn các trường PTDTNT<br /> THPT vùng miền núi phía Bắc nhằm hình thành THPT của các tỉnh miền núi phía Bắc.<br /> và phát triển nhận thức, thái độ và hành vi cho các Tài liệu tham khảo<br /> em học sinh DTTS, giúp các em thấy được những [1] Nguyễn Thanh Bình, (2011), Giáo trình<br /> nguyên nhân và hậu quả do BĐKH và TT gây nên chuyên đề giáo dục kỹ năng sống, NXB. Đại học Sư<br /> để từ đó các em hình thành thái độ và hành vi của phạm, Hà Nội;<br /> chính mình trong thích ứng và giảm thiểu tác hại<br /> do BĐKH và TT gây ra, cũng như có ý thức tuyên [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, (2014), Thông tư số<br /> truyền cho mọi người cùng thực hiện, hướng tới 04/2014/TT-BGDĐT ngày 28/02/2014 về việc ban<br /> một cuộc sống tốt đẹp, một xã hội văn minh, đáp hành quy định về quản lý giáo dục kỹ năng sống và<br /> ứng mục tiêu giáo dục toàn diện trong giai đoạn hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa;<br /> hiện nay. [3] Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vụ Khoa học Công<br /> Giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT nghệ, (2013), Nhiệm vụ đánh giá hiện trạng nhận<br /> cho học sinh DTTS đang được các nhà trường quan thức trong ngành giáo dục về biến đổi khí hậu và<br /> tâm, tuy nhiên không chỉ lý thuyết xuông mà phải ứng phó với biến đổi khí hậu, Báo cáo cấp Bộ;<br /> thực chất bởi kết quả của giáo dục KNS ứng phó [4] Bộ Giáo dục và Đào tạo, (10/2010), Quyết<br /> với BĐKH và PTTT là hình thành nhận thức, thái định về việc phê duyệt Dự án đưa các nội dung ứng<br /> độ, hành vi của học sinh DTTS trong nhà trường phó với biến đổi khí hậu vào các chương trình giáo<br /> và ngoài xã hội vì vậy phải có sự phối hợp đồng bộ dục và đào tạo giai đoạn 2011-2015, Số 4619/QĐ-<br /> giữa các lực lượng giáo dục trong nhà trường và xã BGDĐT;<br /> hội có như vậy thì các kỹ năng sống mà học sinh [5] Ngô Quang Sơn, TN3/X13“Nghiên cứu khả<br /> DTTS có được mới bền vững. Từ những kết quả năng ứng phó với thiên tai và đề xuất giải pháp tổng<br /> nghiên cứu thu được tác giả đã đề xuất 7 biện pháp thể nâng cao năng lực phòng tránh của cộng đồng<br /> quản lý giáo dục KNS ứng phó với BĐKH và PTTT các dân tộc thiểu số tại chỗ ở Tây Nguyên”;<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MANAGING THE DEVELOPMENT OF LIFE SKILLS EDUCATION ACTIVITY MODEL TO<br /> RESPOND TO CLIMATE CHANGE AND DISASTER PREVENTION FOR ETHNIC MINORITY<br /> PUPILS OF BOARDING ETHNIC MINORITY HIGH SCHOOL<br /> IN THE NORTHERN MOUNTAINOUS PROVINCES<br /> Le Thi Nhu Quynh<br /> Abstract: The life skill education in general for ethnic minority pupils in boarding ethnic minority high<br /> schools is carried out by exploiting the content of some subjects with many advantages such as subject of<br /> civic education, technology, ..., therein the life skill education in response to climate change and natural<br /> disaster prevention in particular. The article’s author has analyzed deeply the situation of managing the<br /> development of life skill education models for coping with climate change and natural disaster prevention<br /> for ethnic minority pupils in boarding ethnic minority high schools, therefrom proposing seven measures<br /> of managing the development of life skill education models for coping with climate change and natural<br /> disaster prevention for ethnic minority pupils in boarding ethnic minority high schools in the Northern<br /> mountainous provinces appropriately, flexiblely and effectively.<br /> Keywords: The life skill education; The life skill education in response to climate change and natural<br /> disaster prevention; Managing the development of life skill education models for coping with climate<br /> change and natural disaster prevention; Ethnic minority pupils in boarding ethnic minority high schools;<br /> The Northern mountainous provinces.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Số 23 - Tháng 9 năm 2018 105<br />