Quản lý việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các trường THCS huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình

QUẢN LÝ VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN<br /> TRONG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ<br /> HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH<br /> TRẦN VĂN HIẾU<br /> Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế<br /> ĐỐ TRUNG QUÂN<br /> Huyện ủy Lệ Thủy, Quảng Bình<br /> Tóm tắt: Hiện nay, công nghệ thông tin (CNTT) đang phát triển mạnh mẽ<br /> và được đánh giá không chỉ là động lực chủ yếu cho sự phát triển kinh tế-xã<br /> hội mà còn là nhân tố quan trọng thúc đẩy phát triển giáo dục và đào tạo<br /> (GD&ĐT). Ứng dụng CNTT vào dạy học đang trở thành một nhu cầu tất yếu<br /> và đang được cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV), học sinh (HS) hăng<br /> say, tích cực ứng dụng. Xác lập được các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT<br /> trong dạy học một cách khoa học, đồng bộ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả,<br /> chất lượng dạy học của nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục - đào<br /> tạo trong giai đoạn hiện nay.<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> CNTT đang trở thành một phương tiện góp phần rút ngắn khoảng cách trong giáo dục<br /> giữa các vùng miền và là phương tiện cần thiết để tiến tới một “xã hội học tập”. Ứng<br /> dụng CNTT trong giáo dục sẽ tạo ra một bước ngoặt cơ bản trong đổi mới chương trình,<br /> nội dung, phương pháp giảng dạy, học tập và quản lý giáo dục.<br /> Trong những năm qua, việc ứng dụng CNTT trong GD&ĐT ở nước ta có những chuyển<br /> biến tích cực theo hướng hiện đại. CNTT được đánh giá không chỉ là động lực chủ yếu<br /> cho việc phát triển kinh tế, xã hội mà còn là nhân tố quan trọng trong việc phát triển<br /> GD&ĐT. Đảng, Nhà nước đã có các Chính sách, Nghị quyết, Chỉ thị và chú trọng đầu<br /> tư cho vấn đề này, điều đó được thể hiện bằng việc ban hành Luật Công nghệ thông tin<br /> vào năm 2006 nhằm tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy CNTT phát triển. Quyết định số<br /> 698/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển nguồn nhân lực CNTT đến năm<br /> 2015 và định hướng đến năm 2020 nhằm phát triển nguồn nhân lực CNTT xác định<br /> mục tiêu: “Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giáo dục và đào tạo, hiện đại hóa, nâng<br /> cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh của hệ thống đào tạo nhân lực CNTT, để trình độ<br /> đào tạo nhân lực CNTT của nước ta tiếp cận trình độ và có khả năng tham gia thị<br /> trường đào tạo nhân lực CNTT quốc tế...” [3]. Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam<br /> giai đoạn 2011-2020 đã nêu rõ “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông<br /> nhằm nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục ở các cấp” [1].<br /> Việc ứng dụng CNTT vào dạy học ở các trường Trung học cơ sở (THCS) huyện Lệ<br /> Thủy đang được cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh quan tâm hưởng ứng, tìm tòi,<br /> nghiên cứu và áp dụng, bước đầu đã đạt được những kết quả đáng kể [2]. Tuy nhiên,<br /> Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br /> ISSN 1859-1612, Số 02(22)/2012: tr. 113-121<br /> <br /> 114<br /> <br /> TRẦN VĂN HIẾU – ĐỖ TRUNG QUÂN<br /> <br /> đứng trước những yêu cầu mới của sự nghiệp đổi mới giáo dục, công tác này bộc lộ<br /> nhiều yếu kém và bất cập. Đòi hỏi các cấp quản lý giáo dục ở địa phương và các nhà<br /> trường cần phải có những biện pháp quản lý mang tính đồng bộ để đẩy mạnh việc quản<br /> lý ứng dụng CNTT trong dạy học.<br /> 2. THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG HOẠT ĐỘNG<br /> DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH<br /> Để tìm hiểu thực trạng ứng dụng và quản lý ứng dụng CNTT trong hoạt động dạy học ở<br /> các trường THCS huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, chúng tôi đã tiến hành khảo sát 30<br /> CBQL, 150 GV và 150 HS.<br /> 2.1. Nhận thức của CBQL, GV, HS đối với việc ứng dụng CNTT<br /> Nhận thức của CBQL, GV, HS là một yếu tố hết sức quan trọng giúp cho việc ứng dụng<br /> CNTT trong dạy học đạt được hiệu quả cao. Kết quả khảo sát cho thấy việc ứng dụng<br /> CNTT trong dạy học được CBQL, GV, HS nhận thức là một yêu cầu cần thiết và rất cần<br /> thiết (trên 86,67%).<br /> Công tác quản lý việc nâng cao nhận thức cho GV, HS về việc ứng dụng CNTT trong<br /> dạy học được đánh giá khá tốt (3,53 ≤ x ≤ 3,97). Hiệu trưởng nhà trường đã quan tâm<br /> tuyên truyền, quán triệt về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng, sự cần thiết của việc ứng<br /> dụng CNTT trong dạy học qua các hội nghị, các cuộc họp phụ huynh, các buổi chào<br /> cờ... Tuy nhiên, nhà trường chưa quan tâm theo dõi tư tưởng, thái độ của GV, HS trong<br /> việc ứng dụng CNTT vào dạy học để có sự điều chỉnh, uốn nắn kịp thời.<br /> 2.2. Năng lực ứng dụng CNTT của GV, HS<br /> Kiến thức, kỹ năng về CNTT là các yếu tố quan trọng tạo nên năng lực ứng dụng CNTT<br /> của GV, HS trong dạy học. Số liệu khảo sát cho thấy có 3/7 nội dung đạt mức độ từ khá<br /> trở lên là kỹ năng sử dụng máy tính (3,60 ≤ x ≤ 3,87), ứng dụng CNTT để trao đổi<br /> thông tin phục vụ dạy học (3,60 ≤ x ≤ 3,65) và khai thác thông tin từ Internet phục vụ<br /> dạy học (3,40 ≤ x ≤ 3,70). Các nội dung đạt mức độ trung bình là kiến thức cơ bản về<br /> tin học; khả năng cập nhật kiến thức mới về CNTT; kỹ năng sử dụng các thiết bị CNTT<br /> và khai thác, sử dụng các chương trình, phần mềm phục vụ dạy học. Điều đó dễ hiểu vì<br /> phần lớn GV chưa được đào tạo về CNTT và các thiết bị CNTT cũng rất khó sử dụng.<br /> Công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực ứng dụng CNTT cho GV, HS trong dạy học đã<br /> được các trường triển khai, tuy nhiên mức độ thực hiện chỉ ở mức trung bình (2,83 ≤<br /> x ≤ 3,47). Riêng công tác tổ chức bồi dưỡng kiến thức tin học, tập huấn, hướng dẫn sử<br /> dụng các website học tập (như violympic.vn, ioe.go.vn...), các phần mềm ứng dụng cho<br /> học sinh... lại được Hiệu trưởng thực hiện ở mức độ tương đối tốt (4,35 ≤ x ≤ 4,40).<br /> <br /> QUẢN LÝ VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC…<br /> <br /> TT<br /> <br /> 115<br /> <br /> Bảng 1. Thực trạng công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực ứng dụng CNTT<br /> cho GV, HS trong dạy học<br /> Mức độ đạt được (%)<br /> Đối<br /> Nội dung<br /> tượng<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> x<br /> <br /> CBQL<br /> <br /> 6,67<br /> <br /> 13,33<br /> <br /> 30,00<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 23,33 3,47<br /> <br /> GV<br /> <br /> 7,33<br /> <br /> 14,67<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 26,00<br /> <br /> 25,33 3,47<br /> <br /> HS<br /> <br /> 8,00<br /> <br /> 17,33<br /> <br /> 21,33<br /> <br /> 28,67<br /> <br /> 24,67 3,45<br /> <br /> Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi CBQL 13,33<br /> dưỡng nâng cao trình độ CNTT<br /> GV 15,33<br /> cho GV<br /> Tổ chức các chuyên đề, bồi CBQL 13,33<br /> dưỡng, tập huấn sử dụng các<br /> phần mềm ứng dụng cho GV, HS GV 14,00<br /> tại trường<br /> HS<br /> 8,00<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 30,00<br /> <br /> 13,33<br /> <br /> 16,67 2,93<br /> <br /> 24,00<br /> <br /> 26,00<br /> <br /> 19,33<br /> <br /> 15,33 2,95<br /> <br /> 23,33<br /> <br /> 20,00<br /> <br /> 23,33<br /> <br /> 20,00 3,13<br /> <br /> 27,33<br /> <br /> 24,67<br /> <br /> 20,67<br /> <br /> 13,33 2,92<br /> <br /> 24,00<br /> <br /> 25,33<br /> <br /> 23,33<br /> <br /> 19,33 3,22<br /> <br /> 4<br /> <br /> Cử GV tham gia các lớp tập CBQL 16,67<br /> huấn, bồi dưỡng về CNTT<br /> GV 14,67<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 23,33<br /> <br /> 20,00<br /> <br /> 13,33 2,87<br /> <br /> 28,00<br /> <br /> 25,33<br /> <br /> 20,00<br /> <br /> 12,00 2,87<br /> <br /> 5<br /> <br /> Tạo điều kiện để GV đi học dài CBQL 16,67<br /> hạn nhằm nâng cao trình độ về<br /> GV 14,00<br /> CNTT<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 23,33<br /> <br /> 23,33<br /> <br /> 10,00 2,83<br /> <br /> 30,00<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 17,33<br /> <br /> 12,00 2,83<br /> <br /> 25,33<br /> <br /> 27,33<br /> <br /> 20,67<br /> <br /> 14,67 3,01<br /> <br /> 6<br /> <br /> Chỉ đạo, định hướng, khuyến CBQL 12,00<br /> khích GV,HS tự nghiên cứu, bồi<br /> GV<br /> 9,33<br /> dưỡng về năng lực ứng dụng<br /> CNTT<br /> HS 11,33<br /> <br /> 27,33<br /> <br /> 24,00<br /> <br /> 22,67<br /> <br /> 16,67 3,10<br /> <br /> 30,00<br /> <br /> 22,67<br /> <br /> 20,67<br /> <br /> 15,33 2,99<br /> <br /> Tổ chức bồi dưỡng kiến thức tin CBQL<br /> học, tập huấn, hướng dẫn sử<br /> dụng các phần mềm ứng dụng GV<br /> cho HS các website học tập như<br /> HS<br /> violympic.vn, ioe.go.vn...<br /> <br /> 3,33<br /> <br /> 3,33<br /> <br /> 10,00<br /> <br /> 16,67<br /> <br /> 66,67 4,40<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> 2,00<br /> <br /> 7,33<br /> <br /> 40,67<br /> <br /> 50,00 4,39<br /> <br /> 0,67<br /> <br /> 6,00<br /> <br /> 8,00<br /> <br /> 28,67<br /> <br /> 56,67 4,35<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 7<br /> <br /> Khảo sát, đánh giá về năng lực,<br /> trình độ CNTT<br /> <br /> Ghi chú: 1: còn nhiều yếu kém; 2: chưa đạt yêu cầu; 3 : Bình thường; 4: khá ; 5: tốt<br /> <br /> 2.3. Thực trạng ứng dụng CNTT trong giảng dạy của giáo viên<br /> Việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy chưa được GV chú trọng. Kết quả khảo sát cho<br /> thấy có 24,44% GV thường xuyên và rất thường xuyên ứng dụng CNTT vào giảng dạy<br /> và có đến 75,56% GV ít thường xuyên ứng dụng CNTT.<br /> Theo ý kiến của CBQL, GV, công tác quản lý ứng dụng CNTT trong giảng dạy của GV<br /> được đánh giá thực hiện ở mức trung bình (2,82 ≤ x ≤ 3,40). Trong đó, ở nội dung<br /> kiểm tra, đánh giá, động viên, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích tốt trong<br /> việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy chưa được quan tâm thực hiện ( x = 2,82).<br /> <br /> 116<br /> <br /> TRẦN VĂN HIẾU – ĐỖ TRUNG QUÂN<br /> <br /> 2.4. Thực trạng ứng dụng CNTT trong học tập của học sinh<br /> Ở trường, HS THCS chỉ mới tiếp xúc với kiến thức cơ bản về tin học, chưa được đào<br /> tạo chuyên sâu về CNTT. Vì thế các em ít có cơ hội ứng dụng CNTT vào học tập. Qua<br /> khảo sát cho thấy 68,33% HS ít thường xuyên hoặc không ứng dụng CNTT vào hoạt<br /> động học tập và 31,67% HS ứng dụng ở mức độ thường xuyên và rất thường xuyên.<br /> Công tác quản lý ứng dụng CNTT trong học tập của học sinh được nhà trường quan tâm<br /> thực hiện ở mức độ khá (4,05 ≤ x ≤ 4,17). Tuy nhiên, công tác tuyên dương, động<br /> viên, khen thưởng các HS có thành tích tốt trong việc ứng dụng CNTT vào hoạt động<br /> học tập chỉ được GV và HS đánh giá ở mức trung bình ( x = 3,47 và x = 3,43).<br /> 2.5. Thực trạng đầu tư mua sắm, trang bị thiết bị CNTT<br /> Các trường đang gặp nhiều khó khăn trong việc tìm nguồn đầu tư cho việc mua sắm<br /> thiết bị CNTT. Từ khi có Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm 2006 của<br /> Chính phủ về quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ<br /> chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập, các trường có sử<br /> dụng nguồn kinh phí ngân sách để đầu tư mua sắm máy tính, thiết bị CNTT, tuy nhiên<br /> số lượng không đáng kể. Thiết bị CNTT của các trường chủ yếu được UBND xã,<br /> UBND huyện đầu tư trang cấp. Ngoài ra, nhà trường sử dụng kinh phí ngân sách và các<br /> nguồn xã hội hoá khác để đầu tư, mua sắm.<br /> 2.6. Thực trạng về hạ tầng CNTT<br /> Trong GD&ĐT, hạ tầng CNTT là phương tiện, điều kiện thiết yếu để thực hiện việc ứng<br /> dụng CNTT vào dạy học có hiệu quả. Vì thế, các trường đã đầu tư, trang cấp máy vi<br /> tính, thiết bị, hạ tầng CNTT phục vụ dạy học.<br /> Qua khảo sát cho thấy CBQL, GV, HS đánh giá cao hệ thống mạng internet (3,67 ≤<br /> x ≤ 3,77) và hệ thống mạng nội bộ ( 3,60 ≤ x ≤ 3,68). Tuy nhiên các nội dung còn lại<br /> được đánh giá ở mức trung bình, đó là số lượng, chất lượng máy tính (3,33 ≤ x ≤<br /> 3,43); số lượng, chất lượng thiết bị CNTT của nhà trường (3,36 ≤ x ≤ 3,37).<br /> Công tác quản lý CSVC, thiết bị, hạ tầng CNTT phục vụ cho công tác dạy học đã được<br /> các trường thực hiện ở cả ba nội dung: trang cấp, sử dụng và bảo quản. Nhìn chung,<br /> công tác quản lý thiết bị, hạ tầng CNTT được nhà trường thực hiện ở mức độ khá, có<br /> hai nội dung nhà trường quan tâm thực hiện được CBQL, GV đánh giá ở mức độ khá đó<br /> là công tác kiểm kê CSVC, thiết bị, hạ tầng CNTT và xử lý các sự cố của mạng, máy<br /> tính, các thiết bị CNTT.<br /> <br /> QUẢN LÝ VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC…<br /> <br /> TT<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> 117<br /> <br /> Bảng 2. Đánh giá việc quản lý hạ tầng CNTT<br /> Mức độ đạt được (%)<br /> Đối<br /> Nội dung<br /> tượng<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> Khảo sát nhu cầu, đánh giá thực<br /> trạng về số lượng và chất lượng<br /> thiết bị, hạ tầng CNTT phục vụ<br /> dạy học<br /> Xây dựng kế hoạch trang bị, sử<br /> dụng và bảo quản thiết bị, hạ<br /> tầng CNTT<br /> Xử lý các sự cố của mạng, máy<br /> tính, các thiết bị CNTT<br /> Công tác kiểm kê thiết bị, hạ<br /> tầng CNTT<br /> Việc bảo quản và sử dụng thiết<br /> bị, hạ tầng CNTT được đưa vào<br /> làm tiêu chí đánh giá thi đua của<br /> nhà trường<br /> Đánh giá chung (%)<br /> <br /> 5<br /> <br /> x<br /> <br /> CBQL,<br /> GV<br /> <br /> 7,78<br /> <br /> 12,78 35,56 23,89<br /> <br /> 20,00<br /> <br /> 3,36<br /> <br /> CBQL,<br /> GV<br /> <br /> 3,89<br /> <br /> 9,44<br /> <br /> 36,67 27,22<br /> <br /> 22,78<br /> <br /> 3,56<br /> <br /> 3,33<br /> <br /> 6,67<br /> <br /> 19,44 37,78<br /> <br /> 32,78<br /> <br /> 3,90<br /> <br /> 1,67<br /> <br /> 5,00<br /> <br /> 18,33 37,78<br /> <br /> 37,22<br /> <br /> 4,04<br /> <br /> 5,00<br /> <br /> 11,67 39,44 23,33<br /> <br /> 20,56<br /> <br /> 3,43<br /> <br /> 4,33<br /> <br /> 9,11<br /> <br /> 26,67<br /> <br /> 3,66<br /> <br /> CBQL,<br /> GV<br /> CBQL,<br /> GV<br /> CBQL,<br /> GV<br /> <br /> 29,89 30,00<br /> <br /> Ghi chú: 1: còn nhiều yếu kém; 2: chưa đạt yêu cầu; 3 : Bình thường; 4: khá ; 5: tốt<br /> <br /> 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CNTT TRONG HOẠT ĐỘNG DẠY<br /> HỌC Ở TRƯỜNG THCS HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH<br /> 3.1. Nâng cao nhận thức về ứng dụng CNTT cho đội ngũ giáo viên và học sinh<br /> Nhận thức được xem là khâu đầu tiên của quá trình hoạt động và có ý nghĩa quyết định<br /> đến sự thành công hay thất bại của hoạt động. Do đó, ban giám hiệu nhà trường phải có<br /> nhận thức đúng, phải hiểu rõ vai trò, tầm quan trọng của việc ứng dụng CNTT trong dạy<br /> học, phải có nhận thức đúng đắn và sâu sắc về công tác nâng cao nhận thức cho GV, HS<br /> về ứng dụng CNTT. Thông qua các hội nghị, các cuộc họp hội đồng sư phạm, các buổi<br /> chào cờ, các cuộc họp phụ huynh... để tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các quan điểm,<br /> chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, Chỉ thị của ngành GD - ĐT về<br /> việc ứng dụng CNTT vào dạy học. Giải thích cho GV, HS về vai trò, ý nghĩa và sự cần<br /> thiết của việc ứng dụng CNTT vào dạy học. Thường xuyên theo dõi tư tưởng, thái độ<br /> của GV, HS trong việc ứng dụng CNTT vào dạy học để có sự điều chỉnh kịp thời, phù<br /> hợp.<br /> 3.2. Tăng cường hiệu lực của các chế định giáo dục và đào tạo về ứng dụng CNTT<br /> Để tăng cường hiệu lực của các chế định GD&ĐT về ứng dụng CNTT trong dạy học,<br /> hiệu trưởng phải có quy định về việc lưu trữ văn bản chỉ đạo về ứng dụng CNTT để sử<br /> dụng lâu dài, tiến hành nghiên cứu để nắm vững các văn bản, các hướng dẫn, chỉ đạo<br /> của Đảng, Nhà nước, Bộ, Sở, Phòng GD&ĐT và các cấp QLGD và cụ thể hóa thành kế<br /> hoạch hoạt động, thành các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể, các quy định sát đúng với điều<br /> <br />