intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Quan trắc sinh học và chỉ thị môi trường đất

Chia sẻ: Hứa Thị Thùy Phương | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:34

Thêm vào BST
Báo xấu
585
lượt xem 80
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quan trắc môi trường: là một quá trình đo đạc thường xuyên một hoặc nhiều chỉ tiêu về tính chất vật lý, hóa học và sinh học của các thành phần môi trường, theo một kế hoạch lập sẵn về thời gian, không gian, phương pháp và quy trình đo lường,

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quan trắc sinh học và chỉ thị môi trường đất

  1. NỘI DUNG I. QUAN TRẮC SINH HỌC II. QUAN TRẮC SINH HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẤT III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT IV. ỨNG DỤNG CỦA SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT
  2. I. QUAN TRẮC SINH HỌC 1. Một số khái niệm: Quan trắc môi trường: là môt quá trinh đo đac thường xuyên môt ̣ ̀ ̣ ̣ hoăc nhiêu chỉ tiêu về tinh chât vât lý, hóa hoc và sinh hoc cua cac ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ thanh phân môi trường, theo môt kế hoach lâp săn về thời gian, ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̃ không gian, phương phap và quy trinh đo lường, để cung câp cac ́ ̀ ́ ́ thông tin cơ ban có độ tin cây, độ chinh xac cao và có thể đanh giá ̉ ̣ ́ ́ ́ được diên biên chât lượng môi trường. ̃ ́ ́ Quan trắc sinh học: Có nhiều định nghĩa về quan trắc sinh học, trong đó định nghĩa được coi là đầy đủ nhất là: “Quan trắc sinh học là việc sử dụng có hệ thống các phản ứng sinh học để đánh giá sự thay đổi môi trường trong chương trình giám sát chất lượng nước. Trong đó những sự thay đổi này thường là do nguồn tác động của con người.sát sinh học: là sự kiểm kê tĩnh các sinh vật, các biến đổi và Giám những quá trình trong một môi trường đã chọn.
  3. I. QUAN TRẮC SINH HỌC 2. Vai trò, ý nghĩa của quan trắc sinh học trong đánh giá ô nhiễm môi trường: -Các phương pháp quan trắc sinh học có thể tạo ra những ưu việt đáng kể so với phương pháp hóa học.
  4. I. QUAN TRẮC SINH HỌC 3. Ý nghĩa của số liệu quan trắc sinh học: - Dù môi trường có ô nhiễm hay không thì sự khác nhau về vật lý cũng như hóa học giữa các con sông đều có thể có ảnh hưởng lên quần xã sinh vật đáy. - Pinder và đồng nghiệp (1997) đã chỉ ra rằng hệ thống tính điểm BMWP và điểm số trung bình cho các đơn vị phân loại – ASPT có thể khác nhau một cách đáng kể ở các con kênh kề nhau có chất lượng nước như nhau, nhưng khác nhau về những đặc điểm vật lý. - Theo Wright và cộng sự (1993): Những biến đổi được thừa nhận là có tác động nhiều đến các quần xã động vật không xương sống cỡ lớn bao gồm vĩ độ, kinh độ, độ dốc và độ cao, khoảng cách từ nguồn, chiều rộng và độ sau trung bình, nền đáy và độ kiềm.
  5. I. QUAN TRẮC SINH HỌC 4. Những phương pháp chính được sử dụng trong quan trắc sinh học: Loại giám sát Sinh vật chính Những chất ô được sử dụng nhiễm chính được đánh giá Nghiên cứu cấu trúc Động vật KXS, Chất thải hữu cơ và quần xã thực vật lớn. chất nguy hại. Các chỉ thị sinh học Động vật KXS cỡ Chất thải hữu cơ lớn, thực vật lớn, giàu dinh dưỡng, tảo, địa y axit hóa, khí độc Phương pháp vi sinh Vi khuẩn Vật liệu phân và vật hữu cơ. Vật tích tụ Thực vật lớn, động Chất nguy hại, chất vật KXS, CXS. phóng xạ. Phép thử sinh học Vi sinh vật, thực Chất hữu cơ, các vật lớn, động vật khí độc, chất thải KXS, động vật CXS độc hại. nhỏ.
  6. I. QUAN TRẮC SINH HỌC 5. Lựa chọn sinh vật chỉ thị để quan trắc sinh học: Trong số các sinh vật chỉ thị được lựa chọn cho mục đích bảo vệ môi trường cần có những đặc trưng sau: -Sinh vật chỉ thị có thể chỉ ra một cách rõ ràng do sự hiện diện của chúng trong môi trường xác định bởi các thông số giới hạn. -Vật chỉ thị dễ dàng định loại. -Dễ thu mẫu: không cần thiết nhiều thao tác hoặc thiết bị tốn kém mà vẫn có thể định lượng được. Một số loài sinh vật được dùng làm sinh vật chỉ thị: -Tảo (tảo lam, tảo lục…) -Thực vật lớn (bèo, lau, sậy…) -Động vật đơn bào. -Cá -SV chỉ thị ô nhiễm phân -Động vật đáy không xương sống -Động, thực vật thủy sinh
  7. II. QUAN TRẮC SINH HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẤT 1. Đánh giá khái quát về môi trường đất Việt Nam: Môi trường đất Việt Nam rất đa dạng, phong phú và phức t ạp. Đặc đi ểm và tính chất của nó phụ thuộc vào các yếu tố ngoại cảnh như: khí hậu, địa hình, chế độ nước, thảm thực vật. Các yếu tố này không phải đồng nhất trên toàn lãnh thổ mà phân hoá rất sâu sắc, tạo nên những vùng đ ịa lý phức t ạp tác đ ộng sâu sắc tới các quá trình thổ nhưỡng cơ bản, hình thành nên các nhóm đ ất và loại đất với đặc tính khác nhau. Chia thành 6 nhóm đất chính: Nhóm đất xám Nhóm đất phù sa Nhóm đất cát biển (Arenosols) Nhóm đất phèn (Thionic Fluvisols) Nhóm đất mặn (Salic Fluvisols) Nhóm đất đỏ (Ferralsols)
  8. II. QUAN TRẮC SINH HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẤT 1. Đánh giá khái quát về môi trường đất Việt Nam: Môi trường đất Việt Nam đang bị biến đổi dưới những tác động của con người và tự nhiên. Những quá trình đó gồm có: Quá trình xói mòn đất, rửa trôi Quá trình sa mạc hoá Quá trình xâm nhập mặn Quá trình phèn hoá Quá trình glây hoá Quá trình cát bay ở bờ biển Quá trình ô nhiễm do chất thải, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật
  9. II. QUAN TRẮC SINH HỌC MÔI TRƯỜNG ĐẤT 2. Kỹ thuật quan trắc môi trường đất: Quan trắc môi trường đất được thực hiện theo những bước cơ bản sau: 1. Xác định đối tượng quan trắc môi trường đất 2. Lựa chọn địa điểm quan trắc nhằm xác định đúng vấn đề cần quan trắc 3. Lựa chọn một địa điểm QT/PT môi trường đất 4. Lựa chọn các thông số quan trắc. Để lựa chọn thông số quan trắc của một đối tượng nào đó, trước hết cần xác định rõ vấn đề cần quan trắc. Từ các vấn đề cần quan trắc sẽ đề xuất các thông số cụ thể. 5. Tần suất và thời gian quan trắc. Thời điểm và tần suất quan trắc phân tích phụ thuộc vào mục tiêu quan trắc, đối tượng quan trắc và các yếu tố ngoại cảnh. 6. Lựa chọn phương pháp phân tích. Các phương pháp phân tích sử dụng là các phương pháp chuẩn TCVN, TCN, ISO. Nếu không có các phương pháp chuẩn thì có thể chọn các phương pháp đã được công bố hoặc là phương pháp đặc thù của phòng thí nghiệm đã được kiểm định.
  10. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 1. Một số khái niệm: Chỉ thị môi trường ( Environmental Indicator): là 1 hoặc tập hợp các thông số môi trường( hóa, lý, sinh vật) chỉ ra đặc trưng nào đó của môi trường. Thực tế, môi trường chứa vô số các thông số hóa, lý, sinh học không thể xác định hết tất cả các thông số  dựa vào 1 trong 1 số thông số chính có giá trị chỉ thị. Sự biến động, hiện diện một số thông số xác định được đặc điểm của thành Chỉ thị sinh thái tác nhân đó Environmental Elogical Indicator): nghiên cứu về phần môi trường:môi trường( được gọi là chỉ thị môi trường. các khoa học lấy sinh vật làm chỉ thị cho tình trạng, mức độ trong lành hay ô nhiễm, thích hợp hay không đối với sinh vật của môi trường sinh thái . Chỉ thị sinh học( Bioindicator): nghiên cứu một loài hoặc một sinh vật dùng để định mức chất lượng hoặc sự biến đổi của môi trường. Sinh vật chỉ thị( Bio-indicator): cá thể, quần thể hay quần xã có khả năng thích ứng hoặc rất nhạy cảm với môi trường nhất định. Sinh vật chỉ thị là các loài SV mà sự hiện diện và thay đổi số lượng các loài chỉ thị cho sự ô nhiễm hay xáo trộn của môi trường. Các loài này thường có tính mẫn cảm cao với các điều kiện sinh lý, sinh hoá. Chỉ số sinh học: các chỉ số dùng để quan trắc chất lượng môi trường dựa trên tính mẫn cảm của sinh vật với sự biến đổi của môi trường
  11. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 2. Phân loại sinh vật chỉ thị môi trường: Mẫn cảm: chỉ thị đặc trưng cho các điều kiện môi trường không điển hình, dùng để dự đoán môi trường  Các công cụ thăm dò: các loài xuất hiện tự nhiên trong MT dùng để đo sự phản ứng của loài với sự biến đổi MT (biến động nhóm tuổi, sinh sản, kích thước quần thể, tập tính…)  Các công cụ khai thác: các loài chỉ thị cho sự xáo trộn hay ô nhiễm môi trường Các công cụ tích luỹ sinh học: các loài tích luỹ các chất hoá học trong mô Các sinh vật thử nghiệm: các sinh vật chọn lọc để xác định sự hiện diện hay nồng độ các chất ô nhiễm.
  12. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 3. Ứng dụng của sinh vật chỉ thị môi trường: Đánh giá sinh thái: đặc biệt là các khu vực cần bảo tồn Đánh giá môi trường: chỉ thị sự ô nhiễm; cung cấp các thông số môi trường, phục vụ cho công tác quản lý môi trường. Xác định yếu tố chính gây ảnh hưởng đến môi trường nhằm xây dựng chiến lược ưu tiên quản lý và xử lý môi trường Đánh giá hiệu quả các chính sách môi trường Làm bản đồ về sự mẫn cảm môi trường
  13. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 4. Đặc điểm của sinh vật chỉ thị môi  ườễ phân loại tr D ng:  Dễ thu mẫu  Tính thích nghi cao; Phân bố rộng  Có các dẫn liệu tự sinh thái học phong phú  Có tầm kinh tế quan trọng (bao gồm có lợi và có hại)  Có sự tích luỹ chất ô nhiễm do liên quan đến sự phân bố và phản ánh mức độ môi trường  Dễ nuôi cấy trong phòng thí nghiệm  Có tính biến dị thấp về mặt di truyền và vai trò trong quần xã  Nhạy cảm với điều kiện MT thay đổi bất lợi hay có lợi cho SV  SV có độ thích ứng hẹp thường chỉ thị tốt hơn loài thích ứng rộng  SV có cơ thể lớn thường có khả năng làm chỉ thị tốt hơn những SV có cơ thể nhỏ  Tỷ lệ số lượng của các loài và QX cũng cần chú ý trong khi xác định sinh vật chỉ thị
  14. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 5. Các phản ứng của sinh vật chỉ thị môi trường: Thích nghi hình thái: Phản ứng thích nghi nhanh trong một khoảng thời gian khi có sự biến đổi của môi trường - Biên độ dao động phụ thuộc vào mức độ tác động của môi trường và tính chất di truyền của sinh vật - Phản ứng thích nghi nhanh trong một khoảng thời gian khi có sự biến đổi của môi trường - Biên độ dao động phụ thuộc vào mức độ tác động của môi trường và tính chất di truyền của sinh vật Thích nghi di truyền: Hình thành các đặc điểm cơ thể không tphụ thuộc vào sự xuất hiện các yếu tố môi trường Tăng khả năng chịu đựng của sinh vật bằng các biến đổi sinh lý, sinh hóa, hình thái… để sẵn sàng đối phó với sự biến đổi môi trường. Biến động về số lượng: chủ yếu thông qua mối quan hệ dinh dưỡng
  15. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 6. Một số sinh vật chỉ thị sinh học môi trường đấ Giun đất 6.1.t: Giun đất, nếu xét về thành phần loài và sự biểu hiện số lượng là nhóm động vật không xương sống chỉ thị rất tốt cho chất lượng của môi trường đất, cho độ phì nhiêu của đất, cho nguồn gốc phát sinh và mức độ biến đổi của cảnh quan (Thái Trần Bái, 1987). Thành phần và mật độ tương đối của các loài giun đất trong một vùng đất không chỉ là yếu tố chỉ thị để xét các vấn đề về nguồn gốc vùng đất mà còn để xác định các giai đoạn trong diễn thế sinh thái của vùng đó. Ngoài ra, giun đất còn là vật chỉ thị cho tính chất đất. Ví dụ: Giun quắn (Pheretima posthuma) chỉ Giun thị cho đất cát pha còn P. elongata thường sống đất trong đất có thành phần cơ giới nặng….
  16. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 6. Một số sinh vật chỉ thị sinh học môi trường đấ Th 6.2.t: ực vật Thực vật có thể trở thành sinh vật chỉ thị cho sự thiếu hoặc thừa dinh dưỡng trong đất. Thực vật đòi hỏi chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng và đảm bảo các chức năng bình thường khác. Do đó, khi đất thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng thì cây trồng sẽ không thể sinh trưởng phát triển bình thường mà sẽ có những biểu hiện bất thường mà ta có Bệnh vàng lá do thể nhìn thấy bằng mắt thường như thiếu nito ở cà chua cháy lá, vàng lá, hoại tử, còi cọc… Dựa vào đó ta có thể chủ động bổ sung hoặc cân đối chất dinh dưỡng trong đất để cây trồng phát triển tốt nhất.
  17. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 6. Một số sinh vật chỉ thị sinh học môi trường đấ Sinh vật chỉ thị đất phèn: 6.3.t: Đặc điểm của đất phèn:  pH thấp  giàu các chất độc dạng ion Al3+, Fe3+, SO42-  ngập nước quanh năm hay ngập 1 thời gian  hoá phèn nhanh chóng khi khô nước  Thường có màu đen hoặc nâu ở tầng đất, mặt.  Có mùi đặc trưng của lưu huỳnhvà H2S. Vi sinh vật trong đất phèn: Vi khuẩnThiobacillus thiodans, Thiobacillus Femorxidans.  Sống được ở độ pH= 2  Lấy năng lượng từ phản ứng oxi hóa khử trong quá trình tạo phèn.  Thiobacillus Ferorxidans có vai trò xúc tác trong quá trình oxi hóa khử Fe2+ thành Fe3+.
  18. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 6. Một số sinh vật chỉ thị sinh học môi trường đấ Sinh vật chỉ thị đất phèn: 6.3.t: Thực vật chỉ thị đất phèn: Thực vật chỉ thị đất phèn tiềm tàng: Vùng đất phèn phân bố giữa vùng đất mặn ven biển và đất phèn nội đồng, các thực vật chỉ thị thường gặp là: Chà là Ráng dại Lác biển (Phoenix paludosa) (Acrostichum aureum) (Cyperus malaccensis)
  19. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 6. Một số sinh vật chỉ thị sinh học môi trường đấ Sinh vật chỉ thị đất phèn: 6.3.t: Thực vật chỉ thị đất phèn: Thực vật chỉ thị đất phèn nhiều: Năng chỉ Năng bộp (Eleocharis ochrostachys) (Eleocharis dulcis)
  20. III. SINH VẬT CHỈ THỊ MÔI TRƯỜNG ĐẤT 6. Một số sinh vật chỉ thị sinh học môi trường đấ Sinh vật chỉ thị đất phèn: 6.3.t: Thực vật chỉ thị đất phèn: Thực vật chỉ thị đất phèn nhiều: Cỏ bàng Cây sậy (Lepironia articulata) (Phragmites karka)
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2