Quyết định số 5047/2002/QĐ-BYT

Chia sẻ: Son Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quyết định số 5047/2002/QĐ-BYT về việc ban hành “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh giun chỉ bạch huyết tại các cơ sở khám chữa bệnh” và “Hướng dẫn tổ chức điều trị hàng loạt loại trừ bệnh giun chỉ bạch huyết tại cộng đồng” do Bộ Y tế ban hành

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quyết định số 5047/2002/QĐ-BYT

B YT C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM ******* c L p - T Do - H nh Phúc ******* S : 5047/2002/Q -BYT Hà N i, ngày 16 tháng 12 năm 2002 QUY T NNH V VI C BAN HÀNH “HƯ NG D N CH N OÁN VÀ I U TRN B NH GIUN CH B CH HUY T T I CÁC CƠ S KHÁM CH A B NH” VÀ “HƯ NG D N T CH C I U TRN HÀNG LO T LO I TR B NH GIUN CH B CH HUY T T I C NG NG”. B TRƯ NG B YT Căn c Ngh nh s 68/CP ngày 11/10/1993 c a Chính ph quy nh ch c năng, nhi m v , quy n h n và t ch c b máy B Y t ; Căn c Quy t nh s 4546/Q -BYT ngày 12 tháng 11 năm 2002 c a B Y t , thành l p H i ng khoa h c công ngh th m nh n i dung “Hư ng d n ch n oán và i u tr b nh giun ch b ch huy t t i các cơ s khám ch a b nh” và “Hư ng d n i u tr và t ch c i u tr hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i c ng ng”; Căn c biên b n h p H i ng khoa h c công ngh B Y t ngày 22 tháng 11 năm 2002 th m nh n i dung “Hư ng d n ch n oán và i u tr b nh giun ch b ch huy t t i các cơ s khám ch a b nh” và “Hư ng d n i u tr và t ch c i u tr hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i c ng ng”; Xét ngh c a Vi n trư ng Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung ương t i Công văn s 1183/VSR ngày 06 tháng 12 năm 2002 v vi c ban hành “Hư ng d n ch n oán và i u tr b nh giun ch b ch huy t t i các cơ s khám ch a b nh” và “Hư ng d n i u tr và t ch c i u tr hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i c ng ng”; Theo ngh c a V trư ng V khoa h c – ào t o, V trư ng V i u tr , V trư ng V Y t d phòng - B Y t , QUY T NNH: i u 1. Nay ban hành kèm theo Quy t nh này: 1. “Hư ng d n chNn oán và i u tr b nh giun ch b ch huy t t i các cơ s khám ch a b nh” 2. “Hư ng d n t ch c i u tr hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i c ng ng” i u 2. - Tài li u quy nh t i i m 1 i u 1 ư c áp d ng vào th c hành chNn oán và i u tr cho ngư i b nh t i các cơ s khám ch a b nh c a Nhà nư c và tư nhân. Khi áp
d ng tài li u này quy n ch nh c a th y thu c ư c tôn tr ng và ngư i th y thu c ch u trách nhi m v ch nh i u tr c a mình. - Tài li u quy nh t i i m 2 i u 1 ư c áp d ng vào vi c t ch c i u tr hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i các huy n có b nh lưu hành (có ngư i mang u trùng giun ch b ch huy t trong máu), theo ch nh c a D án Qu c gia lo i tr b nh giun ch b ch huy t Vi t Nam. i u 3. Quy t nh này có hi u l c k t ngày ký ban hành. i u 4. Chánh Văn phòng; V trư ng V khoa h c – ào t o, V trư ng V i u tr , V trư ng V Y t d phòng; C c trư ng C c Qu n lý dư c Vi t Nam; Giám c S Y t các t nh, thành ph tr c thu c Trung ương; Vi n trư ng Vi n s t rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung ương, Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Quy Nhơn. Phân vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng thành ph H Chí Minh; Hi u trư ng các Trư ng i h c Y, các Trư ng Trung h c y t ch u trách nhi m thi hành Quy t nh này./. B TRƯ NG B YT Tr n Th Trung Chi n HƯ NG D N T CH C I U TRN HÀNG LO T LO I TR B NH GIUN CH B CH HUY T T I C NG NG (ban hành kèm theo Quy t nh s 5047/2002/Q -BYT ngày 16/12/2002 c a B trư ng B Y t ). Hi n t i, T ch c Y t Th gi i ã xác nh giun ch b ch huy t là b nh có kh năng lo i tr và ưa ra chi n lư c lo i tr b nh giun ch b ch huy t trên toàn th gi i t nay n năm 2020 (m c tiêu ưa t l nhi m giun ch xu ng dư i 0,1% dân s ). Bi n pháp ch y u là: - i u tr toàn dân t i các a phương có b nh giun ch b ch huy t lưu hành b ng DEC ph i h p v i Albendazole. - Chăm sóc nh ng ngư i b b nh phòng b i nhi m. Vi t Nam ã ư c T ch c Y t Th gi i ch n là 1 trong 4 nư c tri n khai D án Qu c gia lo i tr b nh giun ch b ch huy t.
D án Qu c gia lo i tr b nh giun ch b ch huy t giai o n 2002 – 2006 do T ch c Y t Th gi i tài tr ã ư c Th tư ng Chính ph phê duy t và cho phép th c hi n (Công văn s 74/CP-QHQT ngày 16/01/2002). Chính ph ã giao cho B Y t là cơ quan qu n lý d án, Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung ương là cơ quan th c hi n d án. tri n khai th c hi n d án nh m t ư c m c tiêu lo i tr b nh giun ch b ch huy t n năm 2010, B Y t ban hành Hư ng d n t ch c i u tr hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i c ng ng. I. THU C VÀ CÁCH S D NG 1.1. Thu c s d ng: - Diethylcarbamazine (DEC): (bi t dư c: Banocide, Hetrazan, Notezine…) d ng viên nén 50mg, 100mg, 300mg. DEC có tác d ng di t u trùng giun ch , và ph n nào di t giun ch trư ng thành. Th i gian bán h y c a DEC trong cơ th là 2 – 12 gi , thu c th i tr ch y u qua th n. - Albendazole: (bi t dư c: Alzental, Zentel…) d ng viên nén 400mg. Khi dùng ơn c, albendazole không di t u trùng, nhưng có kh năng c ch sinh s n c a giun trư ng thành. Khi dùng ph i h p v i DEC, albendazole làm tăng hi u qu di t u trùng c 2 loài Wuchereria bancrofti và Brugia malayi. 1.2. Li u lư ng và cách s d ng: Trong i u tr hàng lo t lo i tr giun ch b ch huy t, dùng ph i h p thu c DEC và albendazole. M i năm u ng 1 li u duy nh t, trong 4 – 6 năm liên t c. Li u s d ng ph i h p DEC và albendazole: . T 24 tháng – 10 tu i: 100mg DEC (1 viên) + 400mg albendazole (1 viên). . T 11 – 15 tu i: 200mg DEC (2 viên) + 400mg albendazole (1 viên). . Trên 15 tu i: 300mg DEC (3 viên) + 400mg albendazole (1 viên). - U ng thu c v i nư c un sôi ngu i, sau khi ăn (t t nh t sau b a ăn t i). Kiêng rư u, bia trong th i gian u ng thu c và không u ng kèm v i b t kỳ lo i thu c nào khác. 1.3. Ch ng ch nh: - M c các b nh c p tính, s t. - Ph n mang thai, th i kỳ cho con bú. - Tr dư i 24 tháng tu i.
- Có ti n s d ng v i thu c. - Các trư ng h p suy như c, già y u ( trên 70 tu i). - m b o an toàn trong i u tr hàng lo t, không i u tr cho các i tư ng có m t trong các b nh mãn tính sau: hen ph qu n, tim, gan, th n, tâm th n. 1.4. Th n tr ng: - C n theo dõi chu áo các cháu t 24 tháng n 5 tu i. 1.5. Các tác d ng ph c a thu c và cách x trí: 1.5.1. Các tác d ng ph : Thư ng g p trong vòng 3 ngày sau khi u ng thu c. Có th có các bi u hi n sau: - C m giác m t m i, khó ch u. - Nh c u. - Chán ăn, bu n nôn, nôn. - MNn ng a. - c bi t nh ng ngư i có u trùng trong máu có th có bi u hi n: s t (là ph n ng c a cơ th do u trùng b phá h y), viêm h ch b ch huy t, th ng tinh, mào tinh hoàn… Nh ng tri u ch ng này thư ng thoáng qua và không ph i x trí gì. 1.5.2 X trí khi g p các tác d ng ph : -M c nh : nh c u, m t m i, s t nh (dư i 38,5oC), khó ch u, bu n nôn: u ng nư c ư ng và n m ngh t i nhà. - Khi s t cao (>38,5oC), nôn, nh c u tăng, mNn ng a nhi u…c n chuy n n cơ s y t g n nh t ư c khám, xác nh nguyên nhân và x trí. Có th dùng các thu c h s t (paracetamol…), ch ng d ng (kháng histamine:sirô phenergan…, trư ng h p n ng có th dùng corticoid) II. CÁC BƯ C TI N HÀNH T CH C I U TRN HÀNG LO T 2.1. Công tác chu n b : 2.1.1. Tuyên truy n, giáo d c là ho t ng quan tr ng hàng u, dư i nhi u hình th c, c bi t là tuyên truy n tr c ti p t i h gia ình và t i các trư ng h c m i ngư i dân hi u rõ và t nguy n u ng thu c t ít nh t 80% s dân trong di n ch nh.
2.1.2. T p hu n cho lãnh o y ban Nhân dân xã, cán b y t xã, thôn và c ng tác viên cho u ng thu c hi u bi t v b nh giun ch b ch huy t, các bi n pháp lo i tr b nh giun ch b ch huy t, cách l p danh sách nhân khNu, các trư ng h p ch ng ch nh, tác d ng i u tr và các tác d ng ph c a thu c DEC và albendazole, hình th c cho u ng thu c, theo dõi và x trí tác d ng ph …Gi ng viên các l p t p hu n này là các cán b y t chuyên trách tuy n t nh, huy n ã ư c d án ào t o. 2.1.3. L p danh sách nhân khNu và xác nh nh ng ngư i trong di n u ng thu c. Cán b Trung tâm Y t huy n t p hu n, hư ng d n cho cán b tr m y t l p danh sách t ng h gia ình theo các thôn, xã d trù thu c; xác nh nh ng ngư i i u ki n u ng thu c. Cán b y t xã c n h i k ti n s b nh c a các thành viên trong m i h gia ình phát hi n nh ng ngư i thu c di n ch ng ch nh không ư c dùng thu c lo i tr b nh giun ch b ch huy t ghi vào danh sách nhân khNu. Danh sách này ư c bác s c a Trung tâm y t huy n xem xét và quy t nh trư c khi c p thu c. 2.1.4. L p k ho ch lĩnh và phân ph i thu c: - Trung tâm Phòng ch ng s t rét t nh ho c Trung tâm Y t d phòng t nh (n u t nh ó không có Trung tâm Phòng ch ng s t rét) ch u trách nhi m nh n thu c t tuy n trung ương phân ph i t i các Trung tâm Y t huy n; Trung tâm Y t huy n phân ph i cho Tr m y t các xã và Tr m y t xã phân ph i thu c cho các y t thôn, b n. - Các tuy n c n xác nh th i gian và nơi nh n thu c, nơi b o qu n thu c, ngư i ch u trách nhi m lĩnh, b o qu n và phân ph i thu c. Cung c p thu c i u tr t i cán b y t thôn, b n có kèm theo b n hư ng d n s d ng thu c. - Xác nh ngày u ng thu c cho t ng thôn, b n, t ng xã trong t u ng thu c. 2.1.5. ChuNn b x trí các ph n ng ph : - Tr m y t xã chuNn b s n sàng các thu c c p c u và x trí tác d ng ph , phân công cán b y t tr c c p c u trong su t th i gian cho u ng thu c và 3 ngày sau t u ng thu c. - Trung tâm Y t huy n chuNn b các i c p c u cơ ng h tr các xã khi c n, quy nh rõ a ch liên l c (s i n tho i) thu n ti n khi liên h gi a các tuy n. 2.2. T ch c u ng thu c: 2.2.1. Trong ngày u ng thu c: - y ban Nhân dân các c p và cơ quan y t t nh, huy n, xã c cán b tr c ti p ch o vi c t ch c u ng thu c hàng lo t.
- Ngay trư c khi cho u ng thu c, c n xác nh l i nh ng trư ng h p ch ng ch nh ho c t m hoãn u ng thu c t i t ng h gia ình. Ngoài danh sách ch ng ch nh cũ, c n lưu ý nh ng ngư i m i b b nh ho c v a m i u ng rư u, bia… - Ti n hành cho u ng thu c theo danh sách h gia ình và k ho ch ã ư c thông báo. Ghi chép y danh sách ngư i u ng thu c. - U ng thu c lúc no (t t nh t là sau b a ăn t i), b ng nư c un sôi ngu i ng trong các d ng c s ch, và c n ư c u ng dư i s giám sát c a ngư i phát thu c, tránh tình tr ng ngư i dân nh n thu c nhưng không u ng. Trong th i gian u ng thu c không u ng rư u, bia. Sau khi u ng thu c, ngư i u ng thu c có th làm vi c và sinh ho t bình thư ng nhưng không làm vi c n ng, quá s c. - Không nên ti n hành cho u ng thu c vào nh ng ngày quá n ng nóng, oi b c. - phòng, x trí các ph n ng ph có th x y ra, Trung tâm Y t huy n c bác s cùng Tr m y t xã thư ng tr c chuyên môn giám sát vi c u ng thu c các thôn, b n trong ngày u ng thu c và ít nh t 3 ngày sau ó, k p th i x trí các ph n ng ph n u có. - M i huy n nên t ch c u ng thu c 1 – 2 xã rút kinh nghi m trư c khi m r ng ra các xã khác. 2.2.2. Sau ngày u ng thu c: - Trung tâm Y t huy n c cán b cùng y t xã ti p t c theo dõi sau u ng thu c, phát hi n và x trí k p th i các trư ng h p xu t hi n các tác d ng ph c a thu c (s t, nh c u, chóng m t, au b ng…). Ghi chép và th ng kê y nh ng ngư i có ph n ng, cách x trí . - Khi có ph n ng c n bình tĩnh thăm khám, x trí, gi i thích cho b nh nhân và gia ình bi t yên tâm, tránh gây hoang mang. C n phân bi t ph n ng ph c a thu c v i các d u hi u c a các b nh khác. - Sau khi k t thúc t u ng thu c toàn dân, ti n hành th ng kê, báo cáo: s ngư i u ng thu c, s thu c ã lĩnh, s thu c s d ng, s thu c còn dư, s thu c d ki n cho năm sau, s ngư i có bi u hi n ph n ng thu c, g i lên Ban i u hành D án c p trên úng th i gian quy nh. - L p danh sách các i tư ng chưa có i u ki n u ng thu c trong t u ng thu c (do b s t, m, i v ng…) có k ho ch cho u ng thu c b sung thích h p. Tr m y t xã báo cáo và t ch c các t u ng thu c b sung dư i s ch o c a Trung tâm Y t huy n. III. T CH C TH C HI N 3.1. y ban nhân dân các t nh hư ng d án ch u trách nhi m t ch c t t vi c th c hi n d án t i a phương, c bi t vi c t ch c u ng thu c hàng lo t b o m an toàn và t t l cao. Ch o y ban nhân dân các c p huy n, xã c a các a phương hư ng d án th c hi n các yêu c u sau:
3.1.1. Ch o ho t ng c a ban i u hành d án a phương l p k ho ch và th c hi n t t các m c tiêu c a d án. 3.1.2. T o i u ki n thu n l i cho vi c tri n khai d án t i a phương 3.1.3. Huy ng các ban, ngành liên quan t ch c t t công tác tuyên truy n và v n ng nhân dân hư ng ng y chi n d ch u ng thu c hàng lo t và các ho t ng khác c a d án. 3.1.4. Ch o và ki m tra vi c b o m an toàn và t t l cao trong t u ng thu c hàng lo t. 3.2. S Y t các t nh hư ng d án ch u trách nhi m trư c y ban nhân dân t nh và trư c B Y t v vi c tr c ti p t ch c tri n khai d án và th c hi n u ng thu c hàng lo t t i a phương: 3.2.1. Ch o Trung tâm Phòng ch ng s t rét (ho c Trung tâm Y t d phòng) t nh tham mưu y ban nhân dân t nh l p k ho ch tri n khai d án t i a phương, c bi t vi c b o m an toàn và t t l cao trong chi n d ch u ng thu c hàng lo t. 3.2.2. Ch o Trung tâm Phòng ch ng S t rét (ho c Trung tâm Y t d phòng) t nh, Trung tâm Y t huy n t ch c t p hu n k cho tuy n xã các hư ng d n chuyên môn k thu t trong i u tr b nh giun ch b ch huy t t i các cơ s y t và u ng thu c hàng lo t lo i tr b nh giun ch b ch huy t t i c ng ng. 3.2.3. Ch o Trung tâm Y t các huy n hư ng d án l p k ho ch chi ti t tri n khai th c hi n d án, c bi t các bi n pháp b o m an toàn và t t l cao trong các chi n d ch u ng thu c hàng lo t. 3.2.4. Huy ng cán b y t các tuy n t nh, huy n tham gia t ch c chi n d ch u ng thu c hàng lo t, h tr các xã trong vi c ch nh úng các i tư ng u ng thu c, các i tư ng ch ng ch nh, phát hi n và x trí k p th i các ph n ng ph . Báo cáo k p th i các khó khăn và các s c x y ra trong các chi n d ch u ng thu c hàng lo t v B Y t (V Y t d phòng, V i u tr ) và Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung ương h tr gi i quy t. 3.2.5. T ch c t t vi c i u tra ánh giá k t qu th c hi n d án t i a phương. 3.3. Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung ương, Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Quy Nhơn và Phân vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng thành ph H Chí Minh có trách nhi m th c hi n các nhi m v c th sau: 3.3.1 Ch u trách nhi m trư c B Y t v vi c ch o a phương tri n khai d án và t ch c u ng thu c hàng lo t theo úng hư ng d n c a B Y t ã ban hành. 3.3.2. Vi n S t rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung ương làm u m i cung c p thu c và các lo i s sách, bi u m u ghi chép, báo cáo ph c v u ng thu c hàng lo t; t ch c h p sơ k t, t ng k t và báo cáo k t qu th c hi n v B Y t (V i u tr , V Y t d phòng).
3.3.3. T ch c t p hu n cho cán b y t t nh, huy n; cung c p tài li u hư ng d n các a phương t ch c t p hu n và tri n khai a phương. H tr các a phương t p hu n và i u tra, ánh giá k t qu d án. 3.3.4. Ki m tra vi c chuNn b c a các a phương trư c khi ti n hành các chi n d ch u ng thu c hàng lo t, c bi t là các bi n pháp b o m an toàn và t t l cao. 3.3.5. C cán b ph i h p v i y t các a phương giám sát, ch o trong chi n d ch u ng thu c hàng lo t. 3.3.6. K p th i t ng h p k t qu các t u ng thu c, báo cáo Ban Qu n lý d án và B Y t , ng th i úc k t kinh nghi m ph bi n cho các a phương khác./. B TRƯ NG B YT Tr n Th Trung Chi n HƯ NG D N CH N OÁN VÀ I U TRN B NH GIUN CH B CH HUY T T I CÁC CƠ S KHÁM CH A B NH (CÓ I U KI N XÉT NGHI M PHÁT HI N U TRÙNG VÀ THEO DÕI I U TRN) (ban hành kèm theo Quy t nh s 5047/2002/Q -BYT ngày 16/12/2002 c a B trư ng B Y t ). I. I CƯƠNG B nh giun ch b ch huy t do m t lo i giun s ng trong h b ch huy t gây nên. Giun trư ng thành s ng trong h ch ho c m ch b ch huy t, ra u trùng lưu thông trong máu. B nh giun ch b ch huy t có th g p m i l a tu i, nam cũng như n . B nh gây nhi u bi n ch ng nh hư ng nhi u t i s c lao ng, thNm m và sinh ho t c a ngư i b nh. Vi t Nam,m i ch phát hi n 2 loài giun ch b ch huy t là Wuchereria bancrofti và Brugia malayi chu kỳ êm. mi n B c, thư ng g p loài Brugia malayi (kho ng 90 – 95% các trư ng h p nhi m). mi n Nam, các i u tra trong nh ng năm g n ây m i ch g p loài Wuchereria bancrofti. u trùng giun ch xu t hi n máu ngo i vi vào ban êm t 20 gi n 4 gi sáng hôm sau. Chưa phát hi n Brugia malayi trên súc v t (mèo, kh ) Vi t Nam. B nh lây nhi m do mu i t. Các loài truy n b nh giun ch thư ng g p Vi t Nam là: Mansonia annulifera, Mansonia uniformis (sinh s n vùng có ao bèo), Culex quinquefasciatus. Khi mu i hút máu c a ngư i b nh, u trùng vào mu i và sau m t
th i gian phát tri n, tr thành u trùng gây nhi m. Khi t ngư i lành, u trùng s vào cơ th ngư i và phát tri n thành giun trư ng thành. Th i gian t khi nhi m n khi xu t hi n u trùng trong máu kho ng 03 n 07 tháng. II. CH N OÁN 2.1.Ch n oán xác nh. a s ngư i b nh (90 – 95%) nhi m giun ch b ch huy t (có u trùng trong máu) nhưng không có các bi u hi n lâm sàng trong nhi u năm ho c có th c i. Trư ng h p có bi u hi n lân sàng, có th có các tri u ch ng khác nhau, thư ng g p là: 2.1.1. Các tri u ch ng c p tính: - S t: s t cao, xu t hi n t ng t; kèm theo m t m i và nh c u nhi u; thư ng tái phát t ng t, m i t kéo dài 3 – 7 ngày. - Viêm b ch m ch và h ch b ch huy t: thư ng x y ra sau s t vài ngày. Xu t hi n ư ng viêm , au, d c theo b ch m ch, thư ng là m t trong chi dư i. H ch b n có th sưng to, au. 2.1.2. Các tri u ch ng mãn tính thư ng g p: - Viêm ho c phù b ph n sinh d c như: viêm th ng tinh, viêm tinh hoàn, tràn d ch màng tinh hoàn. Trư ng h p viêm b ch h ch mãn tính b ph n sinh d c, có th gây nên tri u ch ng bìu voi ho c vú voi. - Phù voi chi dư i: là h u qu c a viêm mãn tính h ch và m ch b ch huy t chi dư i, v i c i m phù c ng, da dày. Tùy m c , phù có th t bàn chân lên t i ùi. - ái dư ng ch p: nư c ti u tr ng c như nư c vo g o, lâu không l ng. ôi khi l n máu. Trư ng h p lư ng dư ng ch p trong nư c ti u nhi u, lâu nư c ti u có th ông l i. 2.1.3. Y u t d ch t : ngư i b nh s ng trong vùng có b nh giun ch lưu hành. 2.2. C n lâm sàng. 2.2.1. Các trư ng h p có hi u hi n b nh: - Phát hi n u trùng trong máu ngo i vi: L y máu ngo i vi vào ban êm (t 20 gi n 24 gi ), làm tiêu b n, nhu m và soi tìm u trùng dư i kính hi n vi. ây là k thu t chNn oán ơn gi n và ph bi n hi n nay, có tính ch t kh ng nh b nh nhân ang nhi m u trùng giun ch b ch huy t. Tuy nhiên, trong các trư ng h p phù voi ho c ái ư ng dư ng ch p, t l phát hi n th y u trùng trong máu r t th p (ch kho ng 3 – 5%). - N u có i u ki n: . Làm siêu âm phát hi n giun ch trư ng thành trong h ch và m ch b ch huy t.
. Ph n ng mi n d ch chNn oán ELISA phát hi n kháng th , ho c kháng nguyên giun ch trong máu b nh nhân. 2.2.2. Các trư ng h p không bi u hi n b nh: D a ch y u vào xét nghi m máu: - i v i Brugia malayi: l y máu ngo i vi vào ban êm (t 20 gi n 24 gi ), làm tiêu b n, nhu m và soi phát hi n u trùng dư i kính hi n vi. - i v i Wuchereria bancrofti: ngoài phương pháp xét nghi m máu ban êm tìm u trùng, hi n nay ã có test mi n d ch chNn oán nhanh ICT(immuno-chromatographic test), có th xét nghi m máu ban ngày. 2.3. Ch n oán phân bi t. 2.3.1 S t do các nguyên nhân khác: - Do các b nh nhi m khuNn: thư ng có ư ng vào, có nhi m khuNn cư trú, công th c máu có b ch c u a nhân trung tính tăng cao. - Do virus: có t d ch s t virus, không có tái phát. - Do s t rét: b nh nhân s ng trong vùng s t rét ho c v a trong vùng s t rét v ; xét nghi m máu có th th y ký sinh trùng s t rét. 2.3.2. Viêm b ch m ch: có th do nhi m khuNn. ChNn oán phân bi t b ng xét nghi m máu tìm u trùng giun ch . 2.3.3. Phù chân voi (phù c ng): phân bi t v i phù do n m, u vùng h ch u, ch n thương… chèn ép b ch m ch. Các trư ng h p này thư ng hi m g p. ChNn oán phân bi t b ng ch c dò h ch xét nghi m n m, ho c khám phát hi n các kh i u, ch n thương… 2.3.4. ái ư ng ch p do nguyên nhân th n (có th do lao, ch n thương…). C n khám k lo i tr do lao ho c ti n s ch n thương vùng th n. 2.3.5. Tràn d ch màng tinh hoàn do dư ng ch p c n phân bi t v i thoát v b n. Trong thoát v b n, quai ru t có th Ny lên ư c ho c có tri u ch ng t c ru t. III. I U TRN 3.1. Thu c s d ng. Diethylcarbamazine (DEC): bi t dư c: Banocide, Hetrazan, Notezine…) d ng viên nén 50mg, 100mg, 300mg. DEC có tác d ng di t u trùng giun ch , và ph n nào di t giun ch trư ng thành. Th i gian bán h y c a DEC trong cơ th là 2 – 12 gi , thu c th i tr ch y u qua th n.
3.2. Li u dùng. - i v i W.bancrofti: DEC 6 mg/kg/ngày, trong 12 ngày. T ng li u là 72 mg/kg. - i v i B.malayi: DEC 6 mg/kg/ngày, trong 6 ngày. T ng li u là 36mg/kg. i u tr v i li u như trên c n ư c nh c l i sau 1 tháng n u xét nghi m máu còn u trùng giun ch b ch huy t. 3.3. Cách s d ng. 3.3.1. i u tr các trư ng h p nhi m giun ch có u trùng trong máu, nhưng không có bi u hi n lâm sàng: dùng thu c c hi u DEC v i li u lư ng như trên (m c 3.2). 3.3.2. Các trư ng h p nhi m giun ch có u trùng trong máu, có bi u hi n lâm sàng c p tính như s t, viêm h ch, viêm m ch b ch huy t…: - Trong t c p tính, ch i u tr tri u ch ng: h s t, gi m au (có th dùng paracetamol), ngh ngơi, không dùng thu c i u tr c hi u DEC (do có th gây viêm m ch, h ch b ch huy t). - Kháng sinh ch ng b i nhi m: trư ng h p c p, có th dùng kháng sinh toàn thân u ng ho c tiêm tùy theo m c b i nhi m. - Sau khi qua t c p, m i s d ng thu c i u tr c hi u DEC di t giun ch v i li u lư ng như trên (m c 3.2). 3.3.3. Các trư ng h p có bi u hi n phù voi (phù chi, bìu, vú…): - Ch dùng thu c di t giun ch n u xét nghi m máu có u trùng: u ng thu c c hi u di t giun ch DEC li u lư ng như trên (m c 3.2). - ngư i b nh phù voi, y u t b i nhi m vi khuNn có vai trò quan tr ng. phòng b i nhi m và gi m nh t n thương b ph n cơ th b phù b ng cách: . R a chi b phù ngày hai l n b ng nư c s ch và xà phòng t m, th m khô b ng khăn m m s ch. Chú ý các n p g p, k và móng chân. .V n ng, xoa bóp nh nhàng chân tăng cư ng lưu thông h th ng tu n hoàn. . êm n m ng gác chân cao ho c có th dùng băng ép nh ki u qu n xà c p tránh tr tu n hoàn chi b phù. Trong các t b i nhi m vi khuNn, dùng kháng sinh t i ch (d ng m ho c b t). Trư ng h p n ng, có th dùng kháng sinh toàn thân (u ng ho c tiêm). 3.3.4. i u tr các trư ng h p có ái ư ng ch p: - Ch dùng thu c di t giun ch n u xét nghi m máu có u trùng: u ng thu c c hi u di t giun ch DEC li u lư ng như trên (m c 3.2).
- Ch ăn kiêng m và th c ăn giàu Protein. - Ngh ngơi. - Trư ng h p ngư i b nh ái ư ng ch p nhi u và kéo dài: c n chuy n i u tr chuyên khoa (ngo i khoa n u có th ). 3.4. Ch ng ch nh: Không cho u ng thu c i u tr b nh giun ch b ch huy t trong các trư ng h p sau: - M c các b nh c p tính, s t. - Ph n mang thai, th i kỳ cho con bú. - Tr dư i 24 tháng tu i. - Có ti n s d ng v i thu c. - C n th n tr ng dùng thu c và theo dõi ch t ch sau khi dùng thu c nh ng ngư i có b nh hen ph qu n và các b nh mãn tính khác (tim, gan, th n…) 3.5. Tác d ng ph c a thu c và cách x trí. 3.5.1. Các tác d ng ph : Thư ng g p trong vòng 3 ngày sau khi u ng thu c. Có th có các bi u hi n sau: - C m giác m t m i, khó ch u. - Nh c u. - Chán ăn, bu n nôn, nôn. - M n ng a - c bi t nh ng ngư i b nh có u trùng có th g p: s t (là ph n ng c a cơ th do u trùng b phá h y), viêm m ch, h ch b ch huy t, th ng tinh, mào tinh hoàn. Nh ng tri u ch ng này thư ng thoáng qua và không ph i x trí gì. 3.5.2. X trí khi g p các tác d ng ph : -M c nh : nh c u, m t m i, s t nh (dư i 38,5oC), khó ch u, bu n nôn: u ng nư c ư ng và n m ngh t i giư ng. - Khi s t cao (>38,5oC), nôn, nh c u tăng, mNn ng a nhi u… c n ư c khám, xác nh nguyên nhân và x trí b ng các thu c h s t, gi m au (paracetamol…), ch ng d ng (kháng histamine:sirô phenergan…, trong trư ng h p n ng dùng corticoid)./.