Rèn k năng nh n bi t bi n pháp so sánh cho h c sinh l p 3 trong môn Luy n t và câu ế
I. PH N M ĐU
1. Lý do ch n đ tài .
Trong nh ng năm qua Đng, Nhà n c ta đã đc bi t quan tâm đn phát tri n ướ ế
giáo d c. M t trong nh ng nhi m v c b n c a giáo d c đào t o hi n nay là hình ơ
thành và phát tri n nhân cách cho h c sinh m t cách toàn di n. Do đó Ti ng Vi t là ế
môn h c có v trí đc bi t quan tr ng, góp ph n tích c c vào rèn kĩ năng giao ti p, ế
là chìa khoá h c t p đ chi m lĩnh tri th c loài ng i. Ti ng Vi t góp ph n b i ế ườ ế
d ng tâm h n, hình thành và phát tri n toàn di n nhân cách cho ng i h c sinh.ưỡ ườ
Môn Ti ng Vi t giúp cho h c sinh 4 kĩ năngế “nghe, nói, đc, vi t”. Ngôn ng d i ế ướ
d ng nói (ngôn b n) và d i d ng vi t (văn b n) gi vai trò quan tr ng trong s ướ ế
t n t i và phát tri n xã h i. Có kh năng tác đng đn đi s ng tâm h n c a con ế
ng i.ườ
Các b ph n c u thành c a môn Ti ng Vi t trong tr ng ti u h c bao g m: ế ườ
T p đc, Chính t , Luy n t và câu, T p vi t, T p làm văn. Trong đó, phân môn ế
Luy n t và câu là phân môn có tính ch t kh i đu c a các phân môn khác. Qua ti t ế
Luy n t và câu h c sinh có kh năng di n đt b ng l i nói rõ ràng, c th sinh
đng m i s c thái bi u c m. Nói và vi t đó là nh ng hình th c giao ti p r t quan ế ế
tr ng, thông qua đó các em th c hi n quá trình t duy- chi m lĩnh tri th c, trao đi ư ế
t t ng, tình c m, quan đi m, giúp các em hi u nhau, cùng h p tác trong cu cư ưở
s ng. V n đ đt ra là ng i giáo viên d y Luy n t và câu nh th nào đ nâng ườ ư ế
cao ch t l ng, đáp ng đc kh năng ti p thu bài c a h c sinh? Cách th c t ượ ư ế
ch c, ti n hành ti t d y Luy n t và câu ra sao đ đt hi u qu nh mong mu n. ế ế ư
Trong th c t nh ng năm đã t ng đng trên b c gi ng, tôi nh n th y phân ế
môn Luy n t và câu v i t cách là m t phân môn th c hành c a môn Ti ng Vi t ư ế
tr ng ti u h c, Luy n t và câu có nhi m v hình thành và phát tri n cho h c ườ
sinh năng l c s d ng t và câu trong giao ti p và h c t p, là m t lo i hình ngh ế
thu t l y ngôn t làm ph ng ti n th hi n. Có kh năng tác đng đn đi s ng ươ ế
tâm h n c a con ng i. Trong đó bi n pháp tu t so sánh góp m t ph n không nh ườ
làm nên đi u này. So sánh có kh năng kh c h a hình nh và gây n t ng m nh ượ
m làm nên m t hình th c miêu t sinh đng, m t khác so sánh còn có tác d ng làm
cho l i nói rõ ràng, c th sinh đng, di n đt đc m i s c thái bi u c m, So ượ
sánh tu t còn là ph ng th c b c l tâm t tình c m m t cách kín đáo và t nh . ươ ư ế
Nh nh ng hình nh bóng b y, t l , dùng cái này đ đi chi u cái kia nh m ướ ế
di n t nh ng ng ý ngh thu t mà so sánh tu t đc s d ng ph bi n trong th ượ ế ơ
ca, đc bi t là th vi t cho thi u nhi. So sánh giúp các em hi u và c m nh n đc ơ ế ế ượ
nh ng bài th , bài văn hay, t đó góp ph n m mang tri th c làm phong phú v tâm ơ
h n, t o h ng thú khi vi t văn, rèn luy n ý th c, yêu quý ti ng Vi t gi gìn s ế ế
trong sáng c a ti ng Vi t cho h c sinh. ế
Nguy n Th H ng - Tr ng Ti u h c Lý T Tr ng ườ ườ 1
Rèn k năng nh n bi t bi n pháp so sánh cho h c sinh l p 3 trong môn Luy n t và câu ế
Do kh năng t duy c a h c sinh còn d ng l i m c đ t duy đn gi n, tr c ư ư ơ
quan nên vi c c m th ngh thu t tu t so sánh còn h n ch , ph n l n h c sinh ch ế
m i bi t m t cách c th nghĩa c a t nên khi ti p thu v ngh thu t so sánh tu t ế ế
r t khó khăn. Vì v y đòi h i ng i giáo viên c n h ng d n m t cách t m , th c ườ ướ
t .ế Đi u đó khi n tôi luôn trăn tr , suy nghĩ: Làm th nào? B ng cách nào đ kh i ế ế ơ
g i h c sinh h ng thú, say mê h c t p môn Luy n t và câu. Vì th đây là v n ế
đ tôi băn khoăn, trăn tr , khi n tôi ti n hành nghiên c u và th c nghi m đ tài ế ế
“Rèn k năng nh n bi t bi n pháp so sánh cho h c sinh l p 3 trong môn Luy n t ế
và câu”
2. M c tiêu, nhi m v c a đ tài.
Nh chúng ta đã bi t Ti ng Vi t v a là môn h c chính v a là công c giúpư ế ế
h c sinh ti p thu các môn h c khác, là b c kh i đng, là cánh c a đ d n d t ế ướ
ng i h c khai thác nh ng giá tr c a câu, t . Đng th i còn giúp h c sinh có thườ
hình thành và phát tri n các kĩ năng giao ti p trong môi tr ng ho t đng c a các ế ườ
em. Đó là kĩ năng nghe, nói, đc, vi t. Ngôn ng g n li n v i t duy nên thông qua ế ư
vi c d y và h c ti ng Vi t, góp ph n rèn luy n các thao tác c a t duy. ế ư
Góp ph n giúp h c sinh c ng c lý thuy t v cách dùng t so sánh, t đó h c ế
sinh bi t phân bi t, bi t cách so sánh hình nh trong th văn.ế ế ơ
Giúp h c sinh ti p c n k p th i v i sách giáo khoa đng th i giúp giáo viên có ế
đc các ph ng pháp rèn luy n h c sinh k năng s d ng bi n pháp so sánh ượ ươ
l p 3.
Góp ph n giúp h c sinh lóp 3 h c t t h n n a phân môn Luy n t và câu trong ơ
môn Ti ng Vi t.ế H c sinh có h ng thú h c t p phân môn Luy n t và câu, t đó
giúp các em h c t t các phân môn khác nh phân môn T p làm văn, K chuy n... ư
và bi t áp d ng vào th c t cu c s ng.ế ế
Các em có th nh n di n (tìm) nh ng s v t đc so sánh, hình nh so sánh, ượ
các v so sánh, t ch so sánh, đc đi m so sánh đc nói đn trong câu (đo n văn),ế ượ ế
th ho c văn b n nh ng m i ch c m nh n m t cách chung chung. Các em s g pơ ư
khó khăn khi v n d ng đt câu (nói, vi t) có dùng phép so sánh, tìm t , đt câu, ế
phép nhân hóa... vì v n t còn ít ch a có thói quen và ch a bi t cách quan sát, nh n ư ư ế
xét s v t, hi n t ng đ tìm ra nh ng đc đi m gi ng nhau. B i v y câu văn c a ượ
các em ch mang n i dung thông báo ch ch a có s c g i c m, g i t . ư
Đi u c t y u v i m i ti t Luy n t và câu là cung c p ki n th c và rèn luy n ế ế ế
kĩ năng tìm t , dùng t đt câu cho h c sinh. H c sinh ph i gi i nghĩa đc m t s ư
t ng đn gi n, so sánh đc các s v t trong tranh ho c b ng câu h i. ơ ượ
Do đc thù c a l p, nhà tr ng, đa ph ng hay g i cách khác là vùng mi n. ườ ươ
Đi t ng h c sinh thu c nhi u t nh thành, nhi u mi n d n đn ti ng nói, phát âm, ượ ế ế
trình bày khác nhau. V i l i đi t ng nh n th c c a các em không đng đu, ượ
Nguy n Th H ng - Tr ng Ti u h c Lý T Tr ng ườ ườ 2
Rèn k năng nh n bi t bi n pháp so sánh cho h c sinh l p 3 trong môn Luy n t và câu ế
thêm vào đó các em ch a th c s quan tâm, yêu thích môn Luy n t và câu ho cư
ch a nh n th c đúng đn v t m quan tr ng c a môn h c. Đng tr c th c t đóư ướ ế
tôi nh n th y nhi m v m i giáo viên chúng ta ph i th ng xuyên nghiên c u, tìm ườ
hi u tâm t nguy n v ng c a t ng đi t ng h c sinh đ v n d ng ph ng pháp ư ượ ươ
gi ng d y phù h p nh m m c đích cu i cùng là các em ngày càng yêu thích môn
Luy n t và câu, áp d ng làm bài t p t t h n, là c s đ h c t t các môn h c ơ ơ
khác.
3. Đi t ng nghiên c u ượ .
K năng nh n bi t bi n pháp so sánh ế
4. Gi i h n ph m vi nghiên c u
Bi n pháp so sánh trong môn Luy n t và câu l p 3
H c sinh l p 3A, tr ng Ti u h c Krông Ana, huy n Krông Ana, t nh Đăk ườ
Lăk, năm h c 2014 – 2015.
5. Ph ng pháp nghiên c uươ
-Ph ng pháp quan sát.ươ
-Ph ng pháp nghiên c u tài li u.ươ
-Ph ng pháp phân tích.ươ
-Ph ng pháp trò chuy n v i h c sinh, giáo viên.ươ
-Ph ng pháp kh o nghi m th c ti n gi ng d y.ươ
II. PH N N I DUNG
1. C s lý lu nơ
Trong công cu c đi m i hi n nay, s phát tri n Công nghi p hoá - hi n đi
hoá đt n c c n ph i có nh ng con ng i năng đng, sáng t o, t l c, t c ng. ướ ườ ườ
Nhu c u này đòi h i ph i có s đi u ch nh m c tiêu, n i dung Ch ng trình c p ươ
Ti u h c m t cách phù h p.
M c tiêu c a giáo d c Ti u h c đt ra là: “Giúp h c sinh hình thành nh ng c ơ
s ban đu cho s phát tri n đúng đn và lâu dài v đo đc, trí tu , ph m ch t,
th m m và các k năng c b n đ h c sinh ti p t c h c trung h c c s ”. ơ ế ơ
Ngôn ng nói chung, ti ng Vi t nói riêng có quan h m t thi t v i ph ng ế ế ươ
pháp d y h c Ti ng Vi t. Ngôn ng bao g m m t h th ng, bao g m các b ph n ế
ng âm, t v ng và ng pháp. M i b ph n c a ngôn ng là m t h th ng nh , có
c c u t ch c riêng, có quan h ch t ch v i nhau trong h th ng ngôn ng . Mônơ
Ti ng Vi t là m t trong nh ng b môn c b n c a nhà tr ng ph thông nên ph iế ơ ườ
th c hi n theo nguyên t c giáo d c h c. B i v y nguyên t c d y h c Ti ng Vi t ế
ph i c th hóa m c tiêu và các nguyên t c d y h c nói chung vào b môn c a
mình. Nh v y m c tiêu c a vi c d y và h c Ti ng Vi t n m trong m c tiêuư ế
chung c a giáo d c n c ta trong giai đo n m i hi n nay: Nâng cao dân trí, đào t o ướ
nhân l c, b i d ng nhân tài, nh m hình thành đi ngũ lao đng có tri th c, có tay ưỡ
Nguy n Th H ng - Tr ng Ti u h c Lý T Tr ng ườ ườ 3
Rèn k năng nh n bi t bi n pháp so sánh cho h c sinh l p 3 trong môn Luy n t và câu ế
ngh , có năng l c th c hành, t ch , năng đng sáng t o.
Luy n t và câu là m t trong nh ng phân môn có v trí quan tr ng c a môn
Ti ng Vi t. Phân môn này đòi h i h c sinh ph i v n d ng nh ng ki n th c t ngế ế
h p t nhi u phân môn trong môn Ti ng Vi t. Đ làm đc các bài t p không ế ượ
nh ng h c sinh ph i s d ng c b n kĩ năng: nghe - nói - đc - vi t mà còn ph i ế
v n d ng các kĩ năng v ti ng Vi t, v cu c s ng th c ti n. ế
Phân môn Luy n t và câu rèn cho h c sinh s d ng t , s d ng câu trong các
tình hu ng khác nhau trong quá trình lĩnh h i các ki n th c khoa h c, góp ph n d y ế
h c sinh s d ng ti ng Vi t trong đi s ng sinh ho t. Vì v y Luy n t và câu là ế
phân môn có tính kh i đu, có liên quan m t thi t đn các môn h c khác. ế ế
Trong quá trình d y m t ti t Luy n t và câu, đ đt m c tiêu đ ra ngoài ế
ph ng pháp c a th y, h c sinh c n ph i có v n ki n th c ngôn ng v đi s ngươ ế
th c t . Chính vì v y, vi c d y t t các phân môn khác không ch là ngu n cung c p ế
ki n th c mà còn là ph ng ti n rèn kĩ năng nói, vi t và cách di n đt câu văn choế ươ ế
h c sinh. H c t t Luy n t và câu s giúp h c sinh h c t t các môn h c khác, đng
th i giáo d c các em nh ng tình c m lành m nh, trong sáng; rèn luy n kh năng
giao ti p, k năng s ng và góp ph n đc l c vào vi c gi gìn, phát huy s trongế
sáng c a ti ng Vi t, hình thành nhân cách con ng i Vi t Nam. ế ườ
2. Th c tr ng
2.1. Thu n l i, khó khăn:
*Thu n l i:
-Luôn đc s quan tâm ch đo sát sao c a Phòng GD&ĐT Krông Ana;ượ
Lãnh đo nhà tr ng, c a các t chuyên môn đã có vai trò tích c c giúp giáo viên đi ườ
đúng n i dung, ch ng trình phân môn Luy n t và câu. ươ
-H c sinh l p 3 giai đo n này r t ham h c, đc bi t h n l a tu i này các em ơ
không còn b ng tr c môi tr ng h c t p th t s nh các l p h c tr c, quan ướ ườ ư ướ
tr ng là l p 3 các em đã đc trang b m t l ng ki n th c l p 2, đã n m ượ ượ ế
v ng ki n th c, kĩ năng mà các th y cô giáo tr c đó đã trang b . Đây là c s giúp ế ướ ơ
cho các em h c t t phân môn Luy n t và câu l p 3.
-Đa s các em có ý th c trong vi c h c, có chu n b bài khá chu đáo tr c ướ
khi đn l p, m t s em đã bi t dùng t đt câu, di n đt t ng đi l u loát.ế ế ươ ư
-Đi s ng kinh t c a nhân dân ngày càng đc c i thi n và nâng cao nên ế ượ
vi c đu t cho con cái h c t p cũng có nh ng thu n l i nh t đnh. ư
* Khó khăn:
Ti ng Vi t là môn h c khó, nh t là phân môn Luy n t và câu đòi h i ng iế ườ
giáo viên ph i có ki n th c sâu r ng, phong phú. c n ph i có v n s ng th c t , ế ế
ng i giáo viên bi t k t h p linh ho t các ph ng pháp trong gi ng d y, bi t g iườ ế ế ươ ế
m óc tò mò, kh năng sáng t o, đc l p h c sinh, giúp cho các em hi u nghĩa t ,
Nguy n Th H ng - Tr ng Ti u h c Lý T Tr ng ườ ườ 4
Rèn k năng nh n bi t bi n pháp so sánh cho h c sinh l p 3 trong môn Luy n t và câu ế
so sánh ngôn ng qu không d .
Các bài t p th ng là nh ng bài t p tr u t ng, giáo viên ph i h ng d n ườ ượ ướ
m u m t ph n bài t p, h c sinh ph i bi t t duy đ làm đc các ph n bài t p còn ế ư ượ
l i. Trong các môn t nhiên, Toán đc coi là môn h c khó thì trong các môn xã h i ượ
thì phân môn Luy n t và câu l i đc coi là phân môn v a khô v a khó. Đây là ượ
phân môn c ng i d y và ng i h c c m th y khó khăn khi truy n đt cũng nh ườ ườ ư
khi lĩnh h i ki n th c. ế
Tr c tình tr ng trên giáo viên ph i k p th i th c t nh, hình thành cho các emướ
bi t cách dùng t đt câu, hi u nghĩa t , tìm các t so sánh...ế
Thêm m t th c t n a là các lo i sách tham kh o tràn lan trên th tr ng nh : ế ườ ư
Đ h c t t phân môn Luy n t và câu; Giúp em h c gi i Luy n t và câu l p 3;
...th là các em ch m t m t kho n ti n không l n là có th ung dung chép vào vế
n u c n, mà không ph i m t quá nhi u th i gian và suy nghĩ đau đu n a. Ch cácế
em có ng vi c làm đó d n đn h u qu l n, nó làm cho não b c a các em ít phát ế
tri n d n d n tr nên l i nhác. ườ
2.2. Thành công, h n ch ế
*Thành công
Đa ph n các em có kh năng nh n bi t các ki u câu đã h c lóp 2, dùng t ế
đt câu, bi t đc nh ng hình nh so sánh d a vào tranh nh ho c câu h i g i ý ế ượ
ngày m t ti n b rõ r t trong nh n th c, trong bài t p k c khi trình bày b ng l i. ế
*H n ch ế
Các t c n gi i nghĩa đa s là t Hán Vi t nên h c sinh khó hi u, khó gi i
nghĩa.
Các t , các thành ng , t c ng c n gi i nghĩa, c n tìm có nghĩa g n gi ng
nhau, khi n cho h c sinh khó phân bi t nghĩa c a chúng.ế
Ranh gi i gi a các c m t ho c t trong ti ng Vi t không mang tính xác đnh, ế
không d nh n bi t nên các em còn thi u t tin khi h c phân môn này. ế ế
2.3. M t m nh, m t y u ế
*M t m nh
M t s em có năng khi u v môn Ti ng Vi t cho nên khi h c các phân môn ế ế
Luy n t và câu, Chính t , T p đc...các em d dàng bi t tìm t so sánh, các s v t ế
đc so sánh, nhân hóa; bi t dùng t đt câu, vi t đúng chính t , di n đt t ngượ ế ế ươ
đi t t.
*M t y u ế
Kh năng nh , hi u và v n d ng ki n th c trong quá trình h c t p c a các em ế
còn y u.ế
Hi n nay đa s các em l i nhác h c Luy n t và câu, nhi u em ch a đc kĩ ườ ư
đ bài, chu n b bài s sài. Th m chí nhi u em còn ch a bi t ch n t ng x p vào ơ ư ế ế
Nguy n Th H ng - Tr ng Ti u h c Lý T Tr ng ườ ườ 5