Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phương pháp dạy - học truyền thuyết lớp 10 THPT

Ụ Ụ M C L C

M C Ụ TRANG

̣ GI ̀ Ơ L I ́ Ơ I THIÊU 03

I. ................................................................................ 05

́ ́ II. TÊN SANG KIÊN ............................................................................. 05

́ ́ ́ ̉ III. TAC GIA SANG KIÊN .................................................................... 06

̀ Ư ̉ ̣ TAO   RA ́ SANG 06 ́ CHU   ĐÂU   T IV. KIÊN ............................................ 06 ̣ ̃ LINH Ự V C ́ AP DUNG ́ SANG 06 ́ V. KIÊN ................................................

07 ́ ̀ ́ ƯỢ ̣ ́   NGAY   SANG   KIÊN   Đ ̀ C   AP   DUNG   LÂN

07 ̀ VI. ĐÂU .......................

07 ́ ́ ̉ VII. MÔ TA SANG KIÊN ......................................................................

09 Ơ Ở C I. S LÝ

NG  ........................................................... ƯƠ CH LUÂṆ 09

ơ ở 1. C  s  pháp lý............................................................................... 09

ở 2. s lý 09

ậ ơ   C   lu n. .............................................................................. 09

ơ ậ ọ ờ     lý   lu n   khoa   h c   và   đ i 10 ở     3.   C   s   ố s ng. ...........................................

́ ̀ ̣ ́ . ..................................................... 3.1. Khai niêm truyên thuyêt

12 3.2. ặ Đ c ủ c a truyêǹ

12 ́ ư tr ng thuyêt. .................................................

12 ề ệ V h ề   đ

3.2.1. tài....................................................................

13 ề 3.2.2. V ứ   ch c

năng.................................................................. 13

ề 3.2.3. V  thi pháp.....................................................................

̀ ƯƠ ̣ ̣ ̣ 14

Ự ƯƠ CH TRONG   CH ́ NG   II.   TH C   TRANG   DAY   HOC   TRUYÊN   THUYÊT   ́ ̀ Ơ   L P TRINH NG THPT

1

14 10 .......................................

16 ề 1. V ả   gi ng

d y.ạ  .............................................................................. 16

̀ ữ ấ ệ 1.1.   Đ ng   nh t   gi a truyên   thuyêt ́  và   truy n   hi n ệ 17

ồ đ iạ  ................. 17

́ ng xóa nhòa ranh gi 17 1.2. Khuynh h ướ gian dân ớ v i các ớ ̀ i gi a truyên thuyêt – văn liên ữ khoa ọ h c 18 ọ h c quan ................................................

19 ̀ ́ ướ ễ 1.3. Khuynh h ng di n xuôi truyên thuyêt. ...........................

20 ệ ộ

̀ ự ủ ố ờ ố

ạ   ộ ố 1.4.   M t   s   giáo   viên   có   trình   đ ,   có   kinh   nghi m   đã   d y ́ ư truyên   thuyêt   nh   nó   v n   có   trong   đ i   s ng   th c   c a   dân   gian......................... 20

̀ ́ ủ ậ ọ ọ     2.   V   h c   t p   truyên   thuyêt   c a   h c 21 ề     sinh........................................ 22 3. Nguyên nhân ............................................................................... 24 ố ớ 3.1. Đ i v i giáo viên: ........................................................... 24 ố ớ ọ 3.2. Đ i v i h c sinh: ........................................................... 24 ẹ ố ớ ọ     3.3.   Đ i   v i   cha   m   h c 25 sinh: ...............................................

25 ớ ơ ở ố   3.4.   Đ i   v i   c s ậ     v t

25 ấ ch t: ...................................................

́ ƯƠ ̉ CH NG III. GIAI PHAP. .................................................................

26 ̀ ́ ề ạ ắ ặ ọ ớ ư                 1.   D y   h c   truyên   thuyêt   g n   li n   v i   đ c   tr ng

27 Folklor.................

28 ̀ ́ ư ề ạ ắ ặ ọ ớ

ế                   2.   D y   h c   truyên   thuyêt   g n   li n   v i   đ c   tr ng   k t ấ c u.................

́ ̀ ạ ớ ặ ư ề ờ

ọ ệ ậ ắ          3. D y h c truyên thuyêt g n li n v i đ c tr ng th i gian và không gian ngh  thu t...........................................................................

̀ ́ ́ ́ ươ ơ ̉ ̣ ̣ ̣ 4. Day hoc truyên thuyêt theo h ́ ươ ng tiêp cân bôn b ́ c c  ban ....

́ ƯƠ ̉ .................................................................... CH NG IV. KÊT QUA

2

Ậ Ế Ế Ị K T LU N, KI N NGH . .............................................. ....................

K tế

ậ 1. lu n ...............................................................................................

ế ị 2. Ki n ngh  ............................................................................................

̀ ̃ ƯỢ Ư ̉ NH NG   THÔNG   TIN   CÂN   Đ C   BAO

̣ VIII. MÂT .........................

́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ IX. CAC ĐIÊU KIÊN CÂN THIÊT ĐÊ AP DUNG SANG KIÊN ......

́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ X. ĐANH GIA VIÊC AP DUNG SANG KIÊN ...................................

́ ̃

̃ Ư ̀ ́ ́ ́ ̀ ̀ ́ ́ Ử ̣ ̣ ̉ Ư XI. DANH SACH NH NG TÔ CH C/CA NHÂN ĐA THAM GIA ́ AP DUNG TH  VA AP DUNG SANG KIÊN LÂN ĐÂU ............

Ụ Ệ Ả .......................................... DANH M C TÀI LI U THAM KH O.

́ ́ ̀ ̃ ̣ BAI SOAN GIAO AN MÂU ...............................................................

̣ ̀ Ơ I. L I GI ́ Ơ I THIÊU

ọ ọ ậ

ọ ạ ộ ấ ủ ữ ể ư ụ

̀ ổ

ộ ầ ́ ọ ọ ́ ấ ủ

́ ạ ộ ộ ể ạ ự ự ả

ộ ử ị

́ ̃ ư ̣

̀ ̀ ̀ ̀ ́ ử ử ử ̣ ̉ ̣

ị ồ ạ ̀ ̃ ̀ ́ ́ ể ệ ậ ử ư ̣ ̉ ̣

ộ ộ

ấ ́ ́ ̀ ́ ượ ̉ ̣

ươ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ̉ ủ ̃ ̀ ́ ư ươ c va gi  n , tinh cam, mong

ư ́ ̀ ử ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣

ợ ́ ̀ ̀ ́ ́ ự ở ơ ̣ ̣ ỗ   ủ ề Văn h c dân gian là b  ph n chính c a n n văn h c và văn hóa c a m i ề ớ   dân t c. Văn h c dân gian r t phong phú v i nhi u lo i th  nh : T c ng , câu ̀ ệ ố   đ , th n tho i, truy n c  tích, truyên thuyêt, ca dao dân ca... Trong đó, truyên ậ   thuyêt là m t b  ph n quan tr ng nh t c a văn h c dân gian nói chung và ̀   trong các th  lo i t  s  dân gian nói riêng. Truyên thuyêt là m t di s n văn hóa ầ ấ i lâu dài trong l ch s  hình thành và tinh th n r t phong phú, có giá tr , t n t   ̀ ̀ ệ ộ ủ ể   t Nam. Truyên thuyêt la nh ng truyên dân gian vê phát tri n c a dân t c Vi ́ ́ ử lich s , no không phai chinh s  ma la da s , la lich s  dân gian. Truyên thuyêt   ̀ ỏ  la văn hoc ch  không phai lich s . Truyên thuyêt th  hi n t p trung và sáng t ế ớ i quan và nhân sinh quan c a nhân dân lao đ ng trong cu c đ u tranh th  gi   ́ ́ ử  ự c. Đo la quan điêm đanh gia lich s c, d ng n chông xâm l ̃ ́ ̀ ươ   c thâm kin cua nhân dân trong môi cua nhân dân, la tâm t ̃ ́ ̀ ư   ơ ự th i ky lich s  qua cach nhân vât kê lai cac s  kiên, tâp trung ca ng i nh ng ̀ ́ ́ ̀ ơ ươ ơ ươ   i co công v i dân v i n  hao dân tôc va nhăc nh  con c, kh i dây long t ng

3

̀ ́ ̀ ́ ơ ầ ̣ ̉ ̣

ấ ố ẹ ữ ề ẩ

ệ ộ ́ ư   chau đ ng phu công  n cua thê hê cha ông. Do đó, truyên thuyêt góp ph n giáo ị ố   ụ ọ d c h c sinh giá tr  nhân văn và nh ng ph m ch t t t đ p trong truy n th ng ầ ủ văn hóa tinh th n c a dân t c Vi t Nam.

ọ ượ ư

ế ́ ặ ệ ủ ể ạ ướ ̀ ỏ ứ ố Văn h c dân gian nói chung, truyên thuyêt nói riêng đ ữ ề c th

s c s ng đ c bi ả ậ ả

ờ ứ ứ ọ ố ẹ cho đ n nay đã ch ng t ủ ữ t c a th  lo i tr ị ữ ề ố

ộ ố ề ề ấ ấ

ệ

ấ ướ ủ i đ p c a đ t n ọ ề ự ươ ẹ ủ ầ ể ả ể ộ ố ở ờ ệ

ề ề ả ọ

ế t mà các ngh  sĩ nhà văn, nhà th ấ ữ ứ ạ ị

c l u truy n và   ử  gìn gi   thách c a th i gian. Văn h c dân gian ph n ánh chân th t, gi n d  và trong ị  t đ p trong truy n th ng dân t c. Đó là nh ng giá tr sáng nh ng đ c tính t ấ    hào v  truy n th ng b t khu t trong đ u tinh th n làm cho nhân dân ta luôn t ọ ồ   c. Đ ng th i, văn h c dân tranh đ  b o v  cu c s ng t ộ t Nam và đem gian có th  xem là kh i nguyên c a n n văn h c dân t c Vi   ơ  ệ ứ ế đ n nhi u c m h ng cho n n văn h c vi ế ệ ẻ ớ   ệ Vi t Nam, các th  h  tr  luôn luôn tìm th y nh ng giá tr  và s c m nh m i ậ ệ ạ trong sáng t o ngh  thu t.

ả ự ệ

ủ ọ ưở ộ ư ộ ng c a nhân dân lao đ ng, nó ph n ánh trình đ  t

ạ

̀ ọ

ả ệ ậ ủ ượ c nuôi d ạ ưỡ ệ ờ ằ ớ ả ́ ỹ ữ ộ ố ậ   Văn h c dân gian ph n ánh chân th t hài hòa hi n th c cu c s ng và ơ c m  lý t    duy và trí ế   ượ ng phong phú kì vĩ trong sáng t o ngh  thu t c a nhân dân. Vì th , ng t ể   ế ng và phát tri n ưở   ng

ạ ướ ưở t khi ti p xúc v i truyên thuyêt, h c sinh cũng đ ẩ nhân cách, kh  năng th m m  trong nh ng sáng t o tuy t v i b ng trí t ́ ̀ ơ ủ ượ t ng táo b o và nên th  c a truyên thuyêt.

ươ

ớ ậ ư ọ ọ Trong ch ố ờ

ọ ứ ề ạ

ư ệ ọ ́

t thì lý lu n v  d y h c văn h c dân gian trong nhà tr ọ ừ c h c t ạ ̀ ấ ế t có tính ch t lý lu n v  ph

ậ ể ư ấ ữ ế

́ ̀ ộ ố ế ̉ ̣ đ  c p t

ư ế

ả

ậ ươ ng pháp gi ng d y, nghiên c u văn h c dân gian ủ ọ ệ ự Văn h c dân gian Vi ọ ạ t Nam ạ ượ   ọ c ng trình THPT đ a văn h c dân gian vào d y h c đã đ ề ạ ọ   ố  đúng m c. Nh ng hi n nay, so v i lý lu n v  d y h c văn h c b  trí s  gi ư ậ ườ ượ   ế ng ch a đ c vi ọ ơ ở  ề ể ạ ượ  trung h c c  s quan tâm nhi u. Riêng truyên thuyêt là th  lo i đ ẫ ọ ề ươ ố   ng pháp d y h c v n còn ít, nh ng s  bài vi ự ủ ớ ự ữ   t theo quan đi m m i d a trên nh ng thành t u c a thi nh t là nh ng bài vi ả ề ậ ớ ấ   ỉ pháp thê loai truyên thuyêt. Cho đ n nay ch  có m t s  tác gi i v n ậ ể ạ   ặ ẩ ề ế đ  ti p c n, ti p nh n tác ph m văn h c dân gian theo đ c tr ng th  lo i,  c aủ   ề ấ ấ nh : ư M y v n đ  ph ế Hoàng Ti n T u, ọ ứ ị ỗ  c a Đ  Bình Tr .

ẫ ậ ề ươ ọ ̉ T  vi c thi u lý lu n v  ph

̀ ạ ượ ng THPT ch a cao. Giáo viên ch a n m đ

̀ ế ư ắ ọ ươ ̣

ạ ́ ầ ̣

̀ ệ ẫ ư ệ ễ

̀ ư ọ ạ ư ạ ồ ọ ọ ̣ ế ừ ệ ́ ở ườ ư  tr truyên thuyêt  ́ loai truyên thuyêt nên ch a có ph ư ệ nay h u nh  vi c d y h c truyên truyên thuyêt v n theo l ́ ̀ ọ ả ạ ọ h c truyên thuyêt nh  d y h c truy n hi n đ i nh  tác gi ấ ạ ỉ Giáo viên đ ng nh t d y h c truyên đã ch  ra: ̣   ệ ng pháp d n đ n vi c d y h c thê loai ̉  c thi pháp thê ế   ậ ng pháp d y h c đúng. Vì v y, cho đ n ạ   ố i cũ, nghĩa là d y ạ    Nguy n Xuân L c ́ ớ ế ,  t  truyên thuyêt v i văn h c vi

4

ậ

ộ ố ọ ấ ượ ề ả ạ ̣ ng đ n ch t l

̀ ị   ằ ẹ ể ạ th m chí m t s  giáo viên còn coi nh  th  lo i này, cho r ng nó ít có giá tr , ọ ế ưở không quan tr ng. Đi u đó đã  nh h   ng d y h c truyên ́ truyên thuyêt.

ự ươ ề ạ ̣

̀ ế ầ

̀

̀ ọ ̣ ọ ậ ệ ố ở ậ   ng pháp d y h c truyên B i v y xây d ng h  th ng lý lu n v  ph ́ ở ậ ề ọ ề t. Chính vì v y, nên tôi ch n đ  tài    THPT là đi u c n thi truyên thuyêt  ́ ớ , nh mằ   ọ  truyên thuyêt l p 10 THPT” ạ ươ nghiên c u: ứ “Ph ng pháp d y ­ h c ́ ả ạ ệ ầ góp ph n nâng cao hi u qu  d y h c truyên truyên thuyêt.

ạ ọ ươ ớ “Ph

ọ ớ ề V i đ  tài  ẽ ̀ ng pháp d y ­ h c truyên thuyêt l p 10 THPT” ộ ố ậ ́ ể ề

ệ ́ ̀ ớ ̣

ể ́ ư ủ ̣

ơ ả ề ươ ̀ ự ễ ọ ặ ạ ệ ạ ọ , tôi  ươ ự   hy v ng s  đóng góp vào vi c xây d ng m t s  lu n đi m v  ph ng pháp ọ ạ d y h c truyên truyên thuyêt l p 10 THPT theo quan đi m khoa h c, bám sát   ầ   ớ các đ c tr ng c  b n c a thi pháp truyên truyên thuyêt phù h p v i yêu c u ng THPT. hi n đ i hóa v  ph ợ ườ ng pháp d y h c và th c ti n trong nhà tr

ằ ọ

ọ ́ ̀ ̣

ọ ơ ả ọ

ừ ụ ữ ổ ơ t

ả ẳ ạ ổ ị ẽ   T  m c đích và ý nghĩa trên, tôi hy v ng r ng h c sinh s  yêu thích ễ   ờ ọ  h c di n  làm cho gi ề  ặ ỏ ệ ấ ơ ệ ạ    h c đ t hi u qu  cao h n, đáp   ng pháp d y h c đ i m i và kh ng đ nh đúng

ừ ế  h cọ  Ng  văn. T  đó giúp cho gi ầ ươ c yêu c u c a ph ữ ủ ộ ờ ọ ọ ườ môn Ng  văn nói chung, truyên truyên thuyêt nói riêng, ra sôi n i h n, h c sinh ham h c h n, không còn c m th y m t m i, n ng n ữ ế khi đ n ti ứ ủ ượ ng đ ắ đ n vai trò c a b  môn Ng  văn trong nhà tr ớ ng THPT.

ươ

̀ Đi m ể m iớ  của sáng ki n lế à tập trung thiết k  ế và sử dụng ph ́ l p 10 THPT ọ   truyêṇ nh m  ằ

ế ệ ữ ng pháp nâng  cao  hiệu  quả  chất  ớ   ở  trường THPT.  Sáng ki n kinh nghi m có

ệ ạ   truyên thuyêt   d y h c lượng  d yạ   học  môn  Ng  văn ể ụ nhi m v  tìm hi u:

ơ ở ậ ­ C  s  lí lu n.

̀ ́ ự ạ ạ ươ ớ ­ Th c tr ng d y h c ọ  truyên thuyêt trong ch ng trình THPT l p 10.

̀ ộ ố ươ ị ạ ­ Xác đ nh m t s  ph ọ ng pháp d y h c theo th  lo i ́ ể ạ  truyên thuyêt.

ươ ứ ế ợ Tôi đã k t h p các ph ng pháp nghiên c u sau:

ế ệ 1. Nhóm nghiên c u lý thuy t: Thông qua tài li u, sách giáo khoa, giáo

ụ ụ ề ể ệ ố ậ ứ ơ ở án đ  h  th ng hóa c  s  lý lu n ph c v  đ  tài.

ề ự ự ứ ạ ọ

́ ạ ề ữ 2. Nhóm nghiên c u th c ti n: Kh o sát v  th c tr ng d y h c truyêǹ ả   ươ   ng

̀ ̣ ễ ệ ng THPT hi n nay, trên c  s  đó đ  ra nh ng ph ́ truyên thuyêt theo thi pháp ơ ở ́ ̀  truyên thuyêt. ườ ọ truyên thuyêt trong nhà tr ạ pháp d y h c

5

3. Nhóm ph

ứ ộ ả ả ệ

ể ắ ̀ ố ố ệ   ng pháp x  lý thông tin: Th ng kê s  li u qua kh o sát, ụ  ả ượ c m c đ , kh  năng c m th ́ ệ ̣ ử ươ ớ ộ ố ọ ắ tr c nghi m m t s  h c sinh l p 10 đ  n m đ ề ệ ọ truyên  ủ ọ c a h c sinh v  vi c h c truyên thuyêt hi n nay.

ự ẽ ổ ự ợ ượ

ả ớ ạ ươ ữ ệ ệ   c, tôi s  t ng h p, đánh giá th c tr ng vi c   ng pháp

́ ̀ ̣ ế D a trên k t qu  thu đ ̀ ọ ọ truyên ạ d y h c truyên thuyêt l p 10 THPT hi n nay. T  đó đ  ra nh ng ph ạ d y h c ề ừ ́ ̀  truyên thuyêt. ́ truyên thuyêt theo thi pháp

ạ ̣ ọ truyên

̀ ́ ớ ạ ọ   truyên thuyêt l p 10 THPT

ữ Sáng ki nế   góp  phần  khẳng  định  t m  ầ quan  trọng  của  của  các  phương  ́  ̀ truyên thuyêt   là  một  phương  Từ

pháp d y ạ học tích cực nói chung và phương pháp d y h c  nói  riêng.  Phương  pháp  d y h c pháp d yạ  học góp phần nâng cao chất lượng d y ạ học bộ  môn Ng  văn.  đó, nó góp ph nầ  phát tri nể  các năng lực cho học sinh trong quá trình học tập.

̣ ̀ truyên thuyêt

ữ ở  Đồng th iờ , sáng ki nế  phác họa đôi nét về thực trạng d y ạ học Ng  vănữ trường THPT hiện nay nói chung và vi cệ  sử dụng các phương pháp d y ạ học   Sáng ki nế  còn xác đ nị h được tác  ữ tích cực trong giảng d y ạ bộ môn Ng  văn. ́. Từ đó, sáng  ọ truyên  ạ dụng và hiệu quả của phương pháp d y h c  ́ ớ ̀ ki nế  xây d nự g và sử d ng p ọ  truyên thuyêt l p 10 THPT ạ hương pháp d y h c ụ    ở trường THPT. đ  ể góp ph nầ  nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ng  văn

́ ́ II. TÊN SANG KIÊN

́ ́ ́ ươ ơ ̣ ̣ Ph ̀ ng phap day hoc truyên thuyêt l p 10 THPT

Ế Ả III. TÁC GI  SÁNG KI N

Ễ ọ H  và tên: NGUY N LÊ HOÀN.

ỉ ị ườ ạ ạ Đ a ch : Tr ng THPT Ph m Công Bình – Yên L c – Vĩnh Phúc.

ệ ạ Đi n tho i: 0395667999; E­mail: nguyenlehoanpcb@ gmail.com.

Ủ Ầ Ư Ạ Ế IV. CH  Đ U T  T O RA SÁNG KI N

Tác gi .ả

Ự Ụ Ế V. LĨNH V C ÁP D NG SÁNG KI N

̀ ươ ́ ớ ạ Ph ng pháp d y h c ọ  truyên thuyêt l p 10 THPT.

Ế ƯỢ Ụ Ầ VI. NGÀY SÁNG KI N Đ Ầ C ÁP D NG L N Đ U TIÊN

ụ ầ ầ ờ Th i gian áp d ng l n đ u tiên: 10/10/2019.

ị ườ ệ ạ ạ ỉ ể Đ a đi m: Tr ng THPT Ph m Công Bình – Huy n Yên L c – T nh

Vĩnh Phúc.

6

Ả Ế VII. MÔ T  SÁNG KI N

ƯƠ Ơ Ở Ậ CH NG I. C  S  LÝ LU N

ơ ở 1. C  s  pháp lý

́ ữ ườ ng THPT nói chung, th  lo i

Môn Ng  văn trong tr ọ ấ ọ ướ ế ̀ ể ạ  truyên thuyêt nói   ụ ủ  ệ ng đ n các nhi m v  ch

riêng có vai trò r t quan tr ng vì môn h c này h ế y u sau:

ế ọ ế ế ọ 1.1 Giúp h c sinh bi t đ c, bi t vi t.

ứ ứ ứ ậ ọ ữ 1.2 Giúp h c sinh nh n th c rõ Ng  văn có các ch c năng: ch c năng

ụ ứ ứ ứ ẩ ậ ỹ nh n th c, ch c năng th m m , ch c năng giáo d c.

ọ ế 1.3 Giúp h c sinh th y đ c cái hay, cái đ p và bi t th

ưở ứ ượ ệ ừ ậ ươ ẹ ấ ứ ng th c cái ở ng ngh  thu t. T  đó m  mang tri th c, hình thành ẹ ủ hay cái đ p c a văn ch

7

ọ ủ

ơ ề ọ ọ ố ườ

ộ ộ ố

ề ự  ấ   ộ i, xã h i và đ t i đ p, phong phú,   ộ   c, dân t c ồ ươ ẹ ố ớ ấ ướ  hào, tình yêu đ i v i đ t n

ơ ậ ộ ố ế ữ nhân cách c a h c sinh. H n th  n a môn h c này còn giúp cho các em s ế ặ ủ ể t phong phú v  m i m t c a cu c s ng con ng hi u bi ộ ồ ưỡ ướ ng cho các em m t cu c s ng tâm h n t c. B i d n ự ở ừ ộ r ng m . T  đó kh i d y ni m t mình và tình yêu cu c s ng.

ơ ở ậ 2. C  s  lý lu n

̀ ọ ̣ truyên

ừ i quan tâm, t

ọ ạ D y h c văn h c dân gian nói chung,  ể ạ ể ữ ườ c r t nhi u ng ả ượ ấ ứ ứ ế ế ạ

ọ ́   truyên thuyêt nói riêng theo ề    các ớ i tr c ti p đ ng l p gi ng d y, cho nên, có   ặ   ể ạ t v  thi pháp th  lo i văn h c dân gian, đ c

̀ ̣ quan đi m thi pháp th  lo i hi n nay đ nhà nghiên c u đ n nh ng ng nhi u công trình, nhi u bài vi bi ệ ườ ự ề ế ề ́ truyên thuyêt. truyên ề ệ t là thi pháp

ế ự ươ ườ ầ t Nam, ng i đ u tiên quan tâm đ n lĩnh v c ph

́ ̀ ̣

ớ ạ M y v n đ  ph

ả ề ả

ế ề ứ ệ ấ  trong đó có 25 trang vi

ế ệ ươ ố Bình gi ng truy n dân gian ả ầ ạ

ệ ề ố

ế ̣

́ ệ ề ế

ươ  v n nghiêng v  ph ậ ề ả ả ẫ ơ ươ

ệ ấ ấ ả ạ ố ng THPT. C  hai cu n sách ch  m i d ng l ọ i

ạ ở m y v n đ ậ ể

̀ ́ ệ ạ ệ ̣ ư ng pháp d y h c truy n dân gian nói chung và

ạ   Ở ệ ng pháp d y  Vi ế   ọ ọ truyên thuyêt nói riêng là Hoàng Ti n truyên  h c văn h c dân gian nói chung,  ọ   ấ ấ ề ươ ự ng pháp gi ng d y nghiên c u văn h c T u v i công trình:  ạ ộ V n đ  gi ng d y truy n dân gian dân gian trong đó có m t ch .  ng nêu lên:  ệ ả t v  công   Ti p đó là cu n  ẩ   ữ ả ệ i là ph n bình gi ng nh ng tác ph m vi c bình gi ng truy n dân gian, còn l ươ ố ề ợ ụ ể   ng pháp t v  ph truy n dân gian c  th . Hai cu n sách này có nhi u g i ý t ̀ ệ ạ ậ   truyên   ti p c n, gi ng d y truy n dân gian, trong đó có   truyên thuyêt. Tuy ạ ả ậ   ng pháp ti p c n, gi ng d y truy n dân nhiên, tác gi ề ng pháp d y h c truy n dân gian gian nói chung h n là đ  tài lý lu n v  ph   ề và  ỉ ớ ừ ườ trong nhà tr :  ề  ộ ệ ố ụ ể  ch a phát tri n thành m t  h  th ng lý lu n v ộ ố m t  s  công vi c c  th ọ ươ ph   truyên thuyêt nói truyên  riêng.

ọ ủ ng Cu n ố Văn h c dân gian trong nhà tr

ạ ọ ế Gi ng d y văn h c dân gian theo thi pháp dân gian

ả ả ớ t:   đã gi

ệ ữ ườ ầ

ộ ố ươ ệ ườ  c a Nguy n Xuân L c, trong ạ ễ   Ở ầ   ả  ph n .  ạ ộ ố   i thi u m t s  thi pháp dân gian vào vi c gi ng d y văn ụ ậ ể   ng và đã có ph n v n d ng nh ng quan đi m đó ụ ể ẩ ả   ng trình

ữ ầ đó có ph n vi ệ này, tác gi ọ h c dân gian trong nhà tr trong vi c phân tích, bình gi ng m t s  tác ph m c  th  trong ch ớ Ng  văn l p 10 THPT.

ả ỗ ị Hai tác gi Đ  Bình Tr  và Lê Tr

ọ

ọ ơ ả ể ạ ữ ữ ề ế ặ ặ   ố Nh ng đ c ữ ườ ng Phát trong hai cu n  , đã đề  ể ạ ể đi m thi pháp các th  lo i văn h c dân gian , Thi pháp văn h c dân gian ệ   ư ậ c p đ n nh ng đ c tr ng c  b n v  thi pháp th  lo i và nh ng công vi c

8

ướ ừ ữ ẩ ố c. Nh ng cu n sách này là tài li u b

ụ ể ự ể ệ ộ ổ  ệ ụ ủ   t th c, có th  giúp ích cho giáo viên nâng cao trình đ  nghi p v  c a

ế ề ạ ệ ọ phân tích c  th  tác ph m theo t ng b ích, thi mình v  d y h c truy n dân gian.

ầ ụ ệ ạ

ờ ạ ọ ề ả

ư ế ể ấ ẩ ọ ộ

ọ   G n đây, trên các báo Văn ngh , Giáo d c và th i đ i, T p chí văn h c   dân gian đã có nhi u bài phân tích, bình gi ng văn h c dân gian theo quan ậ   đi m ti p c n văn h c dân gian nh  là tính ch t m t tác ph m Folklor – Văn hóa dân gian.

ế ữ ế

Nh ng công trình, bài vi ọ ự ả ữ   t nói trên, đ u có nh ng ý ki n đóng góp h u    đã nói lên s  khác

ữ ế ệ ọ ữ ệ ạ ọ ọ ích cho vi c d y h c văn h c dân gian. C  th , các tác gi bi t gi a văn h c dân gian và văn h c vi ề ụ ể ư t nh  sau:

̀ ọ ả ̣ ­ Văn h c dân gian, trong đó có truyên

́ ể ằ ậ ồ

ẩ ệ ấ ấ ế ể ả ẩ ủ ộ ọ . Còn văn h c vi

ệ truyên thuyêt là s n ph m, là   ậ   ộ ế ti ng nói chung c a c ng đ ng dân t c, là sáng tác t p th  b ng ngh  thu t ế ừ   t là s n ph m, là ti ng nói cá th  mang d u  n riêng ngôn t ủ ừ c a t ng cá nhân ngh  sĩ.

̀ ̣ ­ Tác ph m văn h c dân gian, trong đó có

ẩ ở ạ truyên  ộ ứ ọ ầ c làm ra b i nhu c u sinh ho t và t n t

ự ẩ ầ ạ ́ ướ ế   c h t truyên thuyêt tr   i xã h i, mang ch c năng sinh ở   c sáng t o b i nhu c u cá

ọ ậ ủ ế ệ ả ồ ạ ượ đ ế ượ ạ ho t th c hành. Còn tác ph m văn h c vi t đ ộ nhân, là k t qu  lao đ ng ngh  thu t c a nhà văn.

ẩ ề ̣

ủ tr ng thái m , do đ

̀ ệ ộ ở ẩ ế ể ổ ị

ữ ỉ ị ́ ọ truyên  truyên thuyêt nhi u khi ­ Tác ph m văn h c dân gian, trong đó có  ề ượ ở ạ ệ ứ c truy n mi ng nên không có hình th c hi n ra c a nó  ỉ ọ ị ả tính  n đ nh, sinh ra d  b n. Còn tác ph m văn h c vi t là m t ch nh th  ngôn ổ ng  hoàn ch nh, khép kín,  n đ nh.

̀ ́ ậ ̣ truyên

ế

ệ ọ Do v y, thi pháp văn h c dân gian, trong đó có  ể ữ ữ ế ấ ậ

̀ ́ ̣

́ ờ truyên   ọ ế ạ ả ọ ấ ớ c đ ng nh t v i văn h c vi

truyên thuyêt và   ặ   ữ ọ t có nh ng đi m giao nhau, song chúng có nh ng đ c ệ   t nh  ngôn ng , k t c u, không gian và th i gian ngh  thu t. Vì   truyên thuyêt không ̀   t. Nên, khi d y h c truyên thuyêt ta ph i có ́  ̀ truyêṇ  truyên thuyêt i mã theo thi pháp

ồ ả i  mã riêng, và đó là cách gi ứ ề ả ạ ấ thi pháp văn h c vi ư ể đi m khác bi ọ ậ v y khi phân tích văn h c dân gian, trong đó có   ượ đ cách gi ư nh  nhi u nhà nghiên c u đã nh n m nh.

ờ ố ơ ở ọ ậ 3. C  s  lý lu n khoa h c và đ i s ng

̀ ́ ề ầ ̣ ộ M t gi truyên thuyêt thành công c n có r t nhi u y u t

ờ ạ truyên    d y   ề ư ọ

ườ ụ ẩ ầ

ạ ị ỹ ề ươ ờ ạ ạ ế ố  ấ ộ ỏ   ấ ể ờ ạ tác đ ng. Nh ng đi u quan tr ng nh t đ  gi  d y đó thành công thì đòi h i ỗ i giáo viên bên c nh chu n v  chuyên môn nghi p v , còn c n có m i ng   ọ ẩ ộ ự m t s  chu n b  k  v  ph ề ng pháp d y h c trong gi ệ  d y.

9

́ ế ươ ọ ớ ạ Th  nào là ? “Ph ̀ ng pháp d y ­ h c truyên thuyêt l p 10 THPT”

ầ ắ ượ Theo tôi, giáo viên c n n m đ c:

̣ 3.1. Khai niêḿ ́ ̀  truyên thuyêt.

́ ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉

́ ̃ ự ử ươ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ s  dân gian phan anh   ự ng thông qua s

́ ̀ ̣ ̣ ự ự Truyên thuyêt la môt thê loai trong loai hinh t ư nh ng s  kiên, nhân vât lich s  hay di tich canh vât đia ph ̀ ư h  câu nghê thuât thân ky

̀ ư ặ ́ ủ 3.2. Đ c tr ng c a truyên thuyêt.

ề ệ ề 3.2.1. V  h  đ  tài.

́ ̀ ữ ậ ượ ớ Theo sách giáo khoa Ng  văn l p 10 t p 1 thì truyên thuyêt đ c phân

ạ thành ba lo i sau:

̀ ́ ử ̣ ­ Truyên thuyêt lich s

̀ ́ ̀ ­ Truyên thuyêt anh hung

̀ ̀ ́ ́ ́ ­ Truyên thuyêt vê cac danh nhân văn hoa

ề ứ 3.2.2. V  ch c năng.

̀ ́ ̀ ́ ̃ ư ử ̉ ̣ ̣ ̣ ̣

́ ̀ ợ ̣ ̣ ̉ ̉ i, nguyên vong, t

́ ̀ ́ ́ ́ ́ ơ ở ̀ ̀ ̀ ư  quyên l ử ̉ ự ̣ ̣ ̣ ̣

́ ̃ ́ ̉ ự ̣ ̣ ̣ ̣

̀ ̀ ử ̣ ̉ ̣ ̣ ̣

̀ ́ ́ ́ ́ ử ờ ́ ư ̀ ơ ồ ̉

ề ố

ố ẹ ủ ụ ế ừ ữ ọ ạ ứ

̀ ̀ ơ   ự Truyên thuyêt kê vê nh ng nhân vât va s  kiên lich s  co thât ngoai đ i, ̀ ư ưở   ng tinh cam  cua minh. Truyên xuât phat t  t ̀ ́ ́ ̀ ử   thuyêt tai tao lich s  trên c  s  côt loi lich s  rôi tiên hanh săp xêp lai đê d ng ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ươ   c, tinh thân dân tôc; la lên tâm voc cua s  kiên nhân vât, giao duc long yêu n ̀ ́ ơ ở c  s  cho cac nha s  hoc tham khao vê cac giai đoan lich s  dân tôc va la   ̀ ̀ nguôn cam h ng cho cac nha văn nha th  sang tac; đ ng th i giúp chúng ta   ữ ế t đ p c a ông cha t quý tr ng, k  th a và phát huy nh ng truy n th ng t bi   ờ ạ   ệ ớ ể ạ ừ ta, t  đó t o nên nh ng s c m nh m i đ  hoàn thành nhi m v  trong th i đ i m i.ớ

ề 3.2.3. V  thi pháp.

̀ ́ ươ ̣ ̉ ̉

̀ ̃ ơ ̃ ệ : Côt truyên cua truyên thuyêt th ự ̣ ̣

́ ́ ơ ở ́ ́ ơ ̣

̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣

ự ư ̀ ự ́ ̀ ́ ́ ưở ̣ ̉

́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣

̀ ng hoa va long ng ́ ̀ ̀ ươ ươ ̣ ̣ ̣ ̣

̀ ̀ ̀ ươ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ạ ố   ng đ n gian, it Cách t o c t truy n ̀ ́ ́ ́ ̀ ử ơ ượ c xây d ng trên c  s  môt côt loi lich s  va   tinh tiêt, dê nh . Truyên thuyêt đ ́ ́ ̀ ̀ ơ   ươ ượ i ng. Thê gi đ c chăp thêm đôi canh th  va mông ­ s  h  câu hoang đ ́ ̀ ̣   ử ượ c tai tao lai truyên thuyêt hiên lên qua ve đep nhân vât va s  kiên lich s  đ ́ ̀ ̃ ́ ươ ự ng mô, yêu mên cua nhân dân. Truyên thuyêt   qua s  ly t ́ ư  xoay quanh nhiêu nhân vât, co truyên co hai hê thông nhân vât đôi lâp nhau nh ̀ ươ   ̉: Môt bên la an D ng Truyên An D ng V ng va Mi Châu, Trong Thuy   V ng, thân Kim Quy, My Châu; môt bên la Triêu Đa, Trong Thuy, con tinh

10

̀ ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣

́ ́ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣

́ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̃ ư ̣ ̣ ̉

́ ̀ ̣ ̣ ̉

̀ ́ ́ ̀ ươ ̣ ̣ ̣

̀ ́ ự ̉  co chi tiêt ng ơ ử ở ̣ ̉ ̉ ̣

biên Đông r a vao n ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̉ ̉

̉ ̉ ̣ ̣ ự  Ga Trăng. Côt truyên gôm ba phân: Hoan canh xuât hiên nhân vât chinh, s ́ ̀ ươ   ng nghiêp cua nhân vât chinh, kêt cuc thân thê cua nhân vât. Truyên thuyêt th ́ ́ ̀ ́ ̣   ươ i kê hoăc co yêu tô phi côt truyên ­ nh ng yêu tô năm ngoai côt truyên, do ng ̀ ́ ̀ ́ ̣   ư ươ ư i s u tâm, ghi chep thêm vao theo quan niêm va s  nhân th c cua ho. ng ̀ ̀ ươ ươ ơ ng va Mi Châu, Trong Thuy Truyên An D ng V i đ i sau   ̀ ́ ̀ ̉  ươ ở  thanh Cô Loa, n i Trong Thuy mo ngoc trai  c giêng  ́ ́ ́ ́ ự ử t   , thi thây ngoc trai sang h n. Qua đo, xet quan niêm va cach hiêu tac phâm  t cua ng ơ ̀ ươ i ghi truyên. ̀ ̀ ươ i kê hoăc ng

̀ ơ ậ : La không gian đ i th ́ ̀ ươ ng, không gian chiên

ệ ̃ ̀ ̀ ươ ươ ̣ Không gian ngh  thu t ́ ̀ ng va không gian xa hôi, đât n ́ c. tr

́ ̀ ́ ờ ơ

̃ ̀ Th i gian ngh  thu t ́ ̀ ̀ ̀ ̃ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣

́ ̀ ̀ ̀ ệ ̀ ư ́ ư ̀ ơ ươ ơ ơ ̣ ̣ ̣

́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̉ ư ư ư ợ ̣ ̉

̀ ươ ́ ̀ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ư ̀ ơ ́ ư ự ơ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣

́ ̉ ́ ̀ ậ   trong truyên thuyêt la th i gian qua kh  ­ xac đinh. Truyên thuyêt nao cung kê vê chuyên đa xây ra rôi va vao môt th i ky lich ử s  nhât đinh nao đo nh : Th i đai Vua Hung, th i đai An D ng V ng, Hai Ba tr ng thê ky th  I, ba Triêu thê ky th  III, Lê L i thê ky XV... Nh ng, ̃ không thê đoan đinh khoang cach gi a th i gian s  kiên va th i gian sang tao tac phâm.

ế ề ự

ậ ặ ị ể

ị ượ

ự ề ố

ả ử ư ấ ị ệ ự ớ ị ươ ắ ộ

ề ế ậ

ụ ữ ặ

ầ ổ ở

ạ ầ c nhào n n, th n thánh hóa, vũ tr  thành th n thánh. Th  gi ạ ơ ở ự ề ộ ủ  hào dân t c chính là c  s  sáng t o nên nh ng hình t

ươ ậ ơ ỗ ử ằ Mô típ nhân v t:ậ  Truy n thuy t là s  nhào n n l ch s  b ng cách hình   ử ủ ị ượ   ng hóa và kì  o hóa các nhân v t theo quan đi m  l ch s  c a nhân dân. t ế   ả ề ậ ố ng truy n thuy t. C m quan l ch s  đã chi ph i ngh  thu t xây d ng hình t ổ ọ   H  dù có là h  c u hay đích th c thì cũng đ u có tên tu i, g c gác…nói ậ   ờ ạ ng hay th i đ i. Nhóm nhân v t chung, có m t lí l ch rõ ràng g n v i đ a ph ạ ờ ọ  ắ ủ ầ c a truy n thuy t th i Văn Lang – Âu L c mang đ m màu s c th n tho i. H ưở   ượ ng  hóa qua trí t là nh ng  anh hùng đ ế ớ ầ   ươ i quan th n ng bay b ng c a nhân dân mà tr t ượ   ữ ạ ng tho i và ni m t ươ ư ệ ngh  thu t nh  Thánh Gióng, S n Tinh, Cao L , An D ng V ng…

Truy n đ

Ph ặ ng th c di n x ề ộ ậ ễ ễ ướ ng: ộ i k  và đ ng tác đ ệ ượ ể ế ợ ừ ượ c di n theo vai t ng nhân v t có s ớ c k  k t h p v i các đ ng tác,   ự

ườ ứ ươ nét m t. Nhi u khi l ủ tham gia c a ng ờ ể i nghe.

ườ ậ ắ ư ấ ủ ệ ế ố ỳ ệ  Hoang đ ớ   ng, h  c u là th  pháp ngh  thu t g n v i Y u t

k  di u: ́ ̀ ộ n i dung truyên thuyêt.

ế ấ ủ ế K t c u c a truy n thuy t:

ệ ặ ố ủ ng chung c a các lo i t

ề  s  dân gian. C t truy n th ể ệ ề ạ ự ự ấ ế ấ ườ ậ ủ ả ặ ế   Truy n thuy t có k t c u theo khuynh ướ h ng có ba ch ng: ặ ặ Ch ng 1: Hoàn c nh xu t hi n và đ c đi m c a nhân v t. Ch ng 2: Hành

11

ạ ế ủ ể

ậ ự ể ể ệ ự ậ ậ

ề ự ủ ơ ộ ặ   tr ng và chi n công c a nhân v t. Ch ng 3: Nhân v t hóa và hi n linh, âm ưỡ   ủ phù (mô típ v  s  hóa thân, s  hi n linh c a nhân v t  th  hi n s  ng ng m , tôn sùng c a dân gian v i các anh hùng.)

̃ ́ ̀ ư ̣ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣

́ ́ ̀ ̣ ̉ ̣ ̉ ̉ ̉

̃ ̀ ́ ̃ ́ ́ ư ơ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣

́ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣

́ ́ ̀ ̉ ̉ ̉

́ ̀ ̀ ơ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ Tôi muôn c

́ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ơ ̉ ̉ ̣

̀ ́ ̀ ́ ́ ư ở ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ i

ư ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣

̀ ̃ ́ ̀ ́ ưở ượ ươ ̉ ̣ ̣ ̀ ́   : Cô đong, it miêu ta, chu yêu chi thuât lai hanh Ngôn ng  truyên thuyêt ́ ́ ̃ ̉ ư   đông cua nhân vât, chu y kê nh ng chi tiêt vê hoan canh xuât thân, bôi canh cua ̀ ̀ ơ ư i thoai nhân vât môt cach cô đong. Nh ng l   i thoai nhân câu chuyên, nh ng l ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ượ ơ ơ   i thê hiên khi thai, long nhiêt huyêt cua nhân vât đôi v i c chu y kê la l vât đ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ơ ư  ư ơ ươ c trong hoan canh lâm nguy, nh : L i kê cua Thanh Dong noi v i s đât n ́ ̃ ́ ̀ ươ ơ   i c n gio manh, đap i khang khai cua ba Triêu  gia vua Hung, l ̃ ́ ở ư    biên kh i, đanh đuôi qua Ngô, gianh lai giang luông song d , chem ca kinh  ươ . Chuyên kê về ơ s n, c i ach nô lê, ch  không chiu khom l ng lam ty thiêp ng   ̃ ̀ ́ ư  nhân vât lich s  mang đâm yêu tô thân tich, truyên thuyêt dân gian, ngôn ng ́ mang chât t i mat, bay bông ma vân môc mac chât dân gian. ử ng t ng t

̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ̀ ư ̣

Truyên thuyêt th ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ́ ̀ ượ ̣ vât chât nh : go, đôi, sông, ̃   ng; cac phong tuc va lê

́ ́ ư ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ơ ươ ng găn v i cac di tich ̀ ̀ ́ ơ ư suôi; cac di tich văn hoa nh : đên th , thap, chua, t ̃ ́ hôi nh : hôi Giong, hôi Kiêp Bac, giô trân Đông Đa...

ƯƠ Ự Ạ CH NG Ạ II. TH C TR NG D Y H C ́   ̀ Ọ TRUYÊN THUYÊT

ƯƠ Ớ TRONG CH NG TRÌNH THPT L P 10

ề ả ạ 1. V  gi ng d y

ượ ọ ộ Văn h c dân gian đ

ả ậ ộ

ề ộ ề ậ ọ

ế ạ ả ạ ọ ộ   ồ ủ c coi là c i ngu n c a văn hóa, văn h c dân t c. ờ ượ ọ ư ng dành cho b  ph n văn h c này không nhi u (kho ng trên Nh ng th i l   ọ   ặ ế ướ t). M t khác, nhi u giáo viên ít chú tr ng đ n b  ph n văn h c i 15 ti d ấ ầ ế   này. Vì th , đa ph n là gi ng d y có tính ch t qua loa đ i khái, không bám sát

12

ư ề ử ế ư ọ

ủ ẩ ọ ặ   đ c tr ng c a văn h c dân gian, ch a truy n l a đ n cho h c sinh yêu thích ữ nh ng tác ph m này.

ả ạ ạ ế ủ ữ

́ ự ̀ ạ ệ ổ ế Nói đ n th c tr ng c a vi c gi ng d y là nói đ n nh ng khuynh h ướ ệ ế ữ

và cách d y truyên thuyêt ph  bi n hi n nay. Có nh ng khuynh h đây:

̀ ́ ệ ạ ạ ồ

́ ệ ằ ữ ạ ấ ệ ̀ ệ ế ậ

ế ọ ướ   ng ng sau     ́   1.1. Đ ng nh t gi a truyên thuyêt và truy n hi n đ i, d y truyên thuyêt ̀ ệ   ệ ư ạ nh  d y truy n hi n đ i, ti p c n truyên thuyêt b ng thi pháp truy n hi n ạ đ i­ văn h c vi t.

̀ ́ ộ ớ ườ V i cách d y này, giáo viên th

ậ ế ố mà không chú ý đ n các y u t

́ ờ ả ạ ả ặ ỉ ế ườ

ư ể

̀ ́

ủ ế ố

́ ̀ ́ ữ ế ấ ề

ờ ệ ̀ ư ủ ạ

́ ạ ắ

̀ ị ́ ề ả ế ố ớ

ệ ạ ng ch  phân tích truyên thuyêt m t cách   ừ ằ cô l p trên văn b n ngôn t    Folklor n m ngoài ̀ ể   ng văn hóa dân gian, th i đi m văn b n, không đ t truyên thuyêt vào môi tr ờ ố ề ủ phát sinh và l u truy n c a nó trong đ i s ng nhân dân đ  khai thác. Khi khai   ọ   ỉ ự ừ ả  truyên thuyêt, giáo viên ch  d a vào thi pháp c a văn h c thác văn b n ngôn t ệ  ư ự ứ ế t ch  không d a vào thi pháp truyên thuyêt nh : Phân tích các y u t vi  ngh ậ ủ ệ  thu t c a truyên thuyêt v  ngôn ng , k t c u, th i gian, không gian ngh ư ậ ệ ế ố ố ậ    đó c a truy n hi n đ i. Nh  v y, đã thu t gi ng nh  phân tích các y u t ̀ ẻ ẹ ố ấ ộ   ệ hi n đ i hóa truyên thuyêt, làm m t đi s c thái Folklor – v n là v  đ p đ c ́ ̀ ậ ủ   ệ ế ố ấ ủ  ngh  thu t c a đáo ­ và ý v  nh t c a truyên thuyêt. Trong khi đó các y u t ệ   ậ ủ ệ ấ ấ truyên thuyêt v  b n ch t r t khác so v i các y u t  ngh  thu t c a truy n hi n đ i.

ộ ố ả ̣ ươ   Truyên An D ng ́ Qua kh o sát m t s  giáo án khi d y truyên thuyêt

̀ ̀ ỉ ấ ầ ươ ̣ ̣ V ng va Mi Châu, Trong Thuy ạ ̉ tôi th y đa ph n ch  là:

ươ ̣ ươ An D ng V ̀ ng la vua n ́ ươ c Âu Lac

̀ ̀ ́ ̀ ́ ́ ươ ̉ ̣

̀ ng co công xây thanh, nh  co no thân ma thăng Triêu Đa   ̀ ́ ́ ̃ ươ An D ng V ̀ ượ ươ ̉ ̀ ơ ́ c mât nha tan c, vi chu quan dân đên n sang xâm l

́ ̀ ́ ̀ ươ ế ậ ươ ư ư ̣ K t lu n: An D ng V ng v a co công v a co tôi.

ế ố ấ ạ Qua ví d  trên cho th y giáo viên đó d y b  qua nhi u y u t

ụ ̀ ư ộ ề ươ ỏ ươ ậ

́ ệ ẩ ạ thi pháp ể ạ th  lo i truyên thuyêt, phân tích nhân v t An D ng V ng nh  m t nhân ậ v t trong tác ph m  hi n đ i.

ọ ng xóa nhòa ranh gi

ướ 1.2. Khuynh h ọ ớ ớ ữ ộ ọ ́ ộ ọ ̀ ử ư ị

i gi a truyên thuyêt – văn h c dân gian v i các khoa h c liên quan nh : dân t c h c, l ch s , xã h i h c, văn hóa h c.ọ

13

̀ ́ ấ ể Ng i d y coi truyên thuyêt ch  là đi m xu t phát, là cái c  đ  gi

̀ ấ ộ ị ườ ạ ề ọ

ử ồ ố

ễ ng di n x ̀ ạ ướ ́ ả ư ể ắ ượ

̀ ́ ố

ủ ườ c thi pháp th  lo i truyên thuyêt, nên ng ưở ể ấ ẩ ề ữ ế ấ

ắ ọ ẩ ớ ể ả   ỉ i ́ ộ thích các v n đ  xã h i, l ch s  và dân t c. Trong khi đó d y h c truyên thuyêt   ẩ   ph i đi sâu tìm hi u rõ ngu n g c, môi tr ng c a tác ph m. ườ ạ ể ạ   i d y khi Nh ng do không n m đ ẫ   ạ ấ ọ ng, h p d n, d y h c truyên thuyêt đã l y cái bên ngoài đ  lôi cu n, liên t ứ ẫ ở ộ   m  r ng, d n d t h c sinh đ n nh ng v n đ  khác ngoài tác ph m ch  không ả ả ph i b n thân tác ph m.

Khuynh h d y Ng

ể ệ ự ử ế ờ ạ ̣ ̣ ữ  ờ ạ ng này th  hi n s  thoát ly tác ph m, bi n gi ữ   ấ  d y m t đi nh ng

ướ ạ ỹ ạ ứ ẩ ộ ẩ ộ ọ văn thành bài d y xã h i h c, lich s  hoc, làm cho gi ứ ỉ thông tin th m m  và ch  còn l i b c tranh xã h i khô c ng.

ạ ẳ ươ ươ ̣ Truyên An D ng V ́ ạ Ch ng h n nh  khi d y h c truyên thuyêt

̀ ắ ọ ̣ ̣

ư ớ ư ả ̣ ̉ ̣ ọ ẫ i thi u, miêu t

ư ̉ ̣ ̣

́

ượ ấ ̣ ̣ ̣ ng và ư   ẩ   ̉ giáo viên d n d t h c sinh đi lan man ra ngoài tác ph m Mi Châu, Trong Thuy,  ̀ ̀ ệ ả ả ề   quá nhi u nh  gi  biêt cua Trong  c nh xây thanh, c nh t ̀ ́ ́ ề ố ả ụ ươ   c ngoc trai. Nh ng rút c c, đi u c t lõi Thuy va My Châu, hay c nh giêng n ́ươ ệ Nguyên nhân mât n ị ỹ ủ ẩ   c Âu là giá tr  nhân văn và th m m  c a câu chuy n:   ̀ ạ ạ Lac, bai hoc lich s    c nh n m nh. i không đ ử thì l

ứ ế ố

ng này th ượ ữ ạ giáo viên có v n ki n th c chung,   ặ   ọ ươ ng pháp d y h c Ng  văn – đ c

̀ Khuynh h ư ắ ươ ướ nh ng ch a n m đ bi ấ ở ườ ng th y  ụ ư ậ c, ch a v n d ng ph ́ ọ ạ ng pháp d y h c truyên thuyêt. ư ệ t là ph

̀ ướ ễ 1.3. Khuynh h ́ ng di n xuôi truyên thuyêt.

̀ ́ ộ ả

ạ ơ ộ Ng ẩ

ư ể ả ấ ộ

ế ẽ ́ ắ ̀ ứ ừ ả

̀ ồ ấ ủ

ườ ng đ

ấ Cách d y này r t ph  bi n, th ư ọ ổ ế ề ạ ấ ượ ề ữ ấ ớ

ủ ụ ạ ệ ọ ộ   ườ ạ i d y đã nhìn truyên thuyêt m t cách gi n đ n, coi nó nh  là m t ộ   tác ph m m c m c không có gì khó khăn, không có gì đ c đáo đ  gi ng tâm ạ   ễ ạ ậ huy t. Vì v y, khi d y, giáo viên đã di n xuôi truyên thuyêt m t cách r t nh t ộ ờ ạ i thích t ng câu m t, r i r c, c ng nh c. Cách d y này đã nh o, r i sau đó gi   ́ ượ   ấ c làm m t đi ch t văn c a truyên thuyêt và làm cho h c sinh không th y đ ạ ẻ ẹ   v  đ p c a thi pháp Folklor.  c giáo   viên áp d ng, nh t là nh ng giáo viên m i vào ngh , ch a có nhi u kinh nghi m d y h c.

ộ ố ệ ộ ́  ̀ ạ truyên thuyêt

1.4. M t s  giáo viên có trình đ , có kinh nghi m đã d y  ự ủ ư ố ờ ố nh  nó v n có trong đ i s ng th c c a dân gian.

ườ ạ ắ ạ ề i d y đã ít nhi u n m b t đ ̀ ọ truyên thuyêt

́ ụ ạ ̉

̀ c thi pháp d y h c  ệ ư ậ ụ ể ượ ư ậ ố ́, và  ắ ượ Ng ọ ừ ể ạ ố ắ   đã có c  g ng v n d ng thi pháp th  lo i vào vi c d y h c t ng tac phâm ́ c  th . Nh ng s  này r t ít, vì v y ch a phát huy đ ụ   ấ c tác d ng truyên thuyêt

14

ạ ộ ớ ̀ ọ truyên thuyêt ́  l p 10 THPT hi n ệ

ủ c a mình trong đ i ngũ giáo viên d y h c   nay.

̀ ủ ọ 2. V  h c t p ề ọ ậ truyên thuyêt ́ c a h c sinh

ệ

̀ ả ệ ờ ớ ậ ̉

ằ ự ạ ớ thê loai  ươ

ệ ấ ậ ầ

ướ ấ ấ ủ ư ủ ọ ầ

ấ ớ ị ả ưở

ướ ệ

ệ ử ườ ệ ộ ọ Ngữ  2.1. M t th c tr ng hi n nay là h c sinh ngày càng xa r i v i môn  ́ ọ ặ ̣ truyên thuyêt. Ph i chăng do b  ph n văn h c này ộ   văn, đ c bi t là v i  ệ ạ ọ   ng công nghi p hóa ng trình thi đ i h c hay do xu h không n m trong ch ạ và hi n đ i hóa trên toàn c u đã và đang in r t đ m d u  n c a nó trong tâm   ủ   ự ư  duy c a lý và tính cách c a h c sinh. T m vóc văn hóa cũng nh  năng l c t ệ ề ủ ạ ọ   h c sinh càng ngày càng hi n đ i, và ch u  nh h ng r t l n c a n n công ủ ề  duy cũ c a n n văn minh cây lúa n nghi p. L i t   c, văn minh lũy tre làng ố ư ướ ả ph i nh , đi n toán.  duy đi n t i t ố ư ng b c cho l

ề ể ệ ả ề ế c th  hi n khá rõ qua k t qu  đi u tra mà tôi đã ti n hành

ượ ạ ạ ọ ọ ớ ườ ở  ế Đi u này đ   ng THPT Ph m Công Bình năm h c 2019 ­ 2020 (L p không d y h c theo

̀ tr thi pháp truyên thuyêt ́).

ứ ộ ả ụ L pớ M c đ  c m th

ố ọ   S  h c sinh 1 (20%) 2 (40%) 3 (60%) 4 (80%) 5 (100%)

10A1 40 17 14 7 2 0

10A3 45 15 25 10 5 1

C ngộ 85 32 39 17 7 1

̀ ̣ ng va M̀ ờ ọ truyên thuyêt ́ Truyên An D ng V

ươ ị ộ ầ ụ ượ ̣ Câu h i:ỏ  Sau gi  h c  ả ̉ em c m th  đ ươ c bao nhiêu ph n trăm giá tr  n i dung và ngh ị Châu,   ệ

ẩ Trong Thuy ậ ủ thu t c a tác ph m?

ọ ả ấ  :   Qua b ng s  li u trên tôi th y có 32 h c sinh c m th  đ

ẩ ậ  Nh n xét ị ộ ọ

ị ộ ả ụ ượ ẩ ọ

ệ ậ

ả ả ẩ ỉ

ệ ậ ậ ệ ệ ươ ươ ̣ ọ ọ ẩ Truyên An D ng V ả ụ ượ ụ ượ ng va M̀ ả ụ ượ   c ụ ượ   c 40% ị  c 60% giá tr ị ộ   c 80% giá tr  n i ị ộ   c 100% giá tr  n i ị  Châu, Trong̣

ố ệ ệ ậ 20% giá tr  n i dung và ngh  thu t tác ph m; 39 h c sinh c m th  đ ậ giá tr  n i dung và ngh  thu t tác ph m; 17 h c sinh c m th  đ ẩ ộ n i dung và ngh  thu t tác ph m; 7 h c sinh c m th  đ dung và ngh  thu t tác ph m và ch  1 h c sinh c m th  đ dung và ngh  thu t tác ph m   Thuỷ.

15

ng

̀ truyên thuyêt ạ ệ ườ ệ ả ằ ́, cho r ngằ   ự ế   ,

ặ ộ ố ọ 2.2. M t s  h c sinh còn có tâm lý coi th ́ r t đ n gi n, không hay b ng truy n hi n đ i, không th c t ̀ ấ ơ truyên thuyêt ệ ữ ho c nói nh ng chuy n quá xa xôi, cao siêu.

ệ ề ằ ấ ỏ ượ ế ả ư Qua vi c đi u tra b ng ph ng v n, tôi thu đ c k t qu  nh  sau:

L pớ ể

ạ ể ạ ố ọ   S  h c sinh ể ạ Th  lo i nào hay? Thích h c thọ lo i nào? Không thích h cọ   th  lo i nào?

Truyêǹ   thuyêt́ Truyêǹ   thuyêt́ Truyêǹ   thuyêt́

Truyệ n hi nệ   đ iạ Truyệ n hi nệ   đ iạ Truy nệ   hi nệ   đ iạ

10A1 40 17 40 15 40 25 1

10A3 45 15 45 15 45 30 2

C ngộ 85 32 85 30 85 55 3

ệ ệ ạ ằ Nh n xét:

ậ ọ ư ậ ế ệ ậ

̀ ấ ả ọ ề ặ ệ ề ế ạ ơ ệ ̣ ề     T t c  h c sinh đ u cho r ng truy n hi n đ i hay và đ u ủ   ậ thích h c. Nh  v y, v  m t tâm lý ti p nh n ngh  thu t, thì xu th  chung c a ́ ọ h c sinh là thích hoc truy n hi n đ i h n truyên thuyêt.

ế ệ ọ ề

ư

ế ọ

́. Các em ch a hi u đ ̀ ọ truyên thuyêt  ề ệ ẩ

ề c đ c tr ng, vai trò c a  ệ ọ ề ́ ế ủ ợ ̀ ể ưỡ ẹ ộ ậ ộ ọ

ả ặ ớ ế ớ   2.3. Th  h  h c sinh có kho ng cách khá xa v  nhi u m t v i th  gi i ́  ̀ ̀ ể ượ ặ ủ truyên thuyêt c a ủ truyên thuyêt ư ́ v i tâm th  c a vi c h c văn h c vi ẫ   ớ ế vì th  các em h c  t. D n ́ ̀ ễ ế   đ n vi c các em có nhi u suy di n không h p lý v  tác ph m truyên thuyêt. ự   ề Nhi u em có thái đ  xem nh  b  ph n truyên thuyêt, h c theo ki u c i ng a xem hoa.

ế ả ọ ậ ủ ọ

ủ ̀ ́ ề ể ế ố ả ổ ể   2.4. K t qu  h c t p c a h c sinh: Thông qua s  đi m c a giáo viên, tôi ủ ớ   ề ế t s  2 (Đ  ki m tra v  truyên thuyêt) c a l p

ế ể ả có k t qu  kh o sát đi m bài vi ả ư 10A1. K t qu  nh  sau:

L pớ Sĩ số Đi mể

ế Gi iỏ Khá Trung bình Y u kém

10A1 40 0 5 25 10

Ph n %ầ 100% 0% 12,5% 62,5% 25%

16

ấ ượ ư ả ấ V i k t qu  nh  trên cho th y ch t l ấ   ng h c sinh còn th p, Nh n xét:

ậ ỏ ớ ế ể ế ế ể ể ọ i không có, đi m trung bình và đi m y u kém chi m t đi m gi ỷ ệ  l cao.

̀ ả ́ ạ Nh  v y, c  vi c gi ng d y và h c t p truyên thuyêt

ọ ậ ệ ả

ậ ớ ấ ọ ươ ạ ổ ở ớ    l p 10 THPT ư   ấ ượ ng ch a ng pháp cũ nên hi u qu  còn th p, ch t l ́ ̀ ự   ng pháp d y h c truyên thuyêt d a

ư ậ ả ệ ươ ẫ ề ơ ả v  c  b n v n theo ph ầ cao. Vì v y, chúng ta c n đ i m i ph ́ ̀ theo thi pháp truyên thuyêt.

3. Nguyên nhân

ố ớ 3.1. Đ i v i giáo viên:

ề ậ ụ ả Đa s  đ u có tình yêu ngh , t n t y v i công tác gi ng d y, chăm lo

ố ề ọ ế ặ ạ ớ ữ ế ẫ ạ quan tâm đ n h c sinh. Tuy nhiên, v n còn nh ng m t h n ch  sau:

́ ̀ ỏ ả ạ ế ươ

ệ D y truyên thuyêt đòi h i ph i có năng khi u, có ph ạ t tình, không d y theo thi pháp th

̀ ́

ạ ộ ố ế ạ ọ ươ ứ ấ ng giáo viên l ọ i quay v  ph

ế ạ ậ ề ọ ứ ề ọ

ạ ủ ự ư ấ

ườ ữ ệ ế ng ghi câu ch , hình  nh, bi n pháp tu t

ụ

̀ ́ ả ộ ẩ ừ ẹ ề ấ

ọ ọ ở ng pháp. Giáo   ể  viên d y không hay, không say mê, nhi ạ   t d y bình lo i thì khó mà làm cho h c sinh thích truyên thuyêt. M t s  ti ườ th   ng pháp cũ, t c là cung c p cho h c sinh ừ   t ng ki n th c, th m chí đ c chép cho h c sinh. Đi u này cũng do nguyên ố ớ ọ   ả nhân giáo viên ch a tin vào năng l c gi ng d y c a mình, nh t là đ i v i h c ừ    sau đó sinh y u kém. Giáo viên th ơ   ả đánh mũi tên sang ngang, ghi tác d ng, ý nghĩa m t cách máy móc gi n đ n. ừ ủ Đi u đó v a làm m t đi tính toàn v n c a tác ph m truyên thuyêt, v a gây    nhà.      khó khăn cho h c sinh khi h c bài

ắ ạ ườ ọ ng là nh c l

Thao tác vào bài m i c a giáo viên th ắ ơ ớ ủ ể ệ ẫ ọ ướ   c, ượ   c

i tên bài h c tr nêu tên bài h c hôm nay. Ki u d n d t đ n đi u này không kích thích đ ọ ậ ủ ọ ứ h ng thú h c t p c a h c sinh.

ể ặ

ễ ỗ ễ ụ ễ ặ ả

ế ạ Thao tác tìm hi u bài còn h n ch  là: Câu h i quá d  ho c quá khó, ả ờ ủ ọ ả i c a h c sinh, b  qua ch  di n gi ng cao ể ể ổ ỏ ỏ ọ di n gi ng v n v t sau câu tr  l ở ộ trào đ  b  sung, nâng cao, m  r ng cách hi u cho h c sinh.

ệ ề

ệ ử ụ ưở ọ ế ọ ế ọ ồ ế ươ   ạ ng ấ   ng đ n tâm th  h c và ch t t h c h n ch ,  nh h

Do đi u ki n khách quan nên vi c s  d ng đ  dùng d y h c, ph ự ế ả ế ủ ọ ạ ng ti p thu bài c a h c sinh . pháp  tr c quan vào ti ượ l

ọ ng

ệ ạ hoàn c nh di n x ợ i  ớ ặ ế ậ ả ư ọ ả         Không có kh  năng tái hi n l gian cho h c sinh ti p c n sát h p v i đ c tr ng c a ễ ướ  c a văn h c dân ủ ủ truyên thuyêt ́. ̀

17

ố ớ ọ 3.2. Đ i v i h c sinh:

Ở ặ ằ ọ

ấ ủ ọ

ự ọ ở  h c  ọ ờ ạ ả ở ố

ị

ế ớ ự

ạ ấ ầ ượ ấ ừ ị ế ọ vùng nông thôn dân vùng bãi, m t b ng dân trí th p, h c sinh đa ầ ph n là con em nông dân, th i gian dành cho t    nhà c a h c sinh không ệ   ầ ớ ế ề nhi u, sách v  tham kh o h n ch . Ph n l n h c sinh c  hoàn thành nhi m ộ   ả ư ụ ủ  duy đ c v  c a giáo viên giao là chính, ít ch u đào sau suy nghĩ, kh  năng t ỏ ọ ậ    ra ngao c chú ý. T  đó, khi đ n l p h c sinh t l p, s  sáng t o r t ít đ ứ ngán, không c n và cũng r t khó theo k p ki n th c bài h c.

ộ ố ọ ườ ọ ứ ế ả ọ ổ ơ i h c, chán h c m i ch i, h ng ki n th c nên

M t s  h c sinh vì l ả ấ ế k t qu  th p.

ở ấ ượ ọ ọ c p h c d , đ t câu i ít đ

ừ ặ t, cách dùng t ạ ễ ướ ư ư ả ạ

̀ ́ ữ ế Ch  vi ệ ọ ứ ế c h c sinh chú tâm rèn luy n, kh  năng di n đ t còn ngô nghê, ch a l u loát, thông đ t, … ố ớ ọ ẫ d n đ n h c sinh không h ng thú đ i v i h c truyên thuyêt.

ả Nhi u h c sinh có đi u ki n mua sách tham kh o, sách đ  h c t

ề ế ệ ứ ằ t đ ả ế ọ  tinự ề  và t t và đ  đ

ầ ọ ỷ ạ  l

cho r ng ki n th c bài h c đó mình đã bi ạ ậ ể ố ể ọ ố ể  ủ ể tr  bài   ố   ọ ọ i. Đây là d ng h c sinh h c đ i ề ộ ấ ể ườ   ng t n v n đ  m t cách

ố đ i phó cho giáo viên, nên không c n quan tâm,  ứ ế phó, ki m đi m ch  không ham mu n tìm hi u t khoa h c.ọ

ố ớ ẹ ọ 3.3. Đ i v i cha m  h c sinh:

ẹ ọ Đa   s   cha   m   h c   sinh   có   ý  h

ố ư ữ ể

ng   con   em   vào   các   môn  h c   ữ ề ể ế ề

ề ẳ ậ ̉ ọ th iờ   ướ ngượ  nh  Toán, Lí, Hóa, ngo i ng , xem nh  môn Ng  văn, đ  sau này con   ễ  ượ c nhi u ti n. Đi u này d ́ ạ    h  s  h c sinh đăng kí xet tuyên vào Cao đ ng­ Đ i vi c t  l

ạ ề ấ ở ệ ỉ ệ ồ ơ ọ ố ấ ố ẹ th em mình đi vào các ngành ngh  có th  ki m đ nh n th y  ọ h c kh i A, A1, B càng ngày càng l n át kh i C.

ấ ố ớ ơ ở ậ 3.4. Đ i v i c  s  v t ch t:

ấ ạ ọ

ệ ứ ọ ậ ể ơ ế

ẫ ế ạ

ơ ở ậ ổ ộ ố ọ ừ ọ ự ệ ể ọ ụ ụ ả   ồ ọ C  s  v t ch t, tài li u minh h a, đ  dùng d y h c đ  ph c v  gi ng ủ ế   ệ ữ ạ d y và b  sung ki n th c h c t p môn Ng  văn nghèo nàn, đ n đi u, ch  y u ả là m t s  tranh  nh và sách tham kh o. T  đó d n đ n vi c giáo viên d y chay,   còn h c sinh thì lúng túng không bi ả ợ   ế t ch n l a sách nào đ  đ c cho phù h p.

ữ ạ ộ ể ế ắ

̀ ứ ố ứ ấ ọ Nh ng ho t đ ng ngo i khoá đ  kh c sâu, m  r ng ki n th c, gây    ch c vì t n kém, ở ộ ượ ổ c t

ọ ậ ờ ạ ́ ứ ề ứ h ng thú h c t p truyên thuyêt cho h c sinh r t ít đ ấ m t nhi u th i gian và công s c.

18

ƯƠ Ả CH NG III. GI I PHÁP

́ ạ ươ

̀ ặ ắ ữ ạ ọ

ả ượ t đ  h c sinh n m đ ị ơ ả ủ

ộ ặ ư ị ủ

ỉ ấ ế ư

ữ ỉ ế ượ ắ ạ Ở  đây tôi ch  nh c l ́ ở ạ

̀ ặ ả ề ươ ứ ế

ư ợ

́ ồ ớ

ư ặ ể ắ ế ề ằ ề

ữ ế ớ ệ ộ ằ

ộ ể ắ ộ

ườ ộ

ề ộ ồ i ngh  sĩ; m t bên đ ứ ả ở ồ ệ ượ ệ ộ ộ

ạ ộ ả ở ướ ế ậ ộ

́ ồ

ể ố ̀ ́ ở ọ ư

̀ ́ ư ệ ệ ệ

ng trình gi ng d y truyên thuyêt các nhà so n sách đã dành Trong ch ư ộ ế ể ọ ủ   c nh ng đ c tr ng c a văn h c dân gian, cũng m t ti ớ ư ữ ờ ượ ng đó giáo viên khó có   nh  nh ng giá tr  c  b n c a nó. Tuy nhiên v i th i l ọ   ậ ư ể c nh ng đ c tr ng cũng nh  giá tr  c a b  ph n văn h c th  ch  ra h t đ i và nh n m nh đ n đ c tr ng, b n ch t c a truyêǹ ấ ủ ặ ạ   này.  ể ứ ầ ề thuyêt. Đ  giáo viên có cái nhìn đúng v  tri th c c n truy n đ t này. B i có   ́ ượ ậ   ớ ắ ủ c đ t tr ng c a truyên thuyêt thì ta m i có ph n m đ ng th c ti p c n ̀ ề   ạ ơ ả ủ ượ ả c. Đ c tr ng c  b n c a truyên thuyêt là tính truy n gi ng d y thích h p đ ạ ộ ậ ệ   mi ng và tính vô danh t p th , g n bó v i sinh ho t c ng đ ng. Đi u này ư ọ   t. M t bên là sáng tác và l u truy n b ng con hoàn toàn khác v i văn h c vi ế ộ ườ t. M t bên là ti ng nói chung đ   ng truy n mi ng, m t bên là b ng ch  vi ủ   ế ủ ộ c a c ng đ ng dân t c, m t bên là ti ng nói cá th  mang s c thái riêng c a ậ   ượ ạ ừ c t o thành không ph i b i lý do ngh  thu t t ng ng   mà b i lí do xã h i, mang ch c năng sinh ho t c ng đ ng, m t bên đ c sáng ệ ủ ế   c h t có lý do ngh  thu t là k t qu  lao đ ng công phu c a nhà văn tác tr ̀ ấ   ế ạ ẩ ạ t o ra tính th m mĩ. B i th  d y truyên thuyêt không th  gi ng và đ ng nh t ể ế ủ ớ v i thi pháp c a văn h c vi   t. Không th  khai thác truyên thuyêt nh  khai thác ệ   ể ạ truy n hi n đ i, không th  phân tích truyên thuyêt nh  phân tích truy n hi n đ i.ạ

́ ọ

̀ ̀ ưỡ ữ ố Truyên thuyêt là thành t ế

ậ ế

ọ ọ ng văn h c vi ể ủ ồ ơ ư ớ ị ả ắ ủ ́ ộ

̀ ́ ́ ạ ả

ọ ắ ặ ồ

́ ̀ ử ̣ ̣ ̣ ̣

ỉ ấ ố ươ t t ệ ạ ệ ề ệ ớ ọ

ộ ố ấ ạ    quan tr ng c u t o nên văn hóa dân t c là cái ́ ữ ổ  v n c , nh ng giá   t. Truyên thuyêt là n i l u gi nôi nuôi d ̀ ị ườ ọ ẽ  ậ ộ i h c s tr  văn hóa phi v t th  c a dân t c. Ti p c n v i truyên thuyêt ng ế ạ   ể ượ hi u đ c ng n ngu n và m i giá tr  b n s c c a văn hóa dân t c. Vì th  d y ̀ ộ ồ ố ủ truyên thuyêt là d y b n s c c a dân t c. Truyên thuyêt là ngu n su i mát   ồ ắ ệ   t, tính cách lành, là dòng sông mang n ng phù sa b i đ p cho tâm h n Vi ươ ệ ng. Không ch  có vai trò quan Vi   t, bai hoc lich s  Viêt đâm chât văn ch ̀ ́ ̀ ả   ả ọ i trên đó s n m nh đ t t tr ng   trong văn hóa mà truyên thuyêt còn la   ậ ổ ể sinh và l n lên n n văn h c ngh  thu t c  đi n và hi n đ i Vi t Nam   ( Hoài  Thanh).

́ ố ư

ị ủ ấ ọ

́ ̀ ư ậ ượ

ớ ị ủ ́ ̀ c giá tr  c a truyên thuyêt, vì th  c n có ph ợ ế ầ ứ ậ ấ ạ ́ ả ế ậ ̀ ứ ổ   Văn hoc dân gian, trong đó có truyên thuyêt gi ng nh  kho trí th c t ng ượ ủ   ợ c giá tr  c a văn h c dân gian, c a h p. Có nhìn nh n nh  v y m i th y đ ̀ ươ   ng pháp truyên thuyêt. Th y đ ố ớ ọ   ti p c n, gi ng d y truyên thuyêt sao cho h p lí, có s c thu hút đ i v i h c

19

ư

̀ ́ ở ủ ấ ạ ộ ể ạ ươ ướ ọ ế   sinh đó là trăn tr  c a r t nhi u giáo viên. Sau đây tôi xin đ a ra m t cách ti p ậ c n,  ph ề ng pháp d y h c truyên thuyêt theo h ng thi pháp th  lo i.

́ ̀ ề ớ ặ ạ ọ ư ắ 1. D y h c truyên thuyêt g n li n v i đ c tr ng Folklor

́ ̀ ạ ậ ả

ằ ệ ệ ệ ộ ữ ậ ậ ủ

́ ấ ẳ ẩ ế ậ ề ả

̀ ́ ể ạ

ả ả ể ế ố ượ

ạ ỉ

̀ ầ ờ ố

ẩ ả ư ̀ ự ủ ̀ ́ ườ ạ

ế ́ ừ ể

ư ự ủ ạ

̀ ạ ̣ ̣ ̣ ng va Mi Châu, Trong Thuy

̉ đo n kê v ̀ ươ ̀ ́ ̀ ́ ườ ́ Truyên An D ng V ươ ơ ơ ̉ ̣ ̉

́ ự ̣ ̉ ̣ ̣

́ ̃ ́ ̀ ́ ̀ ́ ơ ̉ ̣ ạ ọ ạ   D y h c truyên thuyêt là d y m t lo i hình ngh  thu t, vì v y ph i khám ậ ế ớ i ngh  thu t đó b ng nh ng quy lu t ngh  thu t c a chính nó. Tác   phá th  gi ̀ ẩ ớ ạ   ọ t . D y ph m truyên thuyêt v  b n ch t khác h n v i tác ph m văn h c vi ế ố  ự ế ợ ả ữ ọ h c truyên thuyêt theo thi pháp th  lo i là ph i có s  k t h p gi a các y u t ẻ ẹ   c v  đ p toàn trong văn b n và các y u t  ngoài văn b n đ  khai thác đ ặ ệ ủ   di n c a tác ph m, nghĩa là khi d y, giáo viên không ch  chú ý trên m t ngôn ́ ụ ể   ừ  mà c n ph i l u ý đ n đ i s ng th c c a sáng tác truyên thuyêt. C  th , t ọ ả ờ ạ i d y ph i bám sát  d y h c truyên thuyêt theo thi pháp truyên thuyêt, ng gi   ả ặ   ệ ớ ả  đ  khai thác. Song song v i vi c làm đó là ph i đ t vào văn b n ngôn t ̀ ạ   ẳ ng th c c a nó. Ch ng h n nh  khi d y truyên thuyêt vào trong môi tr ̀ ̉ ề  ươ truyên thuyêt  ươ   An D ng V ng xây thanh, ga con gai cho Trong Thuy, ch i c , cung con ̀ ̃ ́ ơ ượ ươ i ng a chay ra biên Đông, chăt đâu con gai, am th  t gai c   ng My Châu ̀ không đâu, giêng n ́ ươ c thanh Cô Loa găn v i cac lê hôi.

ở ơ ượ ở ủ ộ ố ̣

̣ ̣ t ph i tái hi n l

ế i d y nh t thi ̀ ươ ườ c h i th  c a cu c s ng  ườ ạ ̉ ng ể ệ ả ướ ̣ ̉

ấ ả ữ ̣ ̉ ̣

́ ả ộ ấ ố ự ề

́ ̀ ể ấ ươ   Truyên An D ng Đ  th y đ  truyên thuyêt  ̀ ệ ạ ả ấ ng va Mi Châu, Trong Thuy   V   i môi ̀ ằ ễ ng b ng cách th  hi n c nh xây thanh, chiên trân, canh thanh ng di n x tr   ́ ượ ạ   ử  biêt. T t c  nh ng âm thanh, hình  nh  y đ bi mât, canh phân ly t c t o ủ ả ứ    hào v  cu c s ng c a quê nên b c tranh phong c nh mà ông cha ta đã t ươ h ứ ở ng x  s  mình.

ọ ờ ấ ể

ể ằ

ả ượ ẳ ạ ng t ệ Ngoài vi c dùng l ễ ướ ườ ng di n x ườ ọ ưở i h c t

̀ ̣ ̣ ̣

ế ả

ộ ố ể ự t t

ộ ́ ̀ ọ

ẻ ẹ ổ ố ơ ể ủ ế ợ ệ   i, gi ng văn mang ch t dân gian phù h p đ  tái hi n ọ ả môi tr ng, giáo viên nên dùng tranh  nh đ  minh h a nh m giúp   ư ớ   ạ ễ ộ cho ng  h i. Ch ng h n nh  v i ng c nh trí sinh ho t, l ̀ ́ Truyên An D ng V ̉, giáo viên có  ươ ươ ng va Mi Châu, Trong Thuy truyên thuyêt  ặ ụ ể  ự ẽ ở ệ ẽ ọ  nhà đ th  dùng tranh  nh v , ch p, đ c bi  v   t khuy n khích h c sinh t ệ   ư ủ ộ ả ượ ứ ằ c b c tranh sinh đ ng c a cu c s ng x a. Vi c  đ tr c quan hóa nh m l ờ ọ ứ làm này giúp gi    h c có không khí truyên thuyêt, giúp h c sinh có h ng thú ẩ ậ ti p nh n tác ph m t t h n v  đ p t ng th  c a nó.

ơ ữ

́ ườ ọ ườ ể H n n a, đ  làm rõ môi tr ứ ể ử ụ s  d ng hình th c k  ngay trong ti ̀ ầ   ng sinh ho t c a truyên thuyêt, giáo viên c n ế ọ ằ   i h c nghe, xem ạ ủ t h c b ng cách ch o ng

20

ạ ữ ữ ặ

ị ẽ ể ặ ế ể ả

ề ậ ́ ộ ọ ọ   ng, chèo, k ch ho c g i h c nh ng đo n băng ho c clip v  nh ng v  c i l ậ   sinh nào có năng khi u k  nh p vai thì lúc  y h c sinh s  hi u và c m nh n ượ ẻ ẹ ủ đ ở ả ươ ấ ọ ườ ng minh. ̀ c v  đ p c a truyên thuyêt m t cách t

ấ ỉ ự ổ ậ ượ ẻ ẹ Giáo viên mà ch  d a vào ngôn t

ầ ộ ố ủ

ủ ứ ậ ệ ớ

ọ ướ ọ ể ế ủ

ễ ế ả

ố ọ ể

ệ ả ở

̀ ể ặ ừ c v  đ p, ý  thì r t khó làm n i b t đ   ộ   ấ nghĩa c a b c tranh cu c s ng đ y ch t nhân sinh quan c a nhân dân lao đ ng ả ầ ư ể   x a. Vì v y, c n ph i dùng đ n vi c minh h a m i làm cho h c sinh hi u và ệ ượ ề ị ậ ả   c m nh n đ ng nhi u khi c ý v  sâu sa c a nó. Cách k  chuy n, di n x ủ ẩ ầ ờ ả ế ị i trong văn b n c a tác ph m. N u không hình dung, quy t đ nh c  ph n l   ọ ề   ả ễ ượ i đ c truy n c đi m này thì dù có đ c di n c m theo l không khai thác đ ể ệ ễ   ứ ậ ạ ố th ng cũng không th  đem l i hi u qu  ngh  thu t cao. B i vì hình th c di n ́ ổ ậ ủ ướ ng là đ c đi m n i b t c a truyên thuyêt. x

ầ ướ Đi u c n ph i l u ý là không khí th  hi n môi tr

ế ọ ễ ườ ng di n x ộ t h c, nh  th  gi

́ ề ể ệ ̀ ề ẽ ư ế ờ ọ ẽ c s ng l

ạ ờ ư ọ ậ ủ ọ ưở ng t

ư ượ ố ứ ứ ế ố ụ ẹ ầ ả

ờ ọ ẽ ầ   ể ệ ng c n    h c s  sinh đ ng mang không khí   i th i x a và đi u đó s  kích   ng, lòng đam mê h ng thú h c t p c a h c sinh. Tuy nhiên,    ngoài văn b n, xem nh  ph n văn ọ    h c s  lan man, không đúng tr ng tâm tìm ra giá

ả ư th  hi n ngay trong ti ọ truyên thuyêt, giúp h c sinh nh  đ ượ thích trí t ạ cũng không nên l m d ng quá m c y u t ừ ế ả , n u không gi b n ngôn t ẩ ủ ị ố tr  c t lõi c a tác ph m.

̀ ể ạ

ả ầ ừ ặ ạ ệ i m t ngôn t

ự ủ ế

ướ ứ ậ

ươ ế ườ ọ ượ ế ậ ư ậ ầ ầ ư ờ c nh  v y s  giúp ng

́ ộ ệ ́ ả ạ   ọ Nh  v y, đ  d y h c truyên thuyêt đúng và đ t hi u qu  c n ph i d y ả   ớ ỉ  trên văn b n theo tinh th n Folklor, nghĩa là không ch  chú ý t ờ ố ẩ ư   mà còn c n l u ý đ n đ i s ng th c c a tác ph m trong nhân dân ta x a qua ễ ệ ng dân gian. ng th c di n x không gian, th i gian ngh  thu t, qua các ph   ẩ   ế ư ậ ẽ i h c ti p nh n và chi m lĩnh tác ph m N u làm đ ̀ truyên thuyêt m t cách toàn di n.

̀ ́ ề ớ ặ ạ ọ ế ấ ư ắ 2. D y h c truyên thuyêt g n li n v i đ c tr ng k t c u

́ ̀ ọ ả ạ ễ

ứ ộ

̀ ́ ế ấ ễ ữ ứ

ệ ẩ ̣

ử ơ ̣ ̣

ả ư

ừ ư ắ i đ m màu s c dân gian đó.  ữ ̀ ́ ườ ọ ỳ ủ ệ .  D y h c k t c u truyên thuyêt là ph i tìm ra cách phô di n dân gian ồ ả ợ ướ   ng, tính nguyên h p, là c m h ng c ng đ ng trong Nghĩa là tính di n x ắ ệ ủ ả   truyên thuyêt. Nh ng c m h ng dân gian làm nên s c thái riêng bi t c a các ́ ́ ̀ ể ự ố ể i k  chuy n theo ki u s  kiên, chi tiêt, nhân tác ph m truyên thuyêt. Đó là l   ọ   ạ ự vât lich s , là cái không khí dân gian m  màng vùa th c v a h  … D y h c Ở  truyên thuyêt là ph i đ a ng i h c vào th  gi ấ ượ đó ng ế ớ ậ ườ ọ ả c cái di u k  c a văn b n ngôn ng  dân gian. ớ i h c m i th y đ

21

̀ ́ ệ ố ầ

ặ   Bên c nh đó, giáo viên c n đ t truyên thuyêt vào h  th ng tìm ra đ c ể ệ    đó tìm ra k t c u riêng, nghĩa là tìm ra cách th  hi n

ặ ế ấ ̀ ừ ủ ế ấ ừ ạ ế ấ ể đi m k t c u chung, t ́ ộ đ c đáo riêng c a k t c u qua t ng truyên thuyêt.

̀ ề ớ ặ ư ờ ắ ́ g n li n v i đ c tr ng th i gian và không gian

ạ ọ truyên thuyêt ệ 3. D y h c  ậ ngh  thu t

ọ ờ ậ ượ ệ Trong   văn   h c,   th i   gian   và   không   gian   ngh   thu t   đ

ậ ệ c   xem   nh ệ ậ ậ

̀ ờ ạ ầ ọ

ệ

̀ ́ ọ ậ ầ ệ ờ ồ

̀ ́ ờ ậ ượ ử ắ ệ ư  ế ố ủ ữ    c a ngh  thu t. Vì v y th i gian và không gian ngh  thu t có nh ng y u t ả ể ặ ữ   nh ng đ c đi m thi pháp riêng. Nên, khi d y h c truyên thuyêt c n ph i chú ý ế ư ầ   ậ ằ ờ đ n th i gian, không gian ngh  thu t b ng cách yêu c u h c sinh s u t m ộ ố ỉ  m t s  truyên thuyêt có mô típ th i gian, không gian ngh  thu t, đ ng th i ch ụ ra d ng ý ngh  thu t đ ́ c g i g m qua truyên thuyêt.

ờ ồ ế ố ờ ệ

́ ả Đ ng th i, khi khám phá y u t ư ứ ồ ộ

ộ ớ ệ ằ ờ

̀ ẩ ạ ệ ẳ ̣

ệ ̀ ờ ̣ ̣ ̣ ̉

ậ ủ    th i gian, không gian ngh  thu t c a ̀ ồ   ả  duy c ng đ ng và c m h ng c ng đ ng truyên thuyêt, giáo viên ph i làm rõ t ậ   ử ắ g i g m qua tác ph m b ng cách so sánh v i th i gian, không gian ngh  thu t ́ ươ   ư ạ Truyên An D ng trong truy n hi n đ i. Ch ng h n nh  trong truyên thuyêt  ̉ th i gian, không gian mang tính cu thê  th ì ơ   ươ V ng va Mi Châu, Trong Thuy Âu Lac̣

ờ ệ

ậ ạ ́ ̀ ư ậ ị ạ ắ ầ ộ   Nh  v y, th i gian và không gian ngh  thu t t o ra nét thi pháp đ c ượ   c

ậ ọ ể ọ đáo, thú v  riêng. Vì v y, khi d y h c truyên thuyêt giáo viên c n n m đ ộ ố thi pháp này đ  giúp h c sinh lĩnh h i t ́ ̀ t truyên thuyêt.

́ ́ ́ ươ ơ ̉ ̣ ̣ ̣ ̀ 4. Day hoc truyên thuyêt theo h ́ ươ ng tiêp cân bôn b ́ c c  ban sau:

́ ế ố ằ ướ ữ ̉ ể B c 1: Tìm hi u nh ng y u t ̀ ả  n m ngoài văn b n tac phâm truyên

thuyêt:́

ệ ấ ị ờ   ­ Xác đ nh xu t x : Th i gian, hoàn c nh xu t hi n; Không gian ra đ i

ờ ể ạ ư ể ề ặ ả ấ ứ ạ ư và l u truy n; Đ c tr ng th  lo i và ti u lo i.

ệ ố ườ ướ ạ ̣ ­ H  th ng nhân vât, môi tr ễ ng di n x ng, sinh ho t văn hóa dân

gian.

ướ ị ướ B c 2: Đ nh h ỹ ẩ ng th m m :

́ ́ ̣ ự ̣ ̣ ̣ ­ Xac đinh côt truyên, nhân vât, s  kiên.

́ ́ ́ ́ ́ ự ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ ̉ ̣ ́   ­ Xac đinh nghê thuât chu yêu cua tac phâm: Yêu tô hiên th c, yêu tô

̀ ̉ ́ ̀ ươ ng, ki ao. hoang đ

̀ ́ ươ ̣ ̣ ̣ ̣ ­ Đinh h ́ ng phân tich nôi dung va nghê thuât.

22

̀ ́ ́ ̃ ́ ́ ̃ ́ ử ̉ ̣ ̣ ̣ ự ­ Tim ra y nghia cua truyên thuyêt: s  thât lich s ; y nghia biên hoa hiên

̀ ưở ự ử ̣ ́ th c, ly t ́ ng hoa lich s

́ ướ ướ ẫ ọ ̉ B c 3: Giáo viên h ng d n h c sinh phân tích tac phâm.

ướ ướ ị ợ ổ ị ộ   ng cho h c sinh t ng h p chung giá tr  n i

̀ ́ B c 4: Giáo viên đ nh h ậ ệ ̉ ọ ́ dung và ngh  thu t bài tac phâm truyên thuyêt.

ƯƠ Ả CH NG Ế IV. K T QU

ữ ươ ệ ắ ̀ ọ truyên thuyêt

Vi c n m v ng “Ph ề ế ứ ầ ở ạ ng pháp d y – h c  ườ t.

ứ ủ ụ ạ ơ

ệ ả

ổ ệ ọ ố ượ ủ ạ ế ọ ́ l p 10 THPT” là ớ   ạ ộ ấ ữ ế  B i nó giúp ng   m t v n đ  h t s c c n thi i giáo viên d y Ng  văn làm ớ ố ơ ữ   t h n thiên ch c c a mình. H n n a trong giai đo n đ i m i giáo d c hiên t ỹ ạ ụ   nay, vi c làm này cũng đi đúng qu  đ o chung c a vi c c i cách giáo d c; ủ quan tâm đ n đ i t ng trung tâm c a quá trình d y và h c là h c sinh.

̀ ́ ọ ạ ệ ữ Vi c n m v ng “Ph

ọ ủ ớ ố

ạ ọ

ọ ể ộ ờ ạ ệ ọ

ệ ề ế ạ ồ

ữ ượ

ơ ả ặ ưở ữ ế ể ươ ắ ng pháp d y – h c truyên thuyêt l p 10 THPT”   ụ ố ơ cũng giúp tôi giáo d c t t h n h c sinh c a mình. Tôi mong mu n qua các bài   ữ ọ ỉ ạ ả   gi ng, tôi không ch  d y h c sinh ch  mà quan tr ng là d y h c sinh làm ậ ố   ườ t. i và trong th i đ i hi n nay h c sinh còn có các kĩ năng đ  h i nh p t ng ấ   ớ ượ c đi u này cũng đ ng nghĩa v i vi c h n ch  nh ng tác nhân x u Làm đ ạ   ạ ọ đang có nguy c   nh h c tình tr ng b o ng nhi u đ n h c sinh, tránh đ ự ọ ườ l c h c đ ề ng ho c nh ng trò tiêu khi n lôi kéo các em.

ờ ụ ả ậ Tuy th i gian áp d ng các gi

ư ự ứ ạ

ự ế ọ ấ   ề i pháp trên ch a nhi u, song tôi nh n th y ệ ng pháp này, bên c nh vi c thu hút s  h ng thú h c t p, phát huy   ự   ự t th c  giác c a h c sinh thì còn mang l

ạ ề ấ ượ ả ơ ươ ớ v i ph ủ tính tích c c và t ạ ế ệ trong vi c giúp các em đ t k t qu  cao h n v  ch t l ọ ậ ả ệ i hi u qu  thi ng chung.

ể ạ ế ả ả Sau khi d y h c truyên thuyêt theo thi pháp th  lo i, k t qu  kh o sát

̀ ọ ạ ượ ế ự ế ọ ́ ả ư ạ  h c sinh đ t đ th c t c k t qu  nh  sau:

ể ố ượ Ki m tra, theo dõi. S  l ng T  lỷ ệ Ghi chú

ố ượ ổ T ng s  đ ề c đi u tra. ọ 50 h c sinh.

̣ S  ố hoc sinh yêu thích: ọ 28 h c sinh. 56%

ọ ̣ S  ố hoc sinh không yêu thích 8 h c sinh. 16%

̣ ế S  ố hoc sinh không có ý ki n ọ 14 h c sinh. 28%

23

́ ế ố ề ọ ng bài vi t s  2 (V  truyên thuyêt) năm h c: 2019 –

ấ ượ ả K t qu  ch t l ề ế ớ ọ ̀ ể ạ 2020 (L p chuyên đ  không h c theo thi pháp th  lo i)

ọ ọ

ng b ộ H c   sinh gi ọ iỏ ọ H c   sinh khá H c   sinh trung bình

Ch tấ   ượ l môn H c   sinh trên   trung  bình ọ H c   sinh iướ   d trung bình

2,5% 17,5% 50% 70% 30%

́ ̀ ấ ượ ề ọ ng bài vi t s  2 (V  truyên thuyêt) năm h c: 2019 –

ả K t qu  ch t l ọ ể ạ ế ớ ế ố 2020 (L p h c theo thi pháp th  lo i):

ọ ọ

ng b ộ H c   sinh gi ọ iỏ ọ H c   sinh khá H c   sinh trung bình

Ch tấ   ượ l môn H c   sinh trên   trung  bình ọ H c   sinh iướ   d trung bình

9% 27% 42% 78% 22%

ư ư ả ạ ượ ả Tuy k t qu  đ t đ

ườ ậ

ị

ữ

̀ ọ

ế ộ ế c ch a cao, nh ng đó là m t k t qu  đáng ghi   ổ ừ ệ ể ậ ở ộ ạ   ệ  h  Bán công sang h  Công l p, l ng chuy n đ i t  m t ngôi tr nh n  i ệ ề ậ ợ ấ ằ ở ị ế i, đi u ki n kinh t  nông thôn còn  v  trí đ a lí không m y thu n l n m    ớ ẽ  ả ớ ờ ề nhi u khó khăn. Tôi tin r ng, trong th i gian t i pháp này s i, v i nh ng gi ́ ượ ọ ệ giúp h c sinh có đ  và khi đó  t h n trong vi c h c truyên thuyêt ả ấ ượ ẽ ạ ế s  đ t k t qu  ch t l ằ c tâm th  t ố ơ ng t ế ố ơ t h n.

24

Ậ

Ế

Ế

Ị

K T LU N, KI N NGH

̣ ́ 1. Kêt luân

ọ ươ ấ

ớ ả ủ ừ ể ạ ữ

ườ ọ ợ ệ ự ng pháp d y h c phù h p v i b n ch t và tìm ra Vi c l a ch n ph ư ớ ặ ọ ạ ươ ng pháp d y h c phù h p v i đ c tr ng c a t ng th  lo i nói nh ng ph ọ ế ố ớ ầ ấ riêng là yêu c u c p thi ạ ợ ệ ạ t đ i v i vi c d y h c trong tr ng THPT.

̀ ọ ạ ươ ̉ ̣

ẩ ậ ̀ ế ệ

ả ỏ

ẩ ả

ế ố ụ ẻ ẹ ạ

ổ ứ ̀ ́ ườ

v  v i môi tr ự ụ ệ ụ ệ

ấ ầ ượ ́ ́ ố   ng đ i   t   theo thi pháp thê loai truyên thuyêt D y h c truyên thuyêt ệ ế   ầ ừ ươ  còn c n k t ng di n ngôn t khó, vì ngoài vi c ti p c n tác ph m trên ph ả   ườ ạ ề ợ i d y ph i  Folklor khác ngoài văn b n. Đi u này đòi h i ng h p các y u t ướ ễ ấ ệ ả   ng dân c m th  v  đ p tác ph m truy n c  tích, nh t là kh  năng di n x ễ ộ ạ ộ ả ổ ầ  h i văn    ch c các ho t đ ng tham gia các l gian. Bên c nh đó, c n ph i t ể ư ủ   ự ở ề ớ ể ng th c c a hóa dân gian đ  có th  đ a truyên thuyêt tr ộ   ọ ạ ọ ế ị ạ t b  d y h c ph c v  vi c d y h c tr c quan hóa sinh đ ng truy n. Các thi ị c trang b . cũng r t c n đ

ấ ể ề

ậ ̀ ươ

ả ượ ả ầ

ệ ớ ả ệ

ơ ừ ọ ọ ượ ở ừ ạ

ỏ ể ệ ưở ẫ ủ ữ ằ ề ề ộ   ằ Qua tìm hi u tôi cũng nh n th y r ng, có r t nhi u v n đ  v  n i ́ ượ   ạ ể ọ c  đang đ ng pháp d y h c truyên thuyêt ả ơ   i pháp hi u qu  h n n a chúng ta c n ph i có thêm th i gian và công ọ   c tôn tr ng, ự ệ   t tình ươ   ng pháp đã

́ ̀ ố ẹ ờ ạ ớ ̣ ấ ấ ậ c tranh lu n. Đ  có đ dung, ph ờ ữ các gi s c. ứ Tuy nhiên v i b n tính ham h c h i, thích thú v i vi c đ ượ ấ ẫ h p d n b i v a ch i v a h c, đ ổ ứ ướ  ch c h t ẽ nêu s  thành công t ớ c th  hi n mình. Bên c nh s  nhi ng r ng nh ng ph  d y truyên truyên thuyêt l p 10 THPT. ng d n c a giáo viên. Tôi tin t t đ p trong gi

̣ ́ 2. Kiên nghi

ụ ặ ư ệ    li u,

̀ ề Đ  ngh  S  Giáo d c ho c nhà tr ả ị ở ể ụ ụ ườ ả ng đ u t ạ ầ ư  thêm băng hình, t ệ ́ tranh  nh đ  ph c v  trong quá trình gi ng d y truy n truyên thuyêt.

ằ ớ ữ

Mong r ng, trong th i gian t ỉ ạ ờ ữ ả ố ớ ươ ạ ụ ầ i nh ng nhà qu n lý giáo d c c n quan tâm   ọ   ng pháp d y h c

̀ ệ ơ và ch  đ o sâu sát h n n a mang tính vĩ mô đ i v i ph ́ truy n truyên thuyêt.

25

ả ụ ể ị ướ

̀ ́ ng c  th , k p th i h n n a đ ự ợ i pháp phù h p và đ nh h ệ ờ ơ ệ ả ạ ạ

ả ơ ữ ữ ể  ị Có nh ng gi ệ   ữ giúp cho nh ng giáo viên gi ng d y truy n truyên thuyêt th c hi n đ t hi u qu  cao h n.

ư ệ ườ ầ ả ổ Th  vi n nhà tr ng b  sung thêm đ u sách tham kh o cho giáo viên và

ọ h c sinh.

ồ ộ ồ ệ ệ ấ

ế ủ ơ ế ế ầ

ệ Mong các đ ng nghi p và H i đ ng ch m sáng ki n kinh nghi m đóng ổ ữ góp nh ng ý ki n chân thành, giúp tôi b  sung đ y đ  h n vào sáng ki n kinh nghi m này.

ả ơ Tôi xin chân thành c m  n.!

Ữ Ầ ƯỢ Ả Ậ VIII. NH NG THÔNG TIN C N Đ C B O M T

Không có.

Ụ Ầ Ề Ệ Ể Ế Ế IX. CÁC ĐI U KI N C N THI T Đ  ÁP D NG SÁNG KI N

ổ ươ ớ  ph Trong những năm g nầ  đây, đ i m i ng pháp

ươ ổ ơ d yạ   học  t

t  ế đ  ápể

̀ ́ ả ươ ọ ớ ạ như sau: d yạ  học phổ thông đã  đư cợ  quan tâm, đ uầ  tư nhiều, tuy nhiên hi uệ  quả của nó vẫn còn khá khiêm  iạ   trường  THPT  n i tôi t nố .  Từ  thực trạng  đ i m i   ng pháp   dụng  sáng  ki nế   gi ng d y,   Ph ớ   ph ạ tác  giả  đề  xu tấ   các  đi u  ề ki nệ   cần  thi ng pháp d y – h c truyên thuyêt l p 10 THPT

ổ ớ

ươ ươ   ng ọ   của  giáo  viên.  Nếu giáo viên chưa có nhận thức đúng và trình  ọ  thì hoạt động d yạ  học theo thi pháp thể ng pháp d y h c

ạ ượ ­  Thứ  nhất,  nâng  cao  nhận  thức,  trình  độ  kĩ  năng  đ i m i ph ạ pháp d y h c độ về đ i m i ph ớ ổ lo iạ  không thể thực hi nệ  tốt đ c.

ạ

̀ ́ ể ạ ươ ạ ọ ng pháp d y h c theo thi pháp th  lo i truyên thuyêt thì

h tấ   và  năng  lực  của  học  sinh  có  ảnh  hưởng  quan  ­  Thứ  hai,  ph m cẩ trọng  đến  d y h c theo thi pháp   trong  d y  ạ học  tích  cực.  Vi cệ   xác  định  các  ọ phẩm chất, năng lực của học sinh là tương đối phức t pạ  vì nó phụ thuộc vào  nhi uề  y uế  tố nh  :ư  bản thân học sinh, môi trường xã hội, thành phần dân cư,  b nả   sắc  văn  hóa  địa  phương...  Trư cớ   khi  xây  d nự g  kế  ho chạ   nứ g  dụng   người giáo viên  ph ph iả  quan tâm đ nế  ph m ẩ ch tấ  và năng lực của học sinh t nừ g lớp đ  ể thi tế  kế  bài giảng cho phù hợp, đem l iạ  hiệu quả cao nhất.

̀ ươ ạ ọ ­  Thứ  ba,  ứng  dụng  ph

́   ng pháp d y h c theo thi pháp truyên thuyêt gắn liền với yêu c u ầ v  ề thiết bị d yạ  học, phương ti nệ  kĩ thuật... Giáo viên  cần phải có sự thống kê kĩ càng trư c ớ khi thiết kế bài giảng và chuẩn bị tốt  tr c ướ khi tiến hành bài giảng trên lớp.

26

Ụ Ế Ệ X. ĐÁNH GIÁ VI C ÁP D NG SÁNG KI N

ờ ạ ọ ươ

Nh  d y h c theo   ph ọ ớ

̀ ủ ộ ọ ể ạ truyên thuyêt ́ l p 10 ̀ ọ truyên thuyêt   ớ ạ   ng pháp d y ­ h c   ọ ươ ạ   ng pháp d y h c theo ờ ượ ệ ể ế   t ki m đ c th i gian,

THPT giúp giáo viên và h c sinh ch  đ ng v i ph ́ nên h c sinh có th  ti thi pháp th  lo i  công s c.ứ

ệ ả ả ượ ệ c nâng cao. Qua đó rèn luy n k ỹ

ạ   Hi u qu  gi ng d y, h c t p đ ụ ạ ứ ố ọ ậ ọ ả ơ ệ năng s ng, giáo d c đ o đ c cho h c sinh có hi u qu  h n.

Ổ Ữ

Ử Ụ Ụ Ầ Ầ Ế Ứ XI. DANH SÁCH NH NG T  CH C/ CÁ NHÂN ĐàTHAM GIA ÁP D NG TH   VÀ ÁP D NG SÁNG KI N L N Đ U

ổ ứ Tên t ch c/ cá nhân ỉ ị Đ a ch

ễ S T T 1 Nguy n Lê Hoàn

ườ ạ

ạ ạ Ph m vi/ Lĩnh ụ   ự v c áp d ng sáng ki nế ươ ng   pháp   Ph ọ truyêǹ   ạ d y h c   ớ thuyêt́    l p   10 THPT

Tr ng   THPT Ph m   Công   Bình   –   Huy nệ     Yên   L c   – ỉ T nh     Vĩnh Phúc

ạ ọ ủ

ệ ệ ề ớ ậ ặ ự ễ ổ

̀ ế   t nghi p Đ i h c c a tôi năm 2005, Sáng ki n ươ   ớ ng ́  ể ạ truyên thuyêt ́ l p 10 THPT theo thi pháp th  lo i ̀ ọ truyên thuyêt

ạ

Ủ Ị

ườ ạ ả ơ ố ơ ở              Trên c  s  Lu n văn t ấ ủ kinh nghi m c a tôi đ t ra v n đ  m i có tính th c ti n: đ i m i ph ớ ạ pháp d y ­ h c  ng THPT n i tôi đang gi ng d y. trong nhà tr

24 tháng 02 năm 2020 Ả

Ế

ạ Yên L c, ngày  TÁC GI  SÁNG KI N

Ế

........, ngày.....tháng......năm...... Ộ Ồ CH  T CH H I Đ NG  Ấ Ơ Ở SÁNG KI N C P C  S

ƯỞ ƯỞ

Yên L c, ngày 27 tháng 02 năm 2020. Ệ KT. HI U TR Ệ PHÓ HI U TR

NG NG

̃ ̀ Nguyên Lê Hoan

ồ ễ Nguy n H ng Chi

27

Ụ

Ả

Ệ

DANH M C TÀI LI U THAM KH O

ấ ạ ả ứ ọ ng   pháp   gi ng   d y   nghiên   c u   văn   h c   dân   gian

ề ự ụ ươ ấ 1.   M y   v n   đ   ph ế (Hoàng Ti n T u; NXB Giáo d c, H, 1983).

ữ

ể

ọ

ỗ

ị   ể ạ ặ 2. Nh ng đ c đi m thi pháp các th  lo i văn h c dân gian (Đ  Bình Tr ; ụ NXB Giáo d c, H, 1995)

ố ắ

ệ

ổ

ớ ụ

ữ ệ ổ

ễ

ị

ươ ệ NXB Giáo d c, 1990

3. Nh ng c  g ng tìm tòi trong vi c đ i m i ph truy n c  tích (Nguy n Th  Hu ;

ứ   ng pháp nghiên c u )

ụ ữ ậ 4. Sách giáo khoa Ng  văn 10, t p 1 – NXB Giáo d c 2008.

ễ ọ ườ ụ ng Phát; NXB Giáo d c, H

5. Thi pháp văn h c dân gian ( Nguy n Tr 2000).

ọ ườ ụ ễ ạ ng (Nguy n Xuân L c; NXB Giáo d c, H,

6. Văn h c dân gian trong nhà tr 1998 )

ươ

ề

ấ

ứ

ậ

ng pháp lu n nghiên c u th

ể

ụ

ạ

ấ 7.  Văn hóa dân gian, m y v n đ  ph lo i, (Chu Xuân Diên; NXB Giáo d c, H, 2001).

ệ ủ ụ   t Nam (Đinh Gia Khánh (ch  biên):  NXB Giáo d c,

ọ 8. Văn h c dân gian Vi H, 2003).

̃ ̉ ̣ ̣ 9. Tranh anh trên mang xa hôi

28

Ngày so n:ạ

Ngày gi ng:ả

ế ọ Ti t  11 – Đ c Văn

ƯƠ ƯƠ Ọ Ủ Ị Ệ TRUY N AN D NG V NG VÀ M  CHÂU ­ TR NG TH Y

ề ế (Truy n thuy t)

Ụ Ạ Ầ I. M C TIÊU C N Đ T

ề ế ứ ộ 1. V  ki n th c, kĩ năng, thái đ

ứ ế * Ki n th c:

ư ề ế ể ệ ộ c đ c tr ng c  b n c a truy n thuy t qua vi c tìm hi u m t tác

ắ ượ ặ ­ N m đ ụ ể ể ề ẩ ủ ọ ̣ ơ ả ủ ố ổ ph m c  th  k  v  thành C  Loa, m i tình Mi Châu – Tr ng Th y.

ượ ố ớ ấ ướ ươ ủ c vai trò, đóng góp c a An D ng V ng đ i v i đ t n c và

ố ớ ữ ậ ươ ủ ấ ­ Th y đ ủ đánh giá c a nhân dân đ i v i nh ng đóng góp c a nhân v t.

ầ ả ớ ẻ ử ắ   ­ Bài h c l ch s  v  tinh th n c nh giác v i k  thù và cách x  lí đúng đ n

ọ ị ệ ữ ố ớ ớ ướ ớ ộ ồ ử ề m i quan h  gi a riêng v i chung, nhà v i n c, cá nhân v i c ng đ ng.

*  Kĩ năng:

ễ ả ể ế ề ọ ­ Đ c (k ) di n c m truy n thuy t dân gian.

ể ạ ư ế ề ậ ặ ả ­ Phân tích nhân v t và văn b n truy n thuy t theo đ c tr ng th  lo i.

ớ ẻ ầ ế ử ắ   t x  lí đúng đ n

ạ ớ ộ ệ ữ ố ồ ả *  Thái đ :  ộ Có tinh th n c nh giác v i k  ngo i bang, bi m i quan h  gi a riêng vàc chung, cá nhân v i c ng đ ng.

ọ ầ 2. Các năng l cự  c n hình thành cho h c sinh

29

ự ự ự ả ự ự ọ ế ấ ề gi

ự ợ ự ự ế ẩ

ỹ ề ệ i quy t v n đ  và sáng  h c, năng l c t ­ Năng l c chung: Năng l c t ự ạ t o, năng l c th m m ,  năng l c giao ti p, năng l c h p tác, năng l c công ngh  thông tin và truy n thông.

ự ­ Năng l c riêng:

ự ọ ể ạ ế ề ể ể ẩ ặ + Năng l c đ c – hi u tác ph m truy n thuy t theo đ c đi m th  lo i.

ậ ủ ủ ự ề ả ả +  Năng l c trình bày suy nghĩ, c m nh n c a cá nhân v  ý nghĩa c a văn b n.

ự ợ ậ ủ ề ộ ệ ậ ả ổ

+ Năng l c h p tác khi trao đ i, th o lu n v  n i dung và ngh  thu t c a văn b n.ả

ự ế ậ ả +  Năng l c thu th p thông tin liên quan đ n văn b n.

ự ả ữ ế ặ ả +  Năng l c gi ố i quy t nh ng tình hu ng đ t ra trong văn b n.

ự ọ ễ ả +  Năng l c đ c di n c m….

Ị Ủ Ọ Ẩ II. CHU N B  C A GIÁO VIÊN VÀ H C SINH

1. Giáo viên

́ ́ ́ ́ ́ ́ ­ Giao an, Sach giao viên, sach giao khoa

̉ ­ Tranh anh liên quan.

̀ ̣ ̉ ­ Tai liêu tham khao liên quan

ọ 2. H c sinh

́ ươ ̉ ơ ̣ ̉ ̉ ̉ ̉ ̉ ­ Đoc tr ́ ́ c văn ban cac tac phâm đê tra l ̀ ̀ ̀ i câu hoi tim hiêu bai

́ ̀ ự ̣ ở ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́  nha (do giao viên giao t ́ ư ươ   c: ̀  tr

ễ ộ ổ ề ả ­ Cac san phâm th c hiên nhiêm vu hoc tâp  ổ  h i C  Loa) tranh  nh v  di tích C  Loa, l

̀ ̣ ̣ ̀ ­ Đô dung hoc tâp

́ ƯƠ ̣ ̣ III. PH NG PHAP DAY HOC

̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ­ Coi trong hoat đông cua hoc sinh.

́ ́ ̀ ợ ươ ợ ̉ ơ ̉ ̉ ̣ ̉ ­ Kêt h p ph ng phap g i tim, trao đôi thao luân, tra l ̀ i câu hoi.

́ ́ ̀ ̉ ̣ ­ Phân tich, binh giang, nhân xet...

Ọ Ạ Ế IV. TI N TRÌNH D Y H C

Ổ ị 1.  n đ nh t ổ ứ  ch c

ể 2. Ki m tra bài cũ

3. Bài m iớ

30

Ạ Ộ Ủ Ộ Ầ Ạ N I DUNG C N Đ T

HO T   Đ NG   C A   GV   VÀ HS

Ở Ộ A. KH I Đ NG

̃ ̣ ̣

̉  GV cho hoc sinh xem lê hôi Cô Loa

ẫ

ớ ớ ươ

ạ ố

ủ ế ế ố   ­ GV d n vào bài m i: K t n i ươ   Âu   L c   v i   An   D ng   V ng ọ   ị và   m i   tình   M   Châu   –   Tr ng ề Th y trong truy n thuy t.

Ứ Ế Ớ B. HÌNH THÀNH KI N TH C M I

̀ ể ̉ I. TIM HIÊU CHUNG

ạ ộ ẫ ể ầ   Ho t đ ng 1: Tìm hi u ph n Ti u d n ể ạ ề ế 1. Th  lo i truy n thuy t

ắ ơ ệ ế   i, kh c sâu h n ki n ề ậ ạ ứ ề ể ạ ­ Ôn t p l ế th c v  th  lo i truy n thuy t ệ ậ ử

ưở ̣

̀ ́ ể ệ ự ơ ̉ ̣

̣ ̣ ể  ạ ­ Khái ni m: Là lo i truy n dân gian, k ướ   ự ệ ị ề ng v  nhân v t và s  ki n l ch s  theo h ng hóa, qua đó th  hi n hiên thai đố ̣  lí t ́ ́ cua nhân dân đôi v i cac s  kiên va nhân   ử vât lich s

ự ế ợ ư ặ ­ Đ c tr ng: Có s  k t h p:

ố ỗ ị + C t l ử i l ch s

́ ưở ượ ́ ́ + Yêu tô t ng t ư ng, h  câu. ắ ấ ượ ườ ề ế   ư ng sinh thành, l u truy n, bi n

́ ́ ̀ ử ̣ ̣ ­ Môi tr ̃ ổ đ i: Lê hôi va cac di tich lich s , văn hóa ề ụ ng   v   c m   di Kh c   sâu   n   t   ệ ớ   ổ tích   C   Loa   trong   quan   h   v i tác ph m. ẩ

ụ ử ị ễ ộ    h i

ổ 2. C m di tích l ch s , văn hóa và l C  Loa

ử ề ờ

ị ươ ồ ị ờ

­ Di tích l ch s  văn hóa, g m đ n th  An   ế   ươ D ng V ng, am th  M  Châu và gi ng Ng c.ọ

́ ́ ́ư ̉ ? Nêu xuât x  tac phâm? ễ ộ ổ ừ ế  ngày 6 đ n 16 tháng

­ L  h i C  Loa: t Giêng ̀ơ ­ Th i gian?

ệ ề ươ   ế Truy n   An   D ng 3.   Truy n   thuy t

31

ươ ọ ị ­ Không gian? V ủ ng và M  Châu ­ Tr ng Th y

ấ ừ ệ

́ ̣ ̣ ự ư ế ỉ ệ ố ứ   “Truy n   Rùa   Vàng” ­   Xu t   x :   trích   t   ậ   trong   “Lĩnh   Nam   chích   quái”­   s u   t p ờ truy n dân gian ra đ i vào cu i th  k  XV. ?   Nêu  Côt   truyên,   nhân   vât,   s kiêṇ ?

̀ ̀ ơ ơ ̣ + Th i gian: Th i Văn Lang ­ Âu Lac.

̀ ̉ ̉ ́ ́ ̣ ̉ ̉ ? Nêu bô cuc cua tac phâm? ̣ + Không gian: Thanh Cô Loa, biên  Đông (Không gian rông)

́ ́ ̣ ự ̣ ̣ ̣

ự ư ̉ ̣ ̣ ̣

́ ̣ ̉ ̣

̀ ̀ ̀ ́ ­ Côt truyên, nhân vât, s  kiên: Côt truyên   ử ự  hiên th c va h  ao; nhân vât lich s ; s   kiên   xây   thanh   Cô   Loa,   đanh   giăc   xâm ượ l c, mât thanh...

ố ụ ­ B  c c:

ạ ừ ầ ́ ́ ̉ ́ ? Tom tăt tac phâm?

ế ỏ ả ươ

ắ ấ ướ ế  + Đo n 1: T  đ u đ n “Bèn xin hòa”: An   ệ  ươ D ng V ng xây thành ch  n  b o v ữ v ng ch c đ t n c.

ế ướ ể ả ố   ẫ ế ạ + Đo n 2: Ti p đó đ n … d n vua xu ng ấ c m t nhà tan. bi n: C nh n

ạ ả

ế

ọ   ượ i: M n hình  nh ng c ộ ủ   ể ể ệ c gi ng đ  th  hi n thái đ  c a ị ạ + Đo n 3: Còn l ướ trai ­ n ố ớ ả  dân gian đ i v i M  Châu. tác gi

­ Tóm t t: ắ

Ọ Ể II. Đ C HI U ộ ọ ể

̀ ̣ ượ ̣ Nhân vât đ c chia lam ba giai đoan: ạ Ho t   đ ng   2:   Đ c   hi u   văn b nả

́ ­ Xuât thân.

­ Công lao

́ ́ ­ Kêt thuc

ươ ươ ậ 1. Nhân v t An D ng V ng

́ươ ̣ c Âu Lac. ̀  La vua n

ươ ươ ủ a. Công lao c a An D ng V ng.

* Xây thành: ể Tìm   hi u   quá   trình   xây   thành,

32

ữ ướ ủ ươ   c c a An D ng n ­  Chi ti t: ế

ế ỏ ch  n , gi V ngươ ế ầ ắ + Ban đ u đ p đ n đâu l ạ ở ớ ấ  t i đ y i l

ậ ớ ầ ả i,   c u   đ o   bách

+     Vua   l p   đàn,   trai   gi th n.ầ

ứ

ử   +   S   Thanh   Giang   giúp,   xây   thành   n a tháng thì xong

ơ ố ượ ư ắ   ượ ng”, “xo n ọ   c   g i   là   “Loa ̀ ̣ ́ HS lam viêc nhom ộ + Thành “r ng h n ngàn tr nh   hình   trôn   c”,   đ ỷ Thành”, “Qu  Long Thành”…

̀ ̀ ́ ́ + Nhom 1: qua trinh xây thanh ­ Ý nghĩa:

́ ́ ̣ ̀ ́ + Nhom 2: Chiên thăng Triêu Đa ể ệ ườ ươ ươ + Th  hi n con ng i An D ng V ng:

́ ́ ̀ ̀ + Nhom 3: Chi tiêt thân ky ế ả ướ   c

Kiên trì, quy t tâm, không n n chí tr ấ ạ th t b i.

ứ ướ ự c, s  sáng

ớ ủ ườ ộ ạ + S c m nh to l n c a nhà n ạ ủ ạ t o đ c đáo c a ng i Âu L c.

­ Ch  n  thâǹ ế ỏ

ế ệ ắ ­ Chi n th ng Tri u Đà

ế ỳ ­ Chi ti ầ t th n k

ừ ươ ụ + C  già t ph ng Đông

ứ + S  Thanh Giang

ỏ ầ + N  th n

ươ

ả

ủ ộ   ươ =>Đánh   giá:   An   D ng   V ng   là   m t ứ   ầ minh quân, có tinh th n c nh giác, ý th c ầ   ượ ệ trách  nhi m cao,  đ c  nhân dân và th n ộ linh  ng h , tôn vinh.

Ậ Ệ C. LUY N T P

ệ ọ

ọ

ấ   ?   Thông   đi p   quan   tr ng   nh t ọ   ượ c   qua   bài   h c các   em   h c   đ hôm nay là gì?

ư ầ ộ   ỗ GV yêu c u m i HS đ a ra m t

33

thông đi p.ệ

ậ ố GV nh n xét, ch t ý.

Ở Ộ Ụ Ậ D.V N D NG, M  R NG

ặ ừ ể

ầ ị ự ế   ỉ ề ­ Đ  thành công c n kiên trì, b n b , quy t ầ ượ t khó. tâm,có ý chí ngh  l c, tinh th n v

ươ ể ữ ầ ẩ ư ủ ờ ạ ủ ệ   ỏ :   T   câu   chuy n ­   Đ t   câu   h i ươ   ủ thành   công   c a   An   D ng ấ V ng, em th y  đ  thành công   ấ   ữ chúng ta c n nh ng ph m ch t gì? ở ậ ấ

ậ ấ ướ ẫ ầ ỉ ư ỗ

ể ả ướ ­ N c ta đang hòa bình v y có ầ ả c n c nh giác gì không ? Vì sao?

ư ẻ ệ ệ   ­ Th i đ i công ngh  hi n nay, nh ng âm ẻ ạ   m u, th  đo n c a k  thù r t phong phú,   tinh   vi,   b i   v y   dù   đ t   n c   hòa   bình   nh ng m i công dân v n c n t nh táo, nâng ắ   ầ cao   tinh   th n   c nh   giác   đ   không   m c m u k  thù.

́ ̉ ̣ ̀ V. CUNG CÔ, DĂN DO:

̀ ̣ ̃ ­ Hoc bai cu.

ươ ươ ầ ẩ

ẽ ươ ậ ướ ị ả ươ ủ ế ọ ọ ị ­ V  chân dung An D ng V ng, chu n b  ph n sau:  các nhân v t: An D ng V ng, M  Châu, Tr ng Th y và hình  nh ng c trai – gi ng n c.

̣

̉

ế ̀ Ngay soan: ̀ Ngay giang: ọ t 12: Đ c văn: Ti

́ ƯƠ ƯƠ Ọ Ị Ệ TRUY N AN D NG V Ủ  (Tiêt 2)

ế ề NG MÀ M  CHÂU – TR NG TH Y (Truy n thuy t)

Ạ Ầ Ụ

ấ trong

ỡ ượ ọ ươ

ị ả c m t nhà tan và bi k ch tình yêu tan v  đ c ph n ánh ủ . ng và M  Châu ­ Tr ng Th y ử ươ ầ ả ị ớ ẻ

I. M C TIÊU C N Đ T ứ ế * Ki n th c: ướ ị ­ Bi k ch n ề ế Truy nệ  An D ng V truy n thuy t  ọ ị ắ   ­ Bài h c l ch s  v  tinh th n c nh giác v i k  thù và cách x  lí đúng đ n ệ ữ

ớ ộ c, cá nhân v i c ng đ ng. ượ ớ ưở ố ị ồ ư ấ ng, h  c u ngh ng t ệ

ố ự ế ợ ậ ủ ử ề ớ ướ ớ m i quan h  gi a riêng v i chung, nhà v i n ử ữ ­ S  k t h p hài hòa gi a "c t lõi l ch s " v i t thu t c a dân gian.

34

*  Kĩ năng:

ọ ể ề ế

ễ ả ậ ặ ả ­ Đ c (k ) di n c m truy n thuy t dân gian.  ế ­ Phân tích nhân v t và văn b n truy n thuy t theo đ c tr ng th  lo i.

ề ớ ẻ ư ế ử ầ ể ạ ắ   t x  lí đúng đ n

ố ệ ữ ồ

(cid:0) ầ

ự ề ế ấ ạ ả *  Thái đ :  ộ Có tinh th n c nh giác v i k  ngo i bang, bi ớ ộ m i quan h  gi a riêng vàc chung, cá nhân v i c ng đ ng. ọ 2. Các năng l cự  c n hình thành cho h c sinh ự ự ả ự ự ọ  gi

ẩ ế ự ự ự ợ

ệ ỹ ề

ặ ẩ ế ề ể ể

ả ả ề ể ạ ủ

ổ ả ệ ề ộ ậ ủ ậ ủ ậ

ả ậ ế

ả ặ ố i quy t nh ng tình hu ng đ t ra trong văn b n.

ế ễ ả

Ọ Ị Ủ

́ ́ ́ ́

̉

̣ ̉

́ ươ ̉ ơ ̣ ̉ ̉ ̉ ̉ ̉

̀ ̀ ̀ ̀ i câu hoi tim hiêu bai ̣ ở ự ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́  nha (do giao viên giao t ̀  tr ́ ư ươ   c:

ễ ộ ổ ề ả

̀ ̣ ̣

́ ̣ ̣

̣ ̣ ̣ ̉ ̣

́ ́ ̀ ̉ ơ ợ ợ ̉ ̉ ̣ ̉ ng phap g i tim, trao đôi thao luân, tra l ̀ i câu hoi.

ươ ̀ ́ ́ ̉ ̣

Ọ Ạ

ớ ấ ướ ươ ươ c? h c, năng l c t ­ Năng l c chung: Năng l c t i quy t v n đ  và sáng ự ạ t o, năng l c th m m ,  năng l c giao ti p, năng l c h p tác, năng l c công ngh  thông tin và truy n thông. ự ­ Năng l c riêng: ự ọ + Năng l c đ c – hi u tác ph m truy n thuy t theo đ c đi m th  lo i. ự +  Năng l c trình bày suy nghĩ, c m nh n c a cá nhân v  ý nghĩa c a văn b n. ự ợ + Năng l c h p tác khi trao đ i, th o lu n v  n i dung và ngh  thu t c a văn b n.ả ự +  Năng l c thu th p thông tin liên quan đ n văn b n. ữ ả ự +  Năng l c gi ự ọ +  Năng l c đ c di n c m…. Ẩ II. CHU N B  C A GIÁO VIÊN VÀ H C SINH 1. Giáo viên ́ ́ ­ Giao an, Sach giao viên, sach giao khoa ­ Tranh anh liên quan. ̀ ­ Tai liêu tham khao liên quan ọ 2. H c sinh ́ ́ c văn ban cac tac phâm đê tra l ­ Đoc tr ́ ­ Cac san phâm th c hiên nhiêm vu hoc tâp  ổ  h i C  Loa) tranh  nh v  di tích C  Loa, l ̀ ­ Đô dung hoc tâp ƯƠ III. PH NG PHAP DAY HOC ­ Coi trong hoat đông cua hoc sinh. ­ Kêt h p ph ­ Phân tich, binh giang, nhân xet... Ế IV. TI N TRÌNH D Y H C ổ ứ Ổ ị 1.  n đ nh t  ch c ể 2. Ki m tra bài cũ ữ ­ An D ng V ng có nh ng công lao gì v i đ t n

35

ữ ủ ươ

ớ ươ ươ ệ ộ ủ ự ườ ấ ở ờ  th i kì d ng n ư ế   i nh  th  nào? ữ ướ   ướ c  n c, gi

Ộ Ủ Ạ Ầ N I DUNG C N Đ T

Ở Ộ ươ ­ Nh ng vi c làm c a An D ng V ng cho th y ông là ng Thái đ  c a nhân dân v i An D ng V ng  ban đ u?ầ 3. Bài m i:ớ   Ạ Ộ HO T Đ NG C A GV VÀ   HS A. KH I Đ NG

ể ệ

ầ ị ầ

ỏ ầ

ể ố ữ  (T  H u)

ư Tôi k  ngày x a chuy n M  Châu ỗ ể Trái tim l m ch  đ  trên đ u ặ N  th n vô ý trao tay gi c Nên n i c  đ  đ m bi n sâu” ộ ỗ ế ề

ộ ủ ủ ệ ỵ ự ươ ệ

ủ ợ

ứ

ề ệ ữ ệ ắ  gìn T

ế ọ t h c hôm nay.

Ứ Ế ỗ ơ ồ ắ ự ậ   ề M i m t truy n thuy t đ u là s  th t ử ể ệ ị l ch s  và qua đó th  hi n thái đ  c a nhân   ấ   ậ ớ dân   v i   các   nhân   v t   và   s   ki n   c a   đ t ươ ướ   c. Truy n An D ng V ng và M  Châu n ệ ạ ọ   Tr ng Th y bên c nh vi c ng i ca công lao ặ   ủ c a đ c vua, nhân dân còn nghiêm kh c đ t ổ  ọ vào câu chuy n bài h c v  vi c gi ẽ ọ ố   qu c. Đó là bài h c nào chúng ta s  cùng tìm ể hi u ti Ớ B. HÌNH THÀNH KI N TH C M I

ọ

ươ

ướ

ẫ ậ ầ ầ ủ ủ ủ

ươ ị ệ

ươ ọ ủ ậ ờ ả ỷ ạ ộ : H ng d n HS Ho t đ ng 1 ể tìm   hi u   các   nhân   v t   An D ng   V ng,   M   Châu, Tr ng Th y. i g  con gái cho Tr ng Thu  ­ con

r  trong Loa thành

ạ ộ ậ

ặ ế ồ

ủ

ơ ị

ủ ợ ủ ế ấ ị ấ ướ ử ụ   ­  Ho t  đ ng nhóm, s  d ng ả kĩ thu t “Khăn tr i bàn” : chia   ỗ   ờ   A0   thành   các   góc,   m i t ế ườ   i   ghi   ý   ki n   c a   mình ng ố   ậ ộ vào  m t  góc,  t p  h p  th ng   nh t ý ki n chung c a nhóm ể I. Tìm hi u chung. ả ể II. Đ c hi u văn b n ươ ậ 1. Nhân v t An D ng V ng ươ ươ a. Công lao c a An D ng V ng ươ ươ b. Sai l m c a An D ng V ng ươ ươ * Sai l m c a An D ng V ng ủ ậ ờ ầ ầ i c u hoà c a Tri u Đà  + Đ u tiên nh n l ọ + Nh n l ệ trai Tri u Đà ủ ở ể ọ + Cho phép Tr ng Th y  ề mà không giám sát, đ  phòng.  ờ ề + Gi c đ n đi m nhiên ng i đánh c ể ậ => Không nh n ra dã tâm nham hi m c a k ấ ả thù, l không lo phòng b  đ t n ẻ  ủ  là m t c nh giác, ch  quan khinh đ ch,   c.

36

ữ ữ c ghi vào gi a.

ớ ả ủ ấ ầ ả ự ầ    tay chém đ u

ả ề ộ

̉

ậ

ị

ố

ấ t.ế

ế ố ệ ơ ộ ể

ố ậ ẻ

ầ ậ ươ ặ

ữ ậ ầ ượ đ ỗ   Chia   l p  thành  3  nhóm,  m i ậ nhóm th o lu n v  m t nhân   v tậ HS:   t p   trung   thành   nhóm,   ế   ạ dùng bút d , bút màu vi t  ý ậ   ả ấ ki n trên gi y A0, th o lu n ế ồ ử ạ   th ng nh t ý ki n r i c  đ i di n trình bày ủ   ữ Nhóm 1: Nh ng sai l m c a ả  ươ An   D ng   V ng,   h u   qu ủ nh ng sai l m c a nhân v t.

ừ ộ ủ

ư

ế

ả ấ

ị

ồ

ệ ế ớ ể  ị

ữ ế

ầ ề c lúc ch t. ờ ồ

ệ ế ủ   Nhóm 2: Nh ng sai l m c a ị   M   Châu,   đánh   giá   v   nhân v t.ậ ể  ị

ư ọ ả ẩ ế

ớ c lúc ch t. ừ ướ ộ ị ươ   ng

ướ t Ng c trai ­ Gi ng n

ủ

ế ả ị ộ   c chính là m t ị  ố ớ  dân gian đ i v i M ượ   c   hoá

i.ả

ộ ả ỉ

ủ ọ ủ ử ề ộ

ọ ỷ ủ   Nhóm   3:   Hành   đ ng   c a ề  Tr ng   Th y,   đánh   giá   v nhân v t.ậ

ả ệ   ế GV cho treo k t qu  làm vi c ậ * H u qu  c a nh ng sai l m trên: ướ ­ N c m t, nhà tan, ph i t con gái. ́ươ ́ ­ Hoa d i biên Đông. ị ậ 2. Nhân v t M  Châu ơ ả  ộ ­ M  Châu là m t cô công chúa ngây th , c ặ   ậ tin, vô tình trao bí m t qu c gia vào tay gi c mà không bi ị   ­ Là m t công chúa M  Châu đã s  ý đ  cho ơ ị  ọ m i bí m t qu c gia r i vào tay k  thù. Nàng b ứ   ộ ả ế ộ i là gi c là m t b n án đanh thép và x ng k t t đáng. ắ   ­   Thái   đ   c a   nhân   dân:   V a   nghiêm   kh c ạ ấ nh ng cũng th u tình đ t lí: ệ   ắ ộ ự ế ẫ        + Nàng đã m c t i tr c ti p d n đ n vi c ộ ả ướ    giá m t cách bi n c m t nên nàng ph i tr ế t. đát: b  chính cha mình gi ư ờ              + Nh ng đ ng th i nhân dân cũng th ộ ả t M hi n thái đ  c m thông v i nàng: Chi ti ướ ẩ ầ Châu đã c u kh n tr            + Nh ng đ ng th i nhân dân cũng th hi n thái đ  c m thông v i nàng: Chi ti t M ầ Châu c u kh n tr => M  Châu là m t cô gái v a đàng th ừ v a đáng trách. ọ ế ­ Chi ti ề chút đ n bù c a tác gi ủ Châu.   Oan   tình   c a   M   Châu     đã   đ gi ế ợ t ca ng i tình yêu => Đây không ph i là chi ti ả ậ ỷ i h n thù, nói lên chung thu .Nó ch  hoá gi ố ứ truy n th ng  ng x  bao dung c a dân t c ta. ậ 3. Nhân v t Tr ng Thu t:ế ­ Các chi ti ớ ầ ị + C u hôn v i M  Châu. ỏ ầ ấ ắ + L y c p n  th n.

37

ể ạ

ờ ế ươ ế ướ c Âu L c. ồ ng ti c M  Châu  r i ch t d

ặ ộ ứ ạ

ặ ế ạ ề ự ẫ ượ

ỉ ầ ̉ ơ ̣ ể ả ớ   ả nhóm đ  lên b ng đ  c  l p ậ   quan sát. Sau đó m i HS nh n ổ   xét   b   sung   ho c   đ t   thêm ổ ỏ ồ t ng k t l   i v  ba câu h i r i  ư ậ nhân v t nh  sau:

ể

ạ ắ ệ ệ ự ư ấ

ố

ờ ể ở ể  r

ủ ỷ ể ệ có th  y đã có ướ   c ượ   c

ề

̉ ẫ ệ ̣

ị ự ử ở t

ế ủ ̣ ̉

ự ậ ̣

ủ ộ ạ ̉ ẳ

ẻ ị ̣ ̉

ủ ạ ư ủ ị

ế ắ ế

ộ ư ị

ươ . ng ọ ướ ế ỉ c ch  là s

ứ

ướ + Giúp cha đánh n ế ị + Th i gi ng. ậ => Đây là m t nhân v t khá ph c t p, mâu c xây d ng thành công. thu n đ ộ   ầ ­ Lúc đ u Trong Thuy đ n thu n ch  là m t ệ   tên gián đi p theo l nh cha, sang làm r  cho ậ   Âu L c, th c hi n âm m u l y c p bí m t qu c gia. ư ­ Nh ng trong th i gian  ị ậ ự ớ ả c m tình th t s  v i M  Châu .Câu nói tr ọ lúc chia tay c a Tr ng Thu  th  hi n đ đi u đó. ụ ớ   ­ Trong Thuy v n hoàn thành nhi m v  v i vua cha. ­ Sau đó y đã ôm xác M  Châu  khóc và t gi ng.ế ấ ự  =>  Cái ch t c a Trong Thuy  cho ta th y s ộ ế ắ b  t c, s  ân h n mu n màng c a y. Trong   ủ   ỉ Thuy ch ng qua cũng ch  là m t n n nhân c a ủ   chính cha đ . Bi k ch c a Trong Thuy   là bi ị   k ch c a n n nhân c a âm m u chính tr  mâu ẫ   thu n và b  t c trong và sau cu c chi n tranh ố ượ xâm l   c. Và cũng gi ng nh  M  Châu  y có ầ ph n đáng th ự  ế =>  Chi ti t ng c trai – Gi ng n Mị  ủ ế chiêu tuy t, bao dung c a nhân dân dành cho  ủ   ự ấ Châu  ,   ch ng   th c   t m   lòng   trong   sáng   c a nàng.

ả ạ ướ ộ ủ

ướ c.

ớ ố ớ

ộ ươ ươ ọ

ọ   4.Thái đ  c a nhân dân và hình  nh ng c ế trai gi ng n ủ * Thái đ  đánh giá c a nhân dân đ i v i An D ng V ng ắ ầ c.

ướ ộ ế

ộ ộ

ữ ấ ướ c. ườ i anh hùng dân t c:  ủ ả ậ ớ ẫ   ộ   H ng   d n Ho t   đ ng   2: ộ ủ   ể ọ h c sinh tìm hi u thái đ  c a ậ   nhân dân v i các nhân v t và ẻ ẹ ả v   đ p   hình   nh   ng c   trai   ế ­ Nghiêm kh c phê phán nh ng sai l m gi ng n ọ   ạ Ho t   đ ng   nhóm:   Chia   h c sinh   thành   ba   nhóm,   m iỗ   ­ Ng ộ   ế i quy t m t nhóm suy nghĩ gi ệ ẫ d n đ n vi c m t n ưỡ ng m , suy tôn ng ươ   + Ghi nh n công lao to l n c a An D ng

38

ặ ệ ế ỏ

ớ ớ ộ ố

ệ ủ ươ ả ộ

ủ ồ ặ ợ t, đ t l ả

ị

ộ ố ớ ộ ấ ử ườ

ị ả  hóa hình  nh ng ươ ươ ớ ố

ụ nhi m v : + Nhóm 1: Thái đ  đánh giá ủ c a   nhân   dân   đ i   v i   An ươ D ng V ng + Nhóm 2: Thái đ  đánh giá ủ c a nhân dân đ i v i M  Châu + Nhóm 3: Thái đ  đánh giá   ọ   ủ c a nhân  dân  đ i v i Tr ng Th yủ

ố ớ ỗ ộ ị

ế ể ả ắ ị

ế ộ ẻ ọ ằ i M  Châu b ng b n án   ấ   ả   hình   dành   cho   k   gây   ra   th m   h a   m t

ỏ ố ạ ấ ả i đáp, ch t l c.

ả ng xót, bao dung:

ạ   ươ V ng: xây thành, ch  n , đánh gi c ngo i xâm ế   ộ + Đ ng tình v i hành đ ng dũng c m, quy t ố   i ích c a qu c gia, dân t c lên trên li ươ   tình   c m   cha   con,   gia   đình   c a   An   D ng ươ V ng (chém M  Châu) ộ   i anh hùng dân t c + B t t ố   (An   D ng   V ng   theo   Rùa   Vàng   xu ng bi n)ể ủ HS   trong   m i   góc   suy   * Thái đ  đánh giá c a nhân dân đ i v i M ủ   nghĩ và trình bày ý ki n c a Châu mình.   HS   khác   có   th   tranh   ­ Nghiêm kh c k t t ậ   ậ ử lu n   nêu   câu   h i.   GV   nh n t ướ ề i v n đ : xét, gi n ­ C m thông, th ờ ị ấ ế ướ

ọ ạ

ị c khi ch t và s ọ ứ ỉ

ộ ườ ừ ố i. i l a d i mà vô tình gây nên t

ố

ọ ộ ủ

ộ ộ ặ ủ

ệ ắ ẻ

ả

ậ

ủ ượ ọ ố i

ủ ư ậ

c đen t ệ ữ ữ ữ

ệ ồ

ắ

ả ặ ả

ạ ỏ ạ

ể ồ ộ

ươ ự  ủ L i kh n c a M  Châu tr hóa thân – phân thân (máu thành ng c trai, xác   ậ   ủ thành ng c th ch) c a nàng  đã ch ng nh n ị  ả nàng không có lòng ph n ngh ch, ch  là vì b ng ớ   ủ *   Thái   đ   đánh   giá   c a   nhân   dân   đ i   v i Tr ng Th y ạ ­ Nghiêm kh c v ch rõ b  m t c a m t tên ạ ủ gián đi p, k  thù c a nhân dân Âu L c ộ ượ ả ậ   ố i h n ng và mu n hóa gi ­ C m thông, đ  l ạ   ỉ ọ ấ thù khi nh n th y Tr ng Th y cũng ch  là n n nhân c a tham v ng xâm l ớ   ố Nh  v y: Trong m i quan h  gi a riêng v i ớ   ớ ướ c, gi a cá nhân v i chung, gi a nhà v i n ộ ể c ng   đ ng,   nhân   dân   ta   đã   th   hi n   quan   ụ ố ớ ấ   ể đi m đúng đ n: ph i đ t nghĩa v  đ i v i đ t ướ   n c lên trên tình c m gia đình, h nh phúc ể ủ   c a cá nhân không th  tách kh i h nh phúc ủ   c a  c ng  đ ng, không  th  vì  tình riêng  mà quên đi nghĩa l n. ớ

39

ả ậ ệ

ậ ả

ị ễ ữ ố i câu h i. ử

ạ ộ ỏ ậ ố ạ ộ   i   n i

ữ ầ ệ ặ ỏ ậ ặ GV: Kĩ thu t đ t câu h i HS: Ho t đ ng cá nhân. Tr ờ l GV:   Nh n   xét,   ch t   l dung

ị ọ ự ậ

c)

ướ ự ữ ế ề ậ

ế ả

ạ

ớ ẻ

ớ ồ ặ ắ 4. Đ c s c ngh  thu t, ý nghĩa văn b n ệ * Ngh  thu t: ế ợ ­ K t h p nhu n nhuy n gi a c t lõi l ch s ậ ư ấ và h  c u ngh  thu t ế   ế ấ ẽ ­ K t c u ch t ch , xây d ng nh ng chi ti t ệ ả   kì   o   có   giá   tr   ngh   thu t   cao   (ng c   trai­ ế gi ng n ­ Xây d ng nh ng nhân v t truy n thuy t tiêu bi uể * Ý nghĩa văn b n:ả ệ   ề i thích nguyên nhân vi c ­ Truy n thuy t gi ử ề  ọ ị ấ ướ m t n c Âu L c và nêu bài h c l ch s  v ầ ả ữ ướ ệ c, tinh th n c nh giác v i k  thù, vi c gi    n ệ ữ   ố ắ ử cùng cách x  lí đúng đ n m i quan h  gi a ớ   ớ ướ riêng v i chung, nhà v i n c, cá nhân v i ộ c ng đ ng.

Ậ

ử ố ỗ ị

ệ ng t t kê các chi   ầ   ượ ng th n ươ   ng

ổ

ấ

ữ

ọ

ả ớ ế ả

ẩ ả ừ C t l i l ch s ươ   ươ ­ An D ng V ng xây thành C  Loa ươ   ươ ­ An D ng V ng ch  nế ỏ ệ   ắ ế ­ Chi n th ng Tri u Đà ấ ạ ệ ­ Th t b i Tri u Đà   ượ   ầ c trong   l n   xâm   l th  haiứ

Ệ C. LUY N T P GV: Hãy tìm và li ế ư ấ ưở t h  c u t ti ệ ỳ k  trong truy n ệ HS:   Làm   vi c   cá   nhân:   Tìm ế các   chi   ti t   ghi   ra   gi y   A4 ạ ằ b ng bút d , ch  to. ơ  ầ GV   yêu   c u   HS   c   l p   gi ấ gi y A4, quan sát k t qu  làm   ệ ủ vi c c a các em. ố ộ   ợ ậ T p h p s n ph m, ch t n i dung. ể ế ư ấ Chi ti t h  c u ụ ­   C   già   ph đông ứ ­ S  Thanh Giang ỏ ầ ­ N  th n ị ­ Máu M  Châu thành ng c trai ­   Xác   thành   ng cọ   th ch.ạ ầ ­   Vua   c m   s ng   tê ố ả ấ b y t c xu ng bi n.

Ụ Ở Ộ

Ậ ạ ộ ậ ướ ẻ c k  thù

ề ủ

ệ ồ ầ ả ­ Tinh th n c nh giác tr ử ệ ữ ố ­ X  lí m i quan h  gi a riêng và chung, nhà ộ ướ và n c, cá nhân và c ng đ ng.

D.V N D NG, M  R NG ử ụ   Ho t đ ng cá nhân, s  d ng kĩ thu t trình bày 1 phút.  ­ Nói v  ý nghĩa c a các bài   ọ ị ử h c   l ch   s   trong   truy n   An   ị ươ ươ   D ng V ng và M  Châu – ộ   ự ế ớ ủ ọ Tr ng Th y v i th c t  cu c ệ ố s ng hi n nay.

40

́ ̉ ̣

ẩ ̀ V. CUNG CÔ, DĂN DO:  ́ơ ­ Ghi nh ­ SGK. ậ ị ­ Chu n b  bài “L p dàn ý bài văn t ự ự  s ”

41