1
A. PHẦN MỞ ĐẦU
ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. Lý do chọn đề tài:
* Về mặt lý luận:
Trong chương trình Tiểu học xác định mục tiêu của môn Tiếng Việt ở bậc
Tiểu học là:
- Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt,
(nghe, nói, đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của
lứa tuổi.
- Thông qua việc dạy và học Tiếng Việt góp phần rèn luyện thao tác tư
duy.
- Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt và những
hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên, con người, về văn hoá văn học Việt Nam
và nước ngoài.
- Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong
sáng giàu đẹp của Tiếng Việt góp phần hình thành nhân cách con người Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.
- Phân môn Tập đọc trong Tiếng Việt là một trong những phân môn quan
trọng bởi có đọc tốt thì mới học tốt Tiếng Việt. Đọc tốt ở phân môn Tập đọc là
các em được củng cố khắc sâu thêm những tri thức, kỹ năng học tốt ở những
phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Chức năng của phân môn
Tập đọc là luyện đọc: rèn cho học sinh đọc đúng, đọc trôi chảy, tiến tới đọc hay
(đọc diễn cảm). Thông qua đọc đúng, đọc hay học sinh cảm thụ được cái hay cái
đẹp của bài văn, bài thơ. Nó là chìa khoá đưa các em vào kho tàng văn hoá, khoa
học, giúp các em nhận ra những tinh hoa của dân tộc đang được tàng trữ trong
sách vở. Mỗi bài tập đọc là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực về cảnh đẹp đất
nước, con người, xã hội... Mặt khác, thể hiện được tâm hồn của tác giả không
chỉ có nội dung hấp dẫn của bài văn bài thơ mà còn phụ thuộc vào người đọc tác
phẩm đó. Trước hết người đọc phải đọc đúng, đọc chính xác, đọc trôi chảy, tiến
tới đọc diễn cảm, đọc theo vai thì mới diễn tả cảm xúc, tình cảm, thái độ của tác
giả bộc lộ qua từng nhân vật trong tác phẩm.
Bởi vậy nâng cao năng lực đọc cho học sinh nhất là đọc đúng, đọc diễn
cảm là hết sức cần thiết đối với giáo viên cuối bậc tiểu học.
* Về thực tiễn:
Qua nhiều năm nhà trường phân công giảng dạy lớp 5 tôi thấy:
+ Có những học sinh học tới lớp 5 đọc vẫn chưa lưu loát, chưa hay, ngắt
nghỉ còn bừa bãi, nhấn giọng lên xuống tuỳ tiện. Các em không hiểu được nội
2
dung không hiểu được nghệ thuật, không hiểu được cái hay cái đẹp của tác
phẩm. Bởi vì trình độ học sinh không đồng đều, chưa nghiên cứu kỹ nội dung
bài chưa cảm nhận được cái hay của bài tập đọc.
+ Mặt khác, địa bàn của trường còn bị ảnh hưởng của ngôn ngữ địa
phương nên học sinh phần lớn còn đọc sai, phát âm nhầm lẫn l/n ; ch/tr ; s/x ;
d /r/gi .
Đặt cho mình nhiệm vụ tháo gỡ những khó khăn trên, bản thân đã nhiều
năm được phân công dạy lớp 5, năm học này lại được giao nhiệm vụ chủ nhiệm
lớp 5G, là lớp có tới gần nửa lớp chưa đọc lưu loát và diễn cảm một văn bản
(theo khảo sát sơ bộ đầu năm). Trong quá trình giảng dạy tôi rút ra một vài kinh
nghiệm trong việc giúp các em có kĩ năng đọc tốt hơn.
Vì vậy tôi chọn đề tài: “Rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 5 thông qua
tiết tập đọc’’.
2. Mục đích nghiên cứu:
Giúp giáo viên có thêm phương pháp hiệu quả giúp học sinh lớp 5 đọc
đúng và đọc diễn cảm thông qua tiết Tập đọc.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là tập thể học sinh lớp 5G năm học 2021 - 2022,
Trường Tiểu học Đồng Thái - xã Đồng Thái - huyện Ba Vì - TP Hà Nội.
4. Các phương pháp nghiên cứu:
a. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.
b. Phương pháp khảo sát thực tế.
c. Phương pháp phân loại thống kê.
d. Phương pháp thực hành, luyện tập.
e. Phương pháp thực nghiệm.
5. Phạm vi và thời gian thực hiện đề tài:
5.1 Phạm vi thực hiện
- Tìm hiểu về nội dung và phương pháp hướng dẫn đọc đúng, đọc diễn
cảm qua các tiết tập đọc.
5.2 Thời gian thực hiện
- Tiến hành nghiên cứu thực nghiệm đối với học sinh lớp 5G - trường Tiểu
học trong năm học 2021-2022 (Từ tháng 9/2021- 3/2022).
3
B: PHẦN THỨ HAI
NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUẾT VẤN ĐỀ.
1. Cơ sở lí luận
Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục Tiểu học là bậc học nền
tảng. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu rất quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. Bởi
vậy, nâng cao năng lực đọc cho học sinh nhất là đọc đúng, đọc diễn cảm là hết
sức cần thiết đối với giáo viên ở bậc Tiểu học.
- Dạy tốt phân môn Tập đọc còn tạo cho học sinh một nền tảng vững chắc
để học tốt môn Tiếng Việt và tất cả các phân môn khác. Có đọc đúng, đọc trôi
chảy mới cảm thụ được bài văn và đọc đúng sẽ hiểu tất cả các văn bản khác.
Nhưng năng lực này không phải tự nhiên mà có. Năng lực này phải từng bước
hình thành và trường Tiểu học nhận nhiệm vụ đặt viên gạch đầu tiên.
- Tập đọc là một phân môn thực hành, nhiệm vụ quan trọng nhất là hình
thành những năng lực đọc cho học sinh từ 4 yêu cầu về chất lượng “đọc”: Đọc
đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức và đọc diễn cảm. Cụ thể:
+ Đọc đúng, đọc nhanh là đọc lưu loát, trôi chảy.
+ Đọc có ý thức là đọc thông, hiểu được nội dung.
+ Đọc diễn cảm là ngắt, nghỉ hợp lí, giọng đọc phù hợp với từng nội dung,
câu đọc, bài đọc, thể hiện nội tâm trong từng lời nói nhân vật hay nội tâm toàn
bộ bài đọc. Các kĩ năng đọc tác động tích cực qua lại lẫn nhau vì vậy trong dạy
học không thể xem nhẹ yếu tố nào.
- Phân môn tập đọc còn hình thành ở các em phương pháp và thói quen
làm việc với văn bản, giúp các em thấy được lợi ích của việc đọc trong học tập
và cuộc sống.
- Ngoài ra, phân môn Tập đọc còn có nhiệm vụ:
+ Làm giàu kiến thức về ngôn ngữ, đời sống và kiến thức văn học cho học
sinh.
+ Phát triển ngôn ngữ và tư duy cho học sinh.
+ Giáo dục tư tưởng, đạo đức, thị hiếu thẩm mĩ cho học sinh.
2. Cơ sở thực tiễn:
a. Về phía giáo viên:
- Chưa thường xuyên rèn đọc, rèn phát âm, những phụ âm sai.
- Chưa đầu tư quỹ thời gian và rèn dứt điểm dẫn đến ảnh hưởng tới học
sinh. Nhiều giáo viên đọc chưa hay, chưa đúng nhất ở bậc mẫu giáo làm ảnh
hưởng không ít tới việc đọc của học sinh khi học 29 chữ cái.
4
Hơn nữa trong giờ tập đọc còn có giáo viên chưa chú ý đến học sinh đọc
sai, chỉ chú ý đến học sinh đọc đúng, đọc hay. Các em này được làm việc liên
tục trong giờ dạy do vậy các em đọc tốt càng đọc tốt, em đọc yếu vẫn hoàn yếu.
- Giáo viên còn nặng về phương pháp truyền thống, nặng thuyết trình
không chú ý năng lực chủ động của học sinh. Gọi học sinh đọc ít, kể cả khâu rèn
đọc và đọc giảng. Nhất là khi đọc diễn cảm giáo viên chỉ gọi một em khá đọc
mang tính hình thức.
- Chưa chú ý nhiều đến việc rèn đọc cho học sinh, nhận xét bạn đọc đúng
hay sai để sửa cho bạn và điều chỉnh mình khi mình đọc sai. Khi học sinh đọc
sai đọc lại để sửa thì chưa rèn dứt điểm đối với những lỗi sai của học sinh.
- Chưa chú ý đến khâu rèn đọc thường xuyên ở các tiết dạy tập đọc và các
tiết học khác.
b. Về phía học sinh:
- Học sinh đã đọc kém lại lười đọc, không chú ý đến cách hướng dẫn đọc
của cô, không nghe những bạn đọc đúng để mình học tập, để mình đọc đúng.
- Khi cô nhắc lỗi sai thì chưa có ý thức tự mình rèn rứt điểm đến khi mình
đọc đúng.
- Chưa chú ý đến đọc nhóm đôi nối tiếp, đọc cho bạn nghe và ngược lại.
- Đối với những em đã đọc đúng thì chưa có ý thức nghiêm túc cảm nhận
những điều văn bản mang đến qua nội dung, nghệ thuật...Từ đó dẫn đến việc các
em chưa chịu rèn kỹ năng đọc diễn cảm (đọc hay) để thể hiện được cảm xúc,
tình cảm thái độ qua giọng đọc và tính cách của các nhân vật như : đọc đúng tốc
độ, cao độ, trường độ, và âm sắc.
- Việc chuẩn bị bài của các em ở nhà chưa kỹ, không luyện đọc nhiều lần
trước khi đến lớp.
3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
Tôi tiến hành khảo sát chất lượng đọc của học sinh ở những tiết tập đọc
đầu năm học 2021- 2022 ở lớp 5G, kết quả cụ thể như sau:
Lớp
Tổng
số học
sinh
Đọc phát
âm sai
Đọc ngắt
nghỉ sai Đọc đúng Đọc diễn cảm
Số
lượng
Tỷ lệ
%
Số
lượng
Tỷ lệ
%
Số
lượng
Tỷ lệ
%
Số
lượng
Tỷ lệ
%
5G 32 18 56,3 16 50,0 11 34,4 4 12,5
Dựa vào kết quả trên tôi thấy: Rất nhiều em còn phát âm sai và đọc ngắt
nghỉ hơi chưa đúng (chiếm tỷ lệ trên 50%). Chỉ một số ít em trong lớp biết đọc
diễn cảm một văn bản.
Nguyên nhân:
5
- Do ảnh hưởng của ngôn ngữ địa phương phát âm chưa chuẩn. Ông bà,
bố mẹ và người lớn nói thế nào thì các em bắt chước như thế.
Do bố mẹ ở địa phương khác chuyển đến hay đến xây dựng gia đình nói
và phát âm chưa đúng.
Ví dụ: Bố mẹ phát âm sai: n/l lẫn lộn thì con cái cũng không phân biệt
được khi phát âm n/l.
- Do những nguyên nhân từ phía thầy cô trong việc chuẩn bị và phương
pháp rèn các em đọc.
- Do nhiều nguyên nhân chủ quan từ chính bản thân các em trong việc học
tập đọc.
Vậy từ những nguyên nhân trên tôi xin mạnh dạn xây dựng một số giải
pháp dưới đây.
4. Các biện pháp thực hiện
Để khắc phục những hạn chế, phát huy những ưu điểm hiện có ở thực tế,
tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp hướng dẫn học sinh rèn kĩ năng đọc để
nâng cao hiệu quả giờ Tập đọc ở lớp 5 nói riêng và ở Tiểu học nói chung. Đó là:
Biện pháp 1: Công việc chuẩn bị của giáo viên và học sinh.
Biện pháp 2: Thực hiện mục đích, yêu cầu rèn đọc, luyện tập cụ thể trong
Tập đọc.
5. Giải quyết từng biện pháp cụ thể:
5.1. Công việc chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
a, Đối với giáo viên:
- Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải
đọc hay (đọc diễn cảm). Để đạt được yêu cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện
bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho phép giáo viên dạy Tập đọc mà lại
đọc chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo viên phải đọc bài nhiều lần, đọc thể
hiện được cảm xúc của tác giả khi viết bài văn đó. Dành quỹ thời gian cho việc
soạn bài và thiết kế các hoạt động cụ thể của cô trò ở từng đoạn của bài. Cô phải
chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối tượng học sinh đọc kém.
Giáo viên phải nên sửa, rèn dứt điểm cho học sinh phát âm sai ở từng cặp phụ
âm mà em đó hay phát âm sai hoặc đọc chưa đúng.
- Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy để lựa chọn nội dung,
phương pháp, hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của lớp mình.
- Sưu tầm đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy để
học sinh hứng thú học tập tiếp thu bài sâu hơn.