ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ
TRƯỜNG TIỂU HỌC VĨNH QUỲNH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG
VIẾT VĂN MIÊU TẢ CHO HỌC SINH LỚP 5
Lĩnh vực/ Môn: Tiếng Việt
Cấp học : Tiểu học
Tên tác giả : Nguyễn Thanh Hảo
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh
Chức vụ : Giáo viên
NĂM HỌC: 2021– 2022
MỤC LỤC
Nội dung Trang
PHẦN I. MỞ ĐẦU 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 2
5. Các phương pháp nghiên cứu 2
6. Thời gian nghiên cứu 2
PHẦN II. NỘI DUNG 3
1. Cơ sở lí luận 3
1.1. Mục tiêu của phân môn Tập làm văn nói chung và văn miêu tả
nói riêng
3
1.2. Nghiên cứu chương trình của phân môn Tập làm văn lớp 5
trong sách giáo khoa
1.3. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh cuối cấp Tiểu học
3
4
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng vấn đề
4
4
2.2. Nguyên nhân của thực trạng 6
3. Các biện pháp đã tiến hành 7
3.1. Biện pháp 1: Điều tra, phân loại đối tượng học sinh 7
3.2. Biện pháp 2: Giúp học sinh hiểu rõ khái niệm và đặc điểm của
văn miêu tả
7
3.3. Biện pháp 3: Làm giàu vốn từ cho học sinh
3.4. Biện pháp 4:Trau dồi kĩ năng nói và kĩ năng viết cho học sinh
3.5. Biện pháp 5:Rèn kĩ năng sắp xếp ý, dựng đoạn văn
3.6. Biện pháp 6:Xây dựng phong trào đọc sách tích cực nhằm nâng
cao kĩ năng viết văn cho học sinh
3.7. Biện pháp 7: Tạo hứng thú học tập cho học sinh từ việc chấm
và chữa bài
8
9
10
12
13
4. Kết quả SKKN 15
PHẦN III. KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ 16
1. Kết luận 16
2. Khuyến nghị 17
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Từ ngàn đời nay, tinh thần hiếu học đã trở thành một truyền thống tốt đẹp
của dân tộc Việt Nam ta.Cho đến tận ngày nay, truyền thống ấy vẫn ngày càng
được phát triển và nhân rộng. Việc học tập để lĩnh hội tri thức mới giúp cho thế
2
3
hệ trẻ tiếp thu được những tinh hoa văn hóa, khoa học kĩ thuật của nhân loại,
vững vàng hội nhập quốc tế là vấn đề cấp bách đang được toàn đảng, toàn dân
quan tâm hàng đầu. Để đáp ứng được vấn đề này, hệ thống giáo dục là yếu tố cốt
lõi. Trong hệ thống giáo dục thì giáo dục bậc Tiểu học là rất quan trọng. Trong
chương trình Tiểu học, cùng với môn Toán, môn Tiếng Việt có nhiệm vụ hình
thành và phát triển cho học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt để học tập và
giao tiếp. Thông qua việc dạy học Tiếng Việt góp phần rèn luyện tư duy, cung
cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về
văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài. Đồng thời, môn Tiếng Việt còn
góp phần bồi dưỡng cho các em tình yêu cái đẹp, yêu quê hương, đất nước, hình
thành và phát triển nhân cách tốt đẹp của con người trong thế kỷ mới.
Môn Tiếng Việt trong chương trình Tiểu học gồm nhiều phân môn khác
nhau như Tập đọc, Luyện từ và câu, Kể chuyện, Tập viết, Chính tả, Tập làm
văn. Mỗi phân môn đều có những đặc trưng riêng song khó hơn cả đối với người
dạy cũng như người học chính là phân môn Tập làm văn.
Tập làm văn là phân môn rất quan trọng trong chương trình Tiểu học. Nó
không chỉ giúp cho học sinh hình thành các kĩ năng nghe , nói, đọc, viết mà còn
rèn cho học sinh khả năng giao tiếp, quan sát, phân tích tổng hợp và đặc biệt còn
hình thành cho học sinh những phẩm chất tốt đẹp của con người mới hiện đại và
năng động. Dạy Tập làm văn là dạy học sinh cách nhìn nhận cuộc sống xung
quanh trong thực tế vốn có của nó với cảm xúc thực của các em. Đồng thời cũng
dạy các em cách ghi lại sự nhìn nhận ấy qua các văn bản, còn gọi là đoạn văn,
bài văn một cách chính xác về đối tượng, về ngữ pháp Tiếng Việt.
Tập làm văn lớp 5 gồm nhiều nội dung, một trong những nội dung chính
của chương trình Tập làm văn 5 là văn miêu tả.Nó có hệ thống xây dựng lí
thuyết riêng cho từng thể loại như: tả người, tả cảnh, tả đồ vật, tả cây cối, tả con
vật... và ở từng thể loại đòi hỏi giáo viên phải có những cách rèn khác nhau để
học sinh đạt được những kĩ năng cần thiết. Một bài văn miêu tả hay phải làm
cho người đọc thấy được hiện ra trước mắt mình con người, cảnh vật, con vật,...
cụ thể, sống động như nó vẫn tồn tại trong thực tế cuộc sống. Như vậy, có thể
xem văn miêu tả là một bức tranh về sự vật và ngôn từ. Qua đó bồi dưỡng cho
các em tình yêu quê hương, đất nước, vốn sống, vốn ngôn ngữ, khả năng giao
tiếp. Để viết được bài văn hay, các em cần rèn luyện năng lực quan sát, năng lực
thu thập thông tin, năng lực tưởng tượng, năng lực phân tích tổng hợp và các
khả năng biểu đạt, bố cục, tạo phong cách. Bởi vậy làm thế nào để cho học sinh
viết văn hay và có hiệu quả là cả một vấn đề rất khó khăn, cần phải suy nghĩ và
dày công nghiên cứu của những người làm công tác giáo dục.
Mục đích, tầm quan trọng của việc dạy và học Tập làm văn là như vậy,
nhưng thực tế hiện nay, rất hiếm gặp những “mầm non” văn học, hiếm gặp
những bài văn hay in đậm dấu ấn học trò Tiểu học. Phần lớn bài văn của các em
mang phong cách “đơn giản, sơ sài”. Khá hơn chút nữa là sự đủ ý nhưng khô
khan, “na ná” giống văn mẫu (văn của cô, của bạn hoặc trong tài liệu tham
khảo). Mặt khác, nhiều học sinh còn e dè, không thích học Tập làm văn, cảm
giác viết được bài văn thật khó khăn.
Vậy nên vấn đề đặt ra là làm thế nào để học sinh viết được những bài văn
hay, súc tích, sinh động, phát huy được vốn sống, vốn hiểu biết của các em. Có
lẽ đây là vấn đề mà nhiều giáo viên trăn trở, muốn tìm những giải pháp thích
hợp tháo gỡ được tình trạng trên.Xuất phát từ lý do đó, với tinh thần ham học
hỏi, tôi xin mạnh dạn nghiên cứu, đúc kết kinh nghiệm và quyết địnhchọn đề tài:
“Một số biện pháp rèn kĩ năng viết văn miêu tảcho học sinh lớp 5”.
2. Mục đích nghiên cứu
-Tìm hiểu những thuận lợi,khó khăn trong quá trình dạy và học phân môn
Tập làm văn nói chung và dạng văn miêu tả nói riêngcủa giáo viên và học sinh.
Từ đó, đưa ra một số biện pháp để phát huy các ưu điểm và khắc phục những
hạn chế khi dạy và học văn miêu tả.
-Giúp học sinh có hứng thú với phân môn Tập làm văn, yêu thích viết văn.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
-Đối tượng:Học sinh lớp 5.
-Phạm vi nghiên cứu:Dạng bài văn miêu tả, phân môn Tập làm văn lớp 5.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
-Nội dung chương trình môn Tập làm văn lớp 5.
-Biện pháp rèn kĩ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 5.
5. Phương pháp nghiên cứu
-Phương pháp phân tích tài liệu.
-Phương pháp khảo sát.
-Phương pháp thống kê, phân tích đánh giá.
-Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
-Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
6. Thời gian nghiên cứu
- Năm học 2021 – 2022, từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 3 năm 2022.
PHẦN II. NỘI DUNG
1.Cơ sở lí luận
1.1. Mu$c tiêu cu%a phân môn Tâ$p la*m văn no+i chung va* văn miêu ta% no+i riêng
4
5
Tập làm văn là một phân môn mang tính tổng hợp và sáng tạo cao. Tổng
hợp các kiến thức, kĩ năng từ các phân môn Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả,
Luyện từ và câu,... để viết một bài Tập làm văn.
Theo quan điểm tích hợp, các phân môn được tập hợp lại xung quanh trục
chủ điểm và các bài đọc. Nhiệm vụ cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng gắn
bó chặt chẽ với nhau. Như vậy, muốn dạy – học có hiệu quả Tập làm văn miêu
tả, nhất thiết người giáo viên phải dạy tốt Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện
từ và câu. Vì trong các bài đọc, trong câu chuyện, trong các bài tập luyện từ và
câu thường xuất hiện các đoạn văn, khổ thơ có nội dung miêu tả rất rõ về cảnh
vật, thiên nhiên, con người,...
Bài Tập làm văn nếu không sáng tạo sẽ trở thành một bài văn khô cứng,
góp nhặt của người khác, nội dung bài văn sẽ không hồn nhiên, trong sáng, mới
mẻ như tâm hồn của các tác giả nhỏ tuổi.
Chất lượng Tập làm văn là chất lượng của cảm thụ văn học, của các kĩ
năng nghe, nói, đọc, viết tiếng mẹ đẻ. Cho nên, thầy và trò phải soạn giảng và
học tập tích cực, nghiêm túc, hiệu quả mới mong nâng cao một cách bền vững
chất lượng môn Tiếng Việt ở lớp cuối cấp Tiểu học.
1.2. Nghiên cứu chương trình của phân môn Tập làm văn lớp 5 trong sách
giáo khoa
Chương trình sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5 đã chỉ rõ mục đích của việc
dạy Tập làm văn là:
- Trang bị kiến thức và rèn luyện kỹ năng làm Tập làm văn cho học sinh.
- Mở rộng vốn sống, rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc, thẩm
mỹ, hình thành nhân cách cho học sinh.
Hệ thống bài học, bài tập trong sách giáo khoa có sự thay đổi, đảm bảo
cung cấp đầy đủ kiến thức và rèn luyện kỹ năng làm văn cho học sinh theo đúng
mục đích đề ra.Chương trình chủ trương dạy cho học sinh kết hợp luyện tập thực
hành về văn kể chuyện, miêu tả vàđặc biệt chú trọng dạy đoạn văn và dạy kĩ về
đoạn. Rèn kỹ năng viết văn miêu tả được coi là nhiệm vụ trọng tâm trong
chương trình Tập làm văn lớp 5.
Chương trình văn miêu tả lớp 5 được tổ chức theo một trình tự gồm nhiều
bước, mỗi bước đều có yêu cầu cụ thể về việc vận dụng những kiến thức đã biết
được để hình thành phát triển một loại kĩ năng bộ phận, làm tiền đề cho bước
phát triển tiếp theo.
1.3. Đă$c điểm tâm sinh lí của học sinh cuối cấp Tiểu học
Học sinh Tiểu học luôn có nhu cầu được trao đổi, giao lưu, trò chuyện,
chia sẻ với bạn bè những thu nhận mới lạ của mình. Vì vậy, các em rất thích tả