PH N I: PH N M ĐUẦ Ầ Ở Ầ
I.1. LÝ DO CH N Đ TÀIỌ Ề
Dân t c nào cũng v y, tr c khi văn h c vi t ra đi đã có m t b ph nộ ậ ướ ọ ế ờ ộ ộ ậ
văn h c c a qu n chúng nhân dân đc sáng tác t p th , l u truy n b ngọ ủ ầ ượ ậ ể ư ề ằ
mi ng và g n bó v i sinh ho t xã h i: đó là văn h c dân gian. Là sáng tác c aệ ắ ớ ạ ộ ọ ủ
qu n chúng, văn h c dân gian mang t t ng tình c m ti n b , lành m nh,ầ ọ ư ưở ả ế ộ ạ
v i l i văn ti ng nói cách phô di n c a nhân dân và r t tiêu bi u cho h n dânớ ờ ế ễ ủ ấ ể ồ
t c.ộ
Văn h c dân gian Vi t Nam cũng n m trong quy lu t y nó có nh ngọ ệ ằ ậ ấ ữ
đc đi m và u đi m y và đng th i nó có thêm nh ng đc đi m u đi mặ ể ư ể ấ ồ ờ ữ ặ ể ư ể
khác n a. V y thì c n nhìn nh n đánh giá văn h c dân gian Vi t Nam th nàoữ ậ ầ ậ ọ ệ ế
cho đúng đn khoa h c, khách quan.ắ ọ
Chúng ta đt văn h c dân gian trong n n văn h c dân t c đ nhìn nh nặ ọ ề ọ ộ ể ậ
đúng vai trò và nh ng nh h ng qua l i c a nó đi v i n n văn h c dân t c.ữ ả ưở ạ ủ ố ớ ề ọ ộ
n c ta văn h c dân gian có v trí và vai trò r t quan tr ng - vai trò làm nênỞ ướ ọ ị ấ ọ
cho văn h c dân t c, nó là ng n ngu n, là c s k t tinh c a văn h c dân t c.ọ ộ ọ ồ ơ ở ế ủ ọ ộ
T đó mà có nh h ng sâu r ng và tác đng tích c c đn n n văn h c dânừ ả ưở ộ ộ ự ế ề ọ
t c.ộ
Tuy nhiên trong quá trình d y văn h c dân gian trong các tr ng THCSạ ọ ườ
đôi lúc còn xem nh th m chí đ cao vi c phân tích các tác ph m văn h c vi tẹ ậ ề ệ ẩ ọ ế
h n.ơ
I.2. M C ĐÍCH NGHIÊN C UỤ Ứ
Là b ph n làm n n cho văn h c dân t c, văn h c dân gian gi m t v tríộ ậ ề ọ ộ ọ ữ ộ ị
quan tr ng trong ch ng trình văn h c THCS. Nó có u th và s c m nhọ ươ ọ ở ư ế ứ ạ
riêng trong vi c b i d ng v đp dân gian và b i đp tâm h n cho th hệ ồ ưỡ ẻ ẹ ồ ắ ồ ế ệ
tr c a đt n c. Phát huy đc s c m nh đó trong gi ng d y và h c t p vănẻ ủ ấ ướ ượ ứ ạ ả ạ ọ ậ
Hà Th Thanh Mai – Tr ng THCS M o Khê IIị ườ ạ
1
h c dân gian nhà tr ng là mong mu n c a các giáo viên đng trên b cọ ở ườ ố ủ ứ ụ
gi ng. Nh ng t mong mu n đn hi n th c còn là m t kho ng cách l n choả ư ừ ố ế ệ ự ộ ả ớ
nên tôi mu n m nh d n đ c p đn v n đ này.ố ạ ạ ề ậ ế ấ ề
I.3. TH I GIAN, ĐA ĐI MỜ Ị Ể
Trong năm h c 2007 - 2008 tôi đc phân công gi ng d y 3 l p Văn 6:ọ ượ ả ạ ớ
6A2, 6A3, 6A6 và trong kho ng th i gian m t năm h c y tôi đã chú ý, tìmả ờ ộ ọ ấ
hi u và nghiên c u v v n đ d y văn h c dân gian l p 6 THCS.ể ứ ề ấ ề ạ ọ ở ớ
I.4. ĐÓNG GÓP M I V M T LÝ LU N VÀ TH C TI NỚ Ề Ặ Ậ Ự Ễ
V m t lý lu nề ặ ậ
Văn h c dân gian có giá tr to l n và vai trò quan tr ng trong n n văn h cọ ị ớ ọ ề ọ
dân t c. Nó có tác d ng giáo d ng và giáo d c t t đi v i th h tr trongộ ụ ưỡ ụ ố ố ớ ế ệ ẻ
nhà tr ng. Ph n văn h c dân gian l p 6 đc c u trúc theo đn v th lo iườ ầ ọ ở ớ ượ ấ ơ ị ể ạ
b i vì chúng ta đu bi t văn h c dân gian không ph i là cái gì đn nh t, nóở ề ế ọ ả ơ ấ
t n t i d i d ng tác ph m thu c m t th lo i xác đnh. Khái ni m v “thồ ạ ứơ ạ ẩ ộ ộ ể ạ ị ệ ề ể
lo i” tr thành khái ni m c b n trong văn h c dân gian.ạ ở ệ ơ ả ọ
V m t th c ti nề ặ ự ễ
Chúng ta đang s ng thiên niên k th ba. M i ng i đu bi t toàn c uố ở ỉ ứ ọ ườ ề ế ầ
hóa và qu c t hoá đang là xu th n i b t c a th i đi. Trong xu th h i nh pố ế ế ổ ậ ủ ờ ạ ế ộ ậ
y các qu c gia dân t c c n ph i gi gìn đc b n s c dân t c c a mình.ấ ố ộ ầ ả ữ ượ ả ắ ộ ủ
Văn h c dân gian s góp ph n tích c c vào vi c b i đp tâm h n dân t c choọ ẽ ầ ự ệ ồ ắ ồ ộ
th h tr khi h còn ng i trên gh nhà tr ng và s bi n thành nh ng hànhế ệ ẻ ọ ồ ế ườ ẽ ế ữ
trang tinh th n theo h đi su t cu c đi trên nh ng n o đng xây d ng đtầ ọ ố ộ ờ ữ ẻ ườ ự ấ
n c.ướ
PH N II: PH N N I DUNGẦ Ầ Ộ
II.1. CH NG 1 : T NG QUANƯƠ Ổ
Hà Th Thanh Mai – Tr ng THCS M o Khê IIị ườ ạ
2
Gi ng nh m t cu n sách bách khoa, m t khi tri th c t ng h p, văn h cố ư ộ ố ộ ứ ổ ợ ọ
dân gian đem l i nh ng hi u bi t c c k phong phú và đa d ng v cu c s ngạ ữ ể ế ự ỳ ạ ề ộ ố
nhân dân qua các th i đi. Ví d nh phong t c t p quán, tín ng ng, quan hờ ạ ụ ư ụ ậ ưỡ ệ
h hàng, làng n c, truy n th ng dân t c... nh ng hi u bi t y không d gìọ ướ ề ố ộ ữ ể ế ấ ễ
mà l p tr ngày nay - nh t là thành th - có đc n u không tìm đn văn h cớ ẻ ấ ở ị ượ ế ế ọ
dân gian c a ông cha. T nh ng hi u bi t y mà có “trí khôn dân gian” vàủ ừ ữ ể ế ấ
cũng t đó mà văn h c dân gian có tác d ng sâu s c đi v i th h tr trongừ ọ ụ ắ ố ớ ế ệ ẻ
nhà tr ng. Tác d ng y có nhi u m t nh ng ch y u và c t lõi nh t là “B iườ ụ ấ ề ặ ư ủ ế ố ấ ồ
đp tâm h n cho th h tr ” đó chính là lòng t hào dân t c, bi u t ng đpắ ồ ế ệ ẻ ự ộ ể ượ ẹ
v nhân, trí, dũng; v cái đp (th m m ) c a ngh thu t.ề ề ẹ ẩ ỹ ủ ệ ậ
Nói tóm l i vi c b i đp tâm h n cho th h tr l i càng c n thi tạ ệ ồ ắ ồ ế ệ ẻ ạ ầ ế
trong xu th h i nh p th gi i hi n nay, nh l i căn d n c a đng chí Đế ộ ậ ế ớ ệ ư ờ ặ ủ ồ ỗ
M i, nguyên T ng bí th Ban ch p hành Trung ng Đng: “M t dân t cườ ổ ư ấ ươ ả ộ ộ
trên con đng phát tri n ph i luôn g n v i c i ngu n, v i truy n th ng vàườ ể ả ắ ớ ộ ồ ớ ề ố
b n s c c a mình”.ảắủ
II.2. CH NG 2 : N I DUNG V N Đ NGHIÊN C UƯƠ Ộ Ấ Ề Ứ
II.2.1. B i đp tâm h n dân t c tr c h t là b i đp lòng t hào dânồ ắ ồ ộ ướ ế ồ ắ ự
t cộ
II.2.1.1. Truy n thuy tề ế
Truy n thuy t bao gi cũng ph i có lõi s th t l ch s đi u này đã làmề ế ờ ả ự ậ ị ử ề
nên đc đi m n i b t c a nó. Đc đi m này t o nên ch c năng “làm s ” c aặ ể ổ ậ ủ ặ ể ạ ứ ử ủ
truy n thuy t là: và bi u th thái đ và cách đánh giá riêng c a nhân dân điề ế ể ị ộ ủ ố
v i m t s s ki n và nhân v t l ch s . Âm đi u ch đo c a nó là ng i ca.ớ ộ ố ự ệ ậ ị ử ệ ủ ạ ủ ợ
Truy n “Con R ng cháu Tiên” đã đi vào lòng ng i và bi n thành s cệ ồ ườ ế ứ
m nh tâm linh k di u. Trong quá trình d y văn b n này ta có th đt câu h i:ạ ỳ ệ ạ ả ể ặ ỏ
Hà Th Thanh Mai – Tr ng THCS M o Khê IIị ườ ạ
3
? Ngu n g c và hình dáng c a hai v th n đc gi i thi u nh th nào?ồ ố ủ ị ầ ượ ớ ệ ư ế
Em có suy nghĩ gì v ngu n g c đó?ề ồ ố
- H c sinh s phát hi n và đa ra nh n xét v ngu n g c cao quý, đpọ ẽ ệ ư ậ ề ồ ố ẹ
đ.ẽ
Khi nói v cu c hôn nhân c a L c Long Quân và Âu C có th h i:ề ộ ủ ạ ơ ể ỏ
? C m nh n c a em v cu c hôn nhân?ả ậ ủ ề ộ
? Ý nghĩa c a cu c hôn nhân đó?ủ ộ
? Truy n gi i thích đi u gì?ệ ả ề
- Ai cũng tin nh th đu hãnh di n mình là Con R ng cháu Tiên - m tư ế ề ệ ồ ộ
ngu n g c th t cao sang đp đ. Ng i Vi t Nam có thêm s c m nh m iồ ố ậ ẹ ẽ ườ ệ ứ ạ ớ
th ng yêu, đùm b c, chia ng t s bùi.ươ ọ ọ ẻ
- T hào v ngu n g c đp đ bao nhiêu l i c n h ng cho h c sinh tự ề ồ ố ẹ ẽ ạ ầ ướ ọ ự
hào v s c m nh qu t c ng c a dân t c b y nhiêu: công cu c chinh ph c tề ứ ạ ậ ườ ủ ộ ấ ộ ụ ự
nhiên và ch ng gi c ngo i xâm.ố ặ ạ
Truy n “S n Tinh, Thu Tinh” là c m chi n th ng thiên nhiênệ ơ ỷ ướ ơ ế ắ
c a ng i x a. M đu truy n đã đt ra m t tình hu ng: m t cô công chúaủ ườ ư ở ầ ệ ặ ộ ố ộ
nh ng l i có t i 2 chàng trai ngang tài ngang s c đn xin làm phò mã và tháchư ạ ớ ứ ế
c i là gi i pháp duy nh t. Mâu thu n cao h n khi S n Tinh r c M N ngướ ả ấ ẫ ơ ơ ướ ị ươ
v núi Thu Tinh làm m a làm gió bão l t đánh S n Tinh c p M N ng.ề ỷ ư ụ ơ ướ ị ươ
Câu chuy n “kén r - c p dâu” ch là cái áo khoác hoang đng bênệ ể ướ ỉ ườ
ngoài đ n ch a bên trong m t n i dung hi n th c sâu s c và c m đpể ẩ ứ ộ ộ ệ ự ắ ướ ơ ẹ
c a ng i x a.ủ ườ ư
Trong quá trình d y đ làm n i b t đc n i dung hi n th c đó ta cóạ ể ổ ậ ượ ộ ệ ự
th đa câu h i:ể ư ỏ
Hà Th Thanh Mai – Tr ng THCS M o Khê IIị ườ ạ
4
? Truy n thuy t “S n Tinh - Thu Tinh” g n v i th i đi nào trong l chề ế ơ ỷ ắ ớ ờ ạ ị
s Vi t Nam?ử ệ
? K l i di n bi n cu c giao tranh m t cách di n c m nh t?ể ạ ễ ế ộ ộ ễ ả ấ
Nh v y b c tranh hoành tráng, k vĩ c a cu c giao tranh đc hi n raư ậ ứ ỳ ủ ộ ượ ệ
qua l i k và tranh minh ho .ờ ể ạ
? Truy n “S n Tinh - Thu Tinh” gi i thích đi u gì?ệ ơ ỷ ả ề
- H c sinh s tr l i v cách gi i thích hi n t ng thiên nhiên c aọ ẽ ả ờ ề ả ệ ượ ủ
ng i x a đng th i m ra cho ta th y m t t duy m c m c, h n nhiên,ườ ư ồ ờ ở ấ ộ ư ộ ạ ồ
nguyên s ; m t cách gi i thích mang đm tính th n tho i đó ta th y c t lõiơ ộ ả ậ ầ ạ ấ ố
bên trong đó chính là c m c a ng i x a mu n chinh ph c t nhiên. Vàướ ơ ủ ườ ư ố ụ ự
h n tai ho “Thu t c” đã tr thành n i ám nh kh ng khi p nên c m c aẳ ạ ỷ ặ ở ỗ ả ủ ế ướ ơ ủ
h m i táo b o và bay b ng đn th “N c dâng đn đâu, núi cao đn đy”ọ ớ ạ ổ ế ế ướ ế ế ấ
đng th i cũng nói lên ý chí quy t tâm chi n th ng lũ l t c a nhân dân ta.ồ ờ ế ế ắ ụ ủ
Đó còn là nh ng trang s chói ng i c a ng i anh hùng đt Lam S nữ ử ờ ủ ườ ấ ơ
đu i gi c Minh. S c m nh chính nghĩa đc th hi n thanh g m:ổ ặ ứ ạ ượ ể ệ ở ươ
? L i g m ba l n vào l i ch ng t đi u gi?ưỡ ươ ầ ướ ứ ỏ ề
? Hình nh l i g m sáng r c lên mang ý nghĩa gì?ả ưỡ ươ ự
? L i g m d i n c, chu i g m trên r ng tra v i nhau v a nhưỡ ươ ướ ướ ỗ ươ ừ ớ ừ ư
in mang ý nghĩa gì?
H c sinh s có r t nhi u ý ki n :ọ ẽ ấ ề ế
- Th n linh giúp đ.ầ ỡ
- Ý nguy n đánh gi c đng lòng.ệ ặ ồ
T hào v dân t c mình đc kh ng đnh trong c t lõi b i đó là truy nự ề ộ ượ ẳ ị ố ở ề
th ng nhân, trí, dũng.ố
Hà Th Thanh Mai – Tr ng THCS M o Khê IIị ườ ạ
5
