MỤC LỤC
Trang
I. MỞ ĐẦU………………………………………………………
1
1. Lý do chọn đề tài ………………………………………….....
1
2. Tính cấp thiết của vấn đề……………………………………..
1
II. NỘI DUNG …………………………………………………..
2
1. Thực trạng vấn đề ……………………………………………
2
2. Mô tả, phân tích các giải pháp áp dụng sáng kiến……………
4
2.1. Mô tả quy trình/quá trình thực hiện ………………...........
4
2.2. Tính mới của đề tài……………………………………….
12
2.3. Tính thực tiễn của sáng kiến.................................................
12
2.4. Tính hiệu quả của sáng kiến………………………………
12
III. KẾT LUẬN
13
1. Kết luận………………………………………………………
13
2. Các đề xuất và kiến nghị……………………………………..
14
Tài liệu tham khảo……………………………………………...
15
I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tin học là một bộ môn khoa học mới, đòi hỏi người học phải có kiến thức cơ
bản về các bộ môn khoa học khác như: Toán, Vật lý, Hoá học, Tiếng anh….Tin
học sử dụng kiến thức của các bộ môn khoa học đó làm công cụ để nghiên cứu.
Muốn giải quyết được các bài tập Tin học không chỉ cần có những kiến thức về
các môn học đó mà còn phải có kiến thức cơ bản về Tin học.
Ngôn ngữ lập trình Pascal là nội dung mới lạ đối với đa số học sinh lớp 8,
nội dung này có nhiều khái niệm, thuật ngữ, cấu trúc câu lệnh mà học sinh mới
được tiếp xúc lần đầu. Chính vì vậy mà học sinh dễ mắc li sai khi lập trình.
Nguyên nhân dẫn đến những li sai là rất nhiều, nhưng có thể kể tới một số
nguyên nhân chính sau đây: Thời gian dành cho bộ môn Tin học ít; t có động
cơ trong học tập môn Tin học; Ngôn ngữ lập trnh có nhiều khái niệm, c pháp
yêu cầu phải nhớ; Thời gian thực hành còn hạn chế;
Và qua thực tế giảng dạy ở trường THCS Khe Sanh, tôi nhận thấy khi học đến
chương trnh Tin học lớp 8 đa số học sinh đều nhận xét bộ môn này khó học.
Các học sinh thường gặp khá nhiều li khi viết một chương trnh bng ngôn
ngữ lập trình Pascal;
Các em khó khăn trong việc tổ chức dữ liệu và viết chương trnh
Các em chưa nắm vững về c pháp của ngôn ngữ lập trnh Pascal.
Các em thường gặp khó khăn khi xác định bài toán, khó liên hệ phương pháp
giải một bài toán trong Toán học với thuật giải trong Tin học
Tuy nhiên cũng có một lượng không nhỏ học sinh rất yêu thích môn Tin học
và thích tìm hiểu một số bài toán, dạng toán ngoài phạm vi sách giáo khoa.
Nhưng có những chương trnh các em viết nhiều li không hiểu tại sao và không
sửa được khiến cho việc học môn Tin học càng trở nên nhàm chán hơn. Đã từng
có rất nhiều học sinh lúc bắt tay vào viết chương trnh với niềm đam mê hào
hứng bao nhiêu thì càng tỏ ra nản hơn bấy nhiêu khi chương trnh viết ra gặp
quá nhiều li. Chính vì vậy mà với tư cách một giáo viên Tin học tôi phải có
nhiệm vụ hướng dẫn các em, gip khơi lại niềm đam mê với Tin học
2. Tính cấp thiết của vấn đề
Với thời đại thông tin bùng nổ ngày nay, việc lập được các chương trnh chạy
trên máy tính, các thiết bị điện tử thông minh, tạo ra các trò chơi học vui - vui
học là điều rất cần thiết. Cũng trên cơ sở này để các lứa học sinh tiếp theo khi
được học tập với chương trnh giáo dục phổ thông 2018 tôi sẽ áp dụng cho các
em trong chủ đề F “Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính”. Và để làm
được việc đó cần có một quá trình nghiên cứu, học tập về ngôn ngữ lập trình lâu
dài, qua đó người lập trình có thể chọn một ngôn ngữ lập trình thích hợp để viết
chương trnh. H trợ các em tốt hơn khi tiếp tục học lên cấp trung học phổ thông
với nội dung chủ đề về lập trình.
Từ thực tế trên, trong quá trình dạy học tôi luôn băn khoăn trăn trở làm thế
nào để giúp các em có thể khắc phục những li cơ bản khi viết chương trnh
bng ngôn ngữ lập trình Pascal. Đề xuất các giải pháp phát hiện và sửa li, một
số li học sinh thường gặp và hướng giải quyết để giúp học sinh có thêm kinh
2
nghiệm để tránh các li thường gặp trong quá trình viết chương trnh Pascal.
Đồng thời còn giúp học sinh thêm yêu thích môn Tin học và phát triển các năng
lực chung cũng như năng lực riêng biệt của môn học. Từ đó phát huy được khả
năng chủ động, sáng tạo ở học sinh
Chính vì vậy tôi đã suy nghĩ cách làm thế nào để có “Biện pháp khắc phục
một số lỗi thường gặp khi viết chương trình bằng ngôn ngữ lập trình
PASCAL”
II. NỘI DUNG
1. Thực trạng của vấn đề
Thực tế qua những năm trực tiếp giảng dạy bộ môn cũng như trao đổi với
đồng nghiệp tôi nhận thấy: hầu như học sinh đều rất yêu thích và hứng thú với
môn Tin học. Tuy nhiên, chất lượng bộ môn qua các năm học chưa cao, đặc biệt
là với học sinh lớp 8. Và trong thời gian áp dụng chương trnh giáo dục phổ thồn
mới 2018, các em học sinh lớp 6, 7 cũng còn rất bỡ ngỡ, khó khăn khi làm quen
với ngôn ngữ lập trình thông qua nội dung học tập của chủ đề F.
Đồng thời, nội dung ngôn ngữ lập trnh cũng là nội dung chính cho việc lựa
chọn và tham gia thi học sinh giỏi các cấp. Nhưng qua thực tế lựa chọn đội
tuyển, bước đầu các em làm quen và được bồi dưỡng thì bản thân các em còn
thấy nhàm chán, khó khăn cũng như muốn bỏ cuộc. Nên với biện pháp tôi đưa ra
cũng là cơ sở để thu ht các em tham gia đội tuyển nhiều hơn.
Xuất phát từ những thực tế và kinh nghiệm trong giảng dạy tôi nhận thấy kết
quả học tập chỉ đạt được tối đa khi học sinh thực sự có hứng thú học môn học
này, chủ động tham gia vào các hoạt động tự lực giải quyết các nhiệm vụ học
tập theo yêu cầu của giáo viên cũng như tự bản thân mình tạo ra các sản phẩm
học tập. Cho nên khi tổ chức dạy học tôi nhận thấy giáo viên cũng như học sinh
gặp những thuận lợi và khó khăn sau:
1.1. Thuận lợi
- Được sự quan tâm của BGH nhà trường trong công tác tổ chức dạy học bộ
môn Tin học.
- Giáo viên giảng dạy được đào tạo theo đng chuyên ngành và được bồi
dưỡng chuyên đề hàng năm
- Giáo viên tích cực, hoạt bát, thích ứng nhanh với các kế hoạch mới, cập nhật
công nghệ thông tin tốt
- Phần lớn các em học sinh đã phần nào có thức tự học.
1.2. Khó khăn
- Bộ môn Tin học lớp 8 là môn được học sinh đánh giá là khó, rất khó so với
lực học của đa số bộ phận các em học sinh.
- Các học sinh thường gặp khá nhiều li khi viết một chương trnh trong ngôn
ngữ lập trình Pascal. Có những li mà học sinh mắc phải rất nhiều lần song các
em lại không biết sửa như thế nào.
Và trong quá trình giảng dạy chương trnh lớp 8 tôi thấy nhiều học sinh mắc
phải những sai lầm giống nhau. Dẫn đến nhiều em khó khăn trong việc tổ chức
dữ liệu và viết chương trnh. Hậu quả là, có không ít học sinh còn tìm cách học
3
thuộc lòng các chương trnh mẫu của giáo viên và trong sách mà chưa có khả
năng tự mình viết được chương trnh hoàn chỉnh cho máy tính giải bài toán.
Nguyên nhân chính dẫn đến điều đó chủ yếu là do các em chưa nắm vững về c
pháp của ngôn ngữ lập trnh Pascal. Và đặc biệt kể cả khi các em sử dụng sẵn
chương trnh mẫu để viết vẫn mắc phải một số li cơ bản. Cụ thể, để tìm hiểu
thực trạng của học sinh trong việc phát hiện và sửa các li khi viết chương trnh,
tôi đã tiến hành thống kê trong các tiết bài tập và thực hành các li mà học sinh
thường mắc phải bao gồm các li như sau:
MỘT SỐ LỖI THƯỜNG GẶP
(Li biên dịch)
MÃ
LỖI
THÔNG BÁO LỖI
Ý NGHĨA
3
Unknown identifier
Tên gọi chưa được mô tả
4
Duplicate indentifier
Khai báo lặp một tên gọi
5
Syntax error
Li cú pháp
36
Begin expected
Thiếu BEGIN
37
End expected
Thiếu END
42
Error in expression
Li trong biểu thức
50
DO expected
Thiếu DO
54
OF expected
Thiếu OF
57
THEN expected
Thiếu THEN
85
“;” expected
Thiếu dấu “;”
86
“:” expected
Thiếu dấu “:”
87
“,” expected
Thiếu dấu “,”
88
“(” expected
Thiếu dấu “(”
89
“)” expected
Thiếu dấu “)”
90
“=” expected
Thiếu dấu “=”
91
“:=” expected
Thiếu dấu “:=”
92
“[” or “(.” expected
Thiếu dấu “[” hoặc “(.”
93
“]” or “.)” expected
Thiếu dấu “]” hoặc “.)”
94
“.” expected
Thiếu dấu “.”
95
“..” expected
Thiếu dấu “..”
…
…
…
(Li sinh ra trong quá trình chạy chương trnh Runtime Error)
MÃ
LỖI
THÔNG BÁO LỖI
Ý NGHĨA
2
File not found
Không tìm thấy tệp
3
Path not found
Không tìm thấy đường dẫn
100
Disk read error
Li khi đọc đĩa
101
Disk write error
Li khi ghi đĩa
103
File not open
Tệp chưa được mở
…
…
…
4
Qua khảo sát chất lượng đầu năm học (bài thực hành đầu tiên), tôi thấy giờ
thực hành học sinh rất ngại thực hành trên máy vì các em mới làm quen với một
vài khái niệm cơ bản để viết chương trnh. Mặc dù các em được sử dụng chương
trnh trong sách giáo khoa để thực hiện nhập vào máy tính song đa số các em
vẫn chưa thực sự nhập đng các câu lệnh. Đặc biệt là các từ khóa, dấu “;”, cặp
dấu ‘ ’ .... Nguyên nhân một phần là do các em chưa thực sự hiểu rõ bản chất
của việc thực hiện các câu lệnh, chưa nắm rõ cú pháp câu lệnh... Vì thế, kết quả
khảo sát đầu năm học thấp.
Kết quả khảo sát đầu năm học 2021-2022 (phần thực hành)
T
T
Lớp
Sĩ
số
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
1
8B
38
7
18,4
10
26,4
14
36,8
7
18,4
0
0
2
8C
34
5
14,7
10
29,4
12
35,3
7
20,6
0
0
3
8D
34
6
17,6
9
26,5
13
38,3
6
17,6
0
0
Tổng cộng
106
18
17,0
29
27,4
39
36,8
20
18,8
0
0
Qua những thuận lợi và khó khăn cũng như kết quả khảo sát trên, việc cần
thiết là giáo viên phải có phương pháp giáo dục và biện pháp phù hợp, có sự đầu
tư, sáng tạo, chủ động hơn trong quá trnh dạy học, nhm giúp học sinh khắc
phục tối đa các li các em thường hay mắc phải từ đó phát huy hết khả năng của
mình. Thông qua các hoạt động giáo dục, giáo viên và học sinh sẽ có sự giao lưu
thoải mái, thân thiện để làm việc có hứng thú, hiệu quả hơn.
2. Mô tả, phân tích các giải pháp áp dụng sáng kiến
2.1. Mô tả quy trình/quá trình thực hiện
Khảo sát mức độ hứng thú, tự giác của học sinh khi làm quen với phần lập
trình
Học tập, tham khảo phương pháp của các đồng nghiệp.
Khảo sát năng lực của học sinh các lớp khi tiếp cận với nội dung chương trnh
Tin học lớp 8
Tổng hợp kết quả khảo sát, thực nghiệm từ các bạn học sinh ở trường Trung
học cơ sở Khe Sanh ( 210 học sinh trong trường)
Tham khảo các tài liệu có liên quan.
Đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi áp dụng sáng kiến.
2.1.1.Các vấn đề liên quan đến “lỗi” và “sửa lỗi” trong Pascal
“Lỗi là gì ?”
Chúng ta cần hiểu “li” ở đây là những vấn đề bất thường xảy ra trong quá
trình thực hiện chương trnh Pascal khiến cho kết quả nhận được không như
mong muốn của người lập trình.
“Có những loại lỗi nào ?”
Có rất nhiều li mà người lập trình có thể mắc phải khi viết và thực hiện
chương trnh Pascal. Nhưng thường được phân thành hai loại li sau: Lỗi cú
pháp và lỗi về ngữ nghĩa. Đối với những li về cú pháp thì khi dịch chương
trnh, chương trnh dịch Pascal sẽ báo li. Và vấn đề của người lập trình ở đây là
làm sao dựa vào chỉ dẫn của máy để sửa li. Còn đối với những li về ngữ nghĩa,