Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Phương pháp dạy học, khai thác chất nhạc trong thơ cho học sinh Trung học cơ sở

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

Ơ Ọ Ấ Ạ

Ọ Ơ Ở KHAI THÁC CH T NH C TRONG TH CHO H C SINH TRUNG H C C S

Ọ Ề

Ở Ầ . I. M Đ U I.1. LÝ DO CH N Đ TÀI.

ị ồ ơ

ơ ồ ạ ề ủ ỉ

ộ ặ ư ở ủ ạ ơ ả ủ Th ca là cây đàn muôn đi u c a tâm h n, là nh p th c a trái tim. Nói nh ơ ơ ộ

ả ắ ễ ườ ớ ộ

ạ ệ ơ ầ ơ i, nhanh chóng kh c sâu trong trí nh đ c gi ủ

ơ ị ủ ư ắ nhà th Sóng H ng: “ Th không ch là th mà còn là nh c, là hoa, ch m kh c ở ữ theo m t cách riêng”. Đó là m t trong nh ng đ c tr ng c b n c a th ca. S dĩ ộ có m t th ca d đi vào lòng ng ọ ph n đóng góp quan tr ng c a nh c đi u. ế Chính vì v y n u khi phân tích giá tr c a th ca mà vô tình quên đi y u t

ở ạ ế ậ ậ

ố ả ấ ệ ử ắ

ữ ủ ị ấ ệ ớ mu n g i g m t ổ ớ ạ ườ th i ng ng.

ế ố ằ ạ nh c đi u thì th t là thi u sót. B i vì đ ng sau cái nh c đi u rung lên ngân nga ườ ọ ng y là nh ng thông đi p mà tác gi khác th i đ c. ơ Và nh v y đôi cánh c a th ca m i có d p c t lên bay b ng l I.2. M C ĐÍCH NGHIÊN C U.

ộ ả

Ứ ơ ự ự

ị ẽ ạ ượ ở ấ ề ệ ườ ư ậ Ụ M t văn b n th th c s có giá tr s t o đ ngh

c b i r t nhi u y u t ệ ạ ọ

ộ ế ố ơ ậ ạ ồ ệ vô cùng quan tr ng: đó là nh c đi u. N u không có ễ i đ c d

ữ

ươ ặ ệ ớ ng trình ng văn THCS nói chung và ch t là l p 6 và l p 9, các bài th đ

ọ ự ẩ ạ c ch n l a kĩ càng, không nh ng có gi

ắ

ẩ ế ố ế thu t trong đó có m t y u t ườ ọ ể ệ nh c đi u thì bài th không có đi m sáng, không có linh h n và ng dàng lãng quên. ữ ươ Trong ch ng trình ng văn 6, 7, ả ơ ượ ư 8, 9 nói riêng, đ c bi c đ a vào gi ng d y cho ữ ề ọ ả ị ữ tr h c sinh đ u là nh ng tác ph m đ ạ ừ ư ưở ộ t n i dung t . Bên c nh ng sâu s c mà còn l p lánh m t v đ p c a ngôn t ườ ọ ạ ữ i đ c. đó có nh ng nh c ph m đ l ng sâu s c trong lòng ng

ớ ượ ấ ể ạ ấ ượ i n t ỏ ụ

ươ

ế ồ ễ ữ

ữ ư ẹ ễ ớ ộ ẻ ẹ ủ ắ ả Ví d : “ Mùa xuân nho nh ” – Thanh H i. ng. “ Vi ng lăng Bác” – Vi n Ph “ Đ ng chí” – Chính H u. “ Khúc hát ru nh ng em bé l n trên l ng m ” – Nguy n Khoa

Đi m.ề

ớ ạ ệ ở ườ tr

ạ ấ ọ ươ ng pháp d y h c môn ng văn ố ộ

ư ề ặ ữ ả ở ướ tr

ừ ằ

ữ ữ ấ ở

ơ ứ ậ ệ ắ ỉ

ể ạ ắ ạ ố ọ ộ ự ổ ng THCS th c Vi c đ i m i ph ữ i toàn b các văn b n đang chìm trong câu ch : ch t là giúp các em làm s ng l ặ ữ c m t ho c ch a h có mà giúp các em hình dung ra nh ng cái không có ộ ả . M t trong nh ng thao tác khai thác văn b n các nhà th đã mã hoá b ng ngôn t ấ ữ ữ là đánh th c d y ch t nh c đ cho nh ng con ch khô khan y tr thành nh ng ố ắ ướ ứ b c tranh hi n ra tr c m t b n đ c không ch có màu s c rõ nét hình kh i s c ả ạ c nh mà còn có c âm thanh s ng đ ng.

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ạ ệ ướ ẫ Tóm l i, vi c h

ọ ẩ ụ ấ ơ

ữ ầ

ọ Ờ

Ứ

Ị

ệ ng d n, rèn luy n cho h c sinh có thói quen và kĩ năng ạ khai thác, phân tích tính ch t nh c trong tác ph m th ca là m c đích vô cùng ạ ườ ế ủ i giáo viên d y ng văn. quan tr ng và c n thi t c a ng Ể I.3.TH I GIAN Đ A ĐI M NGHIÊN C U Đ TÀI. (cid:0) ờ ọ

Ề Th i gian: Năm h c 2007 – 2008.

4, 8C3, 9D1, 9D2 tr

ị ớ ạ ể ườ ng THCS M o Khê 2

ả

Ễ

Ậ

ạ ẽ ề ề Ớ Ề Đ tài thành công s đem l

ồ ẩ ấ

ạ ỗ ơ ậ ọ ậ (cid:0) Đ a đi m: T i các l p 6A ạ Đông Tri u – Qu ng Ninh. Ự I.4. ĐÓNG GÓP M I V LÝ LU N TH C TI N. ọ i cho h c sinh thói quen và kĩ năng khai thác, ứ ơ phân tích tính ch t nh c trong tác ph m th ca. Đánh th c, kh i d y ngu n xúc ẩ ả c m ti m n trong m i em v các tác ph m đó và lòng say mê h c t p b môn.

ề ộ ệ

ẩ ả ễ ơ ng đó là không th

ạ ứ ữ ủ ữ ậ ạ ấ ả

ườ ọ

Ổ

ươ ệ ớ ổ ng trình đ i m i ph ng pháp d y h c

ề ẩ ề ự ườ ạ ặ i d y kinh nghi m th c M t khác đ tài thành công còn đóng góp cho ng ể ườ ề ệ ti n v vi c gi ng d y các tác ph m th ca trong nhà tr quên thao tác đánh th c d y ch t nh c trong nh ng câu ch c a văn b n trong i h c. lòng ng Ộ II. N I DUNG. ƯƠ II.1.CH NG I: T NG QUÁT. ươ ự Th c hi n ch ữ ọ ở ườ tr ạ

ạ ượ ấ ị ủ ệ ệ ả ọ ng c a h c sinh và đã đ t d

ẩ ọ ơ

ệ ậ

ữ ộ ươ ị ắ ồ ệ ộ ệ ả

ạ ng THCS ư ộ nói chung, môn ng văn nói riêng đã phát huy tính ch đ ng sáng t o, óc liên ữ ưở c nh ng hi u qu nh t đ nh. Vi c phân tích t ự ế ợ ẩ ộ m t tác ph m văn h c nói chung và tác ph m th ca nói riêng đã có s k t h p ạ khá linh ho t, hài hoà gi a n i dung và các bi n pháp ngh thu t, không còn tình ậ ẩ ạ ng b c t r i thành hai m nh: N i dung và ngh thu t tr ng tác ph m văn ch n a.ữ

ơ ạ ệ ệ

ệ ế ứ ầ ư ặ ướ ớ

ộ Phát hi n và phân tích tính nh c trong th ca là vi c làm h t s c c n thi ư ậ ơ ả

ư ậ ư ạ ệ ở ấ ả t

ạ ự ẫ ọ

ả ư ỗ ệ ậ ơ

ế t. ả ể ạ ng, đúng đ c tr ng th lo i Có nh v y vi c phân tích văn b n m i đi đúng h ệ ơ ủ c a th . Trong m t văn b n th ca thì câu nào, đoan nào cũng có nh c đi u. t c các câu Nh ng nh v y không có nghĩa là phân tích tràn lan nh c đi u ỗ ạ ữ ọ ướ ng d n h c sinh l a ch n nh ng ch nào các đo n. Mà giáo viên ph i l u ý h ườ ạ ệ ể là “đi m sáng ngh thu t” ch nào mà th ca “rung lên nh c đi u khác th ng” ể đ phân tích.

ạ ề ề ả

ấ ướ ế ẫ ạ t sáng t o khi h

ớ ự ả m i nh ng không ph i giáo viên nào cũng bi th c hi n thao tác này.

ữ ế ả ơ ấ V n đ phân tích tính nh c trong th ca không ph i là v n đ hoàn toàn ư ng d n các em ệ Là ng

ạ i tr c ti p gi ng d y môn ng văn ể ọ ườ ự ề ở ướ tr ọ ở ề ấ ứ ế ớ ng THCS, tôi luôn trăn tr v v n đ : “Làm th nào đ h c sinh say mê h c văn, h ng thú v i các tác

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ư ươ ự ự ề ỗ ng và th c s có d âm v nó sau m i gi

ệ ượ ả ạ ậ h c”. Qua tìm tòi, v n c trình bày kinh

ọ ơ ở ấ ạ ọ

ơ ng pháp khai thác ch t nh c trong th ca cho h c sinh trung h c c s ”. ƯƠ

Ộ

Ứ

Ề

ờ ọ ẩ ph m văn ch ả ự ụ d ng và th c nghi m trong qu trình gi ng d y tôi xin phép đ nghi m:ệ ươ “ Ph II.2. CH

Ấ NG II: N I DUNG V N Đ NGHIÊN C U.

Ứ NG PHÁP NGHIÊN C U: ươ ng pháp kh o sát:

ả ệ

ủ ọ ắ Đi u tra tr c nghi m. Kh o sát qua bài làm c a h c sinh.

ƯƠ II.2.1. PH 2.1.1. Ph ề ả ờ

ả 2.1.2. Th i gian kh o sát:

ầ

ọ Đ u năm h c 2007 – 2008. ả ả ế 2.1.3. K t qu kh o sát:

ắ ế

ệ

ạ

ệ

ạ

L pớ

Sĩ số

Nh c đ n nh c đi u

Phân tích nh c đi u

ắ ế Không nh c đ n ệ

42 45

ạ nh c đi u 36 35

4 6 2 4 9D2 9D1

2.1.4. NhËn xÐt ®¸nh gi¸:

Qua kh¶o s¸t bµi lµm cña häc sinh t«i thÊy trong c¸c bµi ph©n tÝch t¸c phÈm th¬ cña häc sinh yÕu tè nh¹c gÇn v¾ng bãng. Dêng nh kh¸i niÖm vÒ nh¹c ®iÖu kh«ng cßn trong nhãm c¸c yÕu tè nghÖ thuËt n÷a. NhiÒu khi chÊm bµi cña häc sinh, gi¸o viªn thÊy tiÕc, thÊy h½ng hôt khi c¸c em “hån nhiªn” bá qua yÕu tè nh¹c ®iÖu, mét trong nh÷ng u thÕ ®Æc biÖt cña th¬ ca.

§i s©u t×m hiÓu nguyªn nh©n t«i thÊy së dÜ cã t×nh

trªn lµ v×:

- Thãi quen ®äc, khai th¸c néi dung vµ nghÖ thuËt

cña v¨n b¶n kh«ng ¨n khíp, cha nhuÇn nhuyÔn.

- Thêi gian dµnh cho viÖc c¶m thô v¨n b¶n cßn Ýt, häc sinh cha thÊy ®îc mèi quan hÖ hÕt søc tù nhiªn, hîp lý gi÷a nghÖ thuËt vµ néi dung, cha thÊy ®îc nguyªn lý “ néi dung qui ®Þnh h×nh thøc, cßn h×nh thøc biÓu hiÖn néi dung”.

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

Ệ

ắ ế ệ ả

ả ạ ố ả ế ế

ả ạ - Gi¸o viªn d¹y còng cha thùc sù chó ý ®óng møc ®Õn yÕu tè nµy, thêng lµ nh¾c ®Õn nh¹c ®iÖu chung cña toµn v¨n b¶n tríc khi ph©n tÝch hoÆc khi tæng kÕt, cßn trong khi ph©n tÝch th× l¹i “bá quªn” hoÆc cã chó ý ®Õn nhng còng chØ rõng ë møc ®é “kÓ” ra chø cha chó ý ph©n tÝch ®Ó häc sinh thÊy râ rµng lµ: Nh¹c ®iÖu nµy gîi nªn néi dung ý nghÜa nµy lµ hoµn toµn hîp lý. Ự II.2.2. CÁC BI N PHÁP TH C HI N: ạ ủ 2.2.1. Vai trò c a nh c đi u trong th ca. ộ ắ ạ Nói đ n h i ho là ph i nói đ n màu s c và hình kh i, nói đ n điêu kh c ệ ơ ế ườ là ph i nói đ n đ ng nét tinh x o…Nói đ n th ca là ph i nói đ n nh c đi u, ơ vì nh c đi u t o nên v đ p hoàn h o cho th .

ế ạ ế ế ệ ạ ệ ạ Nh c đi u trong th ca tr

ẻ ẹ ơ ệ ấ

ư ườ ọ ườ ọ ộ ự

ỳ ấ

ậ ở ữ ể

ng không th nào quên. Đôi khi ta t ả ạ ơ ộ

ộ ủ ả ậ ạ

ể ệ ệ ả ọ ộ

ệ ế ạ ả ạ ộ ơ

ư ậ ọ

ạ ữ ữ ệ n i thì nh c đi u trong th ca l ế ỉ ể ạ ộ ỏ ế ữ ơ

ướ ệ ị ả ế ầ ổ ệ ướ t, c h t t o ra giai đi u tr m b ng, tha thi ế ứ ự i đ c h t s c t nhiên và đem ngân vang… chính giai đi u y đi vào lòng ng ệ ứ ẩ ạ ả i đ c. Nh có m t s hô ng di u k , giác quan l i c m xúc th m mĩ cho ng ậ ứ ườ ế ủ i ti p nh n âm thanh và ngay l p t c nh ng âm thanh y ngâm sâu c a con ng ự ọ ồ ộ ấ ượ vào tâm h n h , nó tr thành m t n t ư ắ ơ mình ngân nga m t câu th , m t đo n th mà lòng d t dào c m xúc, mà nh b t ặ g p hình nh c a chính mình trong đó. Không nh ng v y, nh c đi u còn góp ứ ạ ầ , ph c t p ph n quan tr ng trong vi c th hi n n i dung: Nh ng c m xúc tinh t ệ ả ổ ủ i đ m nhi m mà n i dung ch nghĩa không t ể ộ ế ứ ự ấ nh v y , ta không th hình tr ng trách y m t cách h t s c t nhiên tinh t ỏ ứ ệ ổ ế ượ i n i dung ch nghĩa c ng c i c b h t giai đi u th , ch đ l dung n i n u l ơ ấ ử ỏ thì th h i còn m y ai dám yêu th . ơ ấ 2.2.2. Rèn h c sinh khai thác ch t nh c trong th : * B

ườ ự ệ ạ ọ ơ ọ c 1: Đ c đúng nh p đi u bài th . ố ớ ọ Đ i v i h c sinh vi c này th c ra không ph i là d . Thông th

ả ễ ọ ấ ạ ọ

ả ướ ạ ậ ẫ ọ ng gì. Do v y giáo viên ph i h

ừ

ng các em ề ắ ỉ ọ ch đ c rõ ràng, li n m ch, đôi khi có h c sinh đ c r t nhanh nên không l ng ộ ấ ượ ọ ọ i m t n t đ ng l ng d n h c sinh cách đ c ớ ừ cho phù h p v i t ng bài, t ng đo n. ế ể ọ ợ ướ ạ ị ả ọ

ơ ấ ạ ơ

ả ộ ạ ọ

ệ ơ ề ọ ọ ộ

ượ ầ ả ộ ệ ị Tr c h t đ đ c đúng nh p đi u, giáo viên ph i cho h c sinh xác đ nh ượ ộ ạ ữ ạ c n i dung bao trùm và c m xúc ch đ o trong bài th , đo n th y. Vì nh c đ ủ ơ ệ ể đi u th là nh c đi u rung đ ng c a trái tim. Sau đó cho h c sinh tìm hi u cách ị ờ ả ư ị ắ nh p ng t nh p, gi ng th (giáo viên ph i l u ý cho h c sinh m t đi u là bao gi ắ ể ệ ơ ấ ệ c cách ng t đi u th y cũng góp ph n th hi n n i dung văn b n). Tìm đ

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ễ ả ẫ ọ ọ ọ ị ơ ọ ễ ả ng d n h c sinh đ c di n c m (đ c di n c m

ể

ướ nh p, gi ng th xong giáo viên h ơ cũng là m t khâu đ phân tích th ). ọ ầ ả ạ ủ ư

ườ ơ ộ có nh c đi u đ c đáo khác th ng:

ướ ặ

ủ ể ả ộ ụ Ví d 1: Đ c đo n th sau đây trong văn b n “M a” c a Tr n Đăng Khoa ạ ệ M aư M aư ư Ù ù nh xay lúa ộ ộ L p b p… R iơ R i…ơ ấ ờ Đ t tr i ắ Mù tr ng n M a chéo m t sân. Tr

ọ ượ ạ ả ạ ơ ẽ ắ ị ơ c tiên giáo viên ph i cho h c sinh tìm hi u n i dung c a đo n th này âm thanh ộ c ngay là đo n th này miêu t

ư ư ướ ắ là gì? ch c ch n các em s xác đ nh đ ủ c a tr n m a rào.

ủ ệ ắ ạ ọ ị ậ ơ Sau đó giáo viên cho h c sinh phát hi n cách ng t nh p c a đo n th ?

ọ

ị ị ồ ậ ừ

ơ Gi ng th ? ắ ụ ả ủ ượ ơ ầ ố ữ Ở ạ đo n th đ u:

ạ ắ

ắ

ng vàng.

ườ ư ệ ầ

ạ ị ề ộ ả c là đo n th miêu t

( Ng t nh p theo t ng dòng, nh p nhanh d n d p) Ví d 2: D y văn b n “L m” c a T H u. ắ Chú bé lo t cho t Cái s c xinh xinh Cái chân thoăn tho tắ ầ Cái đ u nghênh nghênh ộ ệ Ca lô đ i l ch M m huýt sáo vang Nh con chim chích Nh y trên đ ự ng t T ơ ộ ọ nh trên, vi c đ u tiên là cho h c sinh tìm hi u v n i dung bao ượ ả hình nh ế ẽ ễ ạ ố ể ơ chùm đo n th . Các em s d dàng xác đ nh đ ủ c a L m. M t chú bé liên l c trong kháng chi n ch ng Pháp.

ệ ắ ơ ị

ệ ọ ộ

ơ ơ ừ ẫ ồ ướ ọ ớ ớ ọ ọ ẫ ọ ồ ư ả ươ ạ ượ ệ ắ Sau đó cho h c sinh phát hi n cách ng t nh p 2/2, nh p th ng n. Phát hi n ị ọ i. đ c đúng nh p đi u, đúng ự ọ ng d n cho h c sinh th c

ị ươ ạ gi ng th : Đ c v i đo n nhanh, r n ràng, vui t gi ng th v a m i phát (Giáo viên đ c m u r i h hành đ c).ọ

ụ ơ Ví d 3: Phân tích 2 câu th .

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ễ ươ ng)

ơ ộ t tr i xanh là mãi mãi ở trong tim. ế ỗ ơ ướ ự ủ ớ c s ra đi

ị ầ ị ọ ế ắ ọ t, đ n câu sau gi ng th l ơ ạ ậ i b t

ế ấ ổ

ơ ư ế ầ ọ ọ ơ ị

ệ ể ệ ộ ệ ạ ướ ế ờ ẫ V n bi Mà sao nghe nhói ( Vi ng Lăng Bác – Vi n Ph N i dung hai câu th là n i đau đ n, xót xa c a nhà th tr ồ ủ mãi mãi c a Bác H . ắ ệ Nh p đi u th : Ng t nh p 2/2/3. ế ầ Gi ng th : Câu đ u tr m l ng, tha thi ẹ ứ lên nh ti ng th n th c, ti ng n c ngh n. ơ ọ Yêu c u h c sinh đ c hai câu th theo đúng nh p đi u, đúng gi ng th . ả ệ ị ủ c 2: Khai thác giá tr c a nh c đi u trong vi c th hi n n i dung, c m

* B xúc.

ệ ả ọ

ấ ủ ơ ể ẫ ị ủ ượ ầ ạ ọ ơ Đây là khâu c m thán quan tr ng nh t c a vi c phân tích th . Đ giúp h c ướ ể ng d n các em c giá tr c a nh c tình trong th giáo viên c n h

ữ ệ ậ ị sinh hi u đ theo các thao tác sau: ọ ọ ắ Đ c ch m, đ c đúng nh p đi u và l ng nghe nh ng âm thanh vang lên t ừ

câu ch .ữ

ữ ư ộ

ẫ ề ượ

ợ ườ ng h p nh c đi u không “l Nh ng có nh ng tr ở ớ i, nghi n ng m, trăn tr ơ ủ ễ ạ m i phát hi n ra đ ng h p hai câu th trong bài “Vi ng lăng Bác” c a Vi n Ph

ượ ọ ị ệ ệ ế ỏ ề đo n th trong bài “L m” h i v nh p đi u, h c sinh có th tr

ệ ế ơ ư ả

ả ọ thiên” mà ph i đ c đi, ở ấ ạ ọ ạ c ch t nh c quí giá bên đ c l ươ ườ ợ ng là trong. Tr ể ả ụ Ở ạ ộ m t ví d . ơ ờ l i nhanh c m xúc nh ng trong hai câu th trong bài “Vi ng lăng Bác” thì không th .ể

ưở ọ ọ

ượ ng t ưở ủ ưở ng, t ượ ng t

ố ợ ế ắ ả ậ ng: sau khi đ c ch m và l ng nghe, h c sinh ph i ự ể ng c a mình đ phân tích. Nghĩa là các em t ấ ư ế i: Âm thanh y nghe nó nh th nào? Gi ng âm thanh gì? ả ề ưở ng ngay đ n đi u gì? Và g i cho mình c m

ng, t Liên t ưở ộ huy đ ng óc liên t ả ờ tìm cho mình câu tr l ấ Và nghe âm thanh y, mình liên t giác gì?

ợ ữ ưở ưở

ạ ừ ng, t ọ ườ ọ

ạ ằ ư ố ễ Cu i cùng là di n đ t nh ng liên t ệ ợ c g i ra t ả

ng t

ọ ừ ạ ự ng đ di n đ t tác d ng cũng ph i tìm tòi dày công và trăn tr

ễ ề ả ữ ể ễ c đúng tên nó, di n đ t đ ư ả c đúng đi u mình nghĩ.

ố

ả ữ ng tu ng, nh ng c m giác ữ ể ấ ứ ượ i đ c nào nh c đi u b ng ngôn ng văn h c. Có th b t c ng đ ễ ả ữ ạ ượ ố c đúng nh ng có c m giác gi ng nhau, nh ng không ph i là ai cũng di n đ t đ ề ệ ạ ệ ầ ươ nh ph n phát hi n nh c đi u, đi u mình nghĩ, mình c m giác. Cũng t ở ụ ệ ự vi c l a ch n t ạ ượ ớ ọ ượ m i g i đ ơ ạ VD: Phân tích nh c trong th : ấ ướ Đ t n c/ b n ngàn năm ấ ả V t v / và gian lao

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ướ ấ ướ Đ t n ứ C / đi lên phía tr ư c/ nh vì sao c.

ả ỏ (Mùa xuân nho nh – Thanh H i)

ị ơ ầ

ầ ủ ấ ướ ươ ng c a đ t n

ọ ề ừ ế ệ

ố ả ạ

ỉ ữ ả ấ ướ ươ ẹ c t

ỳ ặ ầ ạ ườ ọ ướ ơ ứ ư câu th th t

ố ớ Nh p th ba câu đ u là 2/3, còn câu cu i là 1/4 . Hai câu đ u vang lên v i ử ắ ạ ị ạ ế ộ ầ ệ i l ch s đau th c. Ti ng m t nh c đi u tr m hùng khi nh c l ặ ằ ơ ư ế ơ 4.000 năm d ng d c. Đ n hai câu cu i, giai đi u th th nh ti ng v ng v t ắ ỏ ượ ắ ẻ ở ổ c i đ c c m nh n đ b ng tr lên thanh thoát, r n r i, kho kho n giúp ng ề ộ ứ ư ờ i đ p, ng i sáng, b n b v ng b c đi lên nh có m t s c hình nh đ t n ị ở ệ . t là cách ng t nh p m nh th n k . Đ c bi ứ c.

ị ứ i thách th c, m t s ộ ự

ẳ ừ ứ ị ề ứ ố ắ ướ C / đi lên phía tr ắ ớ ườ

ủ ỗ ạ

ư ộ ờ T “c ” vang lên v i cách ng t nh p 1/4 nh m t l ộ ệ ng kì c a dân t c ta. ớ ề ứ ố Nh c th cũng chính là nh c lòng, là n i đau đ n xót xa tr ấ ướ ự t, tr ạ ướ hào, kiêu hãnh v s c s ng b t di kh ng đ nh v s c s ng mãnh li ơ ề ng, là ni m vui s ng, t ả c c nh đau ấ ệ ủ t c a đ t

ươ th c.ướ n

ạ ạ ơ ệ ề ớ ọ ố ệ ớ ộ ậ ệ ữ Nh v y, v i h c sinh b c THCS thì bi ế ế t phát hi n đúng nh c đi u, b ệ ướ ư ậ c t phân tích m i quan h gi a nh c đi u v i n i dung th là đi u đáng

ộ ố ạ ệ ể ạ

ầ đ u bi m ng.ừ 2.2.3. Khai thác giá tr c a nh c đi u trong khi tìm hi u m t s đo n trong văn b n ‘l m” c a T H u.

ị ủ ề

ị ủ ủ ố ữ ể ạ ộ ả ả

ự ế ợ ủ ủ ể ỉ ề ậ ỳ ả ạ ệ ầ

ể ư ệ ướ ụ ủ ạ ẫ

ả ượ ư ế Nh trên đã nói, đ t o giá tr c a văn b n là có s k t h p c a nhi u y u ậ ế ố ư ố . Do v y, tìm hi u m t văn b n cũng nh ph i tìm hi u vai trò c a các y u t t ế ủ ậ ấ ngh thu t y. Nh ng trong ph m vi c a ph n trình bâ này, tôi ch đ c p đ n ọ ủ vai trò c a nh c đi u và h ng d n h c sinh phân tích tác d ng c a nó trong văn b n?ả

ể c khi vào tìm hi u văn b n, giáo viên cho các em tìm hi u v th th

Tr ị ướ ệ ắ ị ả ể ơ ườ ữ ề ể ơ ể ị ng ng t nh p đôi 2/2 và nh p

ệ ổ i, sôi n i.

ươ ượ ả và nh p đi u chung toàn bài (th th 4 ch ), th đi u chung là ng t nhanh, vui t * Đo n k , t

ắ ổ ặ ỡ ạ ể ả ề v hình nh L m trong bu i g p g : ắ

ắ

ồ ư ắ Chú bé lo t cho t Cái x c xinh xinh Cái chân thoăn tho tắ ầ Cái đ u nghênh nghênh ộ ệ Ca lô đ i l ch M m huýt sáo vang Nh con chim chích

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ạ

ấ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ả ườ Nh y trên đ ng vàng

ắ ị Ng t nh p 2/2

ắ ư ế ạ ượ

ớ ắ ơ c ng t nh p nh th nào. ạ ị ọ ắ

ư ế ạ ươ ộ ệ Gi ng đi u ng n, nhanh. Nghe vui t i, r n rã.

ơ ọ ọ ư ế

ơ ọ ị ướ

ưở ượ ắ ng t ươ i ượ c

ả ế t các câu th trong ? Em hãy cho bi ị đo n đ ? V i cách ng t nh p 2/2 đã t o cho ệ đo n th gi ng đi u nh th nào? Em ệ ấ nghe gi ng đi u y nh th nào? ắ ? Gi ng th ng n, nhanh, vui t ế ng đ khi n em hình dung t ữ nh ng gì?

ượ ẹ

ả ỉ ữ c chân Hình dung ra nh ng nh p b ẻ ế ng n, nhanh, ti ng huýt sáo trong tr o, ả ộ r n ràng và hình dung ra c hình nh ồ ỏ em L m bé nh , nhanh nh n h n ấ nhiên, nh nh nh r t đáng yêu.

ạ ả

ậ ấ ạ

ữ ườ ng gi ờ ị b

ắ ơ Câu th 4 ch thông th ơ ng t làm 2 dòng th .

i!… ắ

ọ ọ ố ẹ ắ ơ ọ Gi ng th ngh n ngào, ng t quãng.

ượ ơ ệ ư ế ạ ữ

ề ọ c đi u gì khi đ c

ạ ọ ề ự * Đo n nói v s rung c m: ủ ề ? Em nh n xét gì v cách c u t o c a câu th :ơ Ra thế L m ệ ư ế ạ ? Vi c ng t nh th t o ra gi ng đi u ơ nh th nào? có còn gi ng gi ng th đo n trên n a không? ượ ? Em hình dung đ ơ ấ đo n th y.

ấ ế ế

ị ơ ệ ơ ẫ ẹ ọ

ễ ả ệ ơ ậ ứ ư ậ hình ụ ư

ị ấ ạ ệ ả ơ

ơ ượ ẹ ẩ

ư ng kh n

ợ ớ ạ Hình dung tâm tr ng vô cùng đau đ n ư ộ bàng hoàng, gi ng th b t lên nh m t ổ ti ng n c, ti ng th n th c ngh n ngào. ơ V n nh p th 2/2 nh ng gi ng th ạ ồ nhanh, g p gáp d n d p. Chính nh c ấ ạ đi u đo n th đã làm nên c ch t t o hình cho th . Ta hình dung rõ nét hình ả nh em L m nhanh nh n, lúc n, lúc ữ ệ hi n băng băng gi a làn m a bom bão ạ ủ ẻ đ n c a k thù.

ẹ

ạ ? Nh p đi u đo n th khi di n t ượ ả nh L m trong lúc làm nhi m v nh ế th nào? ụ ặ ậ V t qua m t tr n ạ Đ n bay vèo vèo ẩ ư ề ượ Th đ th ể S chi hi m nghèo. ủ ề ự ạ * Đo n nói v s hy sinh cao đ p c a ượ L m. ? Đ c:ọ

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ặ ầ ọ ắ Gi ng tr m l ng man mác.

ắ ơ

ồ

ổ ơ

ượ ề ỗ ạ ọ c đi u gì qua gi ng

ế ủ

ẹ ấ ơ ọ

ọ ề ẫ ằ “Cháu n m trên lúa Tay n m ch t bông ữ Lúa th m mùi s a ữ ồ H n bay gi a đ ng”. ệ ? Âm đi u câu th kh này có gì khác ổ ơ ớ v i kh th trên? ả ? Em c m giác đ th .ơ ? Ngoài ra gi ng th êm nh y còn ợ g i cho em đi u gì.

ồ ươ ả ả ươ ng vô h n và N i đau xót, ti c th ọ ả lòng trân tr ng c a tác gi . ợ ọ ẹ ơ Gi ng th êm, nh , ng t ngào còn g i ượ lên hình nh em L m v n h n nhiên ữ ồ thanh th n gi a đ ng lúa quê h ng.

ơ ạ ượ ơ ấ

ỗ ủ ữ

ệ ố ữ Có th nói bài th “L m” c a T H u là m t bài th r t giàu nh c đi u, ệ b ng nh ng giai đi u ạ ầ i tr m ủ ộ ơ ượ ế ằ ễ ả tinh t c di n t ư ớ ơ i r n rã, ph i ph t, nh ng cũng có lúc l

ể ậ ả m i cung b c c m xúc c a nhà th đ ươ ộ ơ khác nhau. Nhà th có lúc vui t ắ l ng, xót xa. ấ ả ọ ụ T t c nh m n i b t hình nh đáng yêu, đáng trân tr ng trong c m ph c

ổ ậ ả ượ ủ ọ ả ơ ng, trân tr ng xót đau c a nhà th .

Ả NG III: K T QU NGHIÊN C U.

ẫ ờ ộ

ạ ơ ế ệ ấ ọ

ướ ề ọ ả ế ọ t h c văn b n và các ti ữ ỏ ế ẩ ệ ượ ướ ạ ậ

ơ ả ằ ươ ủ c a chú bé L m và tình c m yêu th Ứ ƯƠ Ế II.3.CH ệ ng d n h c sinh v cách phát hi n và phân Sau m t th i gian kiên trì h ế ậ t t p làm văn phân tích tích tính nh c trong th qua các ti ừ tác ph m th ca, đ n nay đã có nh ng d u hi u đáng m ng. H c sinh đã quen ớ ầ ệ v i vi c tìm nh c đi u khi đ c đ u đã ạ ế bi ệ t phân tích giá tr c a nh c đi u trong th .

ả

c h i đ n bi n pháp ngh thu t và b ệ ớ ề ậ ạ ệ ị ủ ọ ủ Qua kh o sát h c sinh v i đ t p làm văn sau: ơ ề Nêu suy nghĩ c a em v đo n th :

ư ườ

i già ế ụ ư ầ ử

i ha ha t áo

ườ ướ ư

ư ư ầ ừ ư Không có kính, vì không có b iụ ắ B i phun tóc tr ng nh ng ố Ch a c n r a phì phèo châm đi u thu c ặ ấ Nhìn nhau m t l m c ừ Không có kính, thì ờ ư ố M a tuôn, m a x i nh ngoài tr i ố ữ Ch a c n thay, lái trăm cây s n a M a ng ng, gió lùa khô mau thôi.

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ơ ề ể ạ ộ ế (Bài th v ti u đ i xe không kính – Ph m Ti n

Du t)ậ

ắ ế

ạ

L pớ

Sĩ Số

ệ Nh c đ n nh c đi u,

ạ ắ ế Không nh c đ n nh c đi uệ 5 7

không phân tích 3 5

Phân tích nh cạ đi uệ 37 30

9D1 9D2 45 42

ệ ệ ọ ọ ộ t các h c sinh h c khá văn có ti n b rõ r t, các em đã vi t đ

ế ự ả ụ ủ ữ ệ ạ

ặ ế ượ Đ c bi c ằ ạ nh ng đo n văn phân tích nh c đi u b ng s c m th riêng c a mình. Khi phân tích hai câu:

ờ ể ơ ơ

ờ cho phai?”

ơ ế ọ ế “Bên tr i góc b b v ộ ử T m son g t r a bao gi ế t: ờ ứ ở

ẹ ứ ủ ấ Có h c sinh đã vi ấ Hai ti ng “bao gi ” nh m t n t nh n khi n cho câu th rung lên n c n ậ

ừ ướ ơ ệ ị ấ ư ộ ố ổ ị ngh n ngào. Nh p th cũng chính là nh p đ p th n th c c a trái tim. ế ủ t c a các em và là b

ạ ấ ầ ủ c đ u c a ơ ng d n các em phân tích ch t nh c trong th .

ổ ạ ỏ

Ế ươ Đ i m i ph ụ ữ ạ

ủ ộ

ườ ọ ẩ

ng các ph n ng th m mĩ c a ng ế ả ứ ả ộ ủ ứ

ằ ạ ủ ọ ơ i đ c, kh i ng i ứ ở ọ ầ ệ ạ ơ

ủ ộ

Đây là d u hi u đáng m ng trong bài vi ẫ ệ ướ ự s thành công trong vi c h Ậ Ị Ế III. K T LU N VÀ KI N NGH : ộ ự ọ ớ ng pháp d y h c luôn là m t s thôi thúc, đòi h i chính đáng ụ ộ ủ c a ngành giáo d c nói chung và b môn ng văn nói riêng nh m đem l i m c ự đích chung là phát huy tính thích c c, ch đ ng sáng t o c a h c sinh, khai thác ữ ợ ở ọ ướ h nh ng rung đúng h ượ ưở ữ ộ ng và h nh ng t đ ng tinh t ng t ệ ưở liên t ng kì di u. Khai thác ch t nh c trong th góp ph n vào vi c phát huy cao ộ đ tính ch đ ng sáng t o c a h c sinh. ậ ạ ơ ộ

trên c n i dung, hình th c, đánh th c ấ ạ ủ ọ ể ọ ư

ứ ớ ứ

ơ ế ệ ứ ượ ự ở ọ ng d n đ n n i đ n ch n cũng say mê hào h ng và thích đ

ế ế ấ ị ố ể ế ẽ

ệ ạ ầ ọ

ệ ắ ầ ấ * Chính vì v y, tìm hi u khai thác ch t nh c trong th là m t yêu c u b t ự ế ơ ộ ố ớ đây là bu c đ i v i giáo viên và h c sinh khi phân tích th ca. Nh ng trên th c t ọ ệ ượ ệ c quan tâm đúng m c. Qua quá trình kiên trì rèn luy n h c vi c làm ch a đ ả ượ ấ sinh, tôi c m th y ngày càng h ng thú v i công vi c này. B i h c sinh đã đ c ẫ ướ c th c hành. h ằ Tôi tin r ng n u chúng ta đ tâm đ n và kiên trì nh t đ nh s thành công. Làm ủ ệ ả ề ượ đ c đi u này cũng là góp ph n trong vi c c i thi n tình tr ng chán h c văn c a ọ h c sinh hi n nay.

ọ

ườ

Tr

ọ ơ ở ng Trung h c c s

ạ

Giáo viên: Đào Ng c Lan M o Khê 2

ươ

ọ ơ ở

ạ ọ

ơ

ọ

ấ

ạ

Ph

ng pháp d y h c, khai thác ch t nh c trong th cho h c sinh Trung h c c s

ạ ố ắ ế

ự ế ờ ạ ể ộ ả ọ ấ ả Tôi mong các th y cô giáo tr c ti p gi ng d y c g ng quan tâm đ n ch t ọ d y h c văn b n giúp h c sinh phát huy trí

ượ ầ ơ ơ ữ ạ nh c trong th h n n a, đ m t gi ưở t ạ ủ ng sáng t o c a mình./. ng t

ạ

M o Khê, ngày 2 tháng 5 năm 2008 Ế

ƯỜ

Ế

I VI T SÁNG KI N

ọ Đào Ng c Lan

Ụ Ụ

ề Trang 1 1

ứ ụ

ờ 2

ậ

ươ ổ ng I: T ng quát

ươ ứ ề ộ 3

ấ ng II: N i dung v n đ nghiên c u. ứ ươ ng pháp nghiên c u:

ệ

ươ ứ ế IV. PH L C ở ầ I.1. M đ u ọ I.1. Lý do ch n đ tài I.2. M c đích nghiên c u 1 ứ ề ể ị I.3. Th i gian đ a đi m nghiên c u đ tài ự ễ ớ ề I.4. Đóng góp m i v lý lu n th c ti n 2 ộ II. N i dung II.1. Ch 2 II.2. Ch II.2.1. Ph 3 ệ II.2.2. Các bi n pháp th c hi n II.3. Ch ự ả ng III: K t qu nghiên c u 3 9