Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
PhÇn I
PhÇn më ®Çu
I.1. Lý do chọn đề tài:
Bộ môn toán trong nhà trường THCS đặc biệt là chương trình toán 9
có nhiệm vụ chuẩn bị cho học sinh những kiến thức , kĩ năng cơ bản
nhất, những phương pháp tư duy cần thiết để hoàn chỉnh bậc học.
Muốn đạt được điều đó đòi hỏi người học phải tích cực , sáng tạo bởi:
“Tích cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dậy năng lực tự học của
học sinh.Nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập sáng
tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ
năng vận dụng kiến thức vào hoạt động thực tiễn tác động đến tình
cảm, đem lại niềm tin hứng thú cho học sinh”. Để đạt được điều đó
đòi hỏi người giáo viên phải thể hiện rõ phương pháp dạy học mới.
Phương pháp của người thầy rất quan trọng, có tác dụng kích thích sự
hứng thú học tập toán, khơi dạy và phát huy năng lực hoạt động nhận
thức độc lập, năng lực tự học của học sinh.
Năm học 2009-2010 là năm học với chủ đề: Tiếp tục nâng cao
chất lượng dạy học, mỗi giáo viên thực hiện một đổi mới trong
phương pháp dạy học theo hướng xây dựng môi trường sư phạm
thân thiện , bồi dưỡng tình cảm , hứng thú, tinh thần chủ động,
thái độ tích cực trong học tập của học sinh, coi trọng thực hành,
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
rèn luyên năng lực tự học, tự nghiên cứu của học sinh. Tăng
1
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
cường ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp
dạy học. xuất phát từ yêu cầu đó mà vấn đề sử dụng công nghệ
thông tin hỗ trợ vào đổi mới phương pháp dạy học được các cấp
lãnh đạo và nhiều giáo viên quan tâm.
Hiểu được điều này, bằng những kinh nghiệm dạy và học Toán, tôi
mạnh dạn đưa ra sáng kiến : “Ứng dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy bộ mônToán lớp 9 -THCS” với hy vọng sẽ giúp người dạy
và người học tháo gỡ được một số những tồn tại và vướng mắc trong
quá trình thực hiện.
I.2 Môc ®Ých nghiªn cøu:
Mục đích của ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học nhằm:
Nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú cho học sinh trong quá
trình dạy học nhờ kết hợp được nhiều thông tin đồng thời như kênh
hình, kênh chữ và âm thanh trong quá trình dạy học.
Đưa lên màn hình nội dung phù hợp, đúng lúc, khả năng chuyển đổi
hình ảnh nhanh chóng, sinh động.
Nâng cao được tính chủ động và sáng tạo của học sinh do tạo được sự
tuơng tác giữa học sinh và thông tin qua máy vi tính , học sinh có thể
tự tìm hiểu được thông tin xử lí thông tin để tìm hiểu và lĩnh hội kiến
thức cũng như sáng tạo trong quá trình học tập.
Nâng cao được hiệu quả của quá trình dạy học nhờ tiết kiệm được thời
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
gian thuyết trình, viết và vẽ các nội dung dạy học lên bảng nhờ thế mà
2
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
thời gian luyện tập, vận dụng kiến thức được nâng lên, kiến thức khắc
sâu hơn.
I.3 Thời gian, địa điểm:
+ Thời gian thực hiện: Trong suốt năm học 2009 - 2010
Địa điểm: Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh - Mạo Khê - Đông
Triều - Quảng Ninh
Đối tượng nghiên cứu: Các em học sinh lớp 9A - trường THCS
Nguyễn Đức Cảnh
I.4 Đóng góp về lí luận và thực tiễn:
Bản chất của ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là sử dụng
những đặc tính ưu việt như:khả năng thu thập, lưu trữ, xử lí, mô phỏng
và trình diễn một lượng thông tin lớn bằng nhiều dạng: đồ thị ,vănbản,
âm thanh , hình ảnh một cách chính xác, hiệu quả.
Giáo án điện tử chỉ là phương tiện hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy
học cho nên không nhất thiết bài học nào chúng ta cũng thực hiện
soạn giảng bằng giáo án điện tử.
Nhiều bài cần kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin với phương
pháp giảng dạy truyền thống tức là kết hợp ghi bảng với công nghệ
phần mềm trong dạy học. Tuỳ theo kiến thức của từng phần, từng bài
mà lựa chọn phần mềm sao cho thích hợp, đủ và đúng lúcphù hợp với
nội dung kiến thức của bài . Điều quan trọng cơ bản là phải biết ứng
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
dụng công nghệ thông tin đưa kiến thức thực tế vào bài giảng.
3
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Do đặc thù bộ môn toán thường được coi là bộ môn khô khan nên
một số em ít có hứng thú say mê học tập.Tuy nhiên thông qua việc
ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn toán,thông qua
phần mềm Geometter Sketchpad 4.06, Violet, Microsoft Powrpoint
2003 có thể tạo ra các hiệu ứng như hình ảnh , hình chuyển động
nhằm kích thích sự tò mò của học sinh từ đó học sinh sẽ hứng thú
hơn với môn học.
* C¬ së thùc tiÔn: Trong thực tế giảng dạy và học Toán ở trường
THCS hiện nay, tôi thấy : Đổi mới phương pháp dạy học là nội dung
quan trọng được quan tâm chỉ đạo thường xuyên , được giáo viên
hăng hái tham gia. Công nghệ thông tin phát triển , giáo viên có điều
kiện tự học tập để tiếp cận với những phương pháp dạy học mới và
kinh nghiệm giảng dạy của các giáo viên ở các vùng miền khác trong
nước và trên thế giới.Tuy nhiên việc sử dụng công nghệ thông tin vào
hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học các môn nói chung và môn toán
nói riêng còn gặp nhiều khó khăn vì hiện nay ứng dụng công nghệ
thông tin vào môn toán cũng mới đang ở bước khởi đầu do vây hầu
hết giáo viên mới chỉ vận dụng Microsoft Powerpoint vào việc thiết kế
và trình diễn các bài giảng điện tử là chủ yếu, việc ứng dụng còn ở
nhiều mức độ khác nhau: Từ việc vận dụng vào dạy học tương tác
giữa giáo viên và học sinh khi chưa quen với lối học chủ động ,tích
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
cực với thông tin trên máy vào trình diễn các bài dạy của giáo viên …
4
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
PhÇn II
PHÇN NéI DUNG
II.1 Chương 1: Tổng quan
Khi dạy học toán, một trong những công việc quan trọng nhất là
phương pháp giảng dạy của giáo viên giúp các em ph¸t triÓn n¨ng lùc
t duy thông qua các ho¹t ®éng tÝch cùc trong giê häc . §Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy,
phương pháp giảng dạy của gi¸o viªn đóng vai trò quan trọng trong
thành công của bài dạy cũng như kết quả vận dụng kiến thức đã học
vào giải bài tập của học sinh.
Hiện nay thế giới công nghệ thông tin phát triển mạnh. Tại Việt Nam
nền công nghệ thông tin đưa vào các ngành trong toàn xã hội.Vì vậy
giáo dục phải là đơn vị tiên phong đi đầu trong công tác giáodụccông
nghệ thông tin ,đào tạo ra con người đáp ứng năng lực sử dụng công
nghệ thông tin cho xã hội. Vì vậy ứng dụng công nghệ thông tin trong
dạy học là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết phải có.
Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là sử dụng những đặc tính
ưu việt như: khả năng thu thập, lưu trữ, xử lí, mô phỏng và trình diễn
một lượng thông tin lớn bằng nhiều dạng: đồ thị ,văn bản, âm thanh ,
hình ảnh một cách chính xác, hiệu quả nhằm hỗ trợ cho các phương
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
pháp dạy học truyền thống.Chính vì vậy mà ứng dụng công nghệ
5
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
thông tin vào dạy học nói chung và bộ môn toán nói riêng là cần thiết
và không thể thiếu.
Trong đề tài này, tôi đi từ nghiên cứu lý luận đến thực tiễn, khảo
sát chất lượng, đánh giá tình hình học tập của học sinh trước và sau
khi tiến hành thực nghiệm. Tôi cũng mạnh dạn đưa ra một số biện
pháp đã và đang tiến hành, kết quả và nêu những kiến nghị, giải pháp
cho đề tài.
II.2 Chương II: Nội dung vấn đề nghiên cứu
II.2.1 Điều tra cơ bản :
Năm học 2009 - 2010 tôi được phân công dạy Toán lớp 9A,
trường THCS Nguyễn Đức Cảnh. Dưới sự chỉ đạo của nhà trường tôi
đã điều tra và thu được kết quả như sau:
Tổng số học sinh của lớp: 39 trong đó 17 học sinh nam và 22
học sinh nữ. 2/3 số học sinh là con của gia đình cán bộ công nhân có
điều kiện quan tâm đến việc học tập của con. Số còn lại là con của gia
đình làm nghề tự do.
Qua khảo sát chất lượng đầu năm môn toán tôi thu được kết quả
sau:
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
Loại Môn Lớp 9A Giỏi Khá TB Yếu Kém Toán 10,3% 23,1% 48,7% 12,8% 5,1%
6
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Để đánh giá rõ hơn về năng lực của học sinh khi giải toán tôi cho học
sinh làm 3 bài tập ở các dạng khác nhau trong điều kiện bình thường,
kết quả như sau:
Có 10,3% học sinh hoàn thành xuất sắc bài tập và có tính sáng
t¹o
Có 56,4% học sinh làm được 2/3 đến 3/4 số bài tập .
Có 33,3% học sinh chỉ làm được 1/2 số bài tập.
Tìm hiểu nguyên nhân tôi thấy :
* Về phía học sinh: Có những học sinh nắm được kiến thức cơ bản
nhưng sử dụng các kiến thức đó chưa được móc lối lôgic với nhau
hoặc có những học sinh chưa nắm được kiến thức cơ bản, chưa nắm
vững được phương pháp để giải một bài toán… Chính vì vậy mà năng
lực học toán của học sinh còn nhiều hạn chế. Học sinh học yếu toán
là do phương pháp học tập thụ động , mơ hồ, thiếu tính trực quan cụ
thể. Chưa thực hiện được quy trình từ trực quan, trực giác đến dự đoán
,tìm tòi.
Không ít học sinh thực sự chăm học nhưng chưa có phương
pháp học tập phù hợp,chưa tích cực chủ động chiếm lĩnh kiến thức
nên hiệu quả học tập chưa cao.
Nhiều học sinh hài lòng với lời giải của mình, mà không tìm lời
giải khác, không mở rộng khai thác phát triển, sáng tạo bài toán nên
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
không phát huy được hết tính tích cực, độc lập , sáng tạo của bản thân,
7
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Đặc biệt trong môn hình học nhiều em ngại và sợ làm bài tập
hình vì rất kém trong vẽ hình, không nhìn thấy các mối quan hệ hình
học, không biết suy luận hình học, sử dụng dụng cụ hình học còn
yếu...do vậy chưa phát huy được hÕt tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o dẫn đến
việc các em còn lúng túng trong khi học và làm bài tập.
*Về phía giáo viên:
Giáo viên phải nắm vững nội dung yêu cầu của chương trình, phạm
vi,mức độ kiến thức, xu hướng thời đại.
Giáo viên phải có quá trình tự học nghiêm t úc , phải biết hai ,ba … để
dạy một. Giáo viên phải bám sát phương pháp đặc trưng của bộ môn.
Giáo viên đôi khi chưa coi trọng yếu tố trực quan trong dạy hình học(
hình vẽ chưa hấp dẫn), sử dụng công cụ hình học chưa thường xuyên,
khoa học, ít bồi dưỡng năng lực suy diễn.
Nói chung phương pháp dạy của thày quyết định cách thức học tập và
nghiên cứu của trò.
Vấn đề đặt ra là: Làm thế nào để thu hút, huy động được toàn bộ các
đối tượng học sinh trong lớp có hứng thú say mê và nắm vững phương
pháp khi học và giải bài tập toán ?
Trước thực trạng trên đòi hỏi phải có các giải pháp trong phương pháp
dạy và học sao cho phù hợp.
II.2.2 Biện pháp tiến hành
Xuất phát từ tình hình thực tế điều tra và giảng dạy trực tiếp tôi
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
thấy sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ các phương pháp dạy truyền
8
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
thống góp phần đổi mới phương pháp dạy học rất có hiệu quả .
Những biện pháp tôi đã làm khi dạy học sinh lớp 9 như sau:
Biện pháp thứ nhất: Khi học lý thuyết
Để việc cung cấp kiến thức lý thuyết được nhẹ nhàng mà học
sinh hứng thú thì giáo viên cần phân loại theo kiểu bài hình thành định
lý hay khái niệm để lựa chọn phương pháp dạy phù hợp.
Trong tiết dạy khái niệm có thể bắt đầu bằng việc dẫn dắt đến khái
niệm mới. Làm thế nào để học sinh tiếp thu khái niệm mới một cách
tự nhiên, hứng thú để các em tự mình khai thác và tìm tòi kiến thức
mới.
Ví dụ: Khi dạy bài Hàm số bậc nhất, để xây dựng khái niệm hàm số
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
bậc nhất , tôi đưa ra nội dung của bài toán dưới dạng sơ đồ sau:
9
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Có thể đi đến khái niệm mới hoặc định lý bằng quá trình phân tích các
ví dụ cụ thể rút ra đặc điểm bản chất của từng ví dụ sau đó dùng quá
trình tổng hợp để rút ra đặc điểm chung của các ví dụ và khái quát lên
thành định nghĩa hay dự đoán được định lý. Trong quá trình dẫn dắt
để học sinh tìm ra khái niệm mới hoặc định lý thì giáo viên cần có hệ
thống câu hỏi gợi mở để học sinh tìm ra kiến thức mới .
VÝ dô: Khi dạy bài góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung : Để đưa
ra được kết luận góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung có số đo bằng 1 2
số đo cung bị chắn, tôi cho học sinh đo góc và cung bị chắn . Học sinh
tiến hành đo và thông báo kết quả, sau đó giáo viên cho học sinh quan
sát trên màn hình cách đo và kết quả của cô làm thông qua lập trình
mô phỏng để kiểm chứng. Khi đó cả lớp cùng quan sát được từng thao
tác và số đo độ của góc một cách rõ dàng, chính xác , đẹp. Giáo viên
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
có thể trình chiếu lại thao tác nào cần lưu ý để học sinh quan sát lại.
10
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
VÝ dô: Khi dạy bài Hình nón: Để đưa ra công thức thể tích hình nón
liên quan đến thể tích hình trụ đã học giáo viên cho học sinh quan sát
trên màn hình cách làm thí nghiệm và kết quả thu được thông qua lập
thể trình mô phỏng .Học sinh thấy ngay đựơc thể tích hình nón bằng 1 3
tích hình trụ có cùng chiều cao và bán kính đáy .Giáo viên có thể trình
bày nhiều lần để học sinh quan sát hoặc có thể dừng lại ở bất kỳ thời
điểm nào để phân tích hoặc nhấn mạnh khắc sâu cho học sinh.Công
nghệ thông tin tạo được hứng thú cho học sinh cuốn hút được học sinh
tập trung vào bài học.
Ví dụ: Khi học cung chứa góc, việc khó đối với học sinh là vẽ cung
chứa góc.Tôi đã dùng lập trình mô phỏng các bước tiến hành thao tác
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
vẽ cho các em quan sát, có thể dừng lại ở những vấn đề cần khắc sâu
11
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
cho học sinh, từ đó các em cảm thấy hứng thú và việc vẽ không còn
khó khăn nữa.
Như vậy khi dạy học lý thuyết cần chú ý những điểm sau:
Giáo viên hãy đặt vị trí cuả mình vào vị trí của học sinh để hiểu các
em bởi đôi khi có những kiến thức giáo viên cứ nghĩ là học sinh đã
hiểu và biết rồi.Giáo viên chọn câu hỏi hợp lý có sức thu hút học sinh.
Tạo tình huống có vấn đề để học sinh có nhu cầu tìm tòi nghiên cứu.
Khai thác ngay câu trả lời sai của học sinh để sửa chữa, uốn nắn các
em kịp thời.
Phát hiện và vận dụng kiến thức mới để củng cố khắc sâu kiến thức
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
cho học sinh.
12
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Biện pháp thứ hai: Khi giải bài tập
Giải bài tập toán trong học tập bao giờ cũng được tiến hành một cách
khoa học.Trước khi giải bài tập toán các em phải đọc kỹ đề bài, sau
đó xác định yêu cầu của bài toán rồi vạch ra phương hướng giải.Thưc
hiện từng bước để đi đến một kết quả cuối cùng và trả lời.Sau khi đã
giải xong nên tìm xem còn cách giải nào nữa không, nên chọn cách
giải ngắn gọn và dễ hiểu nhất. Nói chung một bài tập toán khi giải
thường gồm 4 bước:
Bước1:Tìm hiểu nội dung bài toán:
Bước 2: Xây dựng chương trình giải:
Bước 3: Thực hiện chương trình giải:
Bước4: Kiểm tra và nghiên cứu lời giải:
Xuất phát từ tình hình thực tế điều tra và giảng dạy trực tiếp,từ những
phân tích và nhận định trên tôi đã áp dụng vào một số dạng bài tập
toán líp 9 trong khi dạy với hy vọng tìm được biện pháp giúp các em
giải bài tập toán líp 9 tốt hơn , đặc biệt với môn hình học . Tôi thấy:
Công nghệ thông tin giúp cho giáo viên có nhiều cơ hội để truyền đạt
kiến thức cho học sinh một cách trực quan sinh động thông qua các
lập trình mô phỏng chính xác các thao tác vẽ hình, chuẩn xác theo
các dữ liệu của đề bài đưa ra. Khi chưa có công nghệ thông tin , việc
dạy hình học THCS gặp rất nhiều bất cập ví dụ để vẽ độ dài đoạn
thẳng 2 cm thì giáo viên thường phải quy ước nhưng nay thì giáo
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
viên làm việc đó trên màn hình một cách đơn giản.
13
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Nhờ có công nghệ thông tin giáo viên có nhiều điều kiện để rèn kỹ
năng cho học sinh ( các lập trình mô phỏng) giáo viên có thể trình bày
nhiều lần để học sinh quan sát hoặc có thể dừng lại ở bất kỳ thời điểm
nào để phân tích hoặc nhấn mạnh khắc sâu cho học sinh.
Công nghệ thông tin giúp giáo viên tiết kiệm được thời gian ghi bảng,
vẽ hình.
Công nghệ thông tin tạo được hứng thú cho học sinh cuốn hút được
học sinh tập trung vào bài học.
Đối với những bài tập liên quan đến “ quỹ tích ” Tôi dạy học sinh
tìm tòi lời giải bằng cách sử dụng đặc tính ưu việt của công nghệ
thông tin (phần mềm hỗ trợ toán học như Violet,Geosketchpad
,Mathtype,Adobflashplayer …) kết hợp với các phương pháp truyền
thống một cách phù hợp vì các phần mềm này có thể mô phỏng các
hình ảnh mà học sinh khó hình dung ,tưởng tượng ra được với mục
đích nâng cao chất lượng dạy và học,tạo hứng thú cho học sinh thông
qua các hoạt động sau:
Bài toán: Cho đường tròn đường kính AB cố định. M là một điểm
chạy trên đường tròn. Trên tia đối của tia MA lấy điểm I sao cho
MI =2MB.
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
Tìm tập hợp các điểm I nói trên.
14
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Các hoạt động
Nội dung
Dạng toán tím tập hợp điểm
HĐ1: Xác định dạng toán
m
A1
I
M
B
A
M’
A2
I’
m’
HĐ2:Xác định mục đích cần tìm
HĐ3: Phần thuận:
*Khai thác tính chất điểm I
có giá trị
AIB
* Dự đoán quỹ tích của I (phát hiện
quỹ tích cơ bản khi cho M di chuyển
kéo theo I di chuyển)(GV chiếu trên
màn hình Slide khi cho M di chuyển
kéo theo I di chuyển)
Tìm tập hợp điểm I Tìm một hình H gồm các điểm thoả mãn tính chất: +I tia đối của tia MA +MI = 2MB *Phát hiện H mà IH từ giả thiết có: BM AI , tgAIB = 1 MB 1 2 MI 2 không đổi. =26034’ AIB *A ,B cố định ,M di chuyển kéo theo I di chuyển nhưng luôn có góc =26034’ ,I thuộc cung chứa góc AIB 26034’. *I chuyển động luôn nhìn đoạn thẳng
*Phát hiện hình H mà IH
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
15
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
(GV chiếu trên màn hình Slide Điểm I thuộc 2 cung chứa góc 26034’
AB cố định dưới góc26034’ không đổi. Điểm I thuộc 2 cung chứa góc 26034’
Am’B
Am’B
dựng trên đoạn thẳng AB là và Am’B
*Giới hạn: (GV chiếu trên màn hình
điểm I di chuyển đến vị trí trùng với
điểm A1 hoặc A2)
dựng trên đoạn thẳng AB là và Am’B * Do M A có cát tuyến AM trở thành tiếp tuyến A1AA2. Điểm I A1 hoặc A2. Điểm I chỉ thuộc hai cung A1mB và A2m’B. Lấy điểm I’ bất kì thuộc một trong hai cung A1mB và A2m’B có IA cắt đường tròn đường kính AB tại điểm M’. * Trong tam giác vuông BM’I’ có
0
BIM '
'34
26
tg
'
tg
BM ' IM ' '
1 2
=> M’I’ = 2M’B * Quỹ tích các điểm I là hai cung A1mB và A2m’B chứa góc 26034’ dựng trên đoạn thẳng AB. (A1A2 AB tại A)
HĐ4: Phần đảo Dựng lại hình phần thuận, chứng minh tính chất. HĐ5: Kết luận quỹ tích. HĐ6: Mở rộng bài toán Tìm vị trí của điểm M trên cung lớn AB để chu vi tam giác AMB lớn nhất.)(GV chiếu trên màn hình Slide khi cho M di chuyển trên cung lớn AB để nhận xét chu vi tam giác AMB ) Với những bài tập vận dụng này đã giúp học sinh phát triển tư duy, óc
sáng tạo tìm tới phương pháp giải bài toán nhanh hơn, thông minh
hơn. Giáo viên hãy tác động đến từng đối tượng học sinh sao cho
phù hợp như với học sinh trung bình cần gợi ý tỉ mỉ, học sinh khá giỏi
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
nêu ra những nét cơ bản hướng dẫn giải theo con đường ngắn nhất.Có
16
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
như vậy học sinh sẽ hoạt động tích cực hơn, phát huy được tư duy trí
tuệ của mình.
Tổ chức được nhiều hoạt động cá nhân cũng như hoạt động tập thể, trò
chơi, hấp dẫn học sinh. Hoạt động học tập như ‘‘Trò chơi tiếp sức’’
,‘‘Trắc nghiệm ’’- học mà vui- vui để học, làm cho việc học toán trở
nên nhẹ nhàng, lý thú mà lại khắc sâu kiến thức và phát triển tư duy
một cách hiệu quả ).
Ví dụ: Khi học xong lí thuyết ,giáo viên tổ chức cho học sinh chơi trò
chơi để củng cố lí thuyết thông qua các bài tập trắc nghiệm dưới hình
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
thức sau:
17
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Khi giải bài tập cần chú ý những điểm sau:
- Giáo viên nên cho học sinh nhắc lại kiến thức đã học và tìm ra
mối liên hệ giữa các kiến thức với nhau.
- Chọn nội dung bài tập, tổng hợp liên quan đến nhiều kiến thức
để có điều kiện khắc sâu kiến thec đã vận dụng, phát triển năng
lực tư duy cần thiết cho giải toán.
- Hãy để học sinh có thời gian làm quen với bài toán để cùng với
học sinh nghiên cứu tìm tòi lời giải của bài toán để học sinh có
hứng thú, tìm thấy niềm vui khi tự mình tìm được chìa khóa của
lời giải .
Trên đây là một số dạng bài tập mµ t«i ®· thùc nghiÖm , tất nhiên
không chỉ có những bài tập đó mà còn có nhiều dạng bài tập khác
trong chương trình mà tôi đã và đang thực hiện khi giảng dạy trong
từng tiết học để giúp học sinh có cách giải bài toán chính xác và ngắn
gọn, sáng tạo nhất.
Tóm lại: việc sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ tốt cho cách dạy học
truyền thống , tạo được sự cân bằng giữa việc sử dụng công nghệ với
các hoạt động bình thường khác của lớp, khuyến khích học sinh, thảo
luận thông qua các slide, phát huy được tính tích cực của học sinh ,
tạo được sự giao tiếp thày – trò trong khi trình chiếu máy tính; Giúp
học sinh tiếp thu các khái niệm phức tạp tốt hơn cách dạy học khác,
góp phần đổi mới phương pháp dạy học bộ môn , nâng cao chất lượng
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
giáo dục.
18
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
II.3- Chương 3: Phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu
II.3.1- Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu lý luận :Nghiên cứu tài liệu, sách
hướng dẫn giảng dạy, sách bài soạn, sách giáo khoa, hướng dẫn
và phát triển đại sốvà hình học cũng như những phần mềm hỗ
trợ toán học của công nghệ thông tin...
Phương pháp:Phát hiện và giải quyết vấn đề, vấn đáp,luyện tập,
hoạt động hợp tác nhóm.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: điều tra thực nghiệm khảo
sát kết quả học tập của học sinh
Thực nghiệm giảng dạy: Tiến hành thực nghiệm ngay trong các
tiết học, rút kinh nghiệm giờ dạy của chính bản thân.
Điều tra đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi thực
nghiệm giảng dạy.
Trao đổi ý kiến, thảo luận với đồng nghiệp ,tổ chuyên môn về
những băn khoăn vướng mắc hay vấn đề phức tạp khi ứng dụng
công nghệ thông tin mà bản thân chưa giải quyết được để tìm ra
những điểm cần khắc phục.
Tổng kết kinh nghiệm: Sau khi tìm được những ưu điểm, nhược
điểm của giờ dạy qua thể hiện một giờ, đặt ra hệ thống câu hỏi
để học sinh suy luận, phát hiện rồi từ đó nhận xét đánh giá việc
hiểu bài và vận dụng của học sinh để đưa ra việcđiều chỉnh cách
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
dạy, học của giáo viên và học sinh.
19
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
II.3.2- Kết quả nghiên cứu:
+ Sau khi nghiên cứu xây dựng sáng kiến này ,tôi đã sử dụng công
nghệ thông tin làm phương tiện hỗ trợ trong quá trình giảng dạy trực
tiếp qua những tiết học để giáo viên cùng học sinh vận dụng vào
từng dạng bài cho phù hợp của một năm học lớp 9 - THCS nhằm giúp
học sinh có được phương pháp học toán khoa học chính xác , ngắn
gọn và sáng tạo nhất .
Tôi thấy : Công nghệ thông tin đã hỗ trợ việc dạy học như:
Trình bày chính xác kiến thức, kênh chữ, kênh hình rõ ràng và đẹp
mắt .
Hình vẽ chuẩn xác đặc biệt với bộ môn Hình học.
Đưa lên màn hình nội dung phù hợp, đúng lúc, khả năng chuyển đổi
hình ảnh nhanh chóng, sinh động.
Học sinh có thể ghi chép bài học rõ ràng, hệ thống .
Giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm, giao công việc
cho học sinh về làm ở nhà để các em tự khám phá, tự giải quyết, góp
phần nâng cao năng lực ‘‘tự học’’, nhờ thế làm tăng cường tính tự học
và học tập một cách độc lập của học sinh.
Tiết kiệm được nhiều thời gian khi truyền đạt lý thuyếtcho học sinh ,
nhờ thế mà thời gian luyện tập, vận dụng kiến thức được nâng lên,
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
kiến thức khắc sâu hơn.
20
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Các em hứng thú hơn trong học tập, tiếp thu nhanh hơn, năng động
hơn, luyện tập được nhiều hơn, khắc sâu được kiến thức , nâng cao
năng lực tự học, phát triển tư duy và kỹ năng vận dụng kiến thức
được nâng lên rõ rệt so với cách dạy truyền thống. Tổ chức được
nhiều hoạt động cá nhân cũng như hoạt động tập thể, trò chơi, hấp dẫn
học sinh.số học sinh nắm được phương pháp học và giải bài tập toán
tăng lên rõ rệt.
Tôi tiến hành khảo sát chất lượng bằng cách đưa ra ba bài tập ở dạng
khác nhau để học sinh làm. Kết quả thu được như sau:
35,8% học sinh hoàn thành xuất sắc bài tập có tính sáng tạo,biết
hướng mở rộng và phát triển bài toán.
46,3% học sinh làm hết bài tập và nắm vững phương pháp giải mỗi
dạng bài.
17,9 % học sinh làm được 2/3 số bài tập và lập luận chưa chặt chẽ.
Từ những tìm hiểu sâu sắc về hình thức, cách học tập của học sinh khi
học SGK toán 9 ở nhà cũng như ở lớp, tôi đã tạo cho học sinh:
Hứng thú học tập và yêu thích bộ môn,làm quen và sử dụng được
một số phần mềm hỗ trợ toán học đơn giản.
Hình thành thói quen học tập tích cực, tự giác sáng tạo
Tuy còn 1 số hạn chế như sau: Trong lớp còn 1 số ít học sinh chưa
thực sự tích cực học tập, có thể do hoàn cảnh gia đình không có điều
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
kiện.
21
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Thời gian tiết học chưa đáp ứng để quan tâm đến từng học sinh
giúp đỡ uốn nắn các em kịp thời. Do vậy chất lượng của 1 số ít em còn
chưa cao.
Kết quả cuối năm đạt được như sau:
Loại Môn Lớp 9A Giỏi Khá TB Yếu Kém Toán 41,0% 38,5% 20,5% 0 0
Trong đó có:02 học sinh đạt giải học sinh giỏi cấp huyện.
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
01 học sinh đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh bộ môn toán.
22
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
PhÇn III
PhÇn kÕt luËn, kiÕn nghÞ
§èi víi c«ng t¸c gi¶ng d¹y t«i thÊy ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y học là
cần thiết và phải thường xuyên. Mäi ph¬ng ph¸p cña gi¸o viªn ®Òu
nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt lîng bé m«n. Việc sử dụng công nghệ
thông tin v(cid:0)o hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học còn gặp nhiều khó
khăn nhưng không phải là không thực hiện đựơc.
Trong qu¸ tr×nh lµm s¸ng kiÕn t«i rót ®îc mét sè vÊn ®Ò sau:
Về phía học sinh:
Mỗi học sinh cần rèn cho mình phương pháp học chủ động ,tích cực.
Trong lớp cần chú ý nghe giảng,chuẩn bị bài đầy đủ trước khi đến lớp.
Chuẩn bị những kiến thức có liên quan đến bài học. Phân tích, khái
quát kiến thức để nhận biết đặc điểm của từng loại, từng dạng bài.Các
em cần được thực hành làm các bài tập áp dụng ngay sau khi học lý
thuyết để rèn kỹ năng.
Về phía giáo viên:
Ngêi thÇy ph¶i bao qu¸t ®îc toµn bé kiÕn thøc c¬ b¶n cña ch¬ng
tr×nh m×nh d¹y, dÉn d¾t c¸c em tõng bíc lµm næi bËt ®îc kiÕn thøc
träng t©m cña mçi bµi, c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh cÇn ph¶i linh ho¹t s¸ng
t¹o tïy theo ®Æc ®iÓm cña tõng bµi.Giáo án điện tử chỉ là phương tiện
hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học cho nên không nhất thiết bài học
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
nào chúng ta cũng thực hiện soạn giảng bằng giáo án điện tử.
23
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
Nhiều bài cần kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin với phương
pháp giảng dạy truyền thống tức là kết hợp ghi bảng với công nghệ
phần mềm trong dạy học. Tuỳ theo kiến thức của từng phần, từng bài
mà lựa chọn phần mềm sao cho thích hợp, đủ và đúng lúc phù hợp với
nội dung kiến thức của bài,Tuy nhiên giáo viên cần lưu ý: Để có
những Side có chất lượng cần thiết kế cẩn thận và hợp lí trên những ý
tưởng sư phạm của giáo viên .Trong các Side nên tận dụng hình, biểu
tượng kết hợp với chữ, chữ càng ít càng tốt vì chữ phải đọc còn hình
tượng tốt có thể nhìn là hiểu ngay.
Giáo viên phải biết kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc,
có hiệu quả các phương pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai
thác những yếu tố tích cực của phương pháp dạy học truyền thống.
Nếu làm tốt ứng dụng công nghệ thông tin vào bài dạy theo tôi việc
dạy học đạt hiệu quả cao hơn , học sinh được tiếp cận với bài dạy tốt
của các thầy cô có kinh nghiệm .Các em hứng thú hơn trong học tập,
tiếp thu nhanh hơn, năng động hơn, luyện tập được nhiều hơn, khắc
sâu được kiến thức , nâng cao năng lực tự học, phát triển tư duy và kỹ
năng vận dụng kiến thức được nâng lên rõ rệt so với cách dạy truyền
thống.
Gi¸o viªn muèn d¹y tèt bµi d¹y cã hiÖu qu¶ cao ph¶i ®Çu t thêi gian
cho viÖc chuÈn bÞ néi dung mçi bµi d¹y, ph¶i lµ ngêi cã kiÕn thøc, cã
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
ph¬ng ph¸p s ph¹m tèt ®Æc biÖt ph¸t triÓn t duy s¸ng t¹o ph¶i ®i ®«i
24
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
víi rÌn luyÖn kü n¨ng, kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng kiÕn thøc mµ häc sinh
cha ch¾c ch¾n ®Ó bæ sung híng dÉn c¸c em.
Gi¸o viªn ph¶i hÕt lßng th¬ng yªu häc sinh, biÕt ®éng viªn khÝch lÖ,
hëng øng c¸c em kÞp thêi víi nh÷ng ph¸t huy tèt trong bµi b»ng
nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, lµ tÊm gong s¸ng cho häc sinh noi theo.
Bªn c¹nh sù cè g¾ng phÊn ®Êu kh«ng mÖt mái cña gi¸o viªn th× ®ßi
hái häc sinh còng cÇn hîp t¸c mét c¸ch tÝch cùc th× nhiÖm vô míi
thµnh c«ng.
N¨m häc 2009- 2010 t«i ®· ®óc rót ®îc mét sè kinh nghiÖm t
qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ häc hái ®ång nghiÖp. Tuy cha ®¸p øng hoµn
toµn ®iÒu t«i mong muèn, nhng còng ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh
®ã lµ häc sinh cña t«i yªu thÝch m«n to¸n h¬n, vµ ®¹t kÕt qu¶ kh¸ giái
vÒ bé m«n nhiÒu h¬n.
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm ®Ò tµi ch¾c kh«ng tr¸nh
khái thiÕu sãt. T«i rÊt mong ®îc sù gãp ý cña ban gi¸m kh¶o vµ ®ång
nghiÖp .
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Ngêi viÕt
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
NguyÔn ThÞ H¶i §¨ng
25
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
PhÇn IV
Tµi liÖu tham kh¶o, môc lôc.
Tµi liÖu tham kh¶o:
1) SGK To¸n 9 – Phan §øc ChÝnh – T«n Th©n.
2) SBT To¸n 9 – T«n Th©n – Ph¹m Gia §øc – NguyÔn Duy
ThuËn.
3) To¸n c¬ b¶n vµ n©ng cao líp 9 – Vò ThÕ Hùu.
4) Ph¬ng ph¸p d¹y häc To¸n – NguyÔn B¸ Kim.
5) Tài liệu hướng dẫn sử dụng các phần mềm hỗ trợ toán học
Geometter Sketchpad 4.06, Violet, Microsoft Powrpoint 2003.
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
6) Mét sè tµi liÖu kh¸c.
26
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
MỤC LỤC
Nội dung Trang
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU: 1
I.1- Lí do chọn đề tài: 1
I.2- Mục đích nghiên cứu: 2
I.3- Thời gian, địa điểm: 3
I.4- Đóng góp về lí luận, thực tiễn: 3
PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG: 5
II.1- Chương 1: Tổng quan: 5
II.2- Chương 2: Nội dung vấn đề nghiên cứu: 6
II.2.1: §iÒu tra c¬ b¶n 6
II.2.2: BiÖn ph¸p tiến hành 8
I.3- Chương 3: Phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu 19
II.3.1- Phương pháp nghiên cứu 19
II.3.2- Kết quả nghiên cứu 20
PHẦN III: PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 23
PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO, PHỤ LỤC 26
PHẦN V: NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG 28
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
27
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
PHẦN V
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
....................................................................................................................... .......................................................................................................................
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
28
Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.
GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh
