SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT LÊ LỢI
--------
TÊN ĐỀ TÀI
BÀI TP HOÁN V GEN CÓ NHIU NGHIM
Người thc hin : LÊ VĂN THÌN
Đơn vị : TRƯỜNG THPT LÊ LI
Lĩnh vực : CHUYÊN MÔN SINH HC
T b môn : KHTN
Năm thc hin : 2021-2022
S điện thoi : 0836633686
Email : lethinsinh76@gmail.com
Tân Kỳ, năm 2022
2
MC LC
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................
Trang 3
1.1. Lý do chọn đề tài.................................................................................
Trang 3
1.2. Mục đích của đề tài.............................................................................
Trang 3
1.3. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................
Trang 3
1.4 Tính mi của đề tài:
Trang 3
1.5. Giới hạn của đề tài.............................................................................
Trang 4
1.6. Nhiệm vụ của đề tài ..........................................................................
Trang 4
1.7. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................
Trang 4
1.8. Bố cục của đề tài ...............................................................................
Trang 4
Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU....................................................
Trang 4
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn....................................................
Trang 4
1.1. Khái niệm...........................................................................................
Trang 4
1.2. Yêu cầu cần đạt về năng lực...............................................................
Trang 4
1.3. Thực trạng của đề tài..........................................................................
Trang 4
1.4. Cơ sở lý thuyết
Trang 5
1.5. Cơ sở khoa hc
Trang 5
1.6. Cơ sở thực tiễn....................................................................................
Trang 6
Chương 2. Góp phần phát triển năng lực giải quyết vấn đề và năng lực
sáng tạo cho học sinh lớp 12 thông qua dạy học chủ đề cực trị của hàm
hợp và hàm liên kết ...................................................................................
Trang 6
2.1. Một số kiến thức cơ bản......................................................................
Trang 6
2.2. Góp phần phát triển năng lực giải quyết vấn đề năng lực sáng tạo
cho học sinh lớp 12 thông qua dạy học chủ đề cực trị của hàm hợp
Trang 8
2.3. Bài tập mẫu
Trang 8
2.4. Các dng bài tập tương tự đã ra trong các đề thi tuyển sinh Đại hc
các năm mà tôi đã tham khảo và cp nht.
Trang 13
3
Phần III. KẾT LUẬN..............................................................................
Trang 29
- TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trang 30
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Lý do chọn đề tài
- Bài tp v ch đề HVG mt dng bài toán hay khó không ch đối vi HS
ngay c các đồng nghip giáo viên môn Sinh. Qua nhiều năm dạy lp khi B, ôn tp
cho hc sinh thi TNTHPTQG ( nay k thi Tt nghiệp THPT) được c vào đội
tuyn ôn thi HSG cp tnh của Nhà trường, tôi nhn thấy. Bài toán HVG đối với
th d hp 2 cp gen lai vi nhau có mt s vấn đề cn b sung để dng toán này ngày
càng hoàn thiện, đồng thi cung cp cho GV và HS mt cái nhìn tng quát hơn về bài
tp HVG.
Vì vy tôi mnh dn viết đề tài “ Bài tập hoàn v gen có nhiu nghim”
1.2. Mục đích của đề tài
- Giúp hc sinh k năng phát hiện và gii quyết vấn đề.
- Có cái nhìn rộng và bao quát hơn các dạng bài toán thuc quy lut hoán v gen
- Phát trin năng lc gii quyết vn đ cho hc sinh.
- Phát trin năng lc sáng to cho hc sinh.
1.3. Đối tượng nghiên cu
- Hc sinh lp 12 (chú trng hc sinh khá gii).
- Hc sinh ôn thi tt nghip THPT, thi tuyển sinh đại hc, thi HSG cp tnh khi 12.
- Giáo viên ging dy môn Sinh bc THPT.
1.4 Tính mi của đề tài:
- Bài toán lai 2 thể d hp 2 cặp gen HVG như trước đây chỉ nhiu nht 3
nghim tuy nhiên qua nghiên cu, ging dạy, ôn thi HS thi TNTHPTQG đội tuyn
HS gii cp tnh tôi nhn thy bài toán này có th có (n) nghiêm.
- V thc cht các gen cùng nm trên mt cp NST các cơ thể cùng loài cùng d hp
hai cặp gen cùng quy đnh mt loi tính trng th khong cách khác nhau hoc
có trường hp gen nhy.v.v..
4
1.5. Gii hn ca đề tài
- Đề tài ch tp trung nghiên cu dng bài tp hoán v gen nhiu nghim, các k
năng cần thiết rèn luyn cho hc sinh khi dy ch đề bài tp HVG nhiu nghim
góp phn phát triển năng lực gii quyết vấn đề năng lc sáng to cho hc sinh lp
12 ôn thi TNTHPT và thi HSG,
1.6. Nhim v ca đề tài
- Nghiên cứu cơ sở lý lun v năng lực gii quyết vấn đề năng lực sáng to.
- Cng c cho hc sinh các chun kiến thc, k năng ca ch đ bài tp hoán v gen có nhiu
nghim.
- Đnh hưng cho hc sinh k năng gii mt s dng bài toán thưng gp thuc ch đ bài tp
hoàn v gen nhiu nghim thông qua vic khai thác các bài toán hoán v gen trong các đ thi
minh ha, đ thi tham kho, đ thi chính thc ca B GD&ĐT, các đ thi th trên c nưc, t
đó góp phn phát trin năng lc gii quyết vn đ cho hc sinh.
- Hưng dn hc sinh xây dng h thng các bài toán hoán v gen, giúp hc sinh làm quen
với xu hướng ra đề thi ca B GD&ĐT về ch đề bài tp hoán v gen, qua đó giúp các
em hc sinh t tin hơn trong vic tìm tòi li gii các bài toán HVG, góp phn phát
triển năng lực sáng to cho hc sinh.
1.7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí lun.
- Phương pháp điều tra quan sát.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
1.8. B cc ca đề tài
- Phn m đầu, phn ni dung nghiên cu, phn kết lun và tài liu tham kho.
Phn II. NI DUNG NGHIÊN CU
Chương I. Cơ sở lý lun và thc tin
1.1. Khái niệm
- Hoán vị gen là hiện tượng các gen cùng nằm trên 1 cặp NST tương đồng, nhưng có
hiện tượng trao đổi các đoạn tương ứng của các cromatit không chị em ( khác nguồn
gốc) ở kỳ đầu giảm phân I, tạo nên các tổ hợp gen mới.
1.2. Yêu cu cn đạt v năng lực
- Năng lực phát hin và gii quyết vn đề.
- Năng lực so sánh, phân tích và tng hp.
1.3 Thc trng ca đề tài
5
th nói rng ch đề bài tp hoán v gen nhiu nghim, là mt ch đề hay khó
trong chương trình môn Sinh 12 trường THPT. Khi ging dy ch đề này ngoài các
kiến thức bản trong chương trình SGK ban bản giáo viên thưng la chn các
bài toán hoán v gen hay trong SGK và SBT nâng cao môn Sinh 12, các bài toán HVG
trong các đề thi THPTQG, đ thi TNTHPT và đề thi HSG đ ging dy cho hc sinh.
Tuy nhiên vn còn mt s tn ti sau:
- Các bài toán HVG hay trong SGK SBT nâng cao môn Sinh lp 12 vn còn khá
d và chưa sát với các bài toán HVG trong các đề thi THPTQG nay là đề thi TNTHPT
và tuyển sinh đại hc.
- Khi ging dy c bài toán hoán v gen giáo viên thường ít chú trng hoạt động
“nhận biết, khai thác phát triển” các bài toán dẫn tới năng lc gii quyết vấn đề
năng lực sáng to ca hc sinh b hn chế.
- Chưa thật s chú trng trong vic tìm tòi, xây dng các bài toán mới để t đó hướng
dn hc sinh xây dng và gii các bài toán v bài tp hoán v gen có nhiu nghim.
1.4. Cơ sở lý thuyết
1.4.1. Kiến thức cơ bản v sinh hc tế bào..
- Quá trình nguyên phân, gim phân và th tinh.
1.4.2. Kiến thức cơ bản v di truyn hc:
- Phần cơ sở vt chất và cơ chế di truyn cấp độ phân t.
- Tính quy lut cu hiện tượng di truyn.
1.4.3. Quy luật Men Đen quy luật di truyn liên kết gen quy lut hoán v
gen..
1.5. Cơ sở khoa hc
- Hoán v gen xy ra do s tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các đoạn crômatit tương
đồng khác ngun gc kì đầu ca gim phân 1.
- kì đầu của nguyên phân cũng có th có hoán v gen.
- Tn s hoán v gen = Tng giao t hoán v
Tng s giao t x100%. Tn s HVG t l thun vi
khong cách giữa các gen và không vượt quá 50%.
- Hoán v gen làm tăng sự xut hin biến d t hp, tạo điều kin cho các gen tt t
hp vi nhau, to ra các nhóm tính trng tt.