Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học kỹ thuật lĩnh vực khoa

Hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật (KHKT) dành cho học sinh trung học đóng vai trò thiết yếu trong việc khuyến khích tư duy sáng tạo, ứng dụng kiến thức vào thực tiễn, và phát triển năng lực toàn diện. Tuy nhiên, việc hướng dẫn học sinh thực hiện các dự án KHKT một cách bài bản và hiệu quả, đặc biệt trong các lĩnh vực mới như khoa học vật liệu, thường đối mặt với những thách thức về quy trình và phương pháp. Sáng kiến này ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu đó, đặc biệt sau những kinh nghiệm thực tiễn trong việc hướng dẫn học sinh ở các khu vực khó khăn tham gia các cuộc thi KHKT. Mục tiêu chính là xây dựng một quy trình hướng dẫn rõ ràng, khoa học để nâng cao chất lượng và tính khả thi của các đề tài nghiên cứu.

Giáo viên trung học phổ thông, cán bộ quản lý giáo dục quan tâm đến việc hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học kỹ thuật, đặc biệt trong các lĩnh vực STEM và vật liệu học, cũng như các nhà hoạch định chính sách giáo dục liên quan đến Chương trình GDPT 2018.

Sáng kiến này tập trung vào việc phát triển một quy trình hướng dẫn hiệu quả cho học sinh trung học trong các hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật (KHKT), đặc biệt trong lĩnh vực khoa học vật liệu. Xuất phát từ kinh nghiệm thực tiễn của tác giả khi hướng dẫn học sinh tham gia các cuộc thi KHKT, sáng kiến nhấn mạnh sự cần thiết của một phương pháp luận rõ ràng để đảm bảo tính mới, tính sáng tạo và khả thi của dự án. Nội dung chính của sáng kiến bao gồm việc nghiên cứu sâu Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) mới 2018, đặc biệt là chuyên đề 11.3 về điện tử học trong môn Sinh học, nhằm tích hợp kiến thức hiện đại vào thực tiễn nghiên cứu của học sinh. Tác giả cũng tiến hành khảo sát và đánh giá các website cung cấp linh kiện điện tử, bộ kit và tài liệu hướng dẫn học tập (như dochoistem.com, ohstem.vn, garastem.com). Phân tích chỉ ra rằng, mặc dù các nguồn này hữu ích, chúng còn hạn chế trong việc liên kết trực tiếp với chương trình GDPT mới và thường có chi phí cao, chưa phù hợp với điều kiện của nhiều học sinh. Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn này, sáng kiến đề xuất một quy trình gồm các bước cụ thể từ hình thành ý tưởng, tìm hiểu cơ sở lý thuyết, đến thiết kế và xây dựng sản phẩm, có tính đến khả năng áp dụng và tạo ra lợi ích thiết thực. Giá trị ứng dụng của sáng kiến nằm ở việc cung cấp một khung làm việc có hệ thống, giúp giáo viên định hướng học sinh thực hiện các dự án KHKT chất lượng, góp phần phát triển năng lực toàn diện cho học sinh theo định hướng của Chương trình GDPT 2018 và khơi dậy đam mê khoa học.