SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 2
--------------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài :
THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO
ĐỊNH HƯỚNG TIẾP CẬN PISA TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018
LĨNH VỰC: SINH HỌC
Người thực hiện : NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG
: TRÌNH THỊ LIÊN
Tổ : Tự Nhiên. Nhóm: Sinh Học
Địa chỉ gmail : thuhuongdienchau2@gmail.com
Số điện thoại : 0984.484.008 - 0962.552.683
Năm học: 2021-2022
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài. ................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu: ............................................................................................ 1
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 2
4. Tổng quan .............................................................................................................. 2
5. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 3
6. Tính mới của đề tài ................................................................................................ 3
PHẦN II. NỘI DUNG ............................................................................................. 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC THIẾT KẾ VÀ
SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO ĐỊNH HƯỚNG TIẾP CẬN PISA
TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC
SINH TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ................ 4
1.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................... 4
1.1.1. Về đổi mới phương pháp dạy học. .................................................................. 4
1.1.2. Về Việc sử dụng bài tập sinh học trong dạy học sinh học ở trường THPT .... 4
1.1.3. Về việc xây dựng bài tập sinh học mới trong dạy học sinh học ở trường THPT
................................................................................................................................... 6
1.1.4. Tìm hiểu về chương trình đánh giá học sinh Quốc tế PISA ........................... 7
1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 8
1.2.1. Thực trạng nghiên cứu .................................................................................... 8
1.2.2. Yêu cầu của việc thiết kế và sử dụng hệ thống bài tập theo định hướng tiếp
cận PISA trong dạy học sinh học 11 nhằm phát triển năng lực học sinh trong chương
trình giáo dục phổ thông 2018 .................................................................................. 9
1.2.2.2. Đối với học sinh ........................................................................................... 9
CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO ĐỊNH
HƯỚNG TIẾP CẬN PISA TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 NHẰM PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC
PHỔ THÔNG 2018 ................................................................................................. 9
2.1. Thiết kế hệ thống bài tập theo định hướng tiếp cận PISA trong dạy học sinh học
11 ............................................................................................................................... 9
2.1.1. Cơ sở và nguyên tắc. ...................................................................................... 9
2.1.2. Quy trình thiết kế hệ thống bài tập theo hướng tiếp cận PISA ..................... 11
2.2. Hệ thống bài tập sinh học 11 theo hướng tiếp cận PISA ................................. 12
2.3. Sử dụng hệ thống bài tập theo hướng tiếp cận PISA trong dạy học sinh học 11
nhằm phát triển năng lực HS trong chương trình giáo dục phổ thông 2018........... 44
2.3.1. Sử dụng khi dạy bài mới (phụ lục 1) ............................................................. 44
2.3.2. Sử dụng khi luyện tập, ôn tập ........................................................................ 45
2.3.3. Sử dụng khi tự học ở nhà .............................................................................. 45
2.3.4. Sử dụng khi kiểm tra, đánh giá (phụ lục 2) .................................................. 45
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................... 45
3.1. Mục đích thực nghiệm...................................................................................... 45
3.2. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm ................................................................... 46
3.3. Nội dung thực nghiệm ...................................................................................... 46
3.4. Phương pháp ..................................................................................................... 47
3.5. Kết quả thực nghiệm và xử lí kết quả thực nghiệm ......................................... 47
3.5.1. Kết quả kiểm tra trước thực nghiệm ............................................................. 47
3.5.2. Kết quả kiểm tra sau thực nghiệm................................................................. 47
PHẦN III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ................................................................. 48
3.1. Kết luận ............................................................................................................ 48
3.2. Kiến nghị .......................................................................................................... 49
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC VIẾT TẮT
BTSH
:
Bài tập sinh học
KTĐG
:
Kiểm tra đánh giá
GV
:
Giáo viên
HS
:
Học sinh
GDPT
:
Giáo dục phổ thông
LĐC
:
Lớp đối chứng
LTN
:
Lớp thực nghiệm
PISA
:
Programme for International Student
Assessment
TNKQ
:
Trắc nghiệm khách quan
PPDH
:
Phương pháp dạy học
SBT
:
Sách bài tập
SGK
:
Sách giáo khoa
THPT
:
Trung học phổ thông
TNSP
ĐH
:
:
Thực nghiệm sư phạm
Đại học
1
PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.
Đổi mới để phát triển – Một trong những định hướng lớn hiện nay của giáo
dục nước ta trong vấn đề đổi mới là chuyển từ truyền thụ kiến thức sang phát triển
năng lực người học. Muốn vậy, ngoài đổi mới về phương pháp dạy học thì đổi mới
về nội dung kiến thức cũng là vấn đề quan trọng của chương trình giáo dục. Chương
trình GDPT 2018 là minh chứng cho sự đổi mới nền giáo dục của nước nhà trong
thời gian sắp tới.
Làm thế nào để phát triển năng lực người học? Làm thế nào để nội dung kiến
thức chuyển thành những kĩ năng hành động, tạo nên giá trị cuộc sống? Đây là vấn
đề thực sự cấp thiết đang đặt ra cho nền giáo dục hiện nay mà chương trình giáo dục
phổ thông 2018 đang hướng tới.
Sinh học là bộ môn khoa học mang tính thực nghiệm cao. Chính vì vậy, dạy
học nói chung và dạy học bộ môn sinh học nói riêng, vai trò của việc vận dụng kiến
thức vào thực tế rất cấp thiết và mang tính thời sự. Các kiến thức sinh học không chỉ
cung cấp những tri thức sinh học phổ thông cơ bản mà còn cho người học thấy được
mối liên hệ qua lại giữa công nghệ sinh học, môi trường và con người ... Trong dạy
học sinh học, ngoài dạy kiến thức lý thuyết thì việc rèn luyện các kỹ năng quá trình
sinh học ( gồm phương pháp khoa học, tư duy khoa học,...) và việc vận dụng kến
thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn là rất quan trọng. Nếu như các em chưa biết vận
dụng kiến thức vào thực tiễn, chưa thấy được vai trò của sinh học trong đời sống thì
các em chưa có hứng thú, chưa có nhiều niềm đam mê trong học tập sinh học. Vì
vậy để tạo dựng niềm đam mê, giúp sinh học gần hơn với thực tiễn thì việc thiết kế
và sử dụng bài tập không nặng kiến thức hàn lâm, không nặng về tính toán mà cần
phải chú trọng đến việc học sinh ứng dụng các kiến thức để hình thành và phát triển
các kỹ năng để giải quyết các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống cá nhân và xã
hội... là hết sức cần thiết. Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy,
bài tập theo định hướng tiếp cận PISA có những ưu điểm hoàn toàn đáp ứng được
yêu cầu đó. Nó đặc biệt hữu ích trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang chuyển từ
dạy học theo hướng tiếp cận nội dung sang dạy học tiếp cận năng lực.
Vì vậy, với mong muốn hướng tới phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh,
giúp đỡ học sinh về phương pháp học tập; tạo hứng thú để các em say mê, sáng tạo,
động viên các em cố gắng nổ lực vươn lên trong cuộc sống... mà đích cuối cùng là đạt
đến hạnh phúc. Đồng thời, để tạo cho mình có được tâm thế tốt, hành trang tốt, sẵn
sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chương trình giáo dục phổ thông 2018; góp phần nâng
cao chất lượng dạy học môn sinh học nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung,
chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Thiết kế và sử dụng hệ thống bài tập theo định
hướng tiếp cận PISA trong dạy học sinh học 11 nhằm phát triển năng lực học sinh
trong chương trình giáo dục phổ thông 2018”.
2. Mục đích nghiên cứu: