1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC GIANG
TRƯỜNG THPT GIÁP HẢI
THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ
KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN
Tích hợp giáo dục truyền thống hiếu học của quê hương Bắc
Giang vào bài học Ngữ Văn cho học sinh THPT Giáp Hải
Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Hằng
Môn giảng dạy: Ngữ Văn
Chức vụ: Giáo viên
Bắc Giang, tháng 03 năm 2025
2
PHỤ LỤC II
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN
SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Tích hợp giáo dục truyền thống hiếu học của quê hương Bắc
Giang vào bài học Ngữ Văn cho học sinh THPT Giáp Hải”
2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử : 06/9/2024
3. Các thông tin cần bảo mật: Cac giai phap, hinh anh minh chư
ng.
4. Mô tả các giải pháp cũ thường làm
Trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Ngữ Văn là một trong những môn
học bắt buộc và quan trọng. Nhưng trên thực tế thì hiện nay tại các trường học, việc
giảng dạy môn Ngữ Văn vẫn chủ yếu theo kiểu truyền thống thiên về truyền thụ kiến
thức, phát triển năng lực mà chưa có sự tích hợp liên môn hoặc có nhưng còn chưa
gắn với thực tiễn môi trường học tập, rèn luyện của học sinh – nơi học sinh đang theo
học. Học sinh thường chỉ bị động tiếp thu kiến thức, học theo kiểu giáo viên đọc chép.
Hoặc “học vẹt” theo kiểu nhồi nhét, học thuộc chứ không hiểu bản chất của bài. Cách
dạy này thường gặp nhiều vấn đề, khiến cho hiệu quả học của môn học không cao và
học sinh chưa thực sự hứng thú và có động lực học tập. Từ đó dẫn đến niềm say mê
văn chương bị giảm sút, học sinh chưa có cái nhìn sâu sắc về những điều xảy ra xung
quanh mình, liên quan trực tiếp đến mình.
Vẫn biết Ngữ Văn là một môn học cơ bản, có vai trò quan trọng trong việc hình
thành kiến thức cũng như hình thành nhân cách cho học sinh nên việc dạy và học môn
Ngữ Văn trong nhà trường nói chung và trường THPT Giáp Hải nói riêng luôn nhận
được sự quan tâm của Đảng bộ, Ban giám hiệu, các tổ chức đoàn thể trong nhà
trường. Từ khi được thành lập, Đảng bộ, Ban giám hiệu, Đoàn thanh niên trường
THPT Giáp Hải luôn thường xuyên tạo điều kiện cho tổ Ngữ Văn tổ chức nhiều hoạt
động ngoại khóa, nhiều hoạt động trải nghiệm thực tế đến thăm và tìm hiểu về các di
tích lịch sử, văn hóa của địa phương. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để giáo dục
truyền thống quê hương cho học sinh nhà trường. Với những ưu điểm như vậy nên
việc dạy và học môn Ngữ Văn tại trường THPT Giáp Hải cũng có nhiều thuận lợi.
3
Song, bên cạnh những ưu điểm đó cũng không thể không nhắc tới những hạn chế
trong việc dạy và học bộ môn. Về phía học sinh, đây có lẽ là vấn đề gặp nhiều khó
khăn hơn cả. Riêng đối với việc tìm hiểu đề tài này tôi còn nhận thấy, nhiều học sinh
còn chưa biết hết, hiểu hết hoặc thậm chí còn chưa tìm hiểu về truyền thống hiếu học
của địa phương, của nhà trường – ngôi trường mang tên trạng nguyên Giáp Hải.
Kết quả khảo sát học sinh khi chưa tích hợp đề tài này vào thực tế giảng dạy như
sau:
L
ớp
S
ĩ số
Số HS chưa tìm
hiểu về truyền
thống hiếu học Bắc
Giang
Số HS tìm hiểu
một phần về truyền
thống hiếu học Bắc
Giang
Số HS đã tìm hiểu
rõ về truyền thống
hiếu học Bắc Giang
SL
%
SL
SL
%
1
0A5
4
5
9
20%
32
4
8,9%
1
0A8
4
3
6
14%
34
3
6,9%
Với kết quả trên có thể thấy rằng việc tích hợp giáo dục cho học sinh về truyền
thống hiếu học của quê hương Bắc Giang trong bộ môn Ngữ Văn là rất cần thiết.
5. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp sáng kiến:
Việt Nam là một dân tộc có truyền thống hiếu học. Tinh thần hiếu học của nhân
dân ta vô cùng đáng quý, đáng trân trọng. Tinh thần ấy của người Việt Nam được
hình thành từ lâu đời và đã trở thành một truyền thống tốt đẹp. Người Việt nhận thức
được rằng học hành không chỉ là quyền lợi mà còn là nghĩa vụ của mỗi cá nhân. Trên
bia tiến sĩ năm Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ ba tại Văn Miếu Quốc Tử Giám có
ghi: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh,
nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp”. Bởi thế cho nên các bậc thánh đế,
minh vương không ai không chăm lo việc gây dựng nhân tài, bồi đắp nguyên khí của
quốc gia. Nhờ có tinh thần hiếu học mà nhân dân ta luôn có ý thức chính trị, có trách
nhiệm xã hội và nghĩa vụ đạo đức. Trải qua lịch sử dựng nước và giữ nước, hiếu học
trở thành truyền thống, là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn luôn được nhân dân ta giữ
gìn, đề cao và tôn trọng.
Bắc Giang trong lịch sử vốn là miền đất của Châu Lạng, một trong miền đất
thuộc “tứ trấn” của Thăng Long (Hà Nội) xưa. Bằng những số liệu và những con
người có thực được bia đá, sử xanh ghi lại đã chứng minh vùng đất Bắc Giang có một
truyền thống hiếu học và khoa bảng rạng rỡ. Trong điều kiện của một vùng khó khăn
4
song Bắc Giang cũng đã có được 60 vị đỗ đại khoa, đạt học vị Tiến sĩ thời phong
kiến. Các vị đỗ đạt cao, có tên trong lịch sử được khắc tên ở Văn Miếu - Quốc Tử
Giám; ở Văn Miếu Bắc Ninh; ở các văn chỉ làng xã… và được lưu danh trong nhiều
nguồn sử liệu khác. Tại đây đã có nhiều làng quê được vinh danh là “Văn vật danh
hương”, “Văn vật sở đô”. Sự hiếu học, đức độ của người xưa không chỉ là bài học quý
cho thế hệ trẻ ngày nay, mà truyền thống đó như một di sản quý báu của dân tộc, được
lưu truyền muôn đời.
Nối tiếp truyền thống hiếu học của cha ông, Trường THPT Giáp Hải vô cùng
vinh dự khi được mang tên trạng nguyên Giáp Hải – một nhà văn hóa lớn thời Mạc và
cũng là nhà văn hóa lớn thế kỷ XVI trong lịch sử nước ta. Ông là một danh nhân khoa
bảng tiêu biểu của cả nước được nhiều người biết đến. Việc có một ngôi trường mang
tên trạng nguyên Giáp Hải càng chứng tỏ truyền thống hiếu học của quê hương Bắc
Giang. Do vậy, việc giáo dục cho học sinh trường THPT Giáp Hải về truyền thống
hiếu học của dân tộc, của quê hương, của ngôi trường là một trong những vấn đề đáng
quan tâm. Giải pháp “Tích hợp giáo dục truyền thống hiếu học của quê hương Bắc
Giang vào bài học Ngữ Văn cho học sinh THPT Giáp Hải” này được thai nghén
trong một nhu cầu bức thiết như vậy.
6. Mục đích của giải pháp sáng kiến
Nghiên cư
u đê tai nay ta
o điê u kiê
n va cơ hôi cho ban thân tôi đươc tư tim hiêu,
trang bi nhưng kiê n thư
c về truyền thống hiếu học của quê hương Bắc Giang, của
ngôi trường tôi đang công tác. Đồng thời đây cũng là cơ hội để tôi được nâng cao
năng lưc hoc hoi, trau dô i kinh nghiê
m về tích hợp liên môn trong công tac giảng dạy.
Đối với học sinh, đây cũng là cơ hội để các em có những hiểu biết về truyền thống
quê hương, về ngôi trường mang tên trạng nguyên Giáp Hải, để bồi đắp thêm ở các
em tình yêu và niềm tự hào đối với quê hương, mái trường, thầy cô và bạn bè. Và
cũng để các em nhận thức được truyền thống hiếu học, từ đó cố gắng nỗ lực học tập
noi gương các thế hệ cha ông.
7. Nội dung
7.1. Thuyết minh giải pháp mới hoặc cải tiến
7.1.1. Biện pháp giáo dục truyền thống hiếu học của quê hương Bắc Giang
cho học sinh THPT Giáp Hải nói chung
Có một vấn đề đặt ra là làm thế nào để khơi dậy truyền thống hiếu học của cha
ông ta cho học sinh trường THPT Giáp Hải, để các em thực sự là một lực lượng tiên
phong trên con đường tiếp thu và sáng tạo tri thức, tạo nên một đội ngũ trí thức trong
tương lai góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
Xã hội chủ nghĩa? Dưới nhu cầu bức thiết đó, tôi xin đưa ra một số giải pháp bước
đầu như sau:
5
Giải pháp 1: cần nâng cao nhận thức của học sinh về tinh thần hiếu học của dân
tộc, của quê hương, cũng như của nhà trường. Đây là một vấn đề đáng quan tâm khi
hiện nay thực trạng học sinh lười học, thụ động, ngại học hỏi, tìm tòi những tri thức,
những truyền thống văn hóa quê hương là không hiếm. Hơn thế nữa, trường THPT
Giáp Hải cũng là một ngôi trường non trẻ vừa bước qua những năm đầu của tuổi thứ
mười. Nên việc giáo dục truyền thống hiếu học quê hương cho học sinh của một ngôi
trường mang tên một danh nhân khoa bảng nổi tiếng trong dịp lễ trọng đại này lại
càng trở nên có ý nghĩa hơn. Và chính giáo viên Ngữ Văn được coi là một phát ngôn
viên, một hướng dẫn viên truyền cảm hứng tới học sinh truyền thống tốt đẹp đó. Bởi
lẽ trong chương trình Ngữ Văn THPT có không ít những tác phẩm văn học giáo dục
truyền thống hiếu học của dân tộc nói chung, của quê hương Bắc Giang nói riêng.
Đặc biệt với tâm thế của ngôi trường mang tên trạng nguyên Giáp Hải, tinh thần hiếu
học lại càng trở thành một tư tưởng mà mỗi học sinh Giáp Hải cần quan tâm và phát
huy.
Giải pháp 2: cần phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường
trong việc giáo dục truyền thống hiếu học cho học sinh. Các tổ chức, đoàn thể trong
trường có vai trò quyết định trực tiếp đến việc giáo dục truyền thống tốt đẹp này. Vì
vậy, cần phải phát huy vai trò của các tổ chức Đảng, Ban Giám hiệu, Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh và Các câu lạc bộ như Câu lạc bộ Sách và Hành động trong việc kế thừa
giáo dục truyền thống hiếu học nhằm xây dựng lối sống tốt đẹp cho học sinh nhà
trường. Để phát huy được vai trò đó, nhà trường cũng như Đoàn Thanh niên cần tổ
chức nhiều hơn nữa các hoạt động giáo dục truyền thống nhà trường. Đa dạng hóa các
hoạt động tìm hiểu như tổ chức các cuộc thi, các hoạt động ngoại khóa… nhằm giúp
học sinh nâng cao hiểu biết về truyền thống khoa bảng của dân tộc, của tỉnh nhà và
đặc biệt là của nhà trường. Trong dịp kỉ niệm 10 năm thành lập trường THPT Giáp
Hải, được sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu, Đoàn Thanh niên nhà trường đã tổ
chức cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu lịch sử, truyền thống trường THPT Giáp Hải”
trong thời gian từ ngày 06/12/2021 đến ngày 18/12/2021. Cuộc thi đã thu hút đông
đảo các đoàn viên thanh niên đến từ 30 chi đoàn trong nhà trường tham dự, thổi bùng
lên ý thức tìm hiểu truyền thống, lịch sử nhà trường. Từ đó tạo cảm hứng để các em
có điều kiện khám phá truyền thống lịch sử của quê hương Bắc Giang.
Giải pháp 3: cần đẩy mạnh các hoạt động tuyên dương, khen thưởng, tuyên
truyền, giới thiệu về gương người tốt, việc tốt và những tấm gương vượt khó trong
học tập. Mặc dù thời gian thành lập không dài và học sinh đầu vào của trường có chất
lượng thấp hơn so với các trường THPT trên địa bàn Thành phố Bắc Giang, nhiều học