më ®Çu

ọ ề

ế ườ ữ ể ử ụ ạ ộ I. Lí do ch n đ  tài: S  d ng ngôn ng   đ  giao ti p là ho t  đ ng bình th

ộ ạ ế ế ườ ỉ ệ ờ ấ ớ ng

ạ ế ẽ ộ i. Trong giao ti p, h i tho i chi m t  l ế ườ ử ụ ờ có l h i tho i chi m đ n 70 ­ 80% th i gian con ng

i s  d ng ngôn ng ộ ấ ạ ạ ế ụ ề ệ ả ộ

ữ ượ ử ụ ạ ủ ừ ườ ệ ộ nghi m tham gia h i tho i c a t ng ng

i. Ngôn ng  đ ị ẳ ạ ạ ộ ộ

ổ ế ườ ủ ữ ế ọ   ủ ng c a m i ố ế  th i gian r t l n, n u th ng kê,   ữ  trong m t ngày. Nhi u vi c đ t k t qu  hay th t b i ph  thu c vào kinh   ủ ế   c s  d ng ch  y u ứ   “H i tho i là hình th c ứ ơ ở ng xuyên, ph  bi n c a ngôn ng , nó cũng là hình th c c  s

ạ ộ ữ ư ỗ ữ trong h i tho i. Giáo s  Đ  H u Châu kh ng đ nh:  giao ti p th ọ ủ c a m i ho t đ ng ngôn ng  khác…”

ươ ế ạ ộ ọ Trong văn ch

ổ ớ ệ ề ạ ạ ộ

ậ   ị ng, h i tho i cũng chi m v  trí quan tr ng. Các nhân v t ộ   trò chuy n, trao đ i v i nhau t o nên nhi u cu c h i tho i khác nhau trong ộ ế ủ ố ộ ộ ệ ễ ạ ầ ộ dòng di n bi n c a c t truy n. Các cu c h i tho i góp ph n b c l

ộ ộ ẩ ự ủ ể ẫ ế ậ nhân v t, b c l mâu thu n, thúc đ y s  phát tri n c a tình ti tính cách   ủ   ệ t truy n, c a

ậ ậ

các tính cách nh n v t. ị ạ ộ ọ ờ ố

ờ ộ ư ượ ệ ứ nh ng m t th i gian dài nó không đ

ả ượ ườ ườ ứ ẻ c quan tâm nghi n c u, không đ ằ i ta c  nghĩ r ng, tr  dùng đ ng; ng

ạ vào gi ng d y trong nhà tr ươ ế ộ ẹ ẻ ế ạ t nói và nghe, đã bi m  đ  thì đ

ng nhiên đã bi ệ ệ ư ộ ườ ữ ế ệ ạ ạ

ni m phi n di n. Vi c đ a h i tho i vào nhà tr ươ ẹ ẻ ư ạ ọ ộ ọ   ư ế H i tho i có v  trí quan tr ng nh  th  trong đ i s ng và trong văn h c ượ ư   c đ a ế   c ti ng ộ   t h i tho i. Đây là m t quan ổ   ng đã t o ra nh ng thay đ i ế   ng pháp d y ti ng m  đ  và

ườ ữ ệ ạ ạ ộ ọ quan tr ng trong n i dung cũng nh  trong ph ạ ế ạ d y ngo i ng . Vi c chú ý đ n d y h i tho i trong nhà tr ng giúp h c sinh

ế ạ ộ

giao ti p ngày càng linh ho t sinh đ ng. ừ ụ ấ ạ ế ệ ở ể ọ ộ  m c tiêu trên mà n i dung d y ti ng Vi

Xu t phát t ạ ế ọ ể ờ ọ t  ộ chú tr ng đ n d y phát tri n l

ệ ở ể ế ọ ộ ạ ầ ầ ươ t

ng trình môn ti ng Vi ươ tho i. L n đ u tiên, ch ộ ộ ọ ậ

ạ ượ thành m t n i dung h c t p. Các ch ươ ầ ệ ộ ti u h c đã ộ   ạ i nói cho h c sinh thông qua n i dung d y h i ạ   ư  ti u h c đ a h i tho i ầ   ị ng trình này quy đ nh các kĩ năng c n ộ ầ   c trong ứ ng trình và m c đ  c n đ t đ rèn luy n trong ph n n i dung ch

ầ ẩ ứ ế

ặ ạ ọ ậ ư ộ ph n chu n ki n th c và kĩ năng. ượ ộ M c   dù   h i   tho i   đã   đ

ươ ệ ở ể ươ ể ế ch t

ng trình môn Ti ng Vi ư ượ ầ ự ệ ạ

ố ớ ạ ọ ộ ộ ộ ộ c   đ a   thành   m t   n i   dung   h c   t p   trong   ể   ọ ọ ng trình ti u h c 2000 đã tri n  ti u h c, ch ả   ề ộ ơ ể ể khai đ c g n 10 năm, nh ng đ  hi u rõ h n v  h i tho i và th c hi n gi ng ạ   d y các bài h c có n i dung h i tho i còn là m t khó khăn đ i v i giáo viên.

ự ế ả ứ ệ ạ ọ ỏ ọ

gi ng d y và h c h i kinh nghi m, tôi ch n nghiên c u và tìm ế ở ể ọ ạ ộ ệ ớ ạ ể Qua th c t ề ề hi u v  đ  tài: “D y h i tho i trong môn Ti ng Vi ti u h c ”. t l p 5

Ộ

N I DUNG

I. C¬ së lÝ luËn cña ®Ò tµi

ạ ộ

ế ạ ằ ờ ở ạ

ế ằ ộ i  ả ế 1. H i tho i: ạ ộ ộ 1.“H i tho i là ho t đ ng giao ti p b ng l ổ ậ v t giao ti p nh m trao đ i các n i dung miêu t ữ  d ng nói gi a các nhân   ậ    và liên k t các   nhân v t

ượ ặ theo đích đ c đ t ra”.

ỗ ữ ạ ươ ữ ọ ậ ng ngôn ng  h c, t p 1. NXB

(Đ  H u Châu ­ Bùi Minh Toán. Đ i c ụ ộ

Giáo d c ­ Hà N i). ộ ạ ế ằ ờ ở ạ ạ ế i (  d ng nói hay d ng vi t ) t ố   i

ộ “ H i tho i là cu c giao ti p b ng l ằ ậ ề ộ ấ ữ ề ặ ạ ể

ạ ễ ề ạ ộ ố ấ thi u gi a hai nhân v t v  m t v n đ  nh m đ t đích đã đ t ra”. ể ọ ọ

ử ụ ữ ụ ư ạ ộ

ườ ể ả

ể ử ụ ạ ầ i v i ng ườ ữ ạ ữ ư ặ ệ ấ ề ộ

ộ (Nguy n Trí. M t s  v n đ  d y h i tho i cho h c sinh ti u h c. NXB ụ Giáo d c 2008) 2. Ngôn ng : ữ ữ   H i tho i là quá trình s  d ng ngôn ng  làm công c  giao l u gi a ộ   i. Đ  có th  s  d ng ngôn ng  đ t hi u qu  cao trong h i ể   ế i tham gia h i tho i c n chú ý đ n nh ng v n đ  nh : đ c đi m ữ ữ ườ ớ ng ạ tho i, ng ữ ự ủ c a ngôn ng  nói, ng  v c và ngôn ng  cá nhân.

ữ ể ặ ủ 2.1. Đ c đi m c a ngôn ng  nói:

ữ ữ ế ữ ạ Ngôn ng  có hai d ng là ngôn ng  vi

ữ ề ể ặ ngôn ng  có nhi u đ c đi m chung (cùng dung chung kho t

ố ủ ị ự ữ ắ

ỗ ạ ữ ạ ư ề ố ủ   ạ t và ngôn ng  nói. Hai d ng c a ệ ố   ừ ự  v ng, h  th ng ể   ặ các quy t c ng  pháp và phong cách, cùng ch u s  chi ph i c a các đ c đi m ộ ề   v  truy n th ng và văn hoá dân t c…),   nh ng m i d ng ngôn ng  l i có

ữ ể ặ nh ng đ c đi m riêng khác nhau.

ạ ấ ủ ộ

ơ ị ơ ả ủ ạ ộ ộ ộ ạ ạ ượ i đ c xem

3. C u trúc c a h i tho i: ạ Đ n v  c  b n c a h i tho i là cu c tho i. Cu c tho i l ặ ỏ ơ ư ự ợ ư ừ ạ ạ ạ ơ ị nh  s  h p thành t

ạ các đ n v  nh  h n nh  đo n tho i, c p tho i, tham ữ tho i, hành vi ngôn ng .

Ở ể ỉ ử ụ ạ ạ ạ ặ ạ ọ ơ ộ ị ti u h c ch  s  d ng các đ n v : cu c tho i, đo n tho i và c p tho i.

ộ ạ

1.Cu c tho i: ị ớ ơ ấ ủ ủ ạ ả ẩ ộ ố ộ   Là đ n v  l n nh t c a h i tho i, là s n ph m c a tình hu ng h i

ạ ế ấ ề ặ ạ ả ạ ố ộ ộ tho i. Cu c tho i gi

i quy t v n đ  đ t ra trong tình hu ng h i tho i. ể ệ ậ ạ ộ ộ * Các tiêu chí đ  nh n di n m t cu c tho i:

ạ

ậ ộ ­Nhân v t h i tho i. ố ể ị ấ ề ờ ­ Tính th ng nh t v  th i gian và đ a đi m

­ V  đ  tài di n ngôn

ề ề ề ễ ớ ủ ạ ­ V  ranh gi ộ i c a cu c tho i.

ể ạ ồ ủ ạ ạ ạ ộ ộ

ạ ạ ạ ạ ạ ộ ộ

ạ ế ể ạ ạ ộ ạ   Mô hình đi n hình c a m t cu c tho i g m 3 lo i đo n tho i: đo n ể ở ầ tho i m  đ u, các đo n tho i phát tri n n i dung h i tho i (tham tho i) và   ể ữ đo n tho i k t thúc. Tuy nhiên, nh ng cu c tho i không đi n hình có th

ế ạ ạ ạ ộ thi u m t lo i đo n tho i nào đó.

ạ ạ

2. Đo n tho i: ự ậ ượ ơ ở ế ặ ạ ặ

ủ ề ề ẽ ớ   Đ c xây d ng trên c  s  xác l p các c p tho i liên k t ch t ch  v i ề ộ ấ ủ

nhau v  n i dung (ch  đ ) v  tính duy nh t c a đích.  ỉ ồ ộ ặ ạ ớ ắ ạ ấ ạ ạ ạ ấ ể

ố ặ ạ ị

Đo n tho i ng n nh t ch  g m m t c p tho i, đo n tho i l n nh t không th ạ h n đ nh s  c p tho i. ặ ạ 3. C p tho i:

ộ ặ ạ ố ộ ờ ể ờ ẫ ậ M t c p tho i t ỉ ồ i thi u ch  g m m t l i trao (l i d n nh p) và m t l ộ ờ   i

đáp

ạ ặ ể i h i đáp) (C p tho i đi n hình )

ọ ỗ ượ ờ ồ (l Ví d :ụ ể ­ Bé Gioan nói: Cháu có th  xem chu i ng c lam này đ ạ c không  ?

ấ ọ ư ỗ

Pi­e l y chu i ng c đ a cho cô bé. ờ ế ố ờ i:

kèm l ươ i và phi l ệ ủ ế ể ạ ộ ờ 4. Các y u t ạ Bên c nh ph i nói, con

ườ ng ti n ch  y u đ  tham gia h i tho i là l ờ ế ố ờ ng ể ử ụ i còn có th  s  d ng các y u t i và phi l kèm l i.

ờ ế ố

ế ố ắ ớ ờ ớ ờ ư i nói, đi kèm cùng v i l i nói nh  ng ữ

i:  kèm l ề  g n li n v i l ỉ ộ ộ ọ ệ ng đ , đ  dài, đ nh gi ng…

ờ ể ặ ấ ệ + Các y u t Là các y u t ườ ọ đi u, tr ng âm, c ế ố kèm l i có vai trò bi u nghĩa r t rõ, đ c bi ể t là bi u nghĩa Các y u t

ữ ụ ng  d ng.

ườ ế ố ờ i ăn xin ế ố ông nói , y u t kèm l i là y u t “

VD: Trong câu chuy n ệ Ng ặ ả ọ

ằ b ng gi ng kh n đ c”  ờ ế ố

ộ ờ ế ố ư ễ i nói nh ng di n ra song song v i l

+ Y u t  phi l ữ Là nh ng y u t ượ ườ i:   không thu c l ạ ộ ư ử ỉ ẻ ặ ặ ố ặ nói, th

ng đ ắ ư ế ơ ể ự ự ế ả ổ

ế ố ề ạ ờ ớ ờ   i   c dùng trong h i tho i m t đ i m t. Nh : c  ch , v  m t, ánh ủ ơ  ọ   i đ i tho i nhi u thông tin quan tr ng ể i có th  cho ng

phi l ổ ư ớ ầ th  c  th , s  thay đ i kho ng cách không gian, s  ti p xúc c a c ườ ố ộ … i tính, tu i tác, thành ph n xã h i m t, t th …ể Các y u t nh  gi

II. C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi

ệ t:

ạ ộ ươ ạ ở ể ọ ể ạ ệ ở ể Ti u h c đ  d y giao ti p b ng Ti ng Vi ạ ọ ế ạ ế ề ế ằ ế   ấ  ti u h c đ u nh n m nh d y Ti ng t ng trình môn Ti ng Vi

I. D y h i tho i  Ch ệ ể ế ế Vi t đ  giao ti p và trong giao ti p.

ạ ế ệ ể ụ ế ệ ị ế D y ti ng Vi

ươ ầ

ể ọ ậ ử ụ ế ế ệ

ọ h c. Ch ọ h c sinh các kĩ năng s  d ng ti ng Vi ườ t đ  giao ti p liên quan đ n vi c xác đ nh m c tiêu môn   ể ở  ặ   t, nghe, nói) đ  h c t p giao ọ ụ ng trình đ t lên hàng đ u là m c tiêu “ hình thành và phát tri n  ọ t (đ c, vi ổ ệ ậ ạ ộ ủ ứ ế

ủ ế ệ ạ ộ ế ệ ở ố t tr  thành n i dung c t lõi c a môn Ti ng Vi ti p trong môi tr ử ụ s  d ng ti ng Vi

ọ ặ ươ ế ạ ế ệ

ứ ế ệ t trong giao ti p liên quan đ n ph ọ ậ ạ ộ ệ Vi ọ ng ho t đ ng c a l a tu i”. H c và luy n t p các kĩ năng   ế   t. D y Ti ng ọ   ủ ng pháp d y h c đ c thù c a môn h c. ả ượ   ế c t ph i đ

M i ho t đ ng h c t p, luy n kĩ năng và ki n th c Ti ng Vi ế ườ ễ di n ra trong môi tr

ng giao ti p. ạ ộ ộ ạ ở ể ọ ti u h c:

ạ ộ ạ

ạ ộ II. N i dung d y h i tho i  1. D y h i tho i: ạ ạ ạ ộ 1.1.D y h i tho i là d y ho t  đ ng nói năng:

ướ ạ ọ

ạ ộ Ho t đ ng tr ọ ự ự ể ề ạ cho h c sinh  năng l c nghe hi u, năng l c nói li n m ch theo đ  tài, ch  đ

ấ ị ạ ượ ự ế ệ c tiên là d y kĩ năng nghe và nói, trong đó chú tr ng rèn ủ ề  ề ể   c đích giao ti p. Quá trình rèn luy n năng l c nghe hi u

nh t đ nh và đ t đ ề ờ và nói li n m ch là quá trình ti p nh n và s n sinh l

ạ ạ ộ i nói. ế ạ ộ ế ộ ậ ạ ạ ả ạ ộ Ho t đ ng nói năng là m t lo i ho t đ ng giao ti p. D y ho t đ ng nói

ế ệ ệ năng là rèn luy n các kĩ năng giao ti p, rèn luy n các kĩ năng nói trong các tình

ố ế ụ ể ế ề ợ ớ ố ớ  giao ti p, v i các đ  tài và

hu ng giao ti p c  th , phù h p v i các nhân t ộ ạ ượ ủ ề ộ ạ ạ

ch  đ  h i tho i và đ t đ ạ ứ ể ạ ầ ộ ế c đích giao ti p, h i tho i.  ứ   1.2.D y h i tho i góp ph n phát tri n tri th c, nâng cao văn hoá  ng

ộ ử x  trong xã h i ộ ạ ứ ử ế ạ ạ ộ ố

ạ ể ể ậ ạ ộ ộ D y h i tho i là d y huy đ ng v n ki n th c đã có và x  lí các thông ế ủ   ớ ế t c a tin m i ti p nh n trong h i tho i đ  tham gia h i tho i làm cho hi u bi

ườ ở ắ ả ở ộ con ng i tr  nên phong phú, s c s o, m  r ng và nâng cao.

ộ ạ ạ ạ ứ ử ế

D y h i tho i là d y văn hoá  ng x  trong giao ti p. ế ạ ươ ộ ệ ớ

ng trình Ti ng Vi ọ ươ ế ặ t l p 5: ụ ạ ộ 2. N i dung d y h i tho i trong ch ệ ở ể Ch ng trình môn ti ng Vi t Ti u h c năm 2000 đ t m c tiêu “hình

ể ở ọ ử ụ ế ệ ọ thành và phát tri n t (đ c, nói, nghe,

h c sinh các kĩ năng s  d ng ti ng Vi ườ ạ ộ ế ể ọ ậ ế ủ ứ ổ vi

t) đ  h c t p giao ti p trong môi tr ự ụ ấ ng ho t đ ng c a l a tu i. ế ạ ệ ở ể ọ ộ  m c tiêu trên mà n i dung d y Ti ng Vi

Xu t phát t ạ ế ọ ọ ể ờ t  ộ chú tr ng đ n d y phát tri n l

ạ ầ ầ ươ ệ ở ể ư ộ ế ọ t

ng trình môn Ti ng Vi ươ

tho i. L n đ u tiên, ch ộ ộ ệ ọ ậ ộ ạ ượ rèn luy n trong ph n n i dung ch Ti u h c đã   ộ   ạ i nói cho h c sinh thông qua n i dung d y h i ạ    Ti u h c đ a h i tho i ầ   ị ng trình này quy đ nh các kĩ năng c n ộ ầ   c trong ứ ng trình và m c đ  c n đ t đ

thành m t n i dung h c t p. Các ch ươ ầ ứ ế ẩ ầ ph n chu n ki n th c và kĩ năng.

ươ ế ệ ớ ọ ở ể Ch ng trình Ti ng Vi

ứ ế ệ ạ ộ t l p 5  ọ ầ Ti u h c (ban hành năm 2006) quy  ụ ụ ạ   ị đ nh các ki n th c và kĩ năng c n h c và rèn luy n ph c v  cho d y h i tho i

ư nh  sau:

ươ ộ ng trình:

2.1. N i dung ch ế ứ ậ

2.1.1. Ki n th c t p làm văn: ạ ơ ả ề ế ­ S  gi n v  liên k t câu, đo n văn

ả ả ả ­ Văn miêu t (t ả ườ  ng

ả c nh, t ườ i) ơ ừ ả ố ­ Văn b n thông th ng: đ n t , báo cáo th ng kê, biên b n, ch ươ   ng

ạ ộ

ế ắ ả ậ ổ trình ho t đ ng. ộ ố ­ M t s  quy t c giao ti p trong trao đ i, th o lu n.

2.1.2. Kĩ năng:

a. Nghe:

ể ạ ệ ệ ậ ậ * Nghe và k  l

ậ ạ ả ề i câu chuy n. Nh n xét v  nhân v t trong truy n. ổ ế ả ọ * Nghe ­ thu t l i b n tin, văn b n ph  bi n khoa h c.

ả ậ ổ

ế ả ộ ế ạ ạ ơ * Nghe và tham gia ý ki n trong trao đ i th o lu n. * Nghe ­ vi ơ  m t đo n văn, đo n th , bài th . t chính t

ậ ự ệ ộ ố * Nghe ­ ghi chép m t s  thông tin, nhân v t, s  ki n.

b. Nói: ể ạ ậ ạ ự ệ ứ ệ ọ ­ K  l i câu chuy n đã nghe, đã đ c; thu t l ế   i s  vi c đã ch ng ki n

ặ

ho c tham gia. ổ ớ ứ ề ề ả ậ ổ ợ ỏ ế  ý ki n, thái

­ Trao đ i, th o lu n v  đ  tài phù h p v i l a tu i; bày t ậ ề ả ổ ộ ề ấ đ  v  v n đ  đang trao đ i, th o lu n.

ớ ề ị ử ủ ể ệ ậ ­   Gi ị   i   thi u   v   l ch   s ,   văn   hoá,   các   nhân   v t   tiêu   bi u…   c a   đ a

ươ ph ng.

ủ ự ế ạ ạ ạ ệ ớ ộ III.Th c tr ng c a d y h i tho i trong môn Ti ng Vi t l p 5 ở

ể ọ ủ ỹ

ạ ổ ớ Ti u h c M  Th y. ự ế ả Qua th c t

ồ ỏ ọ ệ ệ ủ ậ

ằ ế ề ạ ạ ộ

ọ ệ ở ể ệ ớ ế t Vi

Ti u h c nói chung và trong môn Ti ng Vi ế ọ ớ ệ ầ ạ ọ

ữ ế ể ấ ả ộ

ủ ừ ậ ở ậ ọ bài t p

ụ ể ẽ ọ

ộ ố ậ ữ ạ ầ ọ ộ ổ ọ   ầ  gi ng d y, trao đ i v i các th y cô giáo trong các bu i h p ấ   ườ ng, h c h i kinh nghi m các đ ng nghi p tôi nh n th y chuyên môn c a tr ế   ộ ầ h u h t các giáo viên đ u cho r ng n i dung d y h i tho i trong môn Ti ng ộ ộ   t l p 5 nói riêng là m t n i   dung m i, có t m quan tr ng trong vi c d y ti ng cho h c sinh theo quan ữ   ạ đi m giao ti p. Tuy nhiên khi gi ng d y nh ng n i dung này, nh t là nh ng ặ ọ   ư  phân môn T p làm văn, do đ c tr ng c a t ng bài nên khi h c, h c ệ ặ   sinh còn g p m t s  khó khăn trong vi c tham gia vào bài h c. C  th  s  nêu ề ộ   ệ ố trong h  th ng bài t p d y h i tho i cho h c sinh. Nh ng bài đ u tiên v  h i

ạ ẫ ạ ư ụ tho i, sách giáo khoa có đ a ra m u. Ví d :

ạ ộ

ở ộ ẽ ế ấ ằ ẫ Bài t pậ : Hãy đóng vai m t trong ba b n Hùng, Quý, Nam (trong bài: Cái   ứ    và d n ch ng

ụ ứ ậ ậ gì quý nh t) nêu ý ki n tranh lu n b ng cách m  r ng thêm lí l ế ể ờ đ  l

i tranh lu n thêm s c thuy t ph c. ấ ẫ ớ ư ạ ạ M u: (Hùng): Theo t

ọ ạ ạ ạ ạ ơ

ườ ạ ố vàng làng ta”. Lúa g o nuôi s ng t t c  m i ng

ượ ậ ố , quý nh t là lúa g o. Lúa g o quý nh  vàng.   ạ   ầ Trong bài H t g o làng ta, nhà th  Tr n Đăng Khoa đã g i h t g o là “H t ấ ả ọ   i. Có ai trong chúng ta không   (Bài t p 2 trang 91 ­ TV5, c đâu?...

ăn mà s ng đ ậ t p 1)

ậ ế ầ ọ ớ

ướ ẵ ậ ằ ợ ị Đây là bài t p đ u tiên giúp h c sinh làm quen v i thuy t trình, tranh   ọ   ầ ủ ng cho h c

lu n nên đã có g i ý s n ngay sau yêu c u c a bài nh m đ nh h ạ ấ ị ư ề ế ể sinh. Đi u này có  u đi m và h n ch  nh t đ nh:

Ư ể +  u đi m:

ể ự ể ẫ ặ ọ ­ H c sinh có th  d a vào m u đ  đóng vai Quý ho c Nam trình bày ý

ế ủ ễ ầ ạ ộ ki n c a mình m t cách nhanh chóng, d  dàng, không c n sáng t o.

ượ ế ế ả ổ ọ c kh  năng giao ti p (thuy t trình, trao đ i) cho h c sinh

ạ ­ Phát huy đ ế + H n ch :

ế ụ ộ ẫ

­ Ti p thu bài th  đ ng, theo khuôn m u. ườ ư ứ ẽ ẫ ắ ơ và d n ch ng các em đ a ra th ­ Lí l ả ng ng n, đ n gi n, xoay quanh

ế ủ ậ ý ki n c a nhân v t trong bài.

ọ ư ắ ượ ế ủ ớ ­ H c sinh ch a g n đ

ộ ố ữ ủ ạ ố ấ   ậ c ý ki n c a các nhân v t trong bài v i các v n ế   ệ ề đ  trong cu c s ng do v n kinh nghi m, ngôn ng  c a các em còn h n ch .

ư ế ậ ườ ư Do v y mà ý ki n các em đ a ra th ng ch a phong phú.

ự ế ả ả ọ ạ ấ Qua kh o sát và quan sát th c t

ế ọ ạ ấ ộ ộ ượ ứ h ng trong các ti t h c có n i dung h i tho i, nh t là khi các em đ

ọ ể ể ượ ư ế ti p tham gia đóng vai, nh ng đ  hi u đ

ấ ị ư ạ ố ả ữ ố ể ế ấ  gi ng d y, tôi th y h c sinh r t hào   ự   c tr c c bài h c thông qua đóng vai các em   ế ủ   ạ i là h n ch  c a t nh t đ nh; nh ng đây l

ph i có v n ngôn ng , v n hi u bi ọ h c sinh.

III. mét sè biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc.

ổ ứ ạ ộ ạ

ể ự ệ ậ ạ ộ ộ ộ ướ I.T  ch c d y h i tho i: ạ M t bài t p d y h i tho i có th  th c hi n theo m t trong hai h ng:

ướ ướ

H ng phân tích và h ạ ạ ộ ự ng th c hành. ướ ng phân tích:

ế ố ạ ữ ư ậ 1.D y h i tho i theo h ạ Là cách d y đ a ra nh ng nh n xét, đánh giá các y u t

ả ị ự ố

ư ế ề ế ả t o thành tình ế    đ nh nêu ra trong đ  bài. S  phân tích này làm rõ đích giao ti p, ự ế   nhân v t giao ti p, đ  tài giao ti p, hoàn c nh giao ti p. T  đó đ a ra d  ki n

ế ế ạ ợ hu ng gi ậ ờ ộ ề ế ấ ớ ừ ả i h i tho i phù h p nh t v i đích giao ti p và hoàn c nh giao ti p các l

ệ ế ố ủ ạ ể ộ ố ỉ Vi c phân tích các tình hu ng h i tho i đ  ch  ra các y u t

c a ng ễ ậ ự ộ ư ạ ạ ờ ợ i tho i phù h p. Lúc này th t s  cu c tho i ch a di n ra. C ả c nh và tìm ra l

ế ủ ề ễ ề ầ ạ ạ ỏ ộ ữ  ả    th y và trò đ u ph ng đoán v  di n bi n c a cu c tho i. Cách d y này mang

ứ ư ạ ự ự ấ ạ ộ ộ tính ch t duy lí, d  báo ch  ch a t o ra cu c h i tho i đích th c, không quan

ế ễ ự ế ạ ầ ậ sát, đánh giá nó trong di n bi n th c t

ư ộ ế ọ ở ầ ạ ố ế ả ị

đ nh nh  m t bi n pháp d y m  đ u ti ề ổ ứ ự ộ hu ng giao ti p gi ể ạ . Vì v y, khi d y c n coi phân tích tình ề ộ   ệ t h c v  h i ứ ạ    ch c th c hành cu c tho i theo đ  bài, ch  không

tho i sau đó chuy n sang t ấ ế ố ả ị ư ộ ươ đ nh nh  m t ph ng pháp

ọ dùng duy nh t phân tích tình hu ng giao ti p gi ạ d y h c.

ạ ộ ướ ự ạ ng th c hành:

ạ ộ ự ễ ế ố ấ ể 2.D y h i tho i theo h Giao ti p là ho t đ ng th c ti n nên cách t t nh t đ  nhanh chóng trau

ọ ế ự ư ạ ộ ự

ế ự ả ị ề ạ ố D a trên tình hu ng giao ti p gi ộ  đ nh trong đ  bài h i tho i, giáo viên t

ọ ự ứ ươ ố ớ ch c cho h c sinh th c hành tình hu ng đó trên l p. Ph

ấ ớ ả ớ ấ ố

ạ ộ ế ề ạ ố ộ

ạ ờ ư ế ử ỉ ễ ặ ạ ộ ồ   d i năng l c giao ti p cho h c sinh là đ a các em vào ho t đ ng th c hành. ổ  ợ   ng pháp thích h p ế ố  ỉ ầ nh t lúc này là đóng vai. Giáo viên ch  c n th ng nh t v i c  l p các y u t ộ   ị giao ti p chi ph i cu c tho i đã quy đ nh trong đ  bài, còn các ho t đ ng h i ứ

i nói, nét m t, c  ch  …), quá trình h i tho i di n ra nh  th  nào c ệ ậ ọ ự ệ ạ ầ ầ tho i (l ể đ  cho h c sinh đóng vai sáng t o và t hoàn thi n d n qua các l n luy n t p.

ệ ậ ụ ế ậ ậ Ví d : Bài “Luy n t p thuy t trình, tranh lu n” TV5, t p 1 (trang 91)

ậ ạ ộ

ở ộ ẽ ế ấ ằ ẫ Bài t p 2: Hãy đóng vai m t trong ba b n Hùng, Quý, Nam (trong bài Cái   ứ    và d n ch ng

ụ ứ ậ ậ gì quý nh t) nêu ý ki n tranh lu n b ng cách m  r ng thêm lí l ế ể ờ đ  l

i tranh lu n thêm s c thuy t ph c. ấ ẫ ớ ư ạ ạ M u: (Hùng) ­ Theo t

ạ ạ ọ ạ ạ ầ ơ

ạ ố ấ ả ọ ườ Trong bài H t g o làng ta vàng làng ta”. Lúa g o nuôi s ng t , quý nh t là lúa g o. Lúa g o quý nh  vàng.   ạ   , nhà th  Tr n Đăng Khoa đã g i h t g o là “ h t   i. Có ai trong chúng ta không t c  m i ng

ố ượ ăn mà s ng đ c đâu?...

ậ ậ

ớ ậ ỉ ầ ố ( Bài t p 2 trang 91 ­ TV5, t p 1) ấ ớ ọ

V i bài t p này, giáo viên ch  c  th ng nh t v i h c sinh: ạ ậ ộ

Nhân v t tham gia h i tho i: Hùng, Quý, Nam. ờ ấ ờ ề ề ạ ộ Đ  tài h i tho i: v  cái gì quý nh t đ i trên đ i.

ế ở ớ ễ ạ ả ả ạ ọ ườ Hoàn c nh giao ti p: l p h c (di n l i c nh các b n trên đ ng đi

ọ ề h c v )

ạ ề ạ ờ

ố ộ trên đ i. ề ậ ượ ế

ọ Đích h i tho i: H c sinh ph i nêu đ ứ ằ ộ ạ ở ộ ứ ẽ ậ ấ ở Tình hu ng h i tho i: 3 b n tranh lu n v  cái gì quý nh t  ậ ả   c ý ki n tranh lu n v  cái gì quý ế   ể ờ ẫ i tranh lu n thêm s c thuy t và d n ch ng đ  l

ấ nh t (b ng cách m  r ng lí l ph c)ụ

ộ ạ ạ ướ ư ọ ế ạ ự

D y h i tho i theo h ự ễ ẵ ủ ệ ạ ạ ộ ộ

ự ể ạ ồ

ọ ậ ạ ả ậ ộ ắ   ng th c hành có th  m nh là đ a h c sinh t m mình trong th c ti n h i tho i, khai thác kinh nghi m h i tho i có s n c a các   ờ   ạ  tin và m nh d n; đ ng th i em đ  nâng cao lên. Do đó, giúp các em thêm t ọ ứ   h ng thú h c t p h i tho i. C  giáo viên và h c sinh cùng bình lu n, đánh giá

ạ ư ộ ộ ự ễ ọ ượ ứ ế

ộ ạ ễ cu c h i tho i nh  nó đã di n ra trong th c ti n và h c đ ự ạ c ch ng ki n. ạ ộ ạ ộ ế ỉ

ủ ệ ệ ạ ạ ầ ộ

ề ế ế ậ ạ ộ ộ

ớ ử ụ ươ ướ ự ứ ạ ạ Khi d y bài h i tho i, n u ch  có ho t đ ng th c hành h i tho i thì   ể   ầ không đ , vì bên c nh vi c rèn luy n kĩ năng h i tho i còn c n nâng d n hi u ậ ầ   t có tính lí lu n nhi u n i dung liên quan đ n kĩ năng h i tho i. Vì v y c n ệ   ng th c hành v i s  d ng bi n bi ế ợ k t h p ph

ạ ộ ng th c d y h i tho i theo h ầ ế ộ pháp phân tích h i tho i khi c n thi

ậ ộ ư ọ ặ ạ t. ạ ươ ng pháp đ c tr ng d y các bài t p h i tho i cho h c sinh

II. Ph * Đóng vai

ạ ể ự ộ ỗ ộ ệ ậ ạ ằ II.1.M i bài t p d y h i tho i ti u h c ọ   nh m th c hi n m t tình

ố ế ả ị đ nh.

hu ng giao ti p gi ạ ộ ạ ươ ủ ế ử ụ ng phân tích, ph

ỏ ể ữ ươ ướ ầ ph

ộ ộ ả ị ẽ ễ ạ

ạ ự ủ ế ậ ạ ạ ộ ộ

ươ ẽ ằ ọ

ng pháp s  d ng ch  y u là  D y h i tho i theo h ố   ữ ng pháp h i đáp (gi a th y và trò, gi a trò và trò) đ  phân tích tình hu ng ộ   ạ ự ế  đ nh, phân tích cu c h i tho i d  báo s  di n ra. Còn d y h i giao ti p gi ướ ng th c hành ch  y u là t p trung t o ra cu c h i tho i phù tho i theo h   ề ầ ợ h p yêu c u đ  bài b ng ph ự ậ ộ ế ạ ộ ị

ạ ố ế ậ ậ ng pháp đóng vai. H c sinh s  tham gia đóng ư ề ệ các nhân v t h i tho i và th c hi n cu c giao ti p nh  đ  bài quy đ nh. ạ  TV5, t p 2 (trang 77 ­ 78) t đo n đ i tho i”

ủ ọ ủ ộ:

ườ ầ ẫ ố ố ộ Ví dụ: Bài “ T p vi ư ầ ệ  Thái s  Tr n Th  Đ ạ 1. Đ c đo n trích sau c a truy n ợ ừ Có l n, Linh T  Qu c M u, v  ông, mu n xin riêng cho m t ng i làm

ứ ươ ủ ộ ả ầ ườ ấ ch c câu đ ng. Tr n Th  Đ  b o ng

i  y: ứ ươ ươ ể ­ Ng i có phu nhân xin cho làm ch c câu đ ng, không th  ví nh ư

ữ ươ ể ậ ả ặ ộ ệ nh ng câu đ ng khác. Vì v y, ph i ch t m t ngón chân đ  phân bi t.

ườ ấ ớ Ng

i  y kêu van mãi, ông m i tha cho. ặ ươ ủ

ỉ ứ ng pháp đóng vai: ươ ộ ể ọ

ể II.2. Đ c đi m c a ph ộ a. Đóng vai ch  là m t cách th c, m t ph ễ ỏ ự ớ ọ

ạ ế ế ế ự ể ể ạ ẩ ộ ọ ậ   ng pháp đ  h c sinh h c t p. ạ   ứ ạ Nó di n ra ngay trong l p h c, không đòi h i s  trang trí ph c t p. Các đo n    hình

ề tho i k  ti p nhau đ  phát tri n đ  tài h i tho i, thúc đ y giao ti p t ự ễ ả ầ ệ

thành và hoàn thi n ngay trong th c ti n đóng vai, do c  th y và trò cùng tham gia sáng t o.ạ ườ ổ ớ

i tham gia đóng vai là h c sinh trong t ậ ượ ọ ộ , trong l p. Các em đóng vai ầ ẩ ằ Ng ậ

ả t theo đ  bài t p h i tho i. S n ph m c a các l n đóng vai là   ẩ nh m t p d ộ ủ ẽ ượ ề ặ ạ ả ế ạ các màn h i tho i ho c giao ti p, các s n ph m này s  đ ạ c các b n trong

ậ ệ ượ ộ ầ ậ ờ ớ l p phân tích, nh n xét, rút kinh nghi m. Nh  đó, các l n t p d

ạ ả ế ố ơ ủ ụ ệ ơ ệ ti p theo đ t hi u qu  cao h n, t

ạ ậ ạ ộ ộ ộ thành m t bài t p h i tho i; thông qua đó hình thành kĩ năng h i tho i, tích lu

ệ ứ ạ ể ử ẩ ộ ộ ộ ị

ạ   t h i tho i t h n. M c đích c a vi c đóng vai là hoàn   ỹ  ạ   các kinh nghi m  ng x  trong h i tho i đ  chu n b  cho các cu c h i tho i ộ ờ ự

ẽ ả đích th c các em s  tr i qua trong cu c đ i. ọ ầ ỉ ờ ả Khi đóng vai, h c sinh c n chú ý không ch  l

ể ể ả ặ ộ ọ ộ   i nói mà còn c  các đ ng ế   tác hình th , cách bi u c m trên nét m t, trong gi ng nói.. có tác đ ng đ n

ệ ạ

ả ộ hi u qu  h i tho i. ứ ổ ả ị ự ệ ế ố ộ

b. Khi t ạ ộ ch c đóng vai th c hi n m t tình hu ng giao ti p gi ế ợ ề ệ ể

ư ư ể ề ấ ậ ả ỏ ờ đ nh, ể   ngoài h i tho i, giáo viên có th  dùng k t h p thêm nhi u bi n pháp đ  phát ử ụ   i trên gi y, h i ­ đáp, s  d ng ế tri n đ  tài nh : phi u bài t p, đ a ra l i gi

ồ ạ ọ

các đ  dùng d y h c… ộ ạ ộ ượ ự ệ ạ ỗ c th c hi n trong m i giai

c. H i tho i trong ho t đ ng đóng vai đ ớ ạ ủ ứ ữ ụ ệ ế ộ đo n c a cu c giao ti p v i nh ng ch c năng nhi m v  khác nhau:

ạ ở ầ ữ ạ ộ i nói

ứ ờ + Đo n tho i m  đ u cu c giao ti p: bao g m nh ng nghi th c l ế ế ờ ồ ớ ệ ề ặ ỡ dùng trong lúc g p g , làm quen và các l

ạ i tho i gi ồ ế i thi u đ  tài giao ti p. ạ ủ ạ ữ ạ ạ ể ề

ươ ượ ệ ổ ng l

+ Đo n tho i tri n khai đ  tài giao ti p: g m nh ng đo n tho i c a các ậ ả   nhân v t trò chuy n và th ng hay trình bày, phân tích trao đ i, th o lu n…ậ

ạ ế ứ ờ ữ ế ạ ộ ồ + Đo n tho i k t thúc cu c giao ti p: g m nh ng nghi th c l i nói dùng

ộ ế ế

trong lúc k t thúc cu c giao ti p. ộ ạ

ạ ớ ươ ệ ầ

ạ III. Quy trình d y bài h i tho i: ộ ả Cùng v i văn b n, h i tho i cũng có hai ph ộ ườ ạ ậ ạ ộ ủ ế ạ ả nh n h i tho i và s n sinh h i tho i. Ng

ễ ạ ậ ộ ườ nh n khi h i tho i đang di n ra (cũng có tr ợ ng h p ng

ộ ạ ụ ế ế   ng di n c n xem xét: ti p ế   ộ i nghe h i tho i ch  y u là ti p ậ   ế ườ i nghe ti p nh n ộ   i ghi âm, …); h i

cu c tho i khi đã k t thúc, ví d : nghe thông qua l ề ủ ể ả ạ ờ ể ờ i k , l ườ ẩ tho i là s n ph m c a nhi u ng ườ ố i (t i).

ế ạ ậ ạ ộ ườ i thi u là hai ng ả ng có d y ti p nh n và s n sinh h i tho i không? Nhà tr

ườ ọ ạ ả ự ự

Nhà tr ữ ệ ự ự ng khi d y đ c và nghe các văn b n t ế ủ ệ ề ề ạ    s , khi d y phân tích ề t đ u ít nhi u đ

s  trong các phân môn c a môn Ti ng Vi ậ ạ ế ộ

các ng  li u t ế ậ c p đ n ti p nh n h i tho i. ườ ự ự ư ệ ế ệ ạ

Nhà tr ọ ể ề ẫ ị thông qua h c mà h c sinh đ

ng th c s  đ a vi c d y Ti ng Vi ượ ướ c h ệ ạ ọ ủ ộ ch  đ , đích c a h i tho i, phân bi

ủ ề ệ ậ ở ầ ế ể ạ ế   t vào quá trình giao ti p, ể ng d n đ  tìm hi u cách xác đ nh đ  tài,   ạ   ộ ố ượ t vai trò các đ i t ng tham gia h i tho i, ệ ậ ộ   luy n t p cách m  đ u, k t thúc, cách phát tri n cu c tho i, luy n t p các kĩ

ờ ờ ứ ượ ướ ẫ i và đáp l i… T c là các em đ c h ộ   ể ả ng d n đ  s n sinh h i

năng trao l tho i. ạ

ườ ệ ạ ọ ớ ộ ọ Thông qua vi c h c h i tho i trong nhà tr

ng, h c sinh m i th c s ộ ố ử ụ ế ạ ắ ớ ự ự  ộ   ọ h c cách s  d ng ti ng nói phong phú, đa d ng g n v i cu c s ng sôi đ ng

ế ế ể ế ọ

hàng ngày, h c ti ng nói trong giao ti p và đ  giao ti p. ộ ố ấ ề ạ ễ ạ ộ ố Theo PGS.TS Nguy n Trí trong cu n “M t s  v n đ  d y h i tho i cho

ể ạ ạ ọ ộ ể ượ ế c ti n hành theo quy trình ba

ọ h c sinh ti u h c”  thì d y h i tho i có th  đ ướ ư c chính nh  sau: b

ề ạ ộ ố c 1ướ : Phân tích tình hu ng h i tho i nêu ra trong đ  bài.

ầ ộ B Ở ướ  b c này, c n làm rõ các n i dung:

 Đ  tài h i tho i. ậ

ộ ề ạ

 Nhân v t tham gia h i tho i.

ạ ộ

ộ

 Môi tr

ả  Hoàn c nh xã h i. ườ ả ạ ộ ng x y ra h i tho i.

ạ

ả ấ ế ạ ộ ủ ộ  Đích c a h i tho i. ề ầ  V n đ  c n gi

i quy t qua h i tho i. ế ạ ễ ộ ờ ướ ạ ằ i Phác ho  di n bi n chính cu c tho i b ng l c 2:

ố ọ ả ế ự ộ

ỗ ả ề ặ ế ấ ậ

ượ ế ợ ế ủ ả ể ế ề ng t m i em nêu ra cách gi ưở t t c a b n thân liên quan đ n đ  tài đ

ự ế ễ ạ ộ ộ

ạ ọ ủ ế ẽ ự ự ộ ộ B ạ   Giáo viên cho h c sinh d a trên k t qu  phân tích tình hu ng h i tho i,   i quy t v n đ  đ t ra trong bài t p. Các em dùng trí ể  ớ ng k t h p v i các hi u bi ế   ễ nêu ra khái quát các di n bi n chính trong m t cu c tho i. D a vào di n bi n ờ   i tìm ra l

ự ạ ộ

chính và n i dung ch  y u mà khi th c hành h i tho i h c sinh s  t ạ ụ ể ộ h i tho i c  th . c 3ướ : Th c hành h i tho i: ứ ự ạ ổ ọ ộ ố    ch c cho h c sinh th c hành cu c tho i theo tình hu ng

ượ ươ B Giáo viên t ậ đ ặ c bài t p đ t ra theo ph g pháp đóng vai.

ữ ủ ự ự ễ ế ợ ộ ạ   Khi th c hành, d a trên g i ý nh ng di n bi n chính c a cu c tho i,

ả ờ ạ ủ

ậ ừ t ng nhân v t ph i tìm ra l ứ ự ổ i tho i c a mình. ặ ố ể ầ ơ ộ ỳ ề i thi u 2 l n ho c nhi u h n tu  thu c theo qu ỹ

T  ch c th c hành t ự ỗ ầ ờ ề ậ ọ th i gian. Sau m i l n th c hành, giáo viên và h c sinh nh n xét v :

ứ ộ ợ ủ ờ ạ ớ ộ ạ ớ

­ M c đ  phù h p c a l ườ ả   ộ i tho i v i n i dung cu c tho i, v i hoàn c nh ậ ộ ộ

ề ặ ộ ệ ­ Vi c gi

ớ ạ xã h i, v i môi tr ng và nhân v t tham gia h i tho i ế ấ ả ạ i quy t v n đ  đ t ra trong cu c tho i ạ ủ ộ ­ Đích c a h i tho i

ữ ệ ử ụ ế ố ụ ợ ằ ờ ­ Cách s  d ng ng  đi u, các y u t cho l

ự ể ế ầ ph  tr ả ạ ượ ắ cho l n th c hành sau phát tri n các k t qu  đ t đ i nói…nh m giúp   ượ   c ụ c, kh c ph c các nh

ủ ầ ự ể ướ đi m c a l n th c hành tr c.

ậ ề ạ ộ ọ ể ạ IV. Các ki u bài t p v  d y h i tho i cho h c sinh trong sách giáo

ệ

ế khoa Ti ng Vi ộ ộ ạ ượ ượ ố ở ệ ớ t 5: ạ N i dung d y h i tho i đ c đ c phân ph i ế  sách ti ng Vi

ế ệ ể ể ậ ộ t l p 5:   ụ  ạ

ậ T p thuy t trình, tranh lu n, chuy n th  các câu chuy n thành cu c tho i. C th :ể

ể ậ ạ ậ ế

ủ ấ ậ ậ : 1. Ki u bài t p d y t p thuy t trình, tranh lu n a. C u trúc c a bài t p:

ậ ộ ề ư ệ ặ ẩ

ở ộ ế ế ằ ọ Bài t p này đ a ra m t đ  tài (m u chuy n ho c bài ca dao …), sau đó   ẽ  ầ ậ yêu c u h c sinh nêu ý ki n tranh lu n, thuy t trình b ng cách m  r ng lí l

ẫ và d n ch ng.

ộ

ứ Bài t p 1ậ ấ ằ ậ ế ở ộ ẽ ạ : Hãy đóng vai m t trong ba b n Hùng, Quý, Nam (trong bài   ẫ    và d n

ậ ứ ể ờ ụ ứ ế

Cái gì quý nh t) nêu ý ki n tranh lu n b ng cách m  r ng thêm lí l ch ng đ  l ẫ i tranh lu n thêm s c thuy t ph c. ớ ư ấ ạ ạ M u: (Hùng) ­ Theo t

ọ ạ ạ ạ ạ ơ

ườ ạ ố vàng làng ta”. Lúa g o nuôi s ng t t c  m i ng

ượ ố , quý nh t là lúa g o. Lúa g o quý nh  vàng. ạ   ầ Trong bài H  g o làng ta, nhà th  Tr n Đăng Khoa đã g i h t g o là “ h t ấ ả ọ   i. Có ai trong chúng ta không ậ   (Bài t p 2 trang 91 ­ c đâu?...

ả ạ ậ ượ ạ ế ăn mà s ng đ ậ TV5, t p 1) ớ

ọ * V i bài t p này, h c sinh ph i t o ra đ ế ợ ế ớ ắ   c các đo n thuy t trình ng n ụ ườ ệ phù h p v i tình ti

ằ t trong truy n nh m thuy t ph c ng ọ ầ i nghe. ế ớ ậ

ướ ẵ ậ ằ ợ ị Đây là bài t p đ u tiên giúp h c sinh làm quen v i thuy t trình, tranh ọ   ầ ủ ng cho h c

lu n nên đã có g i ý s n ngay sau yêu c u c a bài nh m đ nh h ạ ấ ị ư ề ế ể sinh. Đi u này có  u đi m và h n ch  nh t đ nh:

Ư ể +  u đi m:

ể ự ể ẫ ặ ọ ­ H c sinh có th  d a vào m u đ  đóng vai Quý ho c Nam trình bày ý

ế ủ ễ ạ ầ ộ ki n c a mình m t cách nhanh chóng, d  dàng, không c n sáng t o.

ượ ế ả ổ ­ Phát huy đ ọ   ế c kh  năng giao ti p (thuy t trình, trao đ i, …) cho h c

sinh

ạ ế + H n ch :

ế

ẫ ­ Ti p thu bài th  đ ng, theo khuôn m u. ườ ụ ộ ứ ư ẽ ắ ơ và d n ch ng các em đ a ra th ­ Lí l ả ng ng n, đ n gi n, xoay quanh

ế ủ ẫ ậ ý ki n c a nhân v t trong bài

ọ ư ắ ượ ế ủ ớ ­ H c sinh ch a g n đ

ộ ố ữ ủ ạ ố ấ   ậ c ý ki n c a các nhân v t trong bài v i các v n ế   ệ ề đ  trong cu c s ng do v n kinh nghi m, ngôn ng  c a các em còn h n ch .

ậ ư ế ườ ư ng ch a phong phú.

Do v y mà ý ki n các em đ a ra th ạ ủ ọ ả ư

ộ ố ư ự ệ ậ ẫ ọ ­ Kh  năng sáng t o c a h c sinh ch a rõ ràng.  ướ b.  M t s  l u ý khi h ng d n h c sinh th c hi n bài t p:

ọ ạ ẫ ủ ệ ế ố ị

­ Thao tác 1: Đ c kĩ l ủ ừ ữ ể i m u chuy n, xác đ nh s  ý ki n c a các nhân ậ ẫ ọ

ế ậ v t, nh ng đi m có lí c a t ng ý ki n mà các nhân v t nêu ra, đ c kĩ m u. ể ừ ữ ế ­ Thao tác 2: Phân tích nh ng đi m có lí trong t ng ý ki n

ẽ ư ứ ẫ ẫ ả    và d n ch ng nh ng v n đ m

ẫ ả b o lí l ứ  và d n ch ng g c.

ự ủ ế ệ ậ ẩ ộ : D a vào ý ki n c a m t nhân v t trong m u chuy n d

ở ộ ể ẽ ứ ế ẫ ậ ướ   i    và d n ch ng đ  thuy t trình, tranh lu n cùng các

ạ ­ Thao tác 3: Sáng t o thêm các các lí l ẽ ố Bài t p 2ậ đây, em hãy m  r ng lí l b n:ạ

ề ự ướ ấ ườ ầ Đ t, N c, Không Khí và Ánh Sáng đ u t cho mình là ng ấ   i c n nh t

ố ớ đ i v i cây xanh. ấ Đ t nói:

ể ấ ớ ể ố   ­ Tôi có ch t màu đ  nuôi cây l n. Không có tôi, cây không th  s ng

đ c!ượ

ướ ể N c k  công:

ế ấ ướ ể ậ ớ ­ N u ch t màu không có n c v n chuy n thì cây có l n lên đ ượ   c

không?

ị

ẳ Không Khí ch ng ch u thua: ấ ầ ờ ấ ả ố ề ờ ­ Cây xanh r t c n khí tr i. Không có khí tr i thì t ế   t c  cây c i đ u ch t

rũ.

ẹ

Còn Ánh Sáng nh  nhàng nói: ướ ủ ấ ố ư ế ­ Cây c i dù có đ  đ t, n c, không khí nh ng thi u ánh sáng thì s ẽ

ể ọ ượ không th  có màu xanh. Không có màu xanh thì còn g i là cây xanh sao đ c!

ậ ậ

ố ư ả ạ ượ ậ ọ

ậ * Gi ng nh  bài t p 1, bài t p này h c sinh ph i t o ra đ ế ụ ế ệ ế ắ ợ ớ ằ t trong truy n nh m thuy t ph c ng thuy t trình ng n phù h p v i tình ti

ứ ế ẵ ầ ợ (Bài t p 1 trang 93 ­ TV5, t p 1) ạ   c các đo n ườ   i ầ   t th  hai nên không c n có g i ý s n ngay sau yêu c u

­

ấ ị ư ế ạ ư nghe. Nh ng do là ti ể ề ủ c a bài. Đi u này có  u đi m và h n ch  nh t đ nh:

Ư ể ọ u đi m:  ự ẽ ứ ủ ể ẫ do tìm lí l và d n ch ng theo quan đi m c a mình.

+ H c sinh t ế ư ạ

+ Ý ki n đ a ra đa d ng, phong phú. ứ ự ọ + H c sinh t ế  khám phá ra ki n th c cho mình.

ế ắ ắ

ể ữ ư ạ + Ti p thu bài nhanh, ch c ch n. ạ ờ ả + Phát tri n kh  năng sáng t o l i tho i, ngôn ng , t ậ   ả  duy, kh  năng l p

ậ ọ

lu n có lí cho h c sinh. ữ ế ạ ế ẽ ặ ộ ạ ặ ọ ­ H n ch : Nh ng h c sinh trình đ  đ i trà ho c y u s  g p khó khăn

ạ ượ ờ ệ ạ ứ ẽ ẫ trong vi c sáng t o đ c l

ộ ố ư i tho i, tìm lí l ẫ ướ ọ , d n ch ng.  ự ệ ậ * M t s  l u ý khi h

ọ ạ ng d n h c sinh th c hi n bài t p: ậ ệ ẩ ị ế ủ   ố i m u chuy n, xác đ nh s  nhân v t và ý ki n c a

­ Thao tác 1: Đ c kĩ l ữ ể ậ ế ậ

ủ ừ các nhân v t, nh ng đi m có lí c a t ng ý ki n mà các nhân v t nêu ra. ự ầ ữ ừ ế ể ­ Thao tác 2: Phân tích nh ng đi m có lí trong t ng ý ki n, s  c n thi ế   t

ấ ầ ờ ố ướ

ủ ừ c a t ng thành ph n: đ t, n ạ c, không khí, ánh sáng trong đ i s ng. ẫ ẫ ứ ẽ ả ­ Thao tác 3: Sáng t o thêm các lí l ả   ư  và d n ch ng nh ng v n đ m b o

ẽ ố ẫ lí l

ụ ủ ế ế ằ ọ : Hãy trình bày ý ki n c a em nh m thuy t ph c m i ng ườ   i

ứ  và d n ch ng g c.  Bài t p 3ậ ự ầ ấ ế ủ ả th y rõ s  c n thi t c a c  trăng và đèn trong bài cao dao sau:

ỏ ơ Đèn khoe đèn t

ướ h n trăng ỡ Đèn ra tr

c gió còn chăng, h i đèn? ỏ ơ Trăng khoe trăng t

ả ớ ị h n đèn ồ C  sao trăng ph i ch u lu n đám mây?

ỉ ộ ố ậ ậ ố ớ ọ

ố ự ể ế ề ự ầ ế ủ t v  s  c n thi

ố ố ớ ọ đ i v i h c sinh thành ph  thì s  hi u bi ướ ệ ấ ộ trong cu c s ng tr

ố ớ ẻ ự ế ệ ệ ắ ặ nghi m th c t

không có, m t khác vi c ng m trăng đ i v i tr  em thành ph ự ệ ờ ẽ ể ệ ẫ ỗ

ụ ượ ườ ế ế ằ ấ Bài t p này gi ng bài t p 2, ch  có m t khó khăn khác đ i v i h c sinh: ầ   ế t c a chi c đèn d u ố ớ c khi có đi n r t khó hình dung đ i v i các em, kinh   ố  ứ    và d n ch ng ự ợ   i là r t khó n u không có s  tr  giúp

ọ c m i ng ẫ ướ ự ậ ậ ọ là cái gì đó xa v i nên vi c xâu chu i các s  ki n đ  tìm lí l ư đ a ra nh m thuy t ph c đ ủ c a giáo viên. Do v y khi h ệ ng d n h c sinh th c hi n bài t p giáo viên nên

ả ậ ư ệ ể ằ ọ ứ  li u (tranh  nh, băng hình, tin t c..) nh m giúp h c sinh hi u rõ

ộ ố ế ủ ủ ừ ế ầ đó

t c a chi c đèn d u trong cu c s ng c a ông cha ta, t ầ ể ự ượ ủ ệ ả ậ ớ

c bài t p đ y đ , phát huy kh  năng sáng ể ộ ố ữ ủ ệ ọ ợ thu th p t ề ự ầ ơ h n v  s  c n thi ọ h c sinh m i có th  th c hi n đ ặ ạ t o, ngôn ng  cho h c sinh, m t khác tích h p vi c hi u cu c s ng c a con

ườ ng

ọ i cho h c sinh. ể ể ệ ể ậ ạ ộ ạ  :

ậ ấ ủ

ậ 2. Ki u bài t p d y chuy n th  các câu chuy n thành cu c tho i a. C u trúc c a bài t p: ộ ạ

ệ ạ ộ ộ ạ ộ ệ Bài t p này nêu ra m t đo n chuy n hay m t câu chuy n, sau đó yêu   ộ ố  ạ ọ

ể ệ ể

ầ c u h c sinh chuy n thành m t đo n tho i hay m t cu c tho i theo m t s ợ g i ý. Sách ti ng Vi ậ ế ộ ộ ố ậ t 5 có m t s  bài t p theo ki u này: ạ ố ạ t đo n đ i tho i ế Bài t p 1ậ : T p vi

ọ ạ ủ ủ ộ:

ầ ẫ ố ố ộ ườ ệ  Thái s  Tr n Th  Đ ư ầ 1. Đ c đo n trích sau c a truy n ợ ừ Có l n, Linh T  Qu c M u, v  ông, mu n xin riêng cho m t ng i làm

ứ ươ ủ ộ ả ầ ườ ấ ch c câu đ ng. Tr n Th  Đ  b o ng

i  y: ứ ươ ươ ể ­ Ng i có phu nhân xin cho làm ch c câu đ ng, không th  ví nh ư

ữ ươ ể ả ậ ặ ộ ệ nh ng câu đ ng khác. Vì v y, ph i ch t m t ngón chân đ  phân bi t.

ườ ấ ớ i  y kêu van mãi, ông m i tha cho.

ủ ự ạ ạ ộ Ng 2.  D a theo n i dung c a đo n trích trên, em hãy cùng các b n trong

ế ế ộ ố ờ ố ạ ể ợ ị ỉ nhóm vi t ti p m t s  l i đ i tho i đ  hoàn ch nh màn k ch theo g í ý sau:

ủ ộ ứ ầ ộ ố ư Xin Thái s  tha cho!    Nhân   v tậ :   Tr n   Th   Đ ;   m t   phú   nông   mu n   xin   làm   ch c   câu

ươ ầ ấ đ ng; m y anh lính h u.

ặ ư ớ ư ộ ả ườ :  Công đ

ộ ủ ộ ế ạ ầ ồ C nh trí ố bút, vài cu n sách, m t chi c qu t. Tr n Th  Đ  đang ng i vi ộ ộ   ng có đ t m t án th  l n. Trên án th  có m t h p ư   ế t bên án th .

ấ ứ ườ

Th i gian

ờ ố

i lính đ ng cung kính. ổ : Bu i sáng ạ : i đ i tho i ủ ộ ệ ầ ờ Hai bên có m y ng ờ ợ G i ý l ầ ­ Tr n Th  Đ  l nh cho lính h u m i cho phú nông vào.

ầ ủ ộ ỏ ủ ệ ổ ọ

­  Tr n Th  Đ  h i tên tu i, nguy n v ng c a phú nông. ươ ủ ộ ỏ ề ứ ậ ủ ầ ­  Tr n Th  Đ  h i phú nông v  ch c ph n c a câu đ ng

ỏ ấ ể ế ề ứ ủ ậ ­ Phú nông tr ả ờ  l ứ i, ch ng t r t  ít hi u bi t v  ch c ph n c a câu

ươ đ ng.

ủ ộ ả ủ ể ầ ặ ả ộ ­ Tr n Th  Đ  b o ph i ch t m t ngón chân c a phú nông đ  đánh

d u.ấ

ợ ­ Phú nông s  hãi kêu van xin tha.

ầ ủ ộ

ư ẩ ườ i nhà phu nhân đã t ớ ồ ạ i r i .

ầ ­ Tr n Th  Đ  tha cho anh ta. ướ Lính:        ­ (B c vào) B m Thái s ! Ng ủ ộ    ­ Cho anh ta vào! Tr n Th  Đ :

ẫ ộ ườ ả (Lính đi ra, sau đó d n vào m t ng ổ   i kho ng 30 tu i,

ăn

ư ệ ặ ơ ể                                       m c ki u nhà giàu nh ng h i quê k ch).

ứ

ươ ầ ử ặ ạ ủ ộ    ­ Ng i có ph i là Đ ng Văn S u không?

Phú nông:         ­ L y Đ c Ông! ả Tr n Th  Đ : Phú nông:…..

ế ậ

ự ệ ậ ậ t 5, t p 2 ) ố   ạ Th c hi n bài t p này, h c sinh có nhi m v  c n t o ra các đo n đ i

(Bài t p 1­2 ( trang 77,78 ) ­ Ti ng Vi ệ ẽ ặ ế ụ ầ ạ ộ ố ọ ệ ạ ợ ộ ọ tho i phù h p n i dung câu chuy n. H c sinh s  g p m t s  khó khăn:

ố ố ủ ế ề ế ả ầ ộ

ớ   ­ Các em ph i huy đ ng ch  y u v n s ng gián ti p v  nhà Tr n m i ở ượ ư ư ố ố ậ ố ầ  đa s  các em h u nh  ch a có gì. làm đ

c bài t p, trong khi v n s ng này  ư ượ ướ ể ệ ẫ ­ Các em ch a đ c h ạ   ể ng d n cách chuy n th  câu chuy n thành đo n

tho i.ạ

ế ạ

ạ ố t đo n đ i tho i ướ

ệ  Thái s  Tr n Th  Đ ư ầ ị ộ ủ i đây c a truy n ồ ỗ ề ừ ệ ấ ố ườ ậ Bài t p 2:ậ  T p vi ủ ộ: ạ ọ 1. Đ c đo n trích d ẫ Linh T  Qu c M u ng i ki u đi qua ch  th m c m, b  m t ng i quân

ệ ạ ề hi u ngăn l i. V  nhà, bà khóc:

ợ ư ị ẻ ướ ờ

ườ ắ i khinh nh n. ườ ế ế Ông cho b t ng ư   ả i này nghĩ là ph i ch t. Nh ng

­ Tôi là v  thái s  mà b  k  d ệ i quân hi u đ n. Ng ọ ể ả

khi nghe anh ta k  rõ ng n ngành, ông b o:  ứ ữ ế ướ ư ế ấ  ch c th p mà bi ươ ở i ­ Ng t gi phép n c nh  th , ta còn trách gì

n a!ữ

ồ ấ ưở ụ

ủ ạ ộ Nói r i, l y vàng, l a th 2.  D a theo n i dung c a đo n trích trên, em hãy cùng các b n trong

ự ế ế ng cho. ạ ạ ể ộ ố ờ ố ị ỉ nhóm vi t ti p m t s  l i đ i tho i đ  hoàn ch nh màn k ch sau:

ướ c

ườ nghiêm phép n ừ ầ ẫ ố ộ   ệ i quân hi u; m t

ữ Gi Nhân v tậ : Tr n Th  Đ ; Linh T  Qu c M u; ng ủ ộ ườ vài ng

i lính và gia nô. ả ộ ư ấ ộ ộ

C nh trí ế ộ ố   :  M t căn phòng r ng có kê án th , trên có h p bút, m y cu n ồ ọ ủ ộ ạ ầ

sách, m t chi c qu t. Tr n Th  Đ  đang ng i đ c sách. ầ ờ ư ả Th i gian

ờ ố

: Kho ng g n tr a. ạ : i đ i tho i ẫ ố ừ ủ ộ ề ệ ầ ị ườ   i

ườ ợ G i ý l ớ ­ Linh T  Qu c M u phàn nàn v i Tr n Th  Đ  v  chuy n bà b  ng ệ quân hi u coi th

ầ ắ ườ ệ ng ủ ộ ệ ­  Tr n Th  Đ  l nh cho quân lính đi b t ng i quân hi u.

ả ườ ệ ­  Quân lính áp gi i ng i quân hi u vào.

ầ ủ ộ ỏ ườ ắ ợ ệ ố   i quân hi u có đúng là anh ta b t v  ông xu ng

­ Tr n Th  Đ  h i ng ế ệ ư ki u không, có bi

ủ t bà là phu nhân c a thái s  không. ế ị ệ ẳ ườ ể ạ ầ i quân hi u kh ng đ nh là anh ta bi ­ Ng t và k  l i đ u đuôi câu

chuy n.ệ

ầ ủ ộ ườ ưở ụ ợ ệ i quân hi u.

ự ả ộ ­ Tr n Th  Đ  khen ng i, th ủ + Hành đ ng, ho t đ ng c a các nhân v t và trình t x y ra (giúp cho

ng vàng và l a cho ng ậ ạ ộ ạ ộ ế ủ ệ ắ ố ượ vi c xác đ nh và s p x p các hành đ ng, ho t đ ng c a các đ i t ng tham

ị ạ ứ ự ộ ị gia h i tho i, phân đ nh th  t các l ộ ượ ờ t l i).

ủ ậ ượ ể ạ ờ ế c k  l ệ   i gián ti p (Giúp cho vi c

+ Ý nghĩa, l ự i nói c a các nhân v t đ ờ ạ ự ế ủ ố ượ ạ ộ xây d ng thành các l i tho i tr c ti p c a các đ i t ng tham gia h i tho i).

­ Thao tác 3:

ậ ệ ạ ặ ả ờ + Sáng t o thêm các nhân v t đ m ho c các l

ạ ể ễ i tho i đ  di n gi ạ ự ệ ạ ộ ự ề ậ ạ ủ ặ   i ho c ố   n i các s  ki n, các ho t đ ng c a các nhân v t t o nên s  li n m ch cho

ạ ộ cu c tho i.

ạ ạ ừ ử ộ + Thao tác ghi chép l ữ   i cu c tho i v a hoàn thành, sau đó s a ch a,

ỉ hoàn ch nh.

KÕt luËn ứ

ả ạ ạ ộ ộ Qua quá trình  gi ng d y và nghiên c u n i dung h i tho i trong môn

ớ ọ ấ ế ư ệ ớ ở ể ộ ộ Ti ng Vi

ư ươ ờ ọ ờ ố t l p 5  ọ ng. Gi trò quan tr ng trong đ i s ng cũng nh  trong văn ch

ộ ạ ế ượ ổ ứ ợ ượ ứ c t

dung h i tho i n u đ ệ ự ự ẽ  ch c h p lí s  kích thích đ ư ử ụ ệ ồ rèn luy n s  t tin cũng nh  trau d i kĩ năng s  d ng ti ng Vi

ế ể ừ ế ậ ọ ộ ộ

ợ ở ộ ố ộ ủ ự còn có s  tích h p

ươ ữ ế ệ ậ ắ ầ ỗ t. Vì v y, m i giáo viên c n n m v ng ch

ng trình môn Ti ng Vi ể ọ ể ữ ụ ế ti u h c tôi th y, đây là m t n i dung m i nh ng có vai ộ    h c có n i ọ ậ   c h ng thú h c t p, ế t trong giao   ạ   ti p và đ  giao ti p cho h c sinh. Tuy nhiên n i dung t ng bài t p h i tho i ế    m t s  n i dung khác c a các phân môn trong môn Ti ng ệ ủ   t c a ấ ị   t nh t đ nh

ồ ố ố ủ ộ ừ ế ề ạ ố đó

Vi ư ủ ả ấ ớ l p mình ph  trách cũng nh  c a c  c p h c đ  có nh ng hi u bi ạ ề ộ v  h i tho i, v  vai trò c a h i tho i, trau d i v n s ng, v n giao ti p, t ạ ể ả ộ ươ ườ ứ ư ng pháp cũng nh  cách th c, con đ i n i dung d y cho

ở ợ ng chuy n t ậ ợ ự ộ nhiên, g i m , chân th t, phù h p,  không gò bó. Giúp

ệ ể

có ph ọ h c sinh m t cách t ọ h c sinh phát tri n toàn di n.  ườ ổ ứ Bên c nh đó, nhà tr ng còn c n t o đi u ki n và t

ơ ữ ạ ề ệ ể ớ ề ậ

ổ ủ ớ ứ ơ ộ ể ợ ộ ồ thân thu c, phù h p v i l a tu i c a các em đ  các em có c  h i trau d i kh

ỏ ẫ ế ế ả ấ ọ

ạ ớ ườ ế ề ộ ộ ọ ầ ạ    ch c cho h c sinh ủ ề ầ ạ ộ tham gia nhi u h n n a vào các ho t đ ng t p th  v i các ch  đ  g n gũi,   ả  ộ   năng giao ti p, h c h i l n nhau qua giao ti p, nh t là kh  năng tham gia h i   i trong m t cu c giao ti p, các em nói theo cách nghĩ và

tho i v i nhi u ng ủ ượ cách nói c a mình, không g ng ép.

ề ượ ủ ả ả

ờ ế ệ ệ ớ Trên đây là đ  tài c a b n thân tôi đ ề ứ ủ ả Ti ng vi

ạ ạ   c rút ra trong quá trình gi ng d y ả   t l p 5. Do đi u ki n th i gian và kh  năng nghiên c u c a b n thân ế ứ ổ ọ

còn h n ch , là b ệ ướ ậ ượ c t p d ữ ượ ề ề ế ạ c còn ít

ki n kinh nghi m này nh ng đi u làm đ ữ ấ ậ ỏ không tránh kh i nh ng sai sót. Tôi r t mong nh n đ

ộ ồ ệ ủ ể ế ồ ọ

khích l ệ ượ ụ ệ ệ ả ậ ơ t nghiên c u khoa h c nên trong khuôn kh  sáng   ế   ỏ i, ít nhi u còn h n ch , ỡ   ượ ự c s  góp ý, giúp đ , ệ ạ    c a H i đ ng khoa h c và các b n đ ng nghi p đ  sáng ki n kinh ả   c hoàn thi n h n và v n d ng hi u qu  vào công tác gi ng

nghi m này đ d y.ạ

ả ơ Xin chân thành c m  n!

ỹ ỷ M  Thu , ngày 18 tháng 5 năm 2013

Ủ

Ậ

ƯỜ

ƯỜ

Ế

XÁC NH N C A HĐKH NHÀ TR

NG

I VI T

NG

ị ệ     Võ Th  Hi p