A. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
I. LÝ DO CH N Đ TÀIỌ Ề
Cung v i cac môn hoc khac bâc Tiêu hoc, môn Toan co vai tro vô cung quan ơ ơ
trong, no giup hoc sinh nhân biêt đc sô l ng va hinh dang không gian cua thê gi i ươ ươ ơ
hiên th c, nh đo ma hoc sinh co nh ng ph ng phap, ky năng nhân th c môt sô măt cua ư ơ ư ươ ư
thê gi i xung quanh. Môn toan con gop phân ren luyên ph ng phap suy luân, suy nghi ơ ươ
đăt vân đê va giai quyêt vân đê; gop phân phat triên oc thông minh, suy nghi đôc lâp, linh
đông, sang tao cho hoc sinh. Măt khac, cac kiên th c, ky năng môn toan Tiêu hoc con co ư ơ
nhiêu ng dung trong đi sông th c tê. ư ơ ư
Qua th c tê giang day cac khôi l p, đăc biêt nhiêu năm d y l p 2, tôi thây: vi c d y ư ơ ơ ạ ơ ệ ạ
cho h c sinh l p hai làm quen v i gi i bài toán có l i văn là vi c làm quan trong nh t làọ ớ ớ ả ờ ệ ấ
đi v i nh ng d ng bài gi i bài toán d a vào s đ đo n th ng. N i dung và ph ngố ớ ữ ạ ả ự ơ ồ ạ ẳ ộ ươ
pháp gi i các bài toán b ng s đ đo n th ng giúp h c sinh l p hai có t duy sáng t o,ả ằ ơ ồ ạ ẳ ọ ớ ư ạ
d hi u nh m phát tri n trí tu đc bi t cho h c sinh. Các bài toán gi i b ng s đễ ể ằ ể ệ ặ ệ ọ ả ằ ơ ồ
đo n th ng, s đ cây… trình đ cao t ra có s c h p d n m nh m nh v đp vàạ ẳ ơ ồ ở ộ ỏ ứ ấ ẫ ạ ẽ ờ ẻ ẹ
tính đc đáo c a ph ng pháp đc tr ng này.ộ ủ ươ ặ ư
Đ gi i đc bài toán, tr c h t ta c n phân tích bài toán đó. Và đ phân tích đcể ả ượ ướ ế ầ ể ượ
bài toán đó thì ta c n ph i thi t l p m i quan h gi a các đi l ng đã cho trong bàiầ ả ế ậ ố ệ ữ ạ ượ
toán. Mu n làm đc vi c này, khi gi i các bài toán b ng s đ đo n th ng ta th ngố ượ ệ ả ằ ơ ồ ạ ẳ ườ
dùng các đo n th ng thay cho các s đã cho, s ph i tìm trong bài toán. Đ minh h aạ ẳ ố ố ả ể ọ
cho quan h đó, ta ch n đ dài đo n th ng sao cho chu n xác và s p x p các đo nệ ọ ộ ạ ẳ ẩ ắ ế ạ
th ng m t cách thích h p đ d dáng th y đc m i liên h ph thu c gi a các điẳ ộ ợ ể ễ ấ ượ ố ệ ụ ộ ữ ạ
l ng, t o hình nh c th giúp ta suy nghĩ tìm tói cách gi i. Tuy nhiên, th c t khiượ ạ ả ụ ể ả ự ế
phân tích m t bài toán các em l i g p r t nhi u khó khăn, các em s d ng các đo nộ ạ ặ ấ ề ử ụ ạ
th ng đ bi u th m i quan h ph thu c nhi u khi còn d n đn vi c gi i toán sai vàẳ ể ể ị ố ệ ụ ộ ề ẫ ế ệ ả
k t qu c a bài toán cũng sai.ế ả ủ
Làm th nào đ giúp h c sinh hi u rõ b n ch t c a ph ng pháp gi i toán b ngế ể ọ ể ả ấ ủ ươ ả ằ
s đ đo n th ng, giúp các em thu n l i trong vi c gi i toán, kích thích s tò mò, t oơ ồ ạ ẳ ậ ợ ệ ả ự ạ
1/20
nên s h ng thú và tính sáng t o c a các em trong gi i toán… Vì th , ng i giáo viênự ứ ạ ủ ả ế ườ
c n l a ch n ph ng pháp d y h c t t nh t, phù h p v i nh n th c c a h c sinh l pầ ự ọ ươ ạ ọ ố ấ ợ ớ ậ ứ ủ ọ ớ
hai. Xuât phat
t tinh hinh th c tê hoc sinh va qua qua trinh giang day l p hai nhiêu năm, tôi nghi viêc ư ư ơ ơ
h ng dân hoc sinh l p hai có k năng giai cac bai toan b ng s đ đo n th ng la viêc ươ ơ ỹ ằ ơ ồ ạ ẳ
lam cân thiêt nhăm gop phân nâng cao hiêu qua giai toan. Chính vì v y tôi rút ra ậ “ M t sộ ố
bi n pháp nâng cao ch t l ng gi i toán b ng s đ đo n th ng cho h c sinh l pệ ấ ượ ả ằ ơ ồ ạ ẳ ọ ớ
2”
II. M C ĐÍCH NGHIÊN C UỤ Ứ
Nghiên c u ph ng pháp gi i toán b ng s đ đo n th ng ti u h c nh m tìmứ ươ ả ằ ơ ồ ạ ẳ ở ể ọ ằ
ra ph ng pháp gi i toán hay nh t v i trình đ nh n th c và t duy c a h c sinh l p 2ươ ả ấ ớ ộ ậ ứ ư ủ ọ ớ
đ các em có th n m tri th c và phát huy đc t duy sáng t o c a mình.ể ể ắ ứ ượ ư ạ ủ
III. NHI M V NGHIÊN C UỆ Ụ Ứ
1. Nghiên c u tình hình th c t h c t p b môn toán nói chung và đc bi t chú ý t iứ ự ế ọ ậ ộ ặ ệ ớ
d ng toán d y b ng s đ đo n th ng.ạ ạ ằ ơ ồ ạ ẳ
2. Nghiên c u vi c d y các bài toán b ng s đ đo n th ng c a giáo viên l p 2. Xemứ ệ ạ ằ ơ ồ ạ ẳ ủ ớ
xét tình hình th c t vi c d y các bài toán đó, các giáo viên d y nh th nào, đt k tự ế ệ ạ ạ ư ế ạ ế
qu ra sao?ả
3. Đ xu t m t s bi n pháp nh m nâng cao ch t l ng gi ng d y các bài toán b ng sề ấ ộ ố ệ ằ ấ ượ ả ạ ằ ơ
đ đo n th ng nói riêng và b môn Toán nói chung.ồ ạ ẳ ộ
IV. ĐI T NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U:Ố ƯỢ Ạ Ứ
Nghiên c u ho t đng d y và h c môn toán b ng s đ đo n th ng cho h c sinh l p 2.ứ ạ ộ ạ ọ ằ ơ ồ ạ ẳ ọ ớ
M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng gi i toán b ng s đ đo n th ng cho h c sinhộ ố ệ ấ ượ ả ằ ơ ồ ạ ẳ ọ
l p 2.ớ
V. PH NG PHÁP NGHIÊN C UƯƠ Ứ
2/20
1. Ph ng pháp nghiên c u tài li u:ươ ứ ệ
Nghiên c u tài li n là ph ng pháp quan tr ng không th thi u đc, nó xuyên su tứ ệ ươ ọ ể ế ượ ố
quá trình nghiên c u và hoàn thành khóa lu n.ứ ậ
Dùng ph ng pháp đ chúng ta đc tài li u, tham kh o đ n m b ng t t c nh ng gìươ ể ọ ệ ả ể ắ ằ ấ ả ữ
có
liên quanđn v n đ đang nghiên c u. Tài li u v l ch s v n đ, các khái ni m c b nế ấ ề ứ ệ ề ị ử ấ ề ệ ơ ả
c a v n đ, ph ng pháp có liên quan đn vi c gi i quy t v n đ, các lu n ch ng đủ ấ ề ươ ế ệ ả ế ấ ề ậ ứ ể
lý gi i các k t qu ng d ng c a chúng.ả ế ả ứ ụ ủ
2. Ph ng pháp quan sát:ươ
Dùng ph ng pháp này đ quan sát vi c n m tri th c (m c đ hi u bài c a h cươ ể ệ ắ ứ ứ ộ ể ủ ọ
sinh), thái đ h c t p c a các em. T đó đánh giá đc vi c n m tri th c c a các em ộ ọ ậ ủ ừ ượ ệ ắ ứ ủ ở
m c đ nào đ ta có ph ng pháp gi ng d y phù h p, giúp các em n m b t tri th c t tứ ộ ể ươ ả ạ ợ ắ ắ ứ ố
h n.ơ
Vì v y ph ng pháp quan sát cũng đóng vai trò đc l c trong quá trình nghiên c uậ ươ ắ ự ứ
và hoàn thành khóa lu n.ậ
3. Dùng ph ng pháp trò chuy n:ươ ệ
Dùng ph ng pháp trò chuy n đ trò chuy n c i m v i h c sinh. Khi các em trươ ệ ể ệ ở ở ớ ọ ả
l i câu chuy n là lúc ta thu th p đc thông tin có liên quan đn v n đ mà chúng taờ ệ ậ ượ ế ấ ề
nghiên c u. Nh ng yêu c u vi c trò chuy n ph i có k ho ch, có m c đích và n i dungứ ư ầ ệ ệ ả ế ạ ụ ộ
c th , tránh l c v n c ng nh c mà k t qu thu đcl i đt yêu c u cao.ụ ể ụ ấ ứ ắ ế ả ượ ạ ạ ầ
4. Ph ng pháp t ng k t rút kinh nghi m :ươ ổ ế ệ
Qua vi c th c nghi m đã đa ra lý lu n và ki m nghi m th c t v n đ t đó rútệ ự ệ ư ậ ể ệ ự ế ấ ề ừ
ra đc nh ng kinh nghi m, sáng ki n m i trong d y h c. Đó là con đng, là cáchượ ữ ệ ế ớ ạ ọ ườ
th c m i có n i dung giáo d c và giá tr th c t cao.ứ ớ ộ ụ ị ự ế
VI. PH M VI NGHIÊN C U:Ạ Ứ
- Ph ng pháp d y, gi i toán b ng s đ đo n th ng l p 2 và th c t gi i các bàiươ ạ ả ằ ơ ồ ạ ẳ ở ớ ự ế ả
toán đó.
3/20
- T tháng 9/201ừ8 đn tháng 4/ 201ế9: V n d ng các bi n pháp rèn k năng gi i Toán b ngậ ụ ệ ỹ ả ằ
s đ đo n th ng cho h c sinh l p 2.ơ ồ ạ ẳ ọ ớ
B. PH N N I DUNGẦ Ộ
I. C S LÝ LU NƠ Ở Ậ
Trong day hoc Toan, giai toan co môt vi tri đăc biêt quan trong đôi v i s hinh ơ ư
thanh va phat triên nhân cach cua hoc sinh Tiêu hoc, giup cho hoc sinh cung cô kiên th c, ư
ky năng vê toan. Đông th i giao viên dê dang phat hiên nh ng u điêm hoăc thiêu sot ơ ư ư
trong kiên th c, ky năng cua hoc sinh đê giup cac em phat huy nh ng u điêm, khăc phuc ư ư ư
nh ng thiêu sot. Co thê coi viêc day hoc giai toan la “ ư Hon đa th vang ư ” cua day hoc toan.
Thông qua day hoc giai toan, se giup cho hoc sinh hinh thanh va phat triên kha năng suy
luân, lâp luân va trinh bay cac kêt qua theo môt trinh t h p ly lam c s cho qua trinh ư ơ ơ ơ
hoc toan cac l p cao h n sau nay. Tuy nhiên, đê tô ch c đc cac hoat đông hoc tâp, ơ ơ ơ ư ươ
giao viên cân xac đinh đc: Nôi dung Toan cân cho hoc sinh linh hôi la gi? Cân tô ch c ươ ư
cac hoat đông nh thê nao? Măt khac nôi dung day giai toan l p hai đc săp xêp h p ư ơ ơ ươ ơ
ly, đan xen va t ng h p v i mach kiên th c khac, phu h p v i s phat triên nhân th c ươ ơ ơ ư ơ ơ ư ư
cua hoc sinh l p hai. Day hoc giai toan co l i văn nói chung và gi i toán b ng s đ ơ ơ ả ằ ơ ồ
đo n th ng cho h c sinh l p hai nói riêng la môt trong nh ng con đng hinh thanh va ạ ẳ ọ ớ ư ươ
4/20
phat triên trinh đô t duy cua hoc sinh. Cac em biêt phat hiên va t giai quyêt vân đê, t ư ư ư
nhân xet so sanh, phân tich , tông h p, rut ra quy tăc dang khai quat nhât đinh. ơ ơ
Tuy nhiên, giao viên phai chu đông tô ch c, h ng dân hoc sinh hoat đông theo chu ư ươ
đich nhât đinh v i s tr giup đung m c cua giao viên, cua sach giao khoa va đô dung day ơ ư ơ ư
hoc, đê môi ca nhân hoc sinh “ kham pha ” t phat hiên va t giai quyêt bai toan thông qua ư ư
viêc biêt thiêt lâp môi quan hê gi a kiên th c m i, v i cac kiên th c liên quan đa hoc, v i ư ư ơ ơ ư ơ
kinh nghiêm cua ban thân. Đây la cac c s đê cac em h c sinh l p hai có k năng gi i ơ ơ ọ ớ ỹ ả
toán b ng s đ đo n th ng.ằ ơ ồ ạ ẳ
Trên th c t , m t bài toán có th có r t nhi u cách gi i khác nhau. Nh ng quaự ế ộ ể ấ ề ả ư
kinh nghi m và th c t gi ng d y ta th y ph i đt bài toán đó vào m t d ng đc tr ngệ ự ế ả ạ ấ ả ặ ộ ạ ặ ư
c a nó, ph i tìm đc đi m m u ch t c a d ng toán đó, t đó m i tìm đc l i gi i.ủ ả ượ ể ấ ố ủ ạ ừ ớ ượ ờ ả
Đây là b c đòi h i s linh ho t c a h c sinh, b i không ph i đc tr ng c a t ng lo iướ ỏ ự ạ ủ ọ ở ả ặ ư ủ ừ ạ
toán nào cúng có th tìm ra ngay l i gi i, mà nó th ng đc n d i nhi u hình th cể ờ ả ườ ượ ẩ ướ ề ứ
khác nhau.
Mu n th c hi n đc b c này, chúng ta ph i trang b cho h c sinh n m ch cố ự ệ ượ ướ ả ị ọ ắ ắ
ki n th c làm c s đ tìm tòi cách gi i th hi n s đ đo n th ng. Nó nh chi c chìaế ứ ơ ở ể ả ể ệ ơ ồ ạ ẳ ư ế
khóa m c a cho vi c gi i toán.ở ử ệ ả
Trong sách giáo khoa Toán ti u h c đã nêu rõ các ph ng pháp gi i các bài toánể ọ ươ ả
b ng s đ đo n th ng song ph ng pháp gi i còn c ng nh c, áp đt vào bài t p ngằ ơ ồ ạ ẳ ươ ả ứ ắ ặ ậ ứ
d ng đôi khi còn làm cho h c sinh ch a n m ch c. Nhi u khi g p ph i d ng toán đãụ ọ ư ắ ắ ề ặ ả ạ
h c r i, yêu c u gi i l i các em còn loay hoay không xác đnh đc d ng toán và cáchọ ồ ầ ả ạ ị ượ ạ
gi i ra sao. N u nh các em n m ch c cách xác đnh bài t p trong d ng toán này thì vi cả ế ư ắ ắ ị ậ ạ ệ
gi i nó th t đn gi n.ả ậ ơ ả
Chúng ta đu bi t r ng h c sinh l p hai là nh ng đa tr m i 7,8 tu i. Các emề ế ắ ọ ớ ữ ứ ẻ ớ ổ
thích ch i h n h c, kh năng ghi nh không cao. T duy c a các em ch y u d a vàoơ ơ ọ ả ớ ư ủ ủ ế ự
tr c quan sinh đng ch kh năng t duy tr u t ng ch a h p v i l a tu i này.ự ộ ứ ả ư ừ ượ ư ợ ớ ứ ổ
5/20