1
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến Sở GD &ĐT Ninh Bình
Chúng tôi gồm:
T
THọ tên
Ngày
thángnăm
sinh
Nơi
công tác Chức danh
Trình độ
chuyên
môn
Tỉ lệ %
đóng
góp tạo
ra sáng
kiến
1 Lã Thị Hồng Lan 02/9/1973 TH Ninh Hòa Hiệu trưởng ĐHSP 20%
2 Lê Thị Tám 27/12/1971 TH Ninh Hòa Giáo viên ĐHSP 20%
3 Nguyễn Thị Thương Huyền 19/5/1968 TH Ninh Hòa Phó hiệu
trưởng ĐHSP 20%
4 Lã Thị Xuân Thu 20/01/1974 TH Ninh Hòa Giáo viên ĐHSP 20%
5 Đoàn Thị Huệ 08/01/1973 TH Ninh Hòa Giáo viên ĐHSP 20%
Là đồng tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến:
“Một số biện pháp Tổ chức hoạt động trải nghiệm phân môn Lịch sử
cho học sinh lớp 4, 5 Trường Tiểu học Ninh Hòa”.
1. Lĩnh vực áp dụng: Giáo dục tiểu học.
2. Mô tả bản chất của sáng kiến
2.1. Nội dung của sáng kiến
Bước sang thế kỉ XXI, thế giới chứng kiến những biến đổi sâu sắc về mọi
mặt của nhân loại. Trong bối cảnh đó, giáo dục Việt Nam đã không ngừng đổi
mới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo hướng chú trọng phát triển các
phẩm chất, năng lực và hứng thú của người học, giúp người học có khả năng vận
dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn. Nghị quyết 29 của BCH
TW Đảng về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục
2
đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc
phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học,
cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới
tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ
chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa.”
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới phát triển giáo dục toàn diện, hoạt động trải
nghiệm cũng góp phần quan trọng trong quá trình giáo dục từ cấp tiểu học đến
trung học phổ thông. Mục tiêu của HĐTN được xác định rõ là hình thành và
phát triển cho học sinh những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kỹ
năng sống và những năng lực chung cần có ở con người trong xã hội hiện đại.
Bên cạnh đó, khi tham gia HĐTN các em còn được bày tỏ quan điểm ý tưởng và
lựa chọn ý tưởng của chính mình, được trực tiếp tái hiện lại các sự kiện lịch sử
tiêu biểu của đất nước. Do vậy các em thật sự hào hứng và rất tích cực tham gia
hoạt động trải nghiệm.
Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm sáng tạo
trong nhà trường và trên cơ sở thực tế tổ chức các hoạt động ứng dụng, trải
nghiệm, sáng tạo cho học sinh của lớp 4, 5, chúng tôi đã mạnh dạn đưa ra một số
biện pháp giúp việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo đạt hiệu quả cao. Đó
là: “Một số biện pháp Tổ chức hoạt động trải nghiệm phân môn Lịch sử cho
học sinh lớp 4, 5 Trường Tiểu học Ninh Hòa”.
a) Giải pháp cũ thường làm
*Ưu điểm:
Trong chương trình hiện hành thực hiện trong các trường tiểu học
hiện nay các hoạt động ngoài giờ lên lớp, thực hành, ngoại khoá, trải nghiệm
đều là những hình thức học hiệu quả, gắn với vận động, với thao tác vật chất,
với đời sống thực. Các hoạt động đó chủ yếu được tổ chức dựa trên các chủ đề
đã được quy định trong chương trình.
Nhà trường đã quan tâm tập huấn nâng cao trình độ và kỹ năng tổ chức
các HĐTN cho đội ngũ giáo viên, Tổ chức hội thảo về các kỹ năng tổ chức
HĐTN, đổi mới hình thức sinh hoạt lớp, hội thảo chuyên môn và các hoạt động
ngoại khóa chuyên môn, các kỹ năng tổ chức hoạt động ngoài giờ học…. nhằm
trang bị cho GV các phương pháp mới. Từ đó chủ động xây dựng kế hoạch, áp
dụng các giải pháp đó trong công tác tác giảng dạy và tổ chức các hoạt động
giáo dục của mình.
Đội ngũ giáo viên nhà trường đa phần là nhiệt tình trách nhiệm, tích cực
áp dụng các phương pháp mới trong giảng dạy và giáo dục học sinh. BGH nhà
trường đã quan tâm chỉ đạo các HĐTN.
* Nhược điểm và những tồn tại cần khắc phục:
BGH nhà trường đã quan tâm chỉ đạo các HĐTN, cũng đã
xây dựng kế hoạch, nội dung cụ thể, tuy nhiên chưa có nhiều biện pháp để nâng
cao nhận thức, năng lực, tinh thần trách nhiệm cho đội ngũ giáo viên, đặc biệt
3
chưa có những đánh giá cụ thể của hoạt động để từ đó động viên, khen thưởng
kịp thời, dẫn đến hiệu quả tổ chức HĐTN còn nhiều hạn chế, bất cập.
Chủ thể của tất cả những hoạt động trên đều là nhà trường. Mặc dù đã có
sự tham gia của gia đình song chưa nhiều, hiệu quả chưa rõ nét, đặc biệt thiếu
hẳn nguồn lực quan trọng đó là các lực lượng ngoài cộng đồng (các doanh
nghiệp, nhà hảo tâm, cơ quan, tổ chức, cá nhân...). Do vậy, khi tổ chức các hoạt
động thường mang nặng truyền thụ kiến thức, hình thức đơn điệu; lực lượng
trong nhà trường mỏng, không đủ lực lượng hỗ trợ nếu như trẻ gặp khó khăn
nhất là các trang thiết bị và kinh phí phục vụ cho các hoạt động vì thế hiệu quả
đạt được chưa cao, chưa toàn diện.
Đa số giáo viên đã thấy rõ vị trí vai trò của HĐTN trong nhà trường,
song phần vì thời gian dành cho hoạt động còn hạn chế, một số GV còn chưa
thường xuyên cập nhật sự đổi mới, số khác tích cực tham gia nhưng chưa có kỹ
năng tổ chức từ đó dẫn đến GV ngại việc hoặc làm qua loa, hiệu quả hoạt động
không cao. HS chưa có kỹ năng, cũng chưa được định hướng cụ thể nên còn e
dè, thậm chí chưa nhiệt tình tham gia các hoạt động tập thể.
Đối với học sinh lớp 4, 5 Lịch sử là một môn học mới lại khô khan, khó
nhớ. Vì vậy, để hoạt động dạy học môn phân môn Lịch sử có hiệu quả thì cần
khơi dậy hứng thú và niềm đam mê cho HS, kích thích, đòi hỏi người học phải
suy nghĩ, tìm tòi, phải phát huy tư duy sáng tạo… từ đó có ham muốn, có khát
vọng hiểu biết, có đam mê trong quá trình chiếm lĩnh tri thức. Tuy nhiên, hiện
nay việc khơi dậy hứng thú và niềm đam mê còn chưa đạt được những kết quả
như mong muốn. Nguyên nhân chủ yếu là GV chưa thực sự quan tâm tới việc
khơi dậy hứng thú và niềm đam mê, rèn luyện các kỹ năng, phương pháp học
cho học sinh mà chỉ tập trung dạy sao cho hết kiến thức trong SGK; Một phần
nguyên nhân nữa về phía học sinh đó là tính thụ động, ỷ lại trong học tập do các
em đã quen với cách học truyền thống trước kia.
Hình thức tổ chức chưa đa dạng, phong phú nên chưa lôi cuốn được các
lực lượng ngoài xã hội tham gia.
b) Giải pháp mới cải tiến
Để tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm sáng tạo phân môn Lịch sử cho học
sinh lớp 4, 5, tôi đã tiến hành 5 biện pháp sau:
Biện pháp 1: Tuyên truyền
Ngay từ đầu năm học, BGH đã tham mưu với UBND xã thành lập Ban chỉ
đạo (BCĐ) xã; phân công từng thành viên BCĐ trong mạng lưới tuyên truyền,
bao gồm: Cán bộ giáo viên trường Mầm non, Tiểu học, THCS; Hội Phụ nữ,
Đoàn Thanh niên, Trạm Y tế, hệ thống phát thanh xã, Bí thư và trưởng các
thôn... Mỗi đoàn thể, mỗi người một nhiệm vụ, kết hợp để tuyên truyền để tuyên
truyền, khích lệ tinh thần tự giác, chủ động và tích cực của cộng đồng trong tổ
chức HĐTN... Tuyên truyền về các gương điển hình trong tổ chức HĐTN ở
trường, về sự cần thiết của HĐTN, kỹ năng trải nghiệm, về trách nhiệm, hiệu
4
quả của cộng đồng khi cùng tham gia vào hoạt động HĐTN góp phần chuyển
biến rõ rệt về nhận thức và hành động của đông đảo quần chúng nhân dân.
Thường xuyên tuyên truyền, quán triệt vai trò và tác dụng của HĐTN đối
với HS, CMHS trên trang Web của trường, trong các buổi tổng kết, sơ kết, họp
trường hàng tháng.
Sau khi nhận được nhiệm vụ của nhà trường, chúng tôi đã mời Ban đại
diện cha mẹ học sinh của các lớp đến họp bàn cùng xây dựng kế hoạch và cùng
Ban đại diện cha mẹ học sinh tuyên truyền tới các phụ huynh học sinh của lớp
và cộng đồng xã hội về ý nghĩa tích cực của hoạt động trải nghiệm sáng tạo
trong nhà trường, cố gắng vận động phụ huynh tham gia đầy đủ để phụ huynh
học sinh cùng các con phối hợp thực hiện và hiểu được hiệu quả của hoạt động
giáo dục trải nghiệm.
(Hình 1: BGH, GV Tổ 4+5 và cha mẹ HS họp xây dựng kế hoạch tuyên truyền
và hỗ trợ cho buổi trải nghiệm)
Biện pháp 2: Xây dựng kiến thức và các kĩ năng nền cho học sinh. Tạo
cơ hội cho tất cả học sinh tham gia vào cả quá trình của HĐTN.
Khi tham gia HĐTN đòi hỏi học sinh phải huy động kiến thức, kĩ năng,
các phẩm chất năng lực tổng hợp để giải quyết nhiệm vụ thực tiễn.
Học sinh nắm vững các kiến thức về môn Lịch sử của lớp mình. Biết cách
sắp xếp kiến thức một cách có hệ thống để dễ nhớ nhất theo các giai đoạn lịch
sử, các mốc lịch sử. Biết được trong các mốc lịch sử đó có sự kiện nào tiêu biểu
đặc trưng để các vân vận dụng vào khi tham gia HĐTN môn lịch sử.
Ví dụ: Phần kiến thức HS cần nắm được theo hệ thống để áp dụng vào
buổi trải nghiệm là:
Thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 03/02/1930 do đồng chí Trần Phú
làm tổng bí thư.
Tìm hiểu về lịch sử Đảng bộ địa phương: Tháng 2 năm 1931, Chi bộ đảng
đầu tiên của xã Ninh Hòa được thành lập tại nhà ông Phạm Văn Lung ( Thôn
Thanh Khê Hạ - Nay là thôn Thanh Hạ-Ninh Hoà) gồm 5 đồng chí đảng viên:
Đồng chí Phạm Văn Hồng được cử làm Bí Thư. Năm 1931 các Đảng Viên và
quần chúng trung kiên thôn Thanh Khê Hạ đã cắm cờ búa liềm trên núi Quèn
Ổi- xã Ninh Hòa.
Đội TT giải phóng quân thành lập ngày 22/12/1944 tại khu rừng của huyện
Nguyên Bình (Cao Bằng) gồm ba tiểu đội và 34 chiến sĩ, do đồng chí Võ
Nguyên Giáp trực tiếp chỉ huy. Ngay từ ngày đầu ra quân, đội Việt Nam TT giải
phóng quân đã mưu trí, dũng cảm tiêu diệt 2 đồn Phay Khắt , Nà Ngần mở đầu
cho truyền thống đã ra quân là đánh thắng của quân đội nhân dân Việt Nam anh
hùng.
Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh sáng ngày
20/12/1946
5
Chiến thắng Điện Biên Phủ 56 ngày đêm trấn động địa cầu, diễn ra ba
đợt: Đợt 1 từ 13/3 đến 17/3/1954; Đợt 2 từ 30/3 đến 30/4/1954; Đợt 3 từ ngày
1/5 đến 07/5/1954.
Cho HS xem một số video, hình ảnh: dân công tải đạn vào chiến dịch;
Hình ảnh Hò Kéo Pháo, hình ảnh anh Tô Vĩnh Diện lấy thân mình chèn Pháo;
video đất nước chia cắt, mẹ tiễn con ra trận; Video Giải phóng miền Nam,
những người lính dũng cảm lái xe tăng tiến vào Dinh ĐộcbLập trong ngày
30/4/1975 để có chiến thắng khải hoàn thống nhất Nam Bắc một nhà.
Chúng tôi đã giúp các em hình thành một số kỹ năng cá nhân như: kĩ năng
giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng lắng nghe và phản hồi tích cực, kĩ
năng ghi chép, thu thập và xử lí thông tin, kĩ năng ra quyết định. Đồng thời xây
dựng niềm tin đối với học sinh. Giáo viên tin tưởng các em, giao việc cho các
em. Ngược lại, học sinh tin yêu giáo viên, tin yêu bạn của mình mới có thể tự tin
chia sẻ với chính giáo viên và bạn bè trong lớp nhưng suy nghĩ của mình.
Thông qua hoạt động trải nghiệm, học sinh phát huy được vai trò chủ
thể, tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của bản thân, được tham gia vào
tất cả các khâu của quá trình hoạt động, từ việc nêu ý tưởng đến việc chuẩn bị
cho hoạt động, xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động. Các em được thể hiện,
được tự khẳng định bản thân, tự đánh giá kết quả hoạt động của bản thân, của
nhóm mình và của bạn bè. Từ đó hình thành cho học sinh những kiến thức, kĩ
năng, tình cảm và ý chí nhằm phát triển khả năng sáng tạo và cá tính riêng của
mỗi cá nhân trong tập thể.
- Một số kĩ năng đối với nhóm: Trưởng nhóm phải có kĩ năng tổ chức,
các thành viên trong nhóm phải biết hợp tác nhóm, chia sẻ tốt về vấn đề cần
tham gia để lĩnh hội kiến thức trong thực tế, thu thập và xử lí thông tin.
Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch
Chúng tôi đã cùng với giáo viên chủ nhiệm các lớp 4,5 bàn bạc đưa ra kế
hoạch, định hướng cho hoạt động trải nghiệm. Trong các buổi sinh hoạt tổ của
tháng, chúng tôi đã đưa nội dung HĐTN vào sinh hoạt chuyên đề của tổ, khối để
cùng thống nhất. Chúng tôi đã tiến hành tổ chức cho học sinh cùng xây dựng kế
hoạch hoạt động trải nghiệm theo các bước sau:
Bước 1. Lựa chọn chủ đề, nội dung và dự kiến thời gian tổ chức cho các
hoạt động.
Trong tháng 12, với chủ điểm “Tiếp bước cha anh” chúng tôi đã cùng với
giáo viên tổ 4+5 xây dựng nội dung hình thức tổ chức trải nghiệm ngay từ đầu
tháng 12.
Trước khi tiến hành tổ chức hoạt động, chúng tôi đã giới thiệu cho học
sinh về hoạt động các em sẽ tham gia như: tên hoạt động, mục tiêu của hoạt
động, nội dung, hình thức hoạt động, các cách thức đánh giá kết quả học tập
giáo dục thông qua hoạt động. Đây là giai đoạn quan trọng cần thiết, giúp học
