SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
=====*=====
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC HỌC SINH QUA VIỆC ĐỌC HIỂU ĐOẠN
TRÍCH NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ (NGUYỄN TUÂN)
TRONG CHƢƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 12
LĨNH VỰC: NGỮ VĂN
Tháng 3/2021
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƢỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT
=====*=====
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC HỌC SINH QUA VIỆC ĐỌC HIỂU ĐOẠN
TRÍCH NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ (NGUYỄN TUÂN)
TRONG CHƢƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 12
LĨNH VỰC: NGỮ VĂN
Nhóm tác giả: 1. Lê Thị Mậu Thanh - 0915 234 279
2. Hoàng Thị Thanh Trà - 0912 088 276
3. Đặng Thị Đào Tĩnh - 0973 901 143
Tháng 3/2021
MỤC LỤC
Trang
1. ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1
1.1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................... 1
1.2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 2
1.3. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 2
2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ............................................................................. 3
2.1. Cơ sở lí luận .............................................................................................. 3
2.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 4
2.2.1. Thực trạng học tập của học sinh ...................................................... 4
2.2.2. Thực trạng giảng dạy của giáo viên ................................................. 5
2.3. Các loại hoạt động cơ bản nhằm phát triển năng lực học sinh trong dạy
học môn Ngữ văn .................................................................................................. 5
2.3.1. Hoạt động đọc ................................................................................... 5
2.3.2. Hoạt động viết ................................................................................... 6
2.3.3. Hoạt động nói và nghe ...................................................................... 7
2.4. Định hướng tổ chức các hoạt động phát triển năng lực học sinh qua việc
dạy - học Người lái đò sông Đà. ........................................................................... 7
2.4.1. Định hướng chung ............................................................................ 7
2.4.2. Xác định các năng lực cần phát triển qua việc dạy đọc hiểu Người
lái đò sông Đà ........................................................................................................ 8
2.5. Định hướng tổ chức các hoạt động học trong đọc hiểu đoạn trích Người
lái đò sông Đà. .................................................................................................... 10
2.5.1. Định hướng chung .......................................................................... 10
2.5.2. Định hướng thiết kế kế hoạch bài học "Hình tượng người lái đò
sông Đà".................................................................................................... 13
2.6. Kết quả thực hiện ..................................................................................... 29
2.6.1. Khảo sát .......................................................................................... 29
2.6.2. Phân tích kết quả khảo sát .............................................................. 31
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 32
3.1. Kết luận .................................................................................................... 32
3.2. Đề xuất ..................................................................................................... 33
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 34
1
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC
SINH QUA VIỆC ĐỌC HIỂU ĐOẠN TRÍCH NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
(NGUYỄN TUÂN) TRONG CHƢƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 12
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Lí do chọn đề tài
1.1.1. Trong bối cảnh đang chuẩn bị cho quá trình đổi mới chương trình,
sách giáo khoa giáo dục phổ thông, việc đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học
và kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục theo định hướng phát triển năng lực người
học là vô cùng cần thiết. Kì vọng cơ bản của quá trình giáo dục dạy học trong
nhà trường, dù có thể được diễn đạt bằng những cách khác nhau, đặt trong lộ
trình khác nhau, chung quy đều là đào tạo, giáo dục ra con người đáp ứng được
đòi hỏi về khả năng tồn tại của cá nhân trước thực tiễn cuộc sống sinh động,
biến đổi hàng ngày, hàng giờ và đáp ứng yêu cầu về việc khẳng định vai trò và
các đóng góp của nó và sự phát triển của xã hội với tư cách một công dân có
trách nhiệm. Nghiên cứu đề tài các hoạt động phát triển năng lực học sinh để
hình thành hoạt động dạy học là góp phần hình thành năng lực để người học sau
khi ra trường có thể đáp ứng các yêu cầu này.
1.1.2. Mỗi môn học, bên cạnh yêu cầu đáp ứng đòi hỏi phát triển các năng
lực chung của người học còn phải đáp ứng các năng lực đặc thù. Đối với môn
Ngữ văn, năng lực đặc thù lại mang những nét dáng riêng, “đặc thù” riêng, thú
vị và phức tạp, đòi hỏi huy động tiếng nói không chỉ của lí trí, mà của cả các
trạng thái xúc cảm mạnh mẽ, nồng nhiệt trên tinh thần tổng hợp nhiều phương
diện của nhân cách. Bởi dạy văn là khám phá cái hay, cái đẹp từ những tác phẩm
văn chương nhằm khơi dậy, hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh, bồi
dưỡng cho các em tri thức hiểu biết và làm phong phú đời sống tâm hồn, hướng
các em tới Chân – Thiện -Mĩ của cuộc sống.
Tổ chức các hoạt động phát triển năng lực học sinh chính là góp phần giải
quyết những băn khoăn về tính đặc thù của môn học, cũng như nhận diện bản
chất của sự phát triển các năng lực người học qua việc dạy học môn học này.
1.1.3. Mặc dù kì vọng chung nhất, sau cùng của giáo dục, dạy học trên lí
thuyết vẫn là giáo dục, đào tạo được những con người có thể đáp ứng được các
nhu cầu của đời sống cá nhân và yêu cầu của xã hội, nhưng chương trình giáo
dục phổ thông trước đây chú trọng mục tiêu cung cấp kiến thức, thành thử, sứ
mệnh của người dạy chỉ cơ bản là cung cấp cho người học một hệ thống kiến
thức, còn việc sử dụng kiến thức ấy như thế nào, vận dụng chúng vào cuộc sống
ra sao là việc của chính người học. Bước đột phá của chương trình giáo dục phổ
thông 2018 là không đặt mục tiêu cung cấp kiến thức lên hàng đầu, mà chú trọng
trước hết đến mục tiêu năng lực. Với chương trình này, mục tiêu, yêu cầu cần
đạt cho cả chương trình, mỗi môn học, mỗi bài học đều là phát triển năng lực
2
người học. Muốn đạt được yêu cầu này thì việc xây dựng một hệ thống hoạt
động học cho học sinh là một yêu cầu rất cần thiết. Bởi có xây dựng được hoạt
động học phù hợp trong mỗi tiết học thì mới hình thành được những phẩm chất
và năng lực của học sinh. Đề tài nghiên cứu của chúng tôi, vì thế như một sự
chuẩn bị cho việc tiếp cận chương trình GDPT 2018, đặc biệt đối với môn Ngữ
văn.
1.1.4. Tùy bút nói riêng và thể loại kí nói chung là thể loại văn học hấp
dẫn và đầy lí thú, nhưng để hiểu được nó không phải là điều dễ dàng. Chính vì
thế, GV cần phải có sự đầu tư trong quá trình dạy để học sinh có thể tiếp cận thể
loại này một cách hứng thú nhất.
Với những lí do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Tổ chức hoạt
động học nhằm phát triển năng lực học sinh qua việc đọc hiểu đoạn trích Người
lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân) trong chương trình Ngữ văn 12”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Khi lựa chọn đề tài này, mục đích cơ bản mà chúng tôi hướng đến là:
1.2.1. Làm rõ bản chất của hoạt động dạy học phát triển năng lực người
học theo tinh thần giáo dục hiện đại.
1.2.2. Làm rõ bản chất của hoạt động dạy học phát triển năng lực người
học, việc tổ chức các hoạt động nhằm phát triển năng lực người học đối với môn
Ngữ văn theo tinh thần giáo dục hiện đại.
1.2.3. Thiết kế được chuỗi hoạt động giáo dục phát triển năng lực người
học qua việc dạy học bài Người lái đò sông Đà.
1.3. Đối tƣợng nghiên cứu
Như tên đề tài đã xác định, đối tượng nghiên cứu của đề tài là “Tổ chức
hoạt động học nhằm phát triển năng lực học sinh qua việc dạy học bài Người lái
đò sông Đà (Nguyễn Tuân)”.
1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng kết hợp các phương pháp thuộc
hai nhóm nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu thực tiễn, cụ thể:
- Phương pháp phân tích, so sánh và tổng hợp: Vận dụng phương pháp
này để phân tích, so sánh các số liệu với nhau sau đó tổng hợp kết quả để đưa ra
những nhận định chung.
- Phương pháp quan sát: Trong các tiết thực nghiệm, chúng tôi tiến hành
quan sát thái độ, quá trình thực hiện hoạt động của HS. Kết quả thu được là cơ
sở để đánh giá kết quả về thực tế vận dụng.
- Phương pháp thống kê: Sau khi có kết quả từ phương pháp điều tra,
khảo sát và phương pháp quan sát chúng tôi tiến hành thống kê và xử lý những