1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT NGUYỄN XUÂN
ÔN
-----------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
“ỨNG DỤNG CÁC CÔNG CỤ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRONG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN GÓP PHẦN NÂNG CAO
HIỆU QUẢ BÀI HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG”
Môn: lịch sử
Giáo viên: Hoàng Thị Hiệp
Tổ: Xã Hội
Năm học: 2021 - 2022
Số điện thoại: 0916826525
Nghệ An - 2022
2
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới hôm nay đang chứng kiến biết bao điều kì diệu do con người tạo ra.
Một trong những điều kì diệu ấy là sự góp mặt của công nghệ thông tin (CNTT). Có
thể nói công nghệ thông tin là một lĩnh vực đột phá có vai trò to lớn trong việc thúc
đẩy phát triển kinh tế và xã hội, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình công nghiệp hoá hiện
đại hoá đất nước. Đối với lĩnh vực giáo dục, sự phát triển của công nghệ thông tin đã
tác động mạnh mẽ đến việc đổi mới nội dung, phương pháp, phương thức dạy học.
Nhận thức được tầm quan trọng và tác dụng to lớn của CNTT trong dạy học, ngày
25/01/2017 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 117/QĐ-TTg phê
duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các
hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục
đào tạo giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến 2025”, trong đề án nêu rõ đến năm
2025: “Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong trong quản lý và hỗ trợ các
hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học đạt trình độ tiên tiến trong khu vực
ASEAN, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Công nghệ thông tin trở thành động lực đổi mới quản lý, nội dung, phương pháp
dạy - học, kiểm tra đánh giá trong giáo dục và đào tạo”. Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ XIII đã nêu rõ định hướng phát triển Giáo dục - Đào tạo 2020 –
2025: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gắn với đẩy mạnh đổi mới sáng tạo
ứng dụng và phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ”
Thực hiện chủ trương trên, thời gian qua ngành giáo dục đã quyết liệt tổ chức
thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, ban hành nhiều cơ chế,
chính sách, đổi mới chương trình, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, đẩy mạnh
ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và đã đạt nhiều kết quả tích cực. Trong
bối cảnh dịch bệnh Covid 19 diễn biến phức tạp, toàn ngành đã nỗ lực, cố gắng khắc
phục mọi khó khăn, chủ động , kịp thời tổ chức thực hiện đồng bộ công tác phòng
chống dịch và thực hiện có hiệu quả phương châm “tạm dừng đến trường nhưng
không dừng học”. Nhằm thực hiện mục tiêu kép vừa đảm bảo công tác phòng chống
dịch bệnh vừa thực hiện nhiệm vụ năm học, ngành giáo dục đào tạo đã chỉ đạo các
cơ sở giáo dục căn cứ vào cấp độ dịch bệnh theo từng địa bàn để có hình thức dạy
học sao cho phù hợp.
Trong thời gian qua, đội ngũ giáo viên đã rất nỗ lực, cố gắng để triển khai dạy
học trực tuyến tuy nhiên hiệu quả chưa cao. Kiến thức, kĩ năng sử dụng công nghệ
thông tin ở một số giáo viên vẫn còn hạn chế, đa phần giáo viên tự mày mò hoặc học
theo kiểu "truyền tay" dẫn đến quản lý lớp học còn lúng túng, phần lớn giáo viên
cho rằng dạy học trực tuyến chỉ là giải pháp tạm thời trong giai đoạn phòng chống
dịch nên không chịu học hỏi nâng cao trình độ tin học, một số giáo viên còn chưa tự
thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử của mình mà copy của người khác. Khi thiết kế
bài giảng trực tuyến đa số giáo viên còn lúng túng trong việc tổ chức các hoạt động,
sắp xếp các nội dung trình chiếu, phông chữ, màu, cỡ chữ, hiệu ứng; chưa biết cách
sử dụng đa dạng các phần mềm soạn giảng, chủ yếu truyền thụ kiến thức một chiều,
3
sự tương tác giữa giáo viên và học sinh rất ít hoặc quá lạm dụng vào công nghệ
thông tin gây mất tập trung cho học sinh do đó hiệu quả bài học chưa cao, học sinh
không hứng thú học tập. Để khắc phục tình trạng trên, yêu cầu đặt ra đối với mỗi
giáo viên Lịch sử là phải không ngừng học tập; nắm vững quy trình, cách thức tổ
chức các hoạt động và ứng dụng các công cụ CNTT vào bài dạy trực tuyến góp phần
nâng cao hiệu quả bài học lịch sử.
Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn đề tài “Ứng dụng các công cụ công nghệ
thông tin trong dạy học trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở
trường Trung học phổ thông”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
- Mục đích: mong muốn đóng góp một vài kinh nghiệm của mình cùng với
các đồng nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Lịch sử ở trường
trung học phổ thông.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Nghiên cứu lý luận về ứng dụng các công cụ công nghệ thông tin trong dạy
học trực tuyến môn Lịch sử.
+ Đưa ra giải pháp hiệu quả việc ứng dụng các công cụ công nghệ thông tin
trong dạy học trực tuyến môn Lịch sử.
+ Từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm qua việc trải nghiệm thực tế giảng
dạy của bản thân nhằm nâng cao chất lượng bộ môn.
+ Thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng các giải pháp từ đó rút ra kết luận
khoa học về việc ứng dụng các công cụ công nghệ thông tin trong dạy học trực
tuyến góp phần nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở trường Trung học phổ thông
(THPT).
3. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đề tài được thực nghiệm đối với học sinh lớp 10, 11
ở một số trường trên địa bàn Huyện nơi tôi công tác.
- Phạm vi nghiên cứu: Ứng dụng các công cụ công nghệ thông tin trong dạy
học trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở trường THPT.
4. Đóng góp của đề tài.
- Khẳng định được vai trò, ý nghĩa của việc ứng dụng các công cụ công nghệ
thông tin trong dạy học trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở
trường THPT.
- Phản ánh được thực trạng đổi mới phương pháp dạy học trong trường phổ
thông.
- Đề xuất một số giải pháp ứng dụng các công cụ công nghệ thông tin trong
dạy học trực tuyến góp phần nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở trường THPT.
4
PHẦN II: NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận và thực tiễn
1. Cơ sở lý luận
1.1. Khái niệm
* Công nghệ thông tin
Ở Việt Nam, khái niệm Công nghệ Thông tin (CNTT) được giải thích là “tập
hợp các phương pháp khoa học, công nghệ và công cụ kĩ thuật hiện đại để sản xuất,
truyền đưa, thu thập, xử lí, lưu trữ và trao đổi thông tin số”, thông qua các tín hiệu số.
Các công cụ kĩ thuật hiện đại chủ yếu là máy tính và viễn thông nên ngày nay, nhiều
người thường sử dụng thuật ngữ “CNTT và truyền thông” (ICT) như một từ đồng nghĩa
rộng hơn cho CNTT. Nhìn chung, khi nói đến CNTT trong dạy học, giáo dục, chúng ta
cần nói đến ba phương diện: Kho dữ liệu, học liệu số, phục vụ cho dạy học, giáo dục;
Các phương tiện, công cụ kĩ thuật hiện đại như máy tính, mạng truyền thông, thiết bị
công nghệ với đặc điểm chung là cần nguồn điện năng để vận hành và có thể sử dụng
trong dạy học, giáo dục; Phương pháp khoa học, công nghệ, cách thức tổ chức, khai
thác, sử dụng, ứng dụng nguồn học liệu số, thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục.
Trong phạm vi của đề tài này, chúng tôi quan tâm đến phương diện ứng dụng CNTT
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của các hoạt động dạy học, giáo dục.
* Dạy học trực tuyến
Dạy học trực tuyến là hình thức giảng dạy và học tập ở các lớp học trên
Internet. Người dạy và người học sẽ sử dụng phần mềm nền tảng học trực tuyến,
ứng dụng truyền âm thanh, hình ảnh và các thiết bị thông minh (laptop, smartphone,
máy tính bảng,...).
Các bài giảng, tài liệu (dưới dạng văn bản, hình ảnh, video…) được đưa lên
các nền tảng và người dùng có thể dễ dàng truy cập và học mọi lúc mọi nơi.
1.2. Vai trò của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học trực tuyến môn
Lịch sử ở trường THPT.
Những năm gần đây, ngành giáo dục rất quan tâm đến việc ứng dụng CNTT
vào hoạt động giảng dạy. Việc ứng dụng CNTT vào hoạt động dạy học đã dần thay
đổi phương pháp giảng dạy học tập từ truyền thống sang phương pháp giảng dạy
tích cực, giúp người dạy và người học phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo, sự
chủ động và đạt hiệu quả. Từ mô hình lớp học tập trung đã dần chuyển sang các mô
hình dạy học trực tuyến, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ các
hoạt động giảng dạy, học tập. Qua đó, người học có thể tiếp cận tri thức mọi nơi,
mọi lúc, có thể chủ động trong việc học tập và ứng dụng kiến thực vào thực tiễn. Sự
bùng nổ về công nghệ giáo dục đã, đang và sẽ tạo ra những phương thức giáo dục
phi truyền thống, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của nền giáo dục mang tính
chuyển đổi sâu sắc vì con người.
5
Ngày 03/6/2020, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định số 749/QĐ-TTg về việc
phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến
năm 2030”. Theo đó, Giáo dục là lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số thứ 2 sau lĩnh
vực Y tế. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của giáo dục và CNTT trong lĩnh vực
giáo dục đóng vai trò hết sức quan trọng, không chỉ đối với ngành mà còn tác động
rất lớn đối với đất nước.
CNTT có vai trò rất quan trọng trong dạy học như:
- Đa dạng hóa hình thức dạy học
CNTT tạo điều kiện để đa dạng hóa hình thức dạy học, đáp ứng mục tiêu học
tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập dựa trên sự kích hoạt mối tương tác xã hội.
CNTT hỗ trợ giáo viên chuẩn bị cho việc dạy học, giáo dục, xây dựng kế hoạch dạy
học, giáo dục cụ thể là kế hoạch bài dạy, làm cơ sở quan trọng cho việc tổ chức quá
trình dạy học một cách tích cực, hiệu quả. Thông qua việc sử dụng các phần mềm,
khai thác các phần mềm của CNTT giúp giáo viên tổ chức giờ học một cách thân
thiện, vui vẻ và hiệu quả.
- Tạo điều kiện học tập đa dạng cho học sinh, giúp người học linh hoạt và
thích ứng nhanh trong công việc tương lai.
CNTT tạo điều kiện để người học khám phá tích cực và chủ động nguồn tri
thức tương tác với người dạy qua các thao tác để phát triển năng lực của bản thân
một cách hiệu quả, không chỉ là năng lực nhận thức, năng lực thực hành có liên quan
đến tri thức kĩ năng mà còn là năng lực CNTT và các phẩm chất liên quan. Nhờ
CNTT với các tính năng của nó người học sẽ có thể tự học và chọn lựa thông tin phù
hợp để phát triển bản thân. CNTT kích thích hứng thú học tập của học sinh, khuyến
khích học sinh tư duy dựa trên nền tảng khám phá, thử nghiệm. CNTT hỗ trợ học
sinh phát triển, nâng cao năng lực thích ứng, nhất là với các điều kiện đặc biệt về
thời gian, hoàn cảnh, để góp phần phát triển nhân cách của học sinh. CNTT hỗ trợ
người học có thể học mọi lúc mọi nơi.
- Hỗ trợ giáo viên thực hiện dạy học phát triển phẩm chất năng lực học sinh
một cách thuận lợi và hiệu quả.
+ CNTT hỗ trợ giáo viên chuẩn bị cho việc dạy học, xây dựng kế hoạch
dạy học.
+ CNTT giúp điều chỉnh vai trò của người dạy và người học nhằm hỗ trợ giáo
viên thực hiện hiệu quả dạy học, giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh
bằng việc thực thi tổ chức hoạt động dạy học một cách tích cực, chủ động. Người
dạy có thể là một người điều hành, người tổ chức; người học là chủ thể có thể khai
thác, sử dụng các nguồn học liệu, thiết bị công nghệ, phần mềm trong học tập nhằm
phát triển hiệu quả năng lực và phẩm chất của mình hướng đến sự thành công trong
nghề nghiệp và cuộc sống ở thời đại số. Sự tương tác này vừa tạo những điều kiện