1
1. MỞ ĐẦU
1.1- Lí do chọn đề tài:
Chúng ta đều biết con người dùng rất nhiều cách để thể hiện chính mình. Đối
với trẻ em thì sao? Làm thế nào để trẻ có thể thể hiện được cá tính của mình? Một
cách thú vị nhất, đấy chính là âm nhạc. Âm nhạc đem đến cho mọi người niềm vui,
giúp mọi người bày tỏ những sắc thái tình cảm khác nhau trong cuộc sống. Ở lứa
tuổi thiếu niên và nhi đồng, học sinh được vui chơi, được ca hát, được trải nghiệm
qua các hoạt động thực tiễn, được tham gia vào các Câu lạc bộ theo sở thích của
riêng mình. Chính những hoạt động mang tính bề nổi đó sẽ giúp cho các em học
sinh tiểu học phát triển một cách toàn diện, có được một đời sống tâm hồn phong
phú, hướng tới cái đẹp và đặc biệt là làm giảm căng thẳng sau những giờ học.
Âm nhạc ở trường Tiểu học là môn học có vai trò quan trọng trong việc trang bị
cho học sinh những kiến thức đơn giản, cốt lõi về âm nhạc. Nó không nhằm đào tạo
các em thành những nhạc sĩ, ca sĩ hay nhạc công vì: Đối tượng ở đây là những học
sinh có năng khiếu hay không có năng khiếu, yêu thích hay không yêu thích âm
nhạc. Trong trường Tiểu học, âm nhạc là một nhu cầu không thể thiếu trong đời
sống tinh thần của trẻ. Trẻ em tham gia ca hát là được tham gia các hoạt động để
nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình. Những hình tượng âm thanh của
bài hát, của bản nhạc tác động vào cảm xúc của các em, giúp cho việc phát triển trí
tuệ, óc tưởng tượng và có tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức của các em rất hiệu
quả. Chính vì thế, môn học âm nhạc hiện nay trong nhà trường đã là một trong
những môn học chủ yếu để thực hiện nhiệm vụ giáo dục thẫm mĩ - giáo dục những
cái hay, cái đẹp trong đời sống tinh thần của học sinh.
Trước đây, môn học này chưa được coi trọng vì chưa có giáo viên dạy môn
âm nhạc mà chỉ có giáo viên đứng lớp kiêm nhiệm nên việc dạy học còn bị xem
nhẹ và mang tính hình thức. Giáo viên chưa sử dụng hệ thống phương pháp dạy
học thích hợp theo hướng “Tích cực hoá nhận thức của học sinh” mà chủ yếu sử
dụng phương pháp truyền thống như giảng giải, thuyết trình nên giáo viên làm việc
nhiều... Điều đó làm hạn chế việc phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của
học sinh. Vì vậy việc dạy học chưa mang lại kết quả cao. Ngày nay, môn âm nhạc
được quan tâm nhiều hơn, thể hiện ở việc đã có giáo viên dạy âm nhạc chuyên sâu,
đã mở nhiều lớp chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, tập huấn đàn oorgan,
đàn piano, cho giáo viên để cùng nhau trao đổi, nghiên cứu tìm ra phương pháp dạy
học mới, có hiệu quả cao. Trong các loại hình hoạt động Âm nhạc thì ca hát là loại
hình phổ biến nhất, hoạt động ca hát ảnh hưởng trực tiếp đến con người bằng tác
động của giai điệu và lời ca, có ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm xúc của
con người. Hiếm có loại hình nghệ thuật nào có khả năng truyền bá phổ cập nhanh
chóng và sâu rộng như Âm nhạc.
2
Vì hoạt động ca hát chiếm một vị trí vô cùng quan trọng trong các trường học
nói chung và ở cấp Tiểu học nói riêng. Là một giáo viên dạy Âm nhạc nhiều năm
dạy ở trường Tiểu học ............. bản thân tôi đã không ngừng học hỏi, cải tiến
phương pháp nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng cho các giờ dạy học Âm nhạc
trong nhà trường đạt hiệu quả. Ngày nay, khi công nghệ thông thông tin càng phát
triển thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống
là một điều tất yếu. Đặc biệt trong công tác giảng dạy các bộ môn tại các nhà
trường. Đối với môn Âm nhạc thì đây lại là một lợi thế rất lớn để cho giáo viên
khai thác giảng dạy và học sinh học tập, nó sẽ giúp cho các giáo viên dạy Âm nhạc
vững vàng hơn khi lên lớp, tạo cho giờ học sôi nổi, học sinh tiếp thu bài tốt. Một
giờ học trên lớp, các em được lắng nghe, được quan sát, được vận động, được phát
huy khả năng ca hát bẩm sinh nhờ những phần mềm ứng dụng mà công nghệ thông
tin mang lại. Khi học những bài dân ca, học sinh được trải nghiệm du lịch qua
những hình ảnh thực tế tại các vùng miền, trong nước cũng như thế giới bằng
những thước phim được chiếu trên màn hình. Từ chính những thuận lợi trên, trong
năm học mới này tôi đã mạnh dạn chọn đề tài:“ Ứng dụng công nghệ thông tin để
phát huy tính sáng tạo của học sinh trong dạy học môn âm nhạc lớp 4; 5 ”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học môn âm nhạc nhằm:
- Hình thành va phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của HS, tạo cho các em có
trình độ văn hoá âm nhạc nhất định góp phần giáo dục toàn diện và hài hoà nhân
cách của các em
- Tạo điều kiện cho học sinh hăng hái phát huy tính sáng tạo, tạo niềm vui và
hứng thú khi học hát. Giáo dục năng lực cảm thụ âm nhạc, kích thích tiềm năng
nghệ thuật, làm cho đời sống tinh thần của trẻ thêm phong phú. Phát triển trí tuệ,
bồi dưỡng tình cảm trong sáng, lành mạnh hướng tới Chân- Thiện- Mĩ góp phần
làm thư giãn đầu óc, làm cân bằng các nội dung khác ở bậc tiểu học.
- Khích lệ học sinh hăng hái tham gia vào các hoạt động âm nhạc, làm cho đời
sống tinh thần phong phú, tạo điều kiện cho các em bộc lộ và phát triển năng khiếu
âm nhạc
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy làm tăng khả năng
phát huy tính sáng tạo của học sinh như: PowerPoint; Encore,
- Cách ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn âm nhạc trường Tiểu học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp khảo sát thực tế.
- Phương pháp thuyết trình, diễn giải
- Phương pháp thực hành - luyện tập.
- Phương pháp kiểm tra - đánh giá.
3
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận.
Hiện nay, hầu hết tất cả các nhà trường đều đã kết nối mạng, có phòng máy tính,
và tiến tới sẽ xây dựng một số phòng chức năng đạt chuẩn trong đó có phòng Âm
nhạc. Điều đó sẽ rất thuận lợi cho việc học các bộ môn văn hóa nói chung và môn
Âm nhạc nói riêng. Bởi học sinh tiểu học thích khám phá, thích tiếp xúc với những
điều mới lạ. Nhiều tiết học trên lớp đã sử dụng phương pháp dạy học tích hợp,
trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức,
kĩ năng nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập. Lồng ghép các trò chơi dân gian
trong các tiết ôn tập, trong các tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp tại các nhà
trường...Tất cả các yếu tố đó đòi hỏi các giáo viên trong giờ lên lớp nếu không đổi
mới phương pháp dạy học chắc chắn sẽ không theo kịp với sự phát triển của thời
đại, nhất là với trình độ nhận thức và cảm nhận âm thanh của học sinh ngày càng
được nâng cao. Việc sử dụng giáo án điện tử trong các tiết học giờ đây không còn
là một khái niệm xa lạ đối với các giáo viên, đặc biệt là giáo viên Âm nhạc. Những
phần mềm hỗ trợ như: PowerPoint; Encore, và một số các phần mềm khác sẽ là
những tiện ích hỗ trợ đắc lực cho các giáo viên khi lên lớp giảng dạy. Giáo viên lên
lớp giảng dạy Âm nhạc trước kia chỉ có mỗi cây đàn, mà những chiếc đàn hiện
đang sử dụng rất hạn chế về chức năng, nên giáo viên có muốn khai thác và phát
huy năng lực học sinh cũng rất khó. Nhưng ngày nay, nhờ có công nghệ thông tin
trong đời sống xã hội mang lại, nếu ta biết vận dụng để soạn giảng giáo án điện tử
và thực hành vào trong các bài giảng trên lớp thì sẽ truyền tài và tạo cho các em
học sinh những giờ học thực sự sôi nổi và có hiệu quả.
Nhờ công nghệ thông tin mà những hình ảnh minh họa cho bài hát rất sinh
động, âm thanh rõ ràng, tiện lợi cho những hoạt động của giáo viên và học sinh, giờ
học sẽ thu hút được học sinh ngay khi bước vào bài mới. Những hình ảnh âm thanh
giáo viên sưu tầm để phục vụ cho tiết dạy được sử dụng trên máy trình chiếu, sẽ
thay thế được những tranh ảnh đen trắng minh họa cho nội dung bài học, đặc biệt
những hình ảnh giới thiệu về các nhạc sĩ, hoặc giới thiệu về dân ca các vùng miền,
giới thiệu về các nhạc cụ, kể chuyện âm nhạc.v.v... Nay, nhờ công nghệ thông tin,
những hình ảnh đó sẽ sinh động hơn rất nhiều. Nó giải quyết cho người giáo viên
đỡ mất thời gian trên lớp, học sinh luôn chăm chú vào những hình ảnh được giới
thiệu, từ đó giáo viên có thể khai thác được những tư duy sáng tạo của học sinh
trong giờ học.
Một điểm mới khi ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Âm
nhạc đó chính là phần vận động phụ họa theo bài hát. Nếu như trước kia giáo viên
thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận
dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh,
chính những lúc các em được quan sát, được lắng nghe giai điệu, những âm thanh
ấy sẽ kích thích sự sáng tạo, niềm đam mê và chứng minh bản thân mình, để từ đó
4
các em sẽ giải quyết được những sự việc tưởng như rất khó khăn e dè đối với
những học sinh tiểu học. Nhờ quan sát mà các em đã nghĩ ra được những động tác
phụ họa cho bài hát, từng tổ, từng nhóm đều có thể nghĩ ra được những động tác
đơn giản để giới thiệu cho các bạn trong lớp của mình. Một bài hát mới trước kia
học sinh chỉ nghe đàn và giáo viên hát mẫu, thì nay nhờ công nghệ thông tin, chúng
ta có thể cho các em nghe và cảm nhận những giai điệu ấy bằng phần mềm nghe
nhạc sẵn có. Phần lớn các bài hát trong chương trình tiểu học đều đã có trên
youtube, hình ảnh và âm thanh rất rõ ràng và sinh động, rất hiệu quả khi vận dụng
và đem vào giảng dạy cho các em. Các thầy cô giáo có thể chọn lựa và hệ thống
một danh sách các bài hát có trong chương trình để phục vụ cho việc dạy học của
mình.
Mục tiêu chính của các tiết Âm nhạc khi ứng dụng công nghệ thông tin là
phát huy tính sáng tạo của học sinh thông qua đó sẽ nâng cao hơn một bước so với
những phương pháp dạy học âm nhạc truyền thống ở các nhà trường, vì học sinh
được tiếp cận với những hình ảnh mới lạ, thiết thực, sống động qua đó khắc sâu
hơn về kiến thức của bài học.
Tuy áp dụng công nghệ thông tin vào để khai thác và giảng dạy âm nhạc vẫn còn
là một điều khó khăn đối với một số đội ngũ giáo viên còn chưa thành thạo vi tính.
Cơ sở vật chất của các nhà trường vẫn là một điều nan giải, nên các phương tiện hỗ
trợ cho việc giảng dạy nói chung và môn âm nhạc nói riêng vẫn còn thiếu như máy
chiếu, đàn phím điện tử, âm thanh, loa máy và một số các phương tiện hỗ trợ khác.
2.2. Thực trạng của việc dạy học âm nhạc ở trường Tiểu học Thịnh Lộc
a. Đặc điểm tình hình.
- ............... là một xã nhỏ dân cư ít nhất của huyện, nhân dân ở đây chủ yếu
làm nghề nông và buôn bán nhỏ lẻ.
- Năm học .............. trường Tiểu học ............có ...................lớp học và tôi
được phân công trực tiếp dạy môn Âm nhạc cho tất cả các lớp với tổng số
...................... học sinh trong toàn trường. Với những đặc điểm tình hình đó bản
thâm tôi có những thuận lợi và khó khăn như sau:
*Thuận lợi.
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu, lãnh đạo địa phương và các cấp các
ngành nên đã trang bị tương đối đầy đủ các trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ
cho việc dạy và học nói chung và dạy môn Âm nhạc nói riêng một cách tốt nhất,
không gian lớp học thoáng mát, ánh sáng đảm bảo có tương đối đầy đủ các trang
thiết bị phụ vụ cho việc dạy và học
- Học sinh rất yêu thích và phấn khởi khi học Âm nhạc.
- Phong trào văn nghệ được quan tâm và hoạt động tích cực, thường xuyên.
* Khó khăn.
- Với đặc điểm là một trường học ở vùng quê thuần tuý nông nghiệp, xã hội
ngày càng phát triển khiến người dân phải bươn trải cuộc sống thì phần lớn bố, mẹ
5
các em phải đi làm ăn xa quê để các em ở với ông bà nên sự quan tâm từ phía gia
đình đến các em là chưa nhiều, chưa sát sao.
- Một số em còn rụt rè chưa tự tin khi thể hiện bài hát một mình.
- Hát theo thói quen, hát tự do, không đúng nhịp, phách, phát âm không rõ lời.
b. Thành công- hạn chế
*Thành công:
Trong những năm học qua tôi được giao nhiệm vụ giảng dạy âm nhạc. Mỗi
lần lên lớp, tôi đều sử dụng đàn phím điện tử và khai thác những tính năng hiện có
trên cây đàn. Đặc biệt khi sử dụng âm sắc, tiết tấu đều làm cho các em hưng phấn
và giờ học rất sôi nổi. Phần dạy bài hát mới, tôi đã thay đổi cách dạy như: các em
được nghe đĩa tiếng thay vì giáo viên hát mẫu, phần nghe nhạc, các em được nghe
những giai điệu tha thiết từ chính những bản nhạc được khai thác từ mạng Internet,
điều đó cũng thấy sự khác biệt với lối dạy cũ. Chỉ một thay đổi nhỏ so với lối dạy
trước kia cũng giúp cho các em yêu thích hơn với những giờ học âm nhạc. Nếu
được áp dụng các phương pháp giảng dạy và có một môi trường học âm nhạc ứng
dụng công nghệ hiện đại, chắc chắn các em học sinh sẽ tiếp thu bài tốt và giáo viên
có thể khai thác được nhiều những học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng và bổ sung
cho các hoạt động văn hóa văn nghệ của lớp và của trường.
* Hạn chế:
Trình độ học sinh có trong trường không đồng đều, nhiều học sinh vẫn chưa có ý
thức trong học tập, vẫn xem nhẹ những môn nghệ thuật, những môn ít giờ. Bên
cạnh đó nhiều gia đình cũng không quan tâm đến việc học của con em mình, còn
phó mặc cho nhà trường và lo bận tâm vào làm kinh tế.
Từ thực trạng trên là một giáo viên phụ trách dạy Âm nhạc trong nhà trường nhiều
năm, bản thân tôi luôn suy nghĩ cố gắng tìm tòi cải tiến phương pháp nhằm: phát
huy tính sáng tao của học sinh thông qua ứng dụng công nghệ thông tin vào việc
nâng cao chất lượng dạy và học Âm nhạc trong nhà trường.
Để có cơ sở cho việc nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm, năm học ............., Qua
việc đánh giá cuối kỳ I của năm học trước, kết quả chất lượng môn âm nhạc lớp
như sau:
Năm h
ọc
Kh
ối
T
ổng HS
HT
TL
CHT
TL
Qua kiểm tra chất lượng cho thấy số học sinh hoàn thành tốt những yêu cầu
của giáo viên cũng như yêu cầu của chương trình bài học đề ra là còn rất khiêm tốn,
