Sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021, những vấn đề đặt ra

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong phạm vi bài viết này, các tác giả phân tích chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tổ chức, sắp xếp đơn vị hành chính xã, kết quả thực hiện sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021 và chỉ ra những vấn đề đặt ra cho giai đoạn tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021, những vấn đề đặt ra

CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG SẮP XẾP LẠI ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH CẤP XÃ GIAI ĐOẠN 2019-2021, NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA Trương Quốc Việt* Trần Thị Ngọc Khuyên** *TS. Phó Trưởng khoa Hành chính học, Đại học Nội vụ Hà Nội **ThS. Viện Khoa học Tổ chức Nhà nước, Bộ Nội vụ Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: Đơn vị hành chính cấp Thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, xã, sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021, trong 2 năm qua, Chính phủ và các địa phương cấp xã. đã tích cực triển khai thực hiện và đạt được những kết quả rất đáng trân trọng. Trong phạm vi bài viết này, các tác giả phân tích chủ trương của Đảng, pháp Lịch sử bài viết: luật của Nhà nước về tổ chức, sắp xếp đơn vị hành chính xã, kết quả thực Nhận bài : 12/09/2021 hiện sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021 và chỉ ra Biên tập : 03/11/2021 những vấn đề đặt ra cho giai đoạn tiếp theo. Duyệt bài : 05/11/2021 Article Infomation: Abstract: Keywords: Administrative For enforcement of the Party’s policy on organization of administrative agencies at commune level; agencies at district and commune levels for the period of 2019-2021, in reorganization of administrative the last 2 years, the Government and localities have actively carried out agencies at communal level. the policy and also reached crucial achievements. Within the scope of this article, the authors provide an analysis of the Party’s policy, the State’s laws Article History: on the organization and arrangement of communal administrative agencies, Received : 12 Sep. 2021 and the results of the implementation of the rearrangement of administrative Edited : 03 Nov. 2021 agencies at commune level in the period of 2019 - 2021 and give out a Approved : 05 Nov. 2021 number of issues for the next period. 1. Chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, nước về sắp xếp lại đơn vị hành chính hiệu quả đã đề ra nhiệm vụ: “Sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan nhằm tăng Ngày 25/10/2017, Hội nghị lần thứ sáu, cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 12, ban quyền cấp xã…”, “Từng bước sắp xếp, kiện hành Nghị quyết số 18-NQ/TW về một số vấn toàn, tổ chức lại đơn vi hành chính (ĐVHC) cấp đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của huyện, cấp xã chưa đủ tiêu chuẩn theo quy định 124 Số 02+03 (450+451) - T1+2/2022
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG của pháp luật”1. Tiếp đó, ngày 24/12/2018, Bộ trị cho phù hợp đối với mỗi cấp chính quyền Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 37-NQ/ địa phương, đặc biệt là chính quyền cấp xã. TW về việc sắp xếp các ĐVH cấp huyện và Cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 và Luật cấp xã. Ngày 12/03/2019, UBTVQH ban hành Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, Nghị quyết số 653/2019/UBTVQH14 về việc Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai 25/5/2016 của UBTVQH về tiêu chuẩn của đoạn 2019-2021. Ngày 14/5/2019 Chính phủ ĐVHC và phân loại (Nghị quyết số 1211). Theo ban hành Nghị quyết số 32/NQ-CP kế hoạch Nghị quyết số 1211, tiêu chuẩn của ĐVHC xã thực hiện sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp là: “Đối với xã miền núi, vùng cao dân số từ xã giai đoạn 2019 – 2021. Nội dung nhất quán 5000 người và diện tích từ 50km2 trở lên. Đối trong các văn bản của Đảng và Nhà nước là đặt với xã không phải là miền núi, vùng cao phải có mục tiêu đến năm 2021 cơ bản hoàn thành việc dân số từ 8000 người và diện tích từ 30km2 trở sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã chưa đạt lên”. Nghị quyết cũng xác định: “Việc thành 50% của cả 02 tiêu chuẩn diện tích tự nhiên và lập, chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC phải đạt quy mô dân số theo Nghị quyết số 1211; đồng các tiêu chuẩn của ĐVHC tương ứng theo quy thời khuyến khích các địa phương thực hiện định” và “Khuyến khích việc nhập các ĐVHC việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã còn mà không làm tăng các ĐVHC”. lại chưa đạt tiêu chuẩn theo quy định để thúc Nghị quyết số 1211 cũng xác định 4 tiêu chí đẩy phát triển kinh tế-xã hội (KTXH), trên cơ căn bản để phân loại ĐVHC cấp xã với các nội sở đồng thuận của nhân dân. dung được nâng lên về quy mô dân số, diện Chủ trương nêu trên của Đảng là sự tiếp nối tích tự nhiên, trình độ phát triển KTXH và yếu công cuộc cải cách hành chính nhà nước nhằm tố đặc thù: (1) dân cư là người dân tộc thiểu số, xây dựng nền hành chính phục vụ, dân chủ, (2) xã đặc biệt khó khăn, (3) xã an toàn khu, (4) chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, xã có di tích quốc gia đặc biệt hoặc có di sản hiệu quả được khởi xướng từ những năm 2000, được UNESCO công nhận. được triển khai quyết liệt sau khi Hiến pháp Theo quy định của Nghị quyết số 1211, năm 2013 được ban hành. khi điều chỉnh ĐVHC, địa phương phải lập đề Trên cơ sở quy định của Hiến pháp năm án thành lập, điều chỉnh địa giới ĐVHC. Đề 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương án gồm 5 phần, trong đó nêu rõ: căn cứ pháp năm 2015 xác định các tiêu chí để phân loại lý và sự cần thiết; lịch sử hình thành và hiện ĐVHC là: quy mô dân số, diện tích tự nhiên, số trạng ĐVHC; phương án thành lập, điều chỉnh ĐVHC trực thuộc, trình độ phát triển KTXH và ĐVHC; đánh giá tác động, định hướng phát các yếu tố đặc thù của từng loại ĐVHC ở nông triển của việc điều chỉnh ĐVHC và kết luận, thôn, đô thị, hải đảo. Việc phân loại ĐVHC sẽ kiến nghị. Đây là những nội dung mới, thể là cơ sở để thiết lập tổ chức và hoạt động của hiện rõ yêu cầu điều chỉnh ĐVHC phải được bộ máy chính quyền địa phương cho phù hợp thực hiện một cách khoa học, không chỉ dựa với đặc thù từng địa phương. Đây là cách tiếp trên tiêu chí diện tích, dân số, mà phải dựa trên cận khoa học làm cơ sở xác định tầm hạn quản những luận cứ khoa học, luận chứng thực tiễn 1 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Khóa XII (2017), Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Số 02+03 (450+451) - T1+2/2022 125
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG phù hợp; việc điều chỉnh ĐVHC phải phục vụ tiến hành sắp xếp trong giai đoạn 2019-2021. cho sự phát triển KTXH, tránh sự chủ quan, Trong đó, số phương án 04 ĐVHC cấp xã nhập duy ý chí của các địa phương. nguyên trạng thành 01 ĐVHC cấp xã mới là 2. Kết quả thực hiện chủ trương sắp xếp lại 04 trường hợp; số phương án 03 ĐVHC cấp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019- xã nhập nguyên trạng thành 01 ĐVHC cấp xã 2021 mới là 85 trường hợp; số phương án 02 ĐVHC cấp xã nhập nguyên trạng thành 01 ĐVHC cấp Theo Báo cáo của Bộ Nội vụ, tính đến ngày xã mới là 341 trường hợp; số phương án điều 01/9/2019, tổng số ĐVHC cấp xã trong cả chỉnh địa giới ĐVHC làm giảm ĐVHC cấp xã nước là 11.162, gồm: 8967 xã, 1592 phường và là 49 trường hợp; số phương án điều chỉnh địa 608 thị trấn. Đối chiếu với quy định của Nghị giới ĐVHC nhưng không làm giảm ĐVHC cấp quyết số 1121, trong tổng số 11162 ĐVHC cấp xã là 06 trường hợp3. xã có khoảng 9.434 đơn vị chưa đạt tiêu chuẩn Sau sắp xếp, số ĐVHC cấp xã từ 11.160 về diện tích, dân số (chiếm 84.52%). Trong đó, đơn vị còn 10.599 đơn vị (giảm 561 đơn vị). 3.243 đơn vị chưa đạt đủ tiêu chuẩn, nhưng đạt Trong đó, những tỉnh giảm nhiều là: Hòa Bình trên 50% cả 2 tiêu chuẩn diện tích và dân số, giảm 59/210 ĐVHC cấp xã (tỷ lệ 28,09%); có 6.188 đơn vị chưa đạt được 50% tiêu chuẩn Cao Bằng giảm 38/199 ĐVHC cấp xã (tỷ lệ diện tích, dân số (chiếm 55.44%); có 631 đơn 19,10%); Phú Thọ giảm 52/277 ĐVHC cấp xã vị chưa đạt 50% cả 2 tiêu chuẩn về diện tích và (tỷ lệ 18,77%); Hà Tĩnh giảm 46/262 ĐVHC dân số (chiếm 5.65%)2. cấp xã (tỷ lệ 17,56%); Thanh Hóa giảm 76/635 Thực hiện Nghị quyết số 653/2019/ ĐVHC cấp xã (tỷ lệ 11,97%); Quảng Trị giảm UBTVQH14 ngày 12/03/2019 của UBTVQH 16/141 ĐVHC cấp xã (tỷ lệ 11,35%); Lạng về việc sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã Sơn giảm 26/226 ĐVHC cấp xã (tỷ lệ 11,50%); trong giai đoạn 2019-2021 sẽ tiến hành sắp xếp Hải Dương giảm 29/264 ĐVHC cấp xã (tỷ lệ các ĐVHC cấp xã không đủ 50% cả tiêu chí về 10,98%)...4. diện tích và dân số. Trong 2 năm qua, Chính Trong tổng số 10.599 ĐVHC cấp xã hiện phủ, các địa phương đã bắt tay triển khai thực nay, có 1.892 đơn vị (chiếm 17.85%) đạt từ hiện sắp xếp các ĐVHC cấp xã. đủ 100% trở lên cả 02 tiêu chuẩn về diện tích Các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và dân số theo quy định; 3.366 đơn vị (chiếm đã tiến hành sắp xếp 1.056 ĐVHC cấp xã 31.76%) chỉ đạt từ 50% trở lên cả 02 tiêu chuẩn (trong đó: có 541 đơn vị thuộc diện phải sắp về diện tích và dân số; 5.341 đơn vị (chiếm xếp, 117 đơn vị thuộc diện khuyến khích sắp 50,39) chưa đạt 50% của một trong hai tiêu xếp và 398 đơn vị liền kề có liên quan đến sắp chuẩn về diện tích và dân số (trong đó: 4.462 xếp); còn 180 ĐVHC cấp xã thuộc diện phải đơn vị chưa đạt 50% tiêu chuẩn về diện tích, sắp xếp nhưng các địa phương đề nghị chưa 699 đơn vị chưa đạt 50% tiêu chuẩn về dân 2 Bộ Nội vụ (2021), Dự thảo Báo cáo Tổng kết thực hiện Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 của UBTVQH và việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021. 3 Bộ Nội vụ (2021), Dự thảo Báo cáo Tổng kết thực hiện Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 của UBTVQH và việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021 4 Bộ Nội vụ (2021), Dự thảo Báo cáo Tổng kết thực hiện Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 của UBTVQH và việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021. 126 Số 02+03 (450+451) - T1+2/2022
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG số và có 180 đơn vị chưa đạt 50% cả hai tiêu Thứ hai, sắp xếp lại ĐVHC phải bảo đảm chuẩn diện tích và dân số)5. nhu cầu ổn định, có chiến lược rõ ràng để phát 3. Những vấn đề đặt ra và giải pháp tăng triển. Thực tiễn đã chứng minh qua các đợt cường thực hiện sắp xếp lại đơn vị hành điều chỉnh ĐVHC kéo theo nhiều hệ lụy như chính cấp xã trong giai đoạn tiếp theo cần thời gian để ổn định tổ chức, nhân sự; ổn định để không phá vỡ những đặc tính văn hóa Những kết quả đạt được trên đây đã minh truyền thống, lịch sử tốt đẹp có tính cố kết của chứng chủ trương sắp xếp lại ĐVHC cấp xã cộng đồng dân cư… ĐVHC cấp xã nói riêng, của Đảng và Nhà nước là hợp lý, đúng đắn. ĐVHC các cấp nói chung có ổn định mới là Bên cạnh đó, thực tiễn thực hiện chủ trương căn cứ để tiến hành đồng bộ các nội dung quy sắp xếp lại ĐVHC cấp xã đặt ra một số vấn đề hoạch, kế hoạch phát triển KTXH của địa sau đây: phương, đất nước. Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức cho Mỗi lần sắp xếp lại ĐVHC sẽ làm thay đổi cán bộ, công chức và nhân dân về quan điểm, cơ cấu tổ chức, nhân sự, cách thức vận hành chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của bộ máy, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước về sắp xếp lại ĐVHC cấp xã; tuyên cần có thời gian để làm quen với môi trường truyền nâng cao nhận thức về sự cần thiết, tính mới. Điều này gây ảnh hưởng đến việc xử tất yếu, ý nghĩa, mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ lý các hoạt động chuyên môn. Bên cạnh đó, của việc sắp xếp, điều chỉnh ĐVHC cấp xã để việc sắp xếp ĐVHC còn gây lãng phí nguồn tạo sự thống nhất trong đội ngũ cán bộ lãnh lực và gia tăng các chi phí. Vì vậy, quyết đạo, quản lý các cấp và sự đồng thuận của định sắp xếp lại ĐVHC không được tùy tiện, người dân trong toàn xã hội về chủ trương, biện chủ quan, duy ý chí, chạy theo lợi ích cục bộ pháp thực hiện; nâng cao nhận thức về đảm bảo trước mắt, mà phải dựa trên cơ sở khoa học quyền dân chủ trong việc sắp xếp lại ĐVHC tổ chức bộ máy. cấp xã, thực hiện lấy ý kiến của người dân ở Đặc biệt, trong sắp xếp lại ĐVHC cấp xã địa phương có sắp xếp, điều chỉnh ĐVHC, nếu cần chú trọng giải quyết chính sách đối với cán đạt được sự đồng thuận theo đa số thì mới tiến bộ, công chức, viên chức dôi dư sau sắp xếp6 hành các công việc chuẩn bị đề án, văn bản để vừa bảo đảm chọn lọc được người có năng trình cấp trên xem xét, quyết định; thực hiện lực, trình độ, tâm huyết ở lại làm việc, nhưng tốt việc thông tin đầy đủ, chính xác về sự cần giải quyết thỏa đáng, hợp lý, hợp tình quyền thiết, lý do, những hiệu quả KTXH… sẽ mang lợi, chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ, lại từ việc sắp xếp lại ĐVHC cấp xã góp phần công chức phải chuyển đổi công tác, chuyển làm cho người dân hiểu rõ, hiểu đúng và có đổi vị trí. trách nhiệm cao trong việc đưa ra quyết định cá nhân về đồng tình hay phản đối việc nhập, Thứ ba, sắp xếp lại ĐVHC cấp xã phải bảo chia, điều chỉnh địa giới ĐVHC. đảm tính liên thông, kết nối, đồng bộ, hệ thống 5 Bộ Nội vụ (2021), Dự thảo Báo cáo Tổng kết thực hiện Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 của UBTVQH và việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021. 6 Hiện tại, theo báo cáo của Bộ Nội vụ, cả nước các địa phương vẫn chưa có phương án giải quyết cho 2797 cán bộ, công chức cấp xã và 287 người hoạt động không chuyên trách cấp xã dôi dư sau sắp xếp ĐVHC cấp xã. Số 02+03 (450+451) - T1+2/2022 127
CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Khoa học công nghệ ngày càng phát triển, Trong nền kinh tế thị trường, bối cảnh công giao thông đi lại thuận tiện, cơ sở hạ tầng, công nghiệp 4.0, cần thay đổi tư duy, phân vạch địa nghệ thông tin… góp phần hỗ trợ chính quyền giới hành chính không phải là giới hạn phạm cung cấp dịch vụ công ngày càng tốt hơn với vi phát triển của một ĐVHC mà là phân chia người dân. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 phạm vi quản lý ĐVHC cho phù hợp để thúc thúc đẩy việc ứng dụng các thành tựu khoa đẩy sự phát triển của địa phương, vùng và học công nghệ, nâng cao năng lực của đội ngũ quốc gia. Quản lý ĐVHC xã không phải là cán bộ, công chức; năng lực quản trị của các biệt lập với các ĐVHC khác. Việc chia ĐVHC cấp chính quyền. Năng lực quản trị của chính để xác định đối tượng quản lý trên cộng đồng quyền, hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính lãnh thổ đó, tuy nhiên, các yếu tố về kinh tế, quyền thể hiện ở năng lực của đội ngũ cán bộ, xã hội, giao thông, cơ sở hạ tầng… phải đặt công chức; ở tầm nhìn và khát vọng phát triển trong tổng thể của địa phương, của đất nước. quốc gia; ở các chỉ số đo sự hài lòng của nhân Do đó, cần có tư duy khoa học để cung cấp dân, các chỉ số đánh giá năng lực cạnh tranh… những luận cứ, luận chứng nhằm tổ chức hợp chứ không bị bó hẹp ở phạm vi không gian lãnh lý ĐVHC. Tổ chức hợp lý ĐVHC không chỉ thổ của ĐVHC xã. đáp ứng nhu cầu quản lý mà quan trọng hơn Thứ năm, công khai, minh bạch tất cả các là đáp ứng nhu cầu của cộng đồng dân cư, yêu hoạt động có liên quan đến sắp xếp ĐVHC cầu phát triển KTXH của địa phương, của đất cấp xã. nước. Để bảo đảm tổ chức ĐVHC hợp lý cần có tư duy tổng thể, quản lý liên thông, liên Công khai, minh bạch đầy đủ hơn mục đích, cấp giữa các cấp chính quyền, và tính đồng bộ yêu cầu, nhiệm vụ, thủ tục trình tự, trách nhiệm, giữa nhu cầu quản lý với nhu cầu phát triển thẩm quyền của các cấp các ngành, các cơ quan KTXH của địa phương và nhu cầu của cộng có liên quan đến việc sắp xếp lại ĐVHC cấp đồng dân cư. xã, theo đó, cần phải áp dụng những biện pháp: công khai phương án phân vạch điều chỉnh Thứ tư, sắp xếp lại ĐVHC cấp xã cần được địa giới hành chính cũng như các bản đồ quy tiến hành đồng thời với việc nâng cao năng lực hoạch có liên quan để người dân biết, tổ chức quản trị của chính quyền địa phương tương ứng để người dân thảo luận, tham gia ý kiến một với quy mô ĐVHC xã sau sắp xếp. Ở nhiều khu vực nông thôn ngày nay đang dịch chuyển dần cách dân chủ. Ngoài ra, cần thực hiện trách theo hướng kinh tế dịch vụ, kéo theo các thay nhiệm giải trình của chính quyền địa phương đổi cơ bản về hành vi, lối sống, cách ứng xử, và lãnh đạo địa phương khi tiến hành sắp xếp các mối quan hệ xã hội ở nông thôn... đòi hỏi các ĐVHC cấp xã để minh tỏ các phương án, chính quyền xã phải thay đổi từ hành chính cai đề án thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp xã. Thực trị sang hành chính phục vụ. Điều này đặt ra hiện trách nhiệm giải trình sẽ góp phần hạn chế thách thức trong việc tổ chức ĐVHC xã với bộ tính tư lợi, tính cục bộ, lợi ích nhóm trong hoạt máy chính quyền xã, năng lực đội ngũ cán bộ, động sắp xếp các ĐVHC cấp xã. Làm tốt trách công chức xã tinh gọn, chuyên nghiệp trong nhiệm giải trình cũng thể hiện nền hành chính khi khối lượng công việc ngày càng nhiều và dân chủ, hiện đại trong bối cảnh quản trị quốc phức tạp hơn, khó hơn. gia hiện nay ■ 128 Số 02+03 (450+451) - T1+2/2022