So sánh đặc điểm thực vật và thành phần alkaloid một số loài thuộc chi ancistrocladus ở miền Nam Việt Nam

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> SO SÁNH ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT VÀ THÀNH PHẦN ALKALOID<br /> MỘT SỐ LOÀI THUỘC CHI ANCISTROCLADUS<br /> Ở MIỀN NAM VIỆT NAM<br /> Phạm Đông Phương, Trần Hùng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Thu thập mẫu các loài thuộc chi Ancistrocladus để so sánh về hình thái thực vật với mô tả loài<br /> trong tài liệu và khảo sát về hóa học để xác định loài cho các mẫu nghiên cứu.<br /> Phương pháp: Khảo sát hình thái, sinh thái: Các mẫu vật nghiên cứu được khảo sát tại thực địa và so sánh,<br /> đối chiếu với mẫu chuẩn tiêu bản thực vật khô của các loài thuộc chi Ancistrocladus tại Viện Sinh học nhiệt đới<br /> thành phố Hồ Chí Minh, với các khóa phân loại, các tài liệu mô tả về thực vật và được sự giám định của chuyên<br /> gia để xác định loài. Định tính alkaloid bằng sắc ký lớp mỏng. Sơ bộ xác định hàm lượng alkaloid toàn phần<br /> phương pháp cân:<br /> Kết quả: Đã thu thập được 3 mẫu nghiên cứu và xác định được 3 mẫu là 3 loài khác nhau, bao gồm A.<br /> tectorius, A. cochinchinensis và Ancistrocladus sp.<br /> Kết luận: A. sp. là một loài hòan toàn khác với thành phần các loài đã được xác định của chi Ancistrocladus<br /> ở Việt Nam và đây là lần đầu tiên loài này được báo cáo.<br /> Từ khóa: Ancistrocladus, A. tectorius, A. cochinchinensis, A. sp., alkaloid, thực vật.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> COMPARISON OF BOTANICAL CHARACTERISTICS AND ALKALOIDAL CONSTITUENTS<br /> OF ANCISTROCLADUS SPP. GROWING IN SOUTH VIETNAM<br /> Pham Dong Phuong, Tran Hung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 642 - 651<br /> Objectives: Collection and botanical identification the samples of Ancistrocladus species.<br /> Methods: The morphology and ecology of the Ancistrocladus samples were described on the field and at the<br /> laboratory. The samples were compared with authentic samples of the botanical museum and confirmed by<br /> botanical expert (Dr. Vo Van Chi). Alkaloidal constituents were identified by thin layer chromatography (TLC).<br /> The quantities of total alkaloids were estimated by gravimetry.<br /> Results: 3 samples of the genus Ancistrocladus belonging to the Ancistrocladaceae family were collected and<br /> were identified as Ancistrocladus tectorius, Ancistrocladus cochinchinensis and Ancistrocladus sp.<br /> Conclusions: Ancistrocladus sp. is different from Ancistrocladus species in Vietnam and it’s the first time<br /> this species was reported.<br /> Keyword: Ancistrocladus, A. tectorius, A. cochinchinensis, Ancistrocladus sp., alkaloid, botany.<br /> Nam Á) và châu Phi (miền trung và tây Phi)(5,7).<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ở Việt nam, có 3 loài thuộc chi Ancistrocladus<br /> Họ Ancistrocladaceae có duy nhất một chi<br /> được mô tả trong thực vật chí là Trung quân lợp<br /> Ancistrocladus với khoảng 32 loài, tập trung ở các<br /> nhà (A. tectorius (Lour.) Merr.); Trung quân nam<br /> rừng nhiệt đới, chủ yếu ở khu vực châu Á (Đông<br /> (A. cochinchinensis Gangep.) và Trung quân<br /> *Khoa Dược – Đại Học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. Phạm Đông Phương<br /> <br /> 642<br /> <br /> ĐT: 0918265213<br /> <br /> Email: phuongpd56@yahoo.com.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> Wallich (A. wallichi Planch.)(6). Lá của lòai A.<br /> cochinchinensis đã được nghiên cứu với 7 alcaloid<br /> và 7 chất thuộc nhóm naphthoquinon, tetralon<br /> đã được báo cáo(1,2). Từ vỏ thân 3 loài A. tectorius,<br /> A. cochinchinensis và Ancistrocladus sp. đã phân<br /> lập được 14 alkaloid và 4 naphthoquinon, trong<br /> đó đã xác định cấu trúc 7 alkaloid và 2<br /> naphthoquinon(8,9). Một số chất phân lập được từ<br /> 3 loài trên đã chứng tỏ có hoạt tính gây độc tế<br /> bào đối với dòng tế bào ung thư gan (Hep-G2),<br /> dòng tế bào ung thư gan (RD), ngoài ra còn có<br /> tác dụng kháng nấm gây bệnh ngoài da và<br /> Candida albicans(10, 11).<br /> Các loài ở Châu Á chưa được nghiên cứu về<br /> mặt thực vật một cách toàn diện. Các mô tả về<br /> loài phần lớn là của nửa đầu thế kỷ 20 trở về<br /> trước với các mô tả rất ngắn và sơ sài, thiếu<br /> những thông tin về sinh thái, về sự thụ phấn,<br /> mùa ra hoa hay sự nảy mầm của hạt. Cá biệt có<br /> những loài được mô tả thiếu cả hoa, quả hay<br /> những bộ phận quan trọng nhất trong phân loại<br /> học. Do đó chưa có được sự chắc chắn trong việc<br /> phân định các loài. Đa số những mô tả về thực<br /> vật đều trước năm 1925 và có khi chỉ mô tả cơ<br /> quan sinh dưỡng, không có cơ quan sinh sản (4,7).<br /> Chính vì vậy mà có sự thiếu thống nhất về số<br /> lượng và danh mục các loài. Trong bài báo này,<br /> các tác giả báo cáo kết quả về việc xác định được<br /> 3 mẫu nghiên cứu, trong đó phát hiện một loài<br /> Ancistrocladus mới trong hệ thực vật của Việt<br /> Nam.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Nguyên liệu:<br /> Cành mang lá, hoa, lá và thân Trung quân<br /> lợp nhà (A. tectorius (Lour.) Merr.) và Trung<br /> quân nam (A. cochinchinensis Gagn.) thu hái ở<br /> Vườn quốc gia Cát Tiên, Đồng Nai vào 6/2002.<br /> Cành mang lá, hoa, lá và thân<br /> Ancistrocladus sp. thu hái ở xã Suối Ngô, huyện<br /> Tân Châu, tỉnh Tây Ninh vào 7/2002 và 6/2004.<br /> Dung môi, hóa chất: Các dung môi, hóa chất<br /> trong nghiên cứu là lọai đạt tiêu chuẩn TKPT.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các thuốc thử pha theo DĐVN III. Sắc ký lớp<br /> mỏng sử dụng bản mỏng silica gel F254 dày 0,20<br /> mm tráng sẵn trên đế nhôm (Merck).<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Khảo sát về thực vật<br /> Khảo sát hình thái, sinh thái: Các mẫu vật<br /> nghiên cứu được khảo sát tại thực địa và trong<br /> phòng thí nghiệm bằng mắt thường, kính lúp,<br /> kính hiển vi để mô tả các đặc điểm thực vật.<br /> Mẫu vật được so sánh, đối chiếu với mẫu chuẩn<br /> tiêu bản khô của các loài thuộc chi Ancistrocladus<br /> tại Viện Sinh học nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh và<br /> mẫu A. wallichii của Vườn Quốc gia Pù Mát<br /> (Nghệ An), với các khóa phân loại, các tài liệu<br /> mô tả về thực vật và được sự giám định của TS.<br /> Võ Văn Chi để xác định loài.<br /> Khảo sát đặc điểm giải phẫu: Vi phẫu lá lấy<br /> đoạn 1/3 từ cuống lá, vi phẫu thân lấy mẫu ở<br /> phần không quá già hoặc quá non. Vi phẫu được<br /> cắt bằng tay với lưỡi dao lam hay microtome và<br /> được nhuộm kép (carmin, lục iod). Quan sát<br /> dưới kính hiển vi quang học 2 mắt với độ phóng<br /> đại 10 x 40, 10 x 10, mô tả và chụp hình.<br /> Khảo sát đặc điểm bột dược liệu: Mẫu nghiên<br /> cứu được cắt nhỏ, sấy khô ở nhiệt độ 40-50oC,<br /> tán và rây qua rây để thu được bột mịn đồng<br /> nhất. Soi bột trong nước dưới kính hiển vi, xác<br /> định các thành phần trong bột dược liệu.<br /> Định tính alkaloid bằng sắc ký lớp mỏng: Lấy<br /> khoảng 1 g bột vỏ thân và khoảng 2 g bột lá của<br /> 3 loài trên, chiết bằng phương pháp dùng dung<br /> môi hữu cơ trong môi trường kiềm. Làm khan<br /> dịch chiết và thực hiện phân tích trên sắc ký lớp<br /> mỏng với hệ dung môi n-hexan–CHCl3–<br /> diethylamin (7:3:1). Sau khi khai triển, soi UV ở<br /> các bước sóng 254, 365 nm, phun TT.<br /> Dragendorff và chụp hình sắc ký đồ, so sánh các<br /> vết alkaloid dựa trên giá trị Rf, màu sắc vết và<br /> diện tích các vết tương đương.<br /> Sơ bộ xác định hàm lượng alkaloid toàn phần: 10<br /> g dược liệu khô, xay và qua rây cỡ 1,5 mm, xác<br /> định độ giảm khối lượng do sấy khô. Bột được<br /> làm ẩm với 10 ml NH4OH đậm đặc trong 2 giờ,<br /> <br /> 643<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> để khô tự nhiên và cho vào bình nón nút mài<br /> 250 ml. Chiết kiệt alkaloid bằng cách đun sôi hồi<br /> lưu khoảng 10 phút trên bếp cách thủy với 100 ml,<br /> 50 ml CHCl3 × 7 lần, kiểm tra việc chiết kiệt bằng<br /> thuốc thử Valse-Mayer. Lọc và gộp chung dịch<br /> chiết vào bình lắng gạn, lắc với HCl 1% 20 ml, 10<br /> ml × 6 lần, gộp chung dịch acid và loại tạp bằng<br /> ether dầu hoả 20 ml x 2 lần. Kiềm hoá dịch acid<br /> bằng NH4OH đến pH 11, lắc với CHCl3 20 ml, 10<br /> ml × 6 lần (kiểm tra việc chiết kiệt bằng thuốc thử<br /> Valse-Mayer). Gộp chung các dịch CHCl3, làm<br /> khan bằng Na2SO4 khan, gạn lấy dịch CHCl3, rửa<br /> Na2SO4 bằng CHCl3 10 ml × 2 lần và gộp chung các<br /> dịch CHCl3. Thu hồi dung môi CHCl3, sấy ở 105oC<br /> đến khối lượng không đổi, cân và tính hàm lượng<br /> alkaloid toàn phần. Mỗi thí nghiệm được thực hiện<br /> 3 lần trong cùng điều kiện.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Đặc điểm hình thái và vi phẫu của 3 loài<br /> nghiên cứu<br /> Loài Trung quân lợp nhà (cây lá thuyền, A.<br /> tectorius (Lour.) Merr.): Mẫu nghiên cứu được<br /> khảo sát thực địa và được lấy tại Vườn Quốc gia<br /> Cát Tiên – tỉnh Đồng nai.<br /> Cây non hay cây tái sinh (cao khoảng 1-1,5m)<br /> thường mọc thẳng đứng, không phân nhánh,<br /> thân trơn có màu đỏ nâu nhưng phần ngọn có<br /> màu xanh. Lá hình elip hoặc thuôn hình trứng<br /> ngược (thon dần về phía cuống lá), đỉnh lá hơi<br /> thon tròn đều và tù hơn gốc lá. Lá mọc liên tục từ<br /> gốc lên đến ngọn thân. Lá dài trơn ở cả 2 mặt,<br /> không lông, chiều ngang trung bình khoảng 6-8<br /> cm, dài khoảng 20-30 cm, nếu mọc ở khu vực<br /> trống (cây tái sinh) lá có thể dài tới 40 cm.<br /> Cây trưởng thành hay lâu năm là dây leo<br /> thân gỗ có màu xám đến xám nhạt, cành phân<br /> nhánh một bên, có gai dạng móc câu. Thân khá<br /> dài có khi đến 20 m hoặc hơn, mọc bò dưới đất<br /> hoặc leo lên các cây gỗ khác, đường kính gốc<br /> trung bình khoảng 4-6 cm, có thể lên đến 8-10<br /> cm. Lớp vỏ thân có màu nâu, phần gỗ cắt ngang<br /> có màu nâu nhạt. Cành có những vết sẹo lồi<br /> hình yên ngựa do vết tích của lá kèm rụng sớm.<br /> <br /> 644<br /> <br /> Lá mọc đối, thường mọc khít thành túm ở ngọn<br /> hoặc cuối các cành nhỏ. Lá có hình elip hoặc<br /> thuôn hình trứng ngược, đỉnh lá hơi thon tròn<br /> đều và tù hơn gốc lá (giống như hình nêm); lá<br /> dài khoảng 15-25 cm, rộng khoảng 5-7 cm có<br /> những chỗ lõm xuống ở cả 2 mặt, hình cầu nhỏ<br /> màu trắng. Cuống lá rất ngắn và rộng. Cụm hoa<br /> hình chùy, hoa thưa, màu đỏ nhạt; 5 lá đài<br /> không đều nhau. Quả màu nâu đến đỏ nâu, 5<br /> cánh (do 5 lá đài đồng trưởng).<br /> Loài Trung quân nam (A. cochinchinensis<br /> Gagnep.): Mẫu nghiên cứu được khảo sát thực<br /> địa và được lấy tại Vườn Quốc gia Cát Tiên –<br /> tỉnh Đồng Nai.<br /> Lá ở cành non rất bóng, trơn, dày và chiều<br /> ngang của phiến lá gần bằng nửa đến 2/3 chiều<br /> dài, mọc cách và thưa (không khít vào nhau như<br /> loài A. tectorius hay Ancistrocladus sp.). Lá thuôn<br /> hình trứng, to dần về phía đỉnh, tròn đều và tù<br /> hơn gốc lá, đôi khi đỉnh lá lõm xuống. Lá dài<br /> khoảng 10-20 cm, rộng khoảng 6-10 cm. Trên<br /> thân non có các tua cuốn mọc so le về cả 2 bên.<br /> Cây trưởng thành hay cây lâu năm là dây leo<br /> thân gỗ, phân nhánh có màu xám đến xám nhạt.<br /> Thân dài khoảng 8-10 m hoặc hơn, leo lên các<br /> cây gỗ khác, đường kính gốc trung bình khoảng<br /> 3-5 cm. Lớp vỏ thân có màu nâu, phần gỗ cắt<br /> ngang có màu nâu nhạt hơn phần vỏ. Lá ở phần<br /> thân lớn hay cành đã già có cuống ngắn và rộng,<br /> mọc cách, thành túm ở cuối mỗi phần thân phân<br /> nhánh hoặc cành nhỏ. Lá rất lớn so với hai loài<br /> còn lại, dài khoảng 20-30 cm, rộng khoảng 10-13<br /> cm, có chấm hình cầu nhỏ nhưng ít và màu nhạt<br /> hơn ở cả 2 mặt. Cụm hoa ít phân nhánh, dạng<br /> chùy (paniculate), nụ hoa có màu đỏ đậm. Chưa<br /> thu thập được mẫu quả.<br /> Loài Acistrocladus sp.: Mẫu nghiên cứu được<br /> khảo sát thực địa và được lấy tại huyện Tân<br /> Châu, tỉnh Tây Ninh.<br /> Cây non (cao khoảng 1-1,5 m) mọc thẳng<br /> đứng, không phân nhánh, toàn thân không có<br /> lông. Phần gốc thân có màu đỏ nâu, phần ngọn<br /> có màu xanh. Lá mọc cách, mọc tập trung ở<br /> khoảng 1/2 về phía ngọn. Lá hình trứng ngược,<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> thon ở cả 2 đầu, rộng khoảng 3-5 cm, dài khoảng<br /> 10-20 cm, nếu mọc ở khu vực trống (cây tái sinh)<br /> lá có thể dài tới 30 cm.<br /> Cây trưởng thành hay lâu năm dài khoảng<br /> 6-8 m là dây leo nhỏ thân gỗ, đường kính gốc 35 cm, ít phân nhánh. Thân có vỏ ngoài dày sù sì,<br /> dễ bong tróc, màu nâu đỏ, phần gỗ cắt ngang có<br /> màu nâu. Ngọn cành mọc một bên thân biến<br /> thành gai hình móc câu. Lá nhỏ hơn 2 loài trên,<br /> dài khoảng 15-20 cm, rộng khoảng 4-5 cm, mọc<br /> cách, không cuống hoặc gần như không cuống,<br /> hình elip thon dần về cuống lá. Lá mọc tập trung<br /> ở tận cùng của ngọn cây hay những cành nhỏ<br /> trông giống như hình hoa thị. Phiến lá có những<br /> chấm hình cầu nhỏ màu nhạt hơn ở cả 2 mặt.<br /> Cụm hoa mọc ở ngọn cành, dạng xim chia 2 ngả<br /> 3-4 lần, hoa dày có khoảng 50-70 hoa (đôi khi có<br /> thể nhiều gấp đôi), hoa rụng sớm. Cuống hoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nhỏ, dài khoảng 3-4 mm. Nụ hoa hình trứng,<br /> màu đỏ nhạt, dài 2-2,5 mm. Hoa 5 cánh, màu đỏ<br /> tươi. 5 lá đài không đều nhau, dài khoảng 1 mm,<br /> nạc, rìa hơi nhô lên. Quả màu nâu nhạt, 5 cánh<br /> không đều nhau dài khoảng 1,5-3 cm (do lá đài<br /> đồng trưởng).<br /> Cả 3 loài trên đã được thu thập mẫu cành<br /> mang lá có hoa, quả (trừ loài A. cochinchinensis<br /> không có quả), trong đó loài A. tectorius đã được<br /> định danh loài và gắn biển tên Việt Nam cũng<br /> như tên khoa học tại Vườn Quốc gia Cát Tiên.<br /> Cả 3 loài đã được so sánh với khoá phân loại của<br /> chi Ancistrocladus, các loài đã được khảo sát trực<br /> tiếp và định danh bởi TS. Võ Văn Chi. Những<br /> điểm khác biệt chính giữa 3 loài được trình bày<br /> tóm tắt trong Bảng 1.<br /> <br /> Bảng 1. Tóm tắt những điểm khác biệt chính giữa 3 loài thuộc chi Ancistrocladus<br /> A. tectorius<br /> A. cochinchinensis<br /> - Dây leo thân gỗ to, có nhánh cong thành - Dây leo thân gỗ to, nhánh cong thành<br /> móc, có màu xám đến xám nhạt,<br /> móc, có màu xám đến xám nhạt<br /> <br /> Ancistrocladus sp.<br /> - Dây leo nhỏ. nhánh cong thành móc, vỏ<br /> ngoài dày sù sì, dễ bong tróc, màu nâu.<br /> <br /> - Cây non hay tái sinh có lá mọc cách,<br /> - Cây non hay tái sinh có lá mọc cách,<br /> - Cây non hay tái sinh có lá mọc cách,<br /> mọc khít từ gốc lên ngọn, dài khoảng 20- mọc thưa từ gốc lên ngọn, dài khoảng 10- mọc dày từ 1/2 đến 1/3 thân về phía<br /> 20 cm, rộng khoảng 6-10 cm, phiến lá rất ngọn. Lá dài khoảng 20-40cm, rộng<br /> 40 cm, rộng khoảng 6-8 cm.<br /> khoảng 4-6 cm<br /> dày, trơn nhẵn.<br /> - Lá ở cây trưởng thành mọc cách, dài<br /> khoảng 15-25 cm, rộng khoảng 5-7 cm,<br /> phiến lá dày nhẵn, đầu thuôn nhọn, phía<br /> cuống lá có hình nêm. Cuống lá rất ngắn,<br /> lá khó cháy.<br /> <br /> - Lá ở cây trưởng thành mọc cách, đầu - Lá ở cây trưởng thành mọc cách, dai,<br /> tròn rộng, có khi đỉnh lá lõm xuống, hơi không cuống hoặc gần như không<br /> cuống, hình elip thon dần về gốc lá. Lá<br /> thuôn về phía gốc lá. Lá có kích thước<br /> lớn, dài khoảng 20-30 cm hoặc hơn, rộng nhỏ hơn 2 loài còn lại, chỉ dài khoảng 15khoảng 10-13 cm. Cuống lá rất ngắn, lá 20 cm, rộng khoảng 4-5 cm, lá dễ cháy.<br /> dễ cháy<br /> <br /> - Cụm hoa đứng, dạng chùy chia 2 ngả, ít - Cụm hoa đứng, dạng chùy, chia 2 ngả, .- Cụm hoa đứng, dạng xim, phân nhánh<br /> nhiều (2 ngả, 3-4 lần), hoa nhiều, nụ hoa<br /> phân nhánh, ít hoa, cánh hoa màu đỏ nhạt phân nhánh ít, có khá nhiều hoa, cánh<br /> màu đỏ nhạt, cánh hoa màu đỏ sáng.<br /> hoa màu đỏ đậm.<br /> - Quả có 5 cánh, không đều, màu đỏ nâu. - Quả chưa thu thập được.<br /> <br /> - Quả có 5 cánh, không đều, màu nâu<br /> nhạt.<br /> <br /> - Mặt cắt ngang thân và lớp vỏ thân (vùng - Mặt cắt ngang thân và lớp vỏ thân (vùng - Mặt cắt ngang thân và lớp vỏ thân<br /> dưới lớp bần) màu nâu nhạt<br /> dưới lớp bần) màu nâu nhạt.<br /> (vùng dưới lớp bần) màu đỏ nâu<br /> .- Thân rễ khi rửa bằng nước có rất nhiều - Thân rễ: không thu hái được.<br /> bọt<br /> <br /> - Thân rễ khi rửa bằng nước có rất ít bọt<br /> <br /> Dưới đây là hình ảnh về lá và hoa của 3 loài<br /> khảo sát<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> 645<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> A. tectorius<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> A. cochinchinensis<br /> <br /> Ancistrocladus sp.<br /> <br /> Hình 1. Lá và hoa của 3 loài Ancistrocladus<br /> <br /> Hình 2. Lá của 3 loài A. cochinchinensis, Ancistrocladus sp. và A. tectorius<br /> <br /> Đặc điểm vi phẫu<br /> Đặc điểm chung của vi phẫu thân:<br /> Về hình thái bên ngoài hơi khác nhau do<br /> thân gỗ của A. sp. có màu đỏ hơn so với 2 loài A.<br /> tectorius, A. cochinchinensis nhưng về cấu tạo giải<br /> phẫu của chúng hầu như là giống nhau về các<br /> mô ở bên trong. Thân có tiết diện tròn, từ ngoài<br /> vào trong gồm có các mô sau: Lớp biểu bì gồm<br /> những tế bào hình chữ nhật, vách cellulose. Mô<br /> mềm vỏ ngoài gồm những tế bào hình đa giác<br /> vách cellulose, trong vùng này chứa rất nhiều<br /> cụm tế bào tiết nhựa. Lớp bần. Mô mềm vỏ<br /> trong gồm những tế bào hình bầu dục, vách<br /> cellulose, trong các tế bào chứa các hạt oxalatcalci và hạt tinh bột; những đám mô cứng, vách<br /> dày hoá gỗ phân bố đều khắp vùng này. Libe I<br /> gồm những tế bào hình đa giác, vách bằng<br /> cellulose, sắp xếp lộn xộn. Libe II gồm nhiều lớp<br /> tế bào hình chữ nhật, vách bằng cellulose. Gỗ II<br /> <br /> 646<br /> <br /> gồm những mạch gỗ và tế bào mô mềm gỗ sắp<br /> xếp thành 1 vòng liên tục. Gỗ I nằm phía dưới<br /> vùng gỗ II. Mô mềm tuỷ hoá mô cứng.<br /> Tuy nhiên vi phẫu thân cũng có sự khác biệt<br /> nhỏ như trong loài A. cochinchinensis có sự xuất<br /> hiện những bó libe-gỗ (bó vết lá) trong vùng mô<br /> mềm vỏ trong nhưng 2 loài kia lại không có bó<br /> libe-gỗ này.<br /> Đặc điểm chung phần vi phẫu lá: Biểu bì<br /> trên, bên ngoài phủ một lớp cutin dày và rải rác<br /> có lông tiết đầu tròn chân ngắn đa bào; mô mềm<br /> giậu chứa nhiều lục lạp; mô mềm khuyết, trong<br /> vùng này còn có các bó libe-gỗ phụ; biểu bì<br /> dưới, rải rác có các lông tiết đầu tròn chân ngắn<br /> đa bào, tế bào lỗ khí. Tuy về hình thái bên ngoài<br /> có sự khác nhau nhưng về cấu tạo giải phẫu lá<br /> của 3 loài hầu như là giống nhau nhưng bên<br /> cạnh đó cũng có khác biệt nhỏ và được trình bày<br /> trong Bảng 2.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br />