So sánh đọc điện tâm đồ bằng mắt thường và bằng vi tính

SO SAÙNH ÑOÏC ÑIEÄN TAÂM ÑOÀ BAÈNG MAÉT THÖÔØNG<br /> VAØ BAÈNG VI TÍNH<br /> Nguyeãn Xuaân Caåm Huyeân*, Nguyeãn Maïnh Phan**, Nguyeãn Löu Thò Myõ Vaân*,<br /> Traàn Vöông Chieán*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Hieän nay vieäc söû duïng caùc maùy ño ñieän taâm ñoà vi tính giuùp cung caáp töï ñoäng moät soá keát quaû ñaõ trôû<br /> neân phoå bieán song coù söï khaùc bieät vôùi vieäc ñoïc baèng maét. Khi tieán haønh so saùnh vieäc ñoïc baèng hai phöông<br /> phaùp naøy treân ñieän taâm ñoà cuûa saùu möôi hoïc sinh caáp 3 chuùng toâi nhaän thaáy veà bieân ñoä, söï sai bieät (tính<br /> baèng %) toû ra lôùn nhaát ñoái vôùi soùng P (25%) vaø soùng Q (28%), keá ñoù laø soùng T (14%), vaø nhoû nhaát ñoái vôùi<br /> soùng R (2%) vaø soùng S (6%). Veà thôøi gian, söï sai bieät lôùn nhaát laø ñoái vôùi thôøi gian QRS (7%), thaáp hôn ñoái<br /> vôùi PR (4%) vaø QT (3%). Baùc só vaãn caàn kieåm tra laïi vieäc ñoïc ñieän taâm ñoà cuûa maùy vaø khi söû duïng caùc trò<br /> soá tham khaûo thieát laäp baèng vi tính caàn hieåu coù söï khaùc bieät trong caùc “giôùi haïn bình thöôøng”.<br /> <br /> SUMMARY<br /> COMPARISON BETWEEN VISUAL AND COMPUTER MEASUREMENTS OF ECGS<br /> Nguyen Xuan Cam Huyen, Nguyen Manh Phan, Nguyen Luu Thi My Van, Tran Vuong Chien<br /> *Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 30 – 33<br /> <br /> The use of computer electrocardiography has become more popular but there are differences<br /> between visual and computer measurements. The comparison on ECGs of sixty senior high-school pupils<br /> showed that the the most pronounced differences (% difference) in amplitude were observed with P wave<br /> (25%) and Q wave (28%) then with T wave (14%); they were less for R (2%) and S wave (6%) amplitudes.<br /> Differences were bigger for QRS duration (7%) than for PR (4%) and QT durations (3%). Reviewing ECG<br /> by the physician is still necessary and when using reference standards established by computers one<br /> should be aware of the differences in the “normal ranges”.<br /> Ñoïc ñieän taâm ñoà baèng vi tính ñaõ khôûi söï töø naêm<br /> 1957(7) vaø trong hôn 45 naêm qua ñaõ traûi qua nhieàu söï<br /> caûi tieán döïa treân söï phaûn hoài töø phía ngöôøi söû duïng. ÔÛ<br /> nöôùc ta caùc maùy ño ñieän taâm ñoà vi tính ngaøy caøng<br /> ñöôïc söû duïng roäng raõi hôn song chöa coù coâng trình<br /> naøo khaûo saùt söï khaùc bieät giöõa vieäc ñoïc ñieän taâm ñoà<br /> baèng maét vaø baèng vi tính. Do ñoù chuùng toâi tieán haønh<br /> khaûo saùt söï khaùc bieät giöõa vieäc ñoïc ñieän taâm ñoà baèng<br /> maét thöôøng vaø baèng vi tính nhaèm ruùt ra nhöõng kinh<br /> nghieäm veà vieäc ñoïc ñieän taâm ñoà vaø nhöõng yeáu toá caàn<br /> löu yù khi chuùng ta söû duïng trò soá tham khaûo cuûa ÑTÑ.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP<br /> Saùu möôi hoïc sinh taïi tröôøng trung hoïc phoå<br /> thoâng Ngoâ Gia Töï, Q.8, TP HCM ñöôïc khaùm laâm saøng<br /> * Boä moân Sinh Lyù, ÑHYD TP HCM<br /> ** Hoäi Tim Maïch TP HCM<br /> <br /> 30<br /> <br /> vaø ño ÑTÑ töø thaùng 9 ñeán thaùng 11 naêm 2003. Caùc<br /> em ñuû tieâu chuaån sau ñaây ñöôïc ñöa vaøo khaûo saùt:<br /> Khoâng bò beänh gì aûnh höôûng ñeán tim hay doøng<br /> ñieän tim. Khoâng coù tieàn caên thaáp khôùp, nhieãm truøng<br /> hoâ haáp naëng taùi ñi taùi laïi.<br /> Khaùm tim maïch:khoâng coù tieáng tim beänh lyù,<br /> nhòp tim vaø huyeát aùp bình thöôøng<br /> ÑTÑ bình thöôøng theo tieâu chuaån taàm soaùt cuûa<br /> Okuni(5).<br /> ÑTÑ ñöôïc ño treân 12 chuyeån ñaïo thoâng thöôøng,<br /> vôùi vaän toác 25 mm/giaây, treân maùy 3 keânh Cardiosuny<br /> α1000 cuûa haõng FukudaM-E. Treû ôû traïng thaùi thöùc;<br /> ño caùch böõa aên khoaûng 2 giôø(9).<br /> Caùc thoâng soá ño baèng maét thöôøng ñöôïc thöïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> hieän theo chæ daãn trong “How to read pediatric<br /> ECGs”(6) vaø “Cardiovascular survey methods”(9). Vieäc<br /> ñoïc baèng maét ñöôïc tieán haønh hai laàn treân cuøng moät<br /> ñieän taâm ñoà. Vieäc so saùnh vôùi caùc thoâng soá do maùy<br /> cung caáp ñöôïc thöïc hieän baèng caùch khaûo saùt hieäu soá<br /> giöõa caùc thoâng soá ño baèng hai phöông phaùp vaø sau ñoù<br /> tính ra % khaùc bieät.<br /> <br /> Thoâng soá<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Baûng 1. Sai bieät trung bình giöõa ño baèng maét vaø<br /> baèng vi tính ñoái vôùi caùc thoâng soá bieân ñoä<br /> Bieân ñoä<br /> (mm)<br /> <br /> Sai bieät trung Sai bieät tuyeät ñoái Ñoä leäch chuaån<br /> bình a<br /> (% sai bieät)<br /> <br /> P<br /> <br /> 0.12<br /> <br /> 0.12 (25%)<br /> <br /> 0.09<br /> <br /> Q<br /> <br /> 0.15<br /> <br /> 0.15 (28%)<br /> <br /> 0.21<br /> <br /> R<br /> <br /> -0.11<br /> <br /> 0.12 (2%)<br /> <br /> 0.16<br /> <br /> S<br /> <br /> 0.02<br /> <br /> 0.19 (6%)<br /> <br /> 0.18<br /> <br /> T<br /> <br /> -0.25<br /> <br /> 0.34 (14%)<br /> <br /> 0.34<br /> <br /> S<br /> <br /> a<br /> <br /> Soá döông chöùng toû ñoïc baèng maét cho keát quaû cao<br /> hôn vaø soá aâm laø cho keát quaû thaáp hôn<br /> <br /> Soùng R vaø soùng S coù söï sai bieät trung bình ít<br /> nhaát, keá ñeán laø soùng T, coøn soùng P vaø soùng Q coù söï sai<br /> bieät cao nhaát.<br /> Baûng 2. Sai bieät giöõa caùc thoâng soá bieân ñoä ño baèng<br /> maét vaø baèng vi tính taïi caùc chuyeån ñaïo<br /> <br /> T<br /> <br /> Chuyeån<br /> ñaïo<br /> <br /> Sai bieät trung bình<br /> (mm)<br /> <br /> Ñoä leäch<br /> chuaån (mm)<br /> <br /> aVR<br /> <br /> 0.20 (25%)<br /> <br /> 0.16<br /> <br /> aVL<br /> <br /> 0.24 (22%)<br /> <br /> 0.21<br /> <br /> aVF<br /> <br /> 0.20 (3%)<br /> <br /> 0.19<br /> <br /> V1<br /> <br /> 0.18 (9%)<br /> <br /> 0.15<br /> <br /> V2<br /> <br /> 0.18 (3%)<br /> <br /> 0.16<br /> <br /> V5<br /> <br /> 0.31 (3%)<br /> <br /> 0.57<br /> <br /> V6<br /> <br /> 0.28 (3%)<br /> <br /> 0.24<br /> <br /> D1<br /> <br /> 0.15 (13%)<br /> <br /> 0.15<br /> <br /> V1<br /> <br /> 0.71 (11%)<br /> <br /> 1.70<br /> <br /> V2<br /> <br /> 0.22 (2%)<br /> <br /> 0.15<br /> <br /> V5<br /> <br /> 0.31 (13%)<br /> <br /> 0.60<br /> <br /> V6<br /> <br /> 0.21 (19%)<br /> <br /> 0.18<br /> <br /> V4<br /> <br /> 0.28 (5%)<br /> <br /> 0.23<br /> <br /> V5<br /> <br /> 0.35 (7%)<br /> <br /> 0.33<br /> <br /> V6<br /> <br /> 0.28(6%)<br /> <br /> 0.19<br /> <br /> Trong ngoaëc laø sai bieät tính baèng %ø<br /> Veà bieân ñoä soùng P coù söï sai bieät raát cao ôû V1 vaø V2<br /> so vôùi ôû D2. Soùng Q coù söï sai bieät raát cao ôû caùc chuyeån<br /> ñaïo maø noù thöôøng hieän dieän. Soùng R coù söï sai bieät<br /> cao nhaát ôû aVR vaø aVL, keá ñeán laø V1 vaø D1. Soùng S coù<br /> söï sai bieät noùi chung cao hôn so vôùi soùng R vaø söï sai<br /> bieät nhoû nhaát laø taïi V2. Soùng T coù söï sai bieätâ töông ñoái<br /> ít thay ñoåi taïi caùc chuyeån ñaïo tröôùc ngöïc traùi.<br /> <br /> Thoâng soá<br /> <br /> Chuyeån<br /> ñaïo<br /> <br /> Sai bieät trung bình<br /> (mm)<br /> <br /> Ñoä leäch<br /> chuaån (mm)<br /> <br /> P<br /> <br /> D2<br /> <br /> 0.18 (16%)<br /> <br /> 0.15<br /> <br /> V1<br /> <br /> 0.20 (60%)<br /> <br /> 0.24<br /> <br /> V2<br /> <br /> 0.18 (41%)<br /> <br /> 0.18<br /> <br /> D3<br /> <br /> 0.1 (30%)<br /> <br /> 0.14<br /> <br /> aVF<br /> <br /> 0.07 (49%)<br /> <br /> 0.12<br /> <br /> V5<br /> <br /> 0.04 (71%)<br /> <br /> 0.13<br /> <br /> Thôøi gian<br /> <br /> V6<br /> <br /> 0.04 (42%)<br /> <br /> 0.10<br /> <br /> PR<br /> <br /> 5 (4%)<br /> <br /> 4<br /> <br /> D1<br /> <br /> 0.23 (6%)<br /> <br /> 0.38<br /> <br /> QRS<br /> <br /> 6.5 (7%)<br /> <br /> 5<br /> <br /> QT<br /> <br /> 9.8 (3%)<br /> <br /> 5<br /> <br /> D2<br /> <br /> 0.20 (2%)<br /> <br /> 0.32<br /> <br /> QRS V5<br /> <br /> 7.5 (9%)<br /> <br /> 5<br /> <br /> D3<br /> <br /> 0.18 (3%)<br /> <br /> 0.15<br /> <br /> Q<br /> <br /> R<br /> <br /> Baûng 3. Trò soá trung bình vaø ñoä leäch chuaån (tuyeät ñoái)<br /> cuûa söï sai bieät giöõa caùc thoâng soá thôøi gian ño baèng<br /> maét vaø baèng vi tính<br /> Sai bieät trung bình (ms) Ñoä leäch chuaån (ms)<br /> <br /> Maùy vi tính cho keát quaû ngaén hôn ñoái vôùi caùc<br /> thoâng soá thôøi gian. Thôøi gian QT coù söï sai bieät %<br /> <br /> 31<br /> <br /> trung bình ít nhaát, keá ñeán laø PR vaø sau cuøng laø thôøi<br /> gian QRS.<br /> Baûng 4. So saùnh ño baèng maét vaø baèng vi tính nhöõng<br /> bieân ñoä vaø khoaûng caùch trong moät nhoùm 24 treû em<br /> trong coâng trình cuûaDavignon (Canada) vaø trong<br /> coâng trình cuûa chuùng toâi<br /> Thoâng soá<br /> <br /> Chuyeån ñaïo<br /> <br /> Davignon<br /> <br /> NXCH<br /> <br /> Bieân ñoä P<br /> <br /> D2<br /> <br /> 0.4 ± 0.5<br /> <br /> 0.2 ± 0.2<br /> <br /> Bieân ñoä R<br /> <br /> V5<br /> <br /> 2.1 ± 0.18<br /> <br /> 0.3 ± 0.57<br /> <br /> Bieân ñoä S<br /> <br /> V2<br /> <br /> 2.1 ± 2.4<br /> <br /> 0.2 ± 0.15<br /> <br /> Bieân ñoä T<br /> <br /> V4<br /> <br /> 0.5 ± 0.6<br /> <br /> 0.3 ± 0.2<br /> <br /> Thôøi gian P<br /> <br /> D2<br /> <br /> 16 ± 15.7<br /> <br /> Thôøi gian PR<br /> <br /> D2<br /> <br /> 4 ± 12.5<br /> <br /> 5±4<br /> <br /> Thôøi gian QRS<br /> <br /> V5<br /> <br /> 5 ± 5.9<br /> <br /> 7.5 ± 5<br /> <br /> Thôøi gian QT<br /> <br /> V5<br /> <br /> 6 ± 23.4<br /> <br /> Caùc bieân ñoä ñöôïc trình baøy baèng milimeùt vaø caùc<br /> khoaûng caùch baèng miligiaây.<br /> Khaûo saùt cuûa Davignon(2) vaø cuûa chuùng toâi ñeàu<br /> cho thaáy coù söï sai bieät nhaát ñònh, coù theå raát ñaùng keå,<br /> cuûa giôùi haïn treân vaø giôùi haïn döôùi cuûa caùc thoâng soá<br /> ñoïc baèng maét thöôøng hay vi tính.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Tuy trong phaàn lôùn tröôøng hôïp maùy vi tính cho<br /> nhöõng keát quaû veà bieân ñoä chính xaùc hôn laø so vôùi ñoïc<br /> baèng maét vì maét chæ coù theå phaân bieät khoaûng ¼ mm,<br /> nhöng coù nhöõng tröôøng hôïp keát quaû cao hôn naøy<br /> khoâng theå lyù giaûi neáu chæ döïa vaøo baûn ñieän taâm ñoà<br /> tröôùc maët maø coù theå laø do söï phaân tích phöùc taïp hôn<br /> cuûa maùy vi tính(1). Ñoái vôùi caùc thoâng soá thôøi gian, maùy<br /> vi tính cho keát quaû ngaén hôn, tuy nhieân vì maùy chæ<br /> cung caáp caùc trò soá thôøi gian trung bình neân khoâng roõ<br /> söï sai bieät roõ nhaát taïi caùc chuyeån ñaïo naøo.<br /> Maëc duø trò soá tuyeät ñoái cuûa söï sai bieät veà bieân ñoä<br /> dao ñoäng chung quanh ¼ mm, nhöng ñieàu ñoù laïi coù<br /> giaù trò khaùc nhau ñoái vôùi thoâng soá coù lieân quan. Thí duï<br /> söï sai bieät veà bieân ñoä soùng R laø 0.18 mm, gioáng nhau<br /> ôû V1 vaø V2 nhöng yù nghóa khaùc nhau raátâ nhieàu vì<br /> chieám ñeán 9% ôû V1 trong khi chæ chieám 3% ôû V2.<br /> Vieäc soùng P vaø soùng Q coù ñoä sai bieät lôùn nhaát veà<br /> bieân ñoä, keá ñeán laø soùng T coù theå giaûi thích nhö sau.<br /> Khi caùc soùng coù bieân ñoä raát thaáp maùy thöôøng khoâng<br /> <br /> 32<br /> <br /> ñoïc, nhö trong tröôøng hôïp phaàn aâm nhoû cuûa soùng P<br /> hai pha taïi V1 hay vì ñöôøng ñaúng ñieän T-P khoâng<br /> cheânh nhieàu so vôùi ñænh soùng P. Soùng Q cuõng thöôøng<br /> coù bieân ñoä thaáp neân cuõng bò boû qua hay ngöôïc laïi laïi<br /> ñöôïc taêng bieân ñoä maø baèng maét thöôøng khoâng theå<br /> giaûi thích nhö ñaõ noùi ôû treân. Soùng T deït hay hai pha<br /> thöôøng gaây khoù khaên cho vieäc tính bieân ñoä, laø nguyeân<br /> nhaân gaây söï khaùc bieät ñaùng keå giöõa maùy vaø maét. Soùng<br /> R coù söï sai bieät lôùn nhaát ôû aVR vaø aVL vì khoù xaùc ñònh<br /> coù soùng R hay khoâng khi noù raát nhoû. Bieân ñoä soùng S<br /> bò aûnh höôûng bôûi söï cheânh leân cuûa ñoaïn ST vì trong<br /> tröôøng hôïp ñoù ñoâi khi bieân ñoä soùng S seõ raát nhoû neáu<br /> laáy ñoaïn PR laøm ñöôøng ñaúng ñieän.<br /> Söï sai bieät % ñoái vôùi thôøi gian QT ít hôn so vôùi<br /> thôøi gian PR vaø thôøi gian QRS vì khoaûng caùch QT daøi<br /> hôn neân deã ñoïc baèng maét hôn trong khi thôøi gian<br /> QRS ngaén nhaát neân cuõng khoù ñoïc nhaát. Vieäc xaùc ñònh<br /> ñieåm baét ñaàu cuûa soùng P hay ñieåm taän cuøng cuûa soùng<br /> T gaëp khoù khaên khi caùc soùng naøy coù ñoaïn deït.<br /> Nhöõng sai bieät ñaùng keå ghi nhaän ñöôïc laø trong<br /> nhöõng tröôøng hôïp sau:<br /> -Theo WHO neân ñoïc ôû phöùc hôïp naøo coù daïng<br /> chieám ña soá hay coù ñuû caùc soùng nhaát nhöng maùy laïi<br /> choïn moät phöùc hôïp khoâng ñaït tieâu chuaån treân.<br /> -Nhìn baèng maét thöôøng thì thaáy soùng döông<br /> nhöng maùy ñoïc thaønh soùng aâm<br /> -Nhìn baèng maét thöôøng thì thaáy soùng hai pha<br /> nhöng maùy ñoïc thaønh soùng aâm<br /> -Coù nhöõng tröôøng hôïp bieân ñoä ñoïc baèng vi tính<br /> cao hôn nhieàu nhöng khoâng giaûi thích ñöôïc lyù do vì<br /> sao maùy laïi ñoïc nhö theá.<br /> Trong moät soá laàn chuùng toâi cho ño laïi hai laàn treân<br /> cuøng ñoái töôïng thì thaáy caùc keát quaû ñoïc cuûa maùy cuõng<br /> hôi khaùc chöù khoâng laëp laïi hoaøn toaøn.<br /> Nhöõng sai bieät naøy ñaët ra vaán ñeà laø vaãn phaûi kieåm<br /> tra laïi vieäc ñoïc ñieän taâm ñoà cuûa maùy tuy khoâng theå<br /> phuû nhaän söï chính xaùc cao hôn noùi chung cuûa vieäc<br /> ñoïc baèng vi tính(1). Tröôøng hôïp khoâng coù söï ñoàng<br /> thuaän thì baùc só vaãn laø ngöôøi quyeát ñònh cuoái cuøng.<br /> Nhöõng sai bieät naøy cuõng cho thaáy caàn phaûi thaän<br /> troïng khi söû duïng caùc trò soá tham khaûo vì khoaûng giôùi<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> haïn bình thöôøng cuûa moãi thoâng soá seõ khaùc nhau khi<br /> ño baèng maét hay baèng vi tính. Ngay caû caùc chöông<br /> trình vi tính khaùc nhau cuõng cho caùc giôùi haïn khaùc<br /> nhau(4) vaø ngöôøi ta höôùng tôùi vieäc thoáng nhaát caùc tieâu<br /> chuaån söû duïng(3).<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> <br /> 3<br /> <br /> Söï ra ñôøi cuûa vieäc ñoïc ñieän taâm ñoà baèng vi tính<br /> ñaõ môû ra moät thôøi kyø môùi, giuùp cho vieäc ñoïc ñieän taâm<br /> ñoà ñöôïc chính xaùc hôn, tuy nhieân trong moät soá<br /> tröôøng hôïp vaãn caàn coù söï kieåm tra cuûa thaày thuoác,<br /> traùnh hieän töôïng “bò chaån ñoaùn beänh do maùy”.<br /> Vaán ñeà ñaët ra nöõa laø khi söû duïng caùc trò soá tham<br /> khaûo phaûi tính ñeán möùc ñoä töông ñöông veà quaù trình<br /> thieát laäp caùc thoâng soá, baèng maét hay baèng vi tính,<br /> baèng chöông trình vi tính naøo vaø baèng maùy ño naøo,<br /> chöa keå ñeán caùc tieâu chuaån thu dung ñoái töôïng khaûo<br /> saùt vaø ñieàu kieän tieán haønh ño. Vieäc caäp nhaät veà<br /> phöông tieän khi thieát laäp caùc trò soá tham khaûo do ñoù<br /> cuõng laø moät vaán ñeà quan troïng ñeå phuïc vuï kòp thôøi<br /> cho vieäc chaån ñoaùn vaø ñieâu trò.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 9<br /> <br /> Caceres CA (1978). Present status of computer<br /> interpretation of the electrocardiogram: a 20 year<br /> review. Am J Cardiol; 41: 121-125.<br /> Davignon A, Rautaharju P, Boisselle E (1980). Normal<br /> ECG standards for Infants and Children. Ped Cardiol,<br /> 1: 123-131.<br /> Dragodanne C et al (1981). L’analyse automatique de<br /> l’eùlectrocardiogramme au repos. Nouv. Presse<br /> med.;10:1211-1214.<br /> Garson A.Jr (1987). Clinically significant differences<br /> between the “old” analog and the “new” digital<br /> electrocardiograms. Am Heart J; 114(1): 194-197.<br /> Okuni M (1986). Electrocardiographic studies in<br /> normal children and adolescents, Tokyo Scientific<br /> Center, Tokyo.<br /> Park MK, Guntheroth WG (1992). How to read<br /> pediatric ECGS, 3rd ed.,Mosby-Year Book, St Louis.<br /> Pipberger HV et al (1975). Clinical application of a<br /> second generation electrocardiographic computer<br /> program. Am J Cardiol; 35(5): 597-608.<br /> Rinjbeek PR et al (2001). New normal limits for the<br /> paediatric electrocardiogram. Eur Heart J; 22: 702711.<br /> Rose GA (1968).Cardiovascular survey methods,<br /> Chap.6: 99-111 and Annex 1:137-153, WHO, Geneva.<br /> <br /> 33<br /> <br />