So sánh hiệu quả tài chính của mô hình sản xuất lúa đơn và lúa – thủy sản tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 4/2014<br /> <br /> THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC<br /> <br /> SO SÁNH HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH CỦA MÔ HÌNH SẢN XUẤT LÚA ĐƠN<br /> VÀ LÚA THỦY SẢN TẠI HUYỆN LONG MỸ, TỈNH HẬU GIANG<br /> COMPARING FINANCIAL EFFECTIVENESS OF THE AQUATIC- RICE<br /> AND SINGLE RICE MODELS IN LONG MY DISTRICT, HAU GIANG PROVINCE<br /> Nguyễn Đăng Đức1, Trần Tất Đăng2, Lê Kim Long3<br /> Ngày nhận bài: 17/6/2014; Ngày phản biện thông qua: 25/7/2014; Ngày duyệt đăng: 01/12/2014<br /> <br /> TÓM TẲT<br /> Mô hình lúa thủy sản là một trong những mô hình áp dụng để chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp. Nghiên<br /> cứu này nhằm đánh giá thực trạng sản xuất lúa tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang; phân tích các chỉ số tài chính, so sánh<br /> hiệu quả tài chính của mô hình lúa đơn và mô hình lúa thủy sản; từ đó đề xuất được một số giải pháp cơ bản và khả thi<br /> phù hợp để phát triển các mô hình tại địa bàn nghiên cứu. Qua nghiên cứu có thể kết luận rằng: hộ nông dân áp dụng mô<br /> hình sản xuất lúa thủy sản mang lại hiệu quả cao hơn so với mô hình sản xuất lúa đơn. Cụ thể tổng chi phí của mô hình<br /> lúa thủy sản tiết kiệm so với mô hình lúa đơn là 9.816.549 đồng/ha. Thu nhập của mô hình lúa thủy sản tăng hơn mô hình<br /> lúa đơn là 17.866.100 đồng/ha.<br /> Từ khóa: hiệu quả tài chính, lúa đơn, lúa thủy sản, Long Mỹ<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The aquatic rice model is one of the models applied to the economic restructuring in agriculture. This study aimed<br /> to assess the status of rice production in Long My district, Hau Giang Province; analysis of financial ratios, compare the<br /> financial effectiveness of the application single model and the aquatic rice; which proposes a number of basic, feasible and<br /> suitable solutions to develop the models in the study area. Through research it can be concluded that farmers applied the<br /> aquatic rice production brings higher efficiency compared to single model for rice production. Specifically the total cost<br /> of the aquatic rice model savings compared to single model is 9816549 VND/ ha. The income of the aquatic rice model<br /> increased over single model is 17.8661 million VND / ha.<br /> Keywords: Financial effectiveness, single rice, aquatic rice, Long My<br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã và<br /> đang đóng góp quan trọng cho quá trình phát triển<br /> kinh tế đất nước, với diện tích gần 4 triệu ha, chiếm<br /> khoảng 12% diện tích cả nước, trong đó lúa gạo của<br /> vùng ĐBSCL đóng góp phần lớn vào việc cung ứng<br /> nhu cầu trong nước và chiếm tới 90% lượng gạo<br /> xuất khẩu của cả nước. Sau lúa là nuôi trồng và khai<br /> thác thủy sản...<br /> Hậu Giang là một tỉnh được tái lập từ năm 2004,<br /> có vị thế hết sức quan trọng của vùng ĐBSCL, vị<br /> trí nằm giữa vùng kinh tế trọng điểm của ĐBSCL,<br /> <br /> giữ vai trò trung tâm giao lưu kinh tế của tiểu vùng<br /> Tây Nam sông Hậu và tiểu vùng Bắc bán đảo Cà<br /> Mau, có diện tích đất nông nghiệp 140,271 ha [2]<br /> chiếm 87,53% đất tự nhiên.<br /> Long Mỹ là một huyện nông nghiệp của tỉnh Hậu<br /> Giang với tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp là<br /> 35.203 hecta [1]. Trước đây, canh tác nông nghiệp<br /> truyền thống của người dân chủ yếu là trồng lúa<br /> đơn. Để hướng tới sự phát triển bền vững và nâng<br /> cao thu nhập cho người dân, bắt đầu từ năm 2008,<br /> nghị quyết của Huyện ủy huyện Long Mỹ đã chỉ<br /> đạo huyện phải có 75% diện tích đất nông nghiệp<br /> <br /> Nguyễn Đăng Đức: Cao học Quản trị kinh doanh 2011 – Trường Đại học Nha Trang<br /> Trần Tất Đăng: Cao học Quản trị kinh doanh 2009 – Trường Đại học Nha Trang<br /> 3<br /> TS. Lê Kim Long: Khoa Kinh tế - Trường Đại học Nha Trang<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> 22 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> đạt giá trị sản xuất từ 50 triệu đồng/ha trở lên và<br /> đạt lợi nhuận 40% trên diện tích canh tác [3]. Chính<br /> vì vậy, UBND huyện đã chỉ đạo UBND các xã, thị<br /> trấn phối hợp với các ngành chức năng hướng dẫn<br /> bà con nông dân thực hiện nhiều mô hình sản xuất<br /> để chuyển dịch cơ cấu trong sản xuất nông nghiệp<br /> phấn đấu đạt được mục tiêu về giá trị sản xuất và<br /> lợi nhuận theo nghị quyết của Huyện ủy. Mô hình<br /> lúa thủy sản là một trong những mô hình áp dụng để<br /> chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện, từ năm 2008<br /> đến nay chưa có một nghiên cứu nào để đánh giá<br /> hiệu quả của các mô hình sản xuất lúa của huyện.<br /> Để có căn cứ thuyết phục người dân chuyển đổi mô<br /> hình sản xuất thì câu hỏi “Liệu mô hình lúa - thủy<br /> sản có thực sự mang lại hiệu quả tài chính cao hơn<br /> mô hình đơn canh lúa?” cần phải được trả lời. Vì<br /> vậy, nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng sản<br /> xuất lúa tại huyện hiện nay, đồng thời so sánh hiệu<br /> quả tài chính của mô hình lúa đơn và mô hình lúa<br /> thủy sản.<br /> II. CƠ SỞ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Cơ sở lý thuyết<br /> Hiệu quả tài chính thường được đánh giá dựa<br /> vào các chỉ tiêu: Kết quả/Chi phí, Kết quả/Doanh<br /> thu, Doanh thu/Chi phí, Kết quả/Vốn chủ sở hữu<br /> [3], [5]. Trong nghiên cứu này, do người nông dân<br /> chỉ quan tâm tới thu nhập và không có dữ liệu về<br /> đất thuê nên chỉ số kết quả của hoạt động sản xuất<br /> được thay thế bằng thu nhập. Mặt khác, do không<br /> đo lường được chi phí đất đai nên chỉ số vốn chủ<br /> sở hữu cũng không được tính toán. Các chỉ số sau<br /> được sử dụng :<br /> Thu nhập/Chi phí (TN/CP): là chỉ số được tính<br /> bằng cách lấy tổng thu nhập chia cho tổng chi phí.<br /> Tỷ số này cho biết một đồng chi phí đầu tư, chủ thể<br /> đầu tư sẽ thu lại được bao nhiêu đồng thu nhập.<br /> Thu nhập/Doanh thu (TN/DT): là chỉ số được<br /> tính bằng tỷ số tổng thu nhập chia cho tổng<br /> doanh thu. Tỷ số này cho biết được trong một đồng<br /> doanh thu hộ nông dân có được sẽ có bao nhiêu đồng<br /> thu nhập.<br /> Doanh thu/chi phí (DT/CP): cho biết rằng một<br /> đồng chi phí mà hộ nông dân bỏ ra đầu tư sẽ thu lại<br /> được bao nhiêu đồng doanh thu.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 2.1. Dữ liệu nghiên cứu<br /> 2.1.1. Địa bàn và qui mô nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu là những nông dân áp<br /> dụng mô hình sản xuất lúa đơn và mô hình lúa - thủy<br /> <br /> Số 4/2014<br /> sản tại huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang năm 2011,<br /> tổng số mẫu là 302 mẫu, trong đó 133 mẫu hộ sản<br /> xuất lúa đơn, 169 mẫu hộ sản xuất lúa - thủy sản.<br /> Địa bàn nghiên cứu được chọn là 10/15 đơn vị xã<br /> thị trấn của huyện Long Mỹ, gồm: xã Long Trị, Long<br /> Trị A, Vĩnh Viễn, Lương Tâm, Lương Nghĩa, Thuận<br /> Hưng, Xà Phiên, Long Bình, Long Phú và thị trấn<br /> Trà Lồng.<br /> 2.1.2. Phương pháp chọn mẫu nghiên cứu<br /> Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản<br /> bằng cách dựa vào danh sách các hộ nuôi, sau đó<br /> rút thăm ngẫu nhiên không lặp lại từ danh sách lập<br /> để chọn ra các hộ cần điều tra. Số liệu thu thập bằng<br /> phương pháp phỏng vấn trực tiếp chủ hộ. Thời gian<br /> phỏng vấn được tiến hành vào năm 2011.<br /> 2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu<br /> Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh<br /> giá 2 mô hình. Phương pháp kiểm định trung bình<br /> mẫu độc lập để kiểm định sự khác biệt của 2 mô<br /> hình về thu nhập, chi phí, doanh thu.<br /> Kiểm định trung bình mẫu độc lập: khi hai yếu<br /> tố nghiên cứu là biến định tính và định lượng. Kiểm<br /> định trung bình mẫu độc lập cho biết giá trị trung<br /> bình của một yếu tố thuộc vào hai nhóm độc lập<br /> có sự khác biệt hay không. Theo lý thuyết về kiểm<br /> định trung bình mẫu độc lập, kết quả xảy ra hai<br /> trường hợp:<br /> + Trường hợp 1: Nếu giá trị Sig. Trong kiểm<br /> định Levene’s nhỏ hơn 0,05 ta sẽ sử dụng kết quả<br /> kiểm định t ở phần phương sai không bằng nhau.<br /> Nếu p-value của giá trị t < 0,05 thì ta kết luận giá trị<br /> trung bình của yếu tố 2 nhóm là khác biệt có ý nghĩa<br /> với độ tin cậy α (α=95%) [4], [6].<br /> + Trường hợp 2: Nếu giá trị Sig. Trong kiểm<br /> định Levene’s >= 0,05 ta sẽ sử dụng kết quả kiểm<br /> định t ở phần phương sai bằng nhau. Nếu p-value<br /> của giá trị t < 0,05 thì ta kết luận giá trị trung bình<br /> của yếu tố 2 nhóm là khác biệt có ý nghĩa với độ tin<br /> cậy α (α=95%) [4], [6].<br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> 1. Kết quả so sánh các chỉ tiêu hiệu quả tài chính<br /> tổng hợp của hai mô hình<br /> Qua phân tích và đánh giá kết quả áp dụng hai<br /> mô hình sản xuất của nông dân trên địa bàn huyện<br /> Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang ta có thể đưa ra kết luận<br /> rằng: hộ nông dân áp dụng mô hình sản xuất lúa<br /> thủy sản mang lại kết quả cao hơn so với mô hình<br /> sản xuất lúa đơn.<br /> Theo số liệu tại bảng 1 dưới đây, ta có kết<br /> quả nghiên cứu 302 hộ nông dân sản xuất lúa đơn<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 23<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 4/2014<br /> <br /> Doanh thu trung bình của hộ nông dân sản xuất<br /> và lúa thủy sản năm 2011 tại huyện Long Mỹ tỉnh<br /> lúa theo mô hình lúa thủy sản là 106.081.866 đồng/<br /> Hậu Giang cho kết quả hộ nông dân sản xuất lúa<br /> ha/năm cao hơn doanh thu trung bình của hộ nông<br /> theo mô hình lúa thủy sản có thu nhập trung bình<br /> dân sản xuất lúa đơn 98.032.315 đồng/ha/năm [3].<br /> 57.704.396 đồng/ha/năm cao hơn thu nhập trung<br /> Kết quả kiểm định sự bằng nhau của 2 phương sai,<br /> bình của mô hình lúa đơn là 39.838.296 đồng/<br /> giá trị Sig. trong kiểm định Levene’s Test của tổng<br /> ha/năm [3]. Giá trị Sig. trong kiểm định Levene’s<br /> doanh thu