Sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI đánh giá chất lượng nước khu vực hạ lưu sông Thu Bồn, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI đánh giá chất lượng nước khu vực hạ lưu sông Thu Bồn, tỉnh Quảng Nam được nghiên cứu nhằm đánh giá chất lượng môi trường nước tại khu vực hạ lưu sông Thu Bồn bằng chỉ số tổ hợp sinh học IBI, tạo cơ sở khoa học cho việc xây dựng và hoàn thiện về mặt sinh học chương trình quan trắc môi trường tổng hợp của tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI đánh giá chất lượng nước khu vực hạ lưu sông Thu Bồn, tỉnh Quảng Nam

104 Nguyễn Văn Khánh, Đàm Minh Anh, Trần Thị Hằng, Trương Phương Thanh SỬ DỤNG CHỈ SỐ TỔ HỢP SINH HỌC IBI ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC KHU VỰC HẠ LƯU SÔNG THU BỒN, TỈNH QUẢNG NAM USING THE INDEX OF BIOLOGICAL INTERGRITY IBI FOR ASSESSING THE WATER QUALITY OF THE THUBON LOWER RIVER IN QUANGNAM PROVINCE Nguyễn Văn Khánh, Đàm Minh Anh, Trần Thị Hằng, Trương Phương Thanh Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng; Email: vankhanhsk23@gmail.com Tóm tắt - Hạ lưu sông Thu Bồn là một trong những thủy vực đang Abstract - The Thubon lower river is one of the basins that are at đứng trước nguy cơ ô nhiễm. Tuy nhiên, các phương pháp quan risk of contamination. The physical-chemical monitoring methods trắc lý hóa hiện nay đang thực hiện còn gặp nhiều hạn chế do ít in use are still faced with limitations due to lack of access to tiếp cận thông tin về vấn đề sinh học. Ngày nay, giám sát sinh học biological information. Biomonitoring is now regarded as one of the được ghi nhận là một công cụ hiệu quả để đánh giá môi trường effective tools for environmental assessment, in which using an trong đó việc sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI với cá là sinh vật index of biological intergrity IBI combined with fish as a biological chỉ thị đã đạt được nhiều thành tựu trên thế giới. Bài báo này, indicator has obtained many achievements in the world. In this chúng tôi sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI (Integrity Biological paper, we use the IBI to assess the water quality of the Thubon Index) đánh giá chất lượng nước khu vực hạ lưu sông Thu Bồn lower river in February 2014. The research results have identified vào tháng 02 năm 2014. Kết quả nghiên cứu đã xác định được 13 95 species of fish which belong to 40 families and 13 orders. The bộ với 40 họ và 95 loài cá. Điểm số IBI dao động từ 38 đến 52 điểm IBI score ranges from 38 to 52 points, which corresponds to the tương ứng với chất lượng nước ở mức “khá sạch” đến mức “hơi water quality levels from “fairly clean water” to “slightly dirty water”. bẩn”. Điều này chứng tỏ, môi trường nước ở hạ lưu sông Thu Bồn This proves that the water quality of the Thubon lower river is đang có dấu hiệu bị ô nhiễm. showing signs of contamination. Từ khóa - giám sát sinh học; IBI; cá; hạ lưu sông Thu Bồn; Key words - biomonitoring; fish; the Thubon lower river; Biological ô nhiễm. Integrity Index; contaminated. 1. Đặt vấn đề việc xây dựng và hoàn thiện về mặt sinh học chương trình Quảng Nam là tỉnh có mạng lưới sông ngòi dày đặc, quan trắc môi trường tổng hợp của tỉnh Quảng Nam. trong đó Thu Bồn là một trong những sông nội địa có lưu 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu vực lớn của Việt Nam. Tuy nhiên, thời gian qua các lưu vực sông Thu Bồn đặc biệt là vùng hạ lưu đang đứng trước Đối tượng nghiên cứu là các loài cá phân bố tại vùng hạ nhiều nguy cơ gây ô nhiễm [1]. Chính vì vậy, cần có những lưu sông Thu Bồn, tỉnh Quảng Nam. giải pháp hỗ trợ nhằm đánh giá hiệu quả chất lượng môi Đề tài tiến hành thu mẫu vào tháng 02 năm 2014 tại 12 trường nước, phục vụ cho công tác quản lý, bảo vệ nguồn khu vực nghiên cứu từ xã Điện Trung, huyện Điện Bàn đến nước. phường Cẩm An, TP. Hội An, tỉnh Quảng Nam. Cụ thể: Hiện nay, các hoạt động quan trắc môi trường chủ yếu KV1 (Tân Thịnh), KV2 (An Bàng), KV3 (Tân Mỹ), KV4 dựa trên các chỉ tiêu hóa lý riêng lẻ, chỉ phản ánh được tình (Cẩm Thanh), KV5 (Cẩm Châu), KV6 (Minh An), KV7 trạng thuỷ vực ngay tại thời điểm lấy mẫu, không đánh giá (Ngọc Thành), KV8 (Cẩm Hà), KV9 (Điện Phương), KV10 được những tác động lâu dài của môi trường nước đến hệ (cầu Câu Lâu), KV11 (Điện Phong), KV12 (Điện Trung) sinh vật thủy sinh [2]. Ngày nay, đánh giá chất lượng nước bằng các phương pháp sinh học được xem là phương pháp bổ sung hiệu quả giải quyết được những hạn chế của các phương pháp hóa lý [3]. Trong đó việc sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI với cá là sinh vật chỉ thị đã đạt được những thành công nhất định ở các nước trên thế giới [4], [5], [6], [7]. Phương pháp đánh giá chất lượng môi trường nước thông qua chỉ số tổ hợp sinh học IBI được phát triển bởi James R. Karr từ năm 1981 và đã được nghiên cứu ứng dụng rộng rãi ở các nước châu Âu, Bắc Mỹ và một số nước châu Á [5], [6], [7]. Tuy nhiên, tại Việt Nam các nghiên cứu còn rất hạn chế Hình 1. Sơ đồ các vị trí nghiên cứu và chủ yếu tập trung tại các khu vực ở miền Bắc [8], [9]. Mẫu cá được thu bằng cách đánh bắt trực tiếp cùng ngư Tại khu vực miền Trung chỉ mới ghi nhận nghiên cứu sử dân và được cố định bằng cồn 70o, dán nhãn riêng và lưu dụng chỉ số sinh học IBI đánh giá chất lượng nước sông giữ tại phòng thí nghiệm. Định loại các loài cá theo các tài Hàn tại thành phố Đà Nẵng [10]. liệu phân loại của Vương Dĩ Khang [13], Nguyễn Văn Hảo Kết quả nghiên cứu của bài báo nhằm đánh giá chất [14], Mai Đình Yên [14], W.J.Rainboth [15]. Trình tự các lượng môi trường nước tại khu vực hạ lưu sông Thu Bồn bộ, họ, giống, loài được sắp xếp theo hệ thống phân loại bằng chỉ số tổ hợp sinh học IBI, tạo cơ sở khoa học cho của Eschmeyer W.T (2005) [17], chuẩn tên loài theo tài
ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, SỐ 11(84).2014, QUYỂN 1 105 liệu của FAO (1998) [18]. xếp trong họ, bộ luôn khác nhau tạo nên tính đặc trưng Xác định điểm số IBI dựa trên hệ thống bảng điểm gồm riêng. Hạ lưu sông Thu Bồn đổ ra biển ở cửa Đại có sự giao ma trận 12 chỉ số của James. Karr đã sửa đổi (1986) [19]và thoa giữa hai dòng nước ngọt và mặn. Do vậy, cấu trúc cải tiến về hệ thống điểm số của Nguyễn Kiêm Sơn (2000) thành phần loài cá thể hiện rất rõ về tính đa dạng trong các [10] để sử dụng phù hợp tại Việt Nam. Đánh giá điểm số bậc taxon họ, loài (Bảng 3). IBI theo thang điểm xấu (1 điểm), trung bình (3 điểm), tốt Về bậc taxon họ, trong tổng số 13 bộ, đa dạng nhất vẫn (5 điểm). Chỉ số tổ hợp sinh học IBI được xác định dựa vào là bộ cá Vược (Perciformes) với 23 họ chiếm 57,50%. Tiếp 3 tiêu chí: thành phần cấu tạo quần xã, cấu trúc dinh dưỡng, đến là Bộ cá Trích (Clupeiformes), Bộ cá Chình cấu trúc chức năng, mức độ phong phú về loài và điều kiện (Anguilliformes), Bộ cá Mang Liền (Synbranchyformes), môi trường sống. Trong đó, các chỉ số 1, 4, 5, 10, 11 và 12 Bộ cá Nheo (Siluriformes), Bộ cá Nóc (Tetraodontiformes) được tính dựa trên số mẫu thực tế đã thu và số loài đã xác cùng có 2 họ chiếm 5,00 %; các bộ còn lại có 1 họ, chiếm định. Các chỉ số còn lại được thống kê và tính toán dựa tỉ lệ thấp. trêncác nguồn tài liệu khác nhau, kết hợp với số liệu điều Bảng 3. Số lượng và tỉ lệ các họ, loài có trong các bộ tra, khảo sát thực địa [9]. STT BỘ HỌ % LOÀI % Điểm số IBI được tính theo tổng điểm được cho bởi 12 Bộ cá Thát lát – chỉ số. Dựa vào tổng điểm tiến hành đánh giá chất lượng 1 1 2,50 1 1,05 Osteoglossiformes thủy vực theo 9 mức độ [10]. Bộ cá Cháo biển – Bảng 1. Bảng xếp loại chi tiết điểm số IBI và chất lượng nước 2 1 2,50 1 1,05 (Nguyễn Kiêm Sơn 2000 [10]) Elopiformes Xếp loại Bộ cá Chình – Tổng số điểm 3 2 5,00 3 3,16 Anguilliformes 57-60 Nước rất sạch 53-56 Nước sạch Bộ cá Trích – 4 2 5,00 6 6,32 48-52 Nước khá sạch Clupeiformes 45-47 Nước tương đối sạch Bộ cá Chép - 5 1 2,50 9 9,47 39-44 Nước tương đối bẩn Cypriniformes 36-38 Nước hơi bẩn Bộ cá Nheo - 6 2 5,00 6 6,32 28-35 Nước bẩn Siluriformes 24-27 Nước bẩn nặng Bộ cá Nhái - 7 1 2,50 1 1,05 14 9 – 14 < 9 Bộ cá Mang liền - 10 2 5,00 2 2,11 2. Số loài cá đáy – gần đáy >7 4–7 7 4–7 2 1–2 0 Perciformes 5. Số loài cá trơn, không vảy Bộ cá Bơn - >2 1–2 0 12 1 2,50 2 2,11 (lươn, trê...) Pleuronectiformes 6. Số loài nhạy cảm >2 1–2 0 Bộ cá Nóc - 7. % Số loài cá ăn tạp < 35 35 – 60 > 60 13 Tetraodontiformes 2 5,00 4 4,21 8. % Số cá thể ăn ĐVKXS, côn > 50 25 – 50 < 25 TỔNG SỐ 40 100 95 100 trùng 9. % Số cá thể dữ ăn ĐVCXS Về bậc Taxon loài, phong phú nhất là bộ cá Vược >5 1–5 40 20 – 40 < 20 Chép (Cypriniformes) với 9 loài chiếm 9,47 %, bộ cá Trích 11. % Số cá thể lai tạp, ngoại (Clupeiformes), bộ cá Nheo (Siluriformes), bộ cá Đối 8 (Mugiliformes) với 6 loài chiếm tỉ lệ 6,32 %. Các bộ còn nhập 12. % Số cá thể bị bệnh, dị tật 5 lại chiếm tỉ lệ thấp từ 1 đến 4 loài. Thành phần các taxon bậc loài, bậc họ chiếm số lượng 3. Kết quả nghiên cứu và khảo sát lớn trong bộ cá Vược (Perciformes) và các loài cá nước 3.1. Cấu trúc thành phần loài cá khu vực hạ lưu sông mặn phân bố lên rất cao tại các khu vực Điện Phương, Điện Thu Bồn Trung chứng tỏ sự mặn hóa của vùng hạ lưu sông Thu Bồn. Qua 2 đợt thu mẫu với 12 khu vực nghiên cứu tại khu Điều này có thể giải thích do việc thu mẫu tiến hành vào vực hạ lưu sông Thu Bồn đề tài đã xác định được được 95 mùa khô, khi đó nước sông xuống thấp trong khi nước triều loài cá, 40 họ và 13 bộ. dâng cao, tạo điều kiện cho nước mặn xâm nhập sâu vào vùng hạ lưu sông. Ở mỗi hệ sinh thái, cấu trúc thành phần loài cá được sắp
106 Nguyễn Văn Khánh, Đàm Minh Anh, Trần Thị Hằng, Trương Phương Thanh So sánh với công trình nghiên cứu về thành phần loài chất lượng nước dao động từ mức “khá sạch” đến mức cá vùng hạ lưu sông Thu Bồn của tác giả Vũ Thị Phương “tương đối bẩn”. Khu vực 1 (Tân Thịnh) có chất lượng nước Anh, Võ Văn Phú (2010) [12] cho thành phần loài cá trong ở mức “khá sạch” trong suốt thời gian nghiên cứu. Tân Thịnh nghiên cứu này thấp hơn. Nhìn chung, thành phần loài cá nằm về phía đầu nguồn của sông Đế Võng, cách xa khu vực thuộc các sông thuộc khu vực hạ lưu sông Thu Bồn có mức phố cổ Hội An, nên ít chịu những tác động ô nhiễm do chất đa dạng cao. Các dữ liệu sinh học được thể hiện đầy đủ thải sinh hoạt và du lịch tại đô thị cổ gây ra. Riêng khu vực trong cấu trúc dinh dưỡng, cấu trúc quần xã, hệ sinh thái. 3 (Tân Mỹ) có chất lượng nước ở mức “tương đối bẩn”. Thời Chính vì vậy, sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học IBI để đánh gian thu mẫu được tiến hành vào mùa khô là mùa cao điểm giá chất lượng môi trường nước tại khu vực hạ lưu sông xây dựng nên khu vực chịu tác động bởi những công trình Thu Bồn mang tính khả thi cao, phản ánh đầy đủ cấu trúc xây dựng lớn (xây dựng các khu tái định cư Tân Mỹ, Phước hệ sinh thái. Thịnh ven sông tại làng chài Cẩm An). Chính những nguyên 3.2. Đánh giá chất lượng môi trường nước thông qua chỉ nhân đó đã làm giảm diện tích sông, thải ra một lượng lớn số tổ hợp sinh học IBI các chất thải xây dựng làm ảnh hưởng và gây xáo động môi trường sống của các loài cá. Chất lượng môi trường nước được phản ánh đầy đủ, tổng quát thông qua các dữ liệu sinh học trong quần xã cá Đối với sông lưu vực Hội An riêng tại khu vực 4 (xã tại vùng hạ lưu sông Thu Bồn. Chỉ số tổ hợp sinh học IBI Cẩm Thanh) nằm gần cửa sông nên có khả năng tự làm xác định dựa vào 3 tiêu chí: thành phần cấu tạo quần xã, sạch cao, dễ dàng trao đổi nước và khuếch tán các chất ô cấu trúc dinh dưỡng, cấu trúc chức năng, mức độ phong nhiễm nên nhìn chung khu vực xã Cẩm Thanh có chất phú về loài và điều kiện môi trường sống để đánh giá mức lượng ở mức “khá sạch” trong quá trình nghiên cứu. độ nhiễm bẩn. Kết quả phân tích cho thấy (Bảng4), điểm Một số khu vực tại sông Hội An đã có dấu hiệu ô nhiễm số IBI dao động từ 38 đến 52, số loài cá thu được dao động như tại khu vực 5 (phường Cẩm Châu); và khu vực 7 (chợ từ 12 đến 25. Nhóm các khu vực có điểm số IBI cao gồm: cá Cẩm Hà) cùng có chất lượng nước ở mức “tương đối khu vực 4 – Cẩm Thanh (50 điểm); khu vực 10 - chân cầu bẩn”. Đặc biệt tại khu vực 6 (phường Minh An) có chất Câu Lâu (50 điểm); khu vực 11 - cách cầu Câu Lâu 500m lượng nước thấp nhất ở mức “hơi bẩn”. (52 điểm); khu vực 12 - Điện Trung (52 điểm) Qua kết quả đánh giá, tại các khu vực có chất lượng nước Các khu vực 3 (Tân Mỹ), khu vực 5 (phường Cẩm thấp có tổng số loài cá thu được ít hơn so với các khu vực Châu), khu vực 6 (phường Minh An), khu vực 7 (phường còn lại, cấu trúc dinh dưỡng bị mất cân đối thể hiện ở sự gia Cẩm Hà) là nhóm các khu vực có điểm số IBI khá thấp so tăng đáng kể của các loài ăn tạp. Đây là dấu hiệu sinh học với các khu vực còn lại, dao động từ 38 đến 44 điểm. Có cho thấy chất lượng nước tại khu vực đang suy giảm [19]. thể nhận thấy, các khu vực có điểm số IBI thấp hầuhết đều Khu vực sông Hội An chảy qua phường Cẩm Châu, nằm trong khu đô thị cổ Hội An. phường Minh An và phường Cẩm Hà tiếp nhận lượng lớn Dựa vào hệ thống điểm số IBI và bảng điểm đánh giá chất thải từ các hoạt động du lịch, dân sinh. Riêng kênh chất lượng môi trường nước của Karr và cs (1986) [19] và Chùa Cầu tại phường Minh An là một điểm nóng ô nhiễm Nguyễn Kiêm Sơn (2000) [10] tiến hành xếp loại chất tại đô thị cổ Hội An, tiếp nhận gần 8.590 m3 nước thải phát lượng môi trường nước của các khu vực nghiên cứu theo 9 sinh từ hoạt động của hàng trăm khách sạn, nhà hàng trên mức độ. địa bàn và hơn 8.310 m3 nước thải sinh hoạt của người dân Bảng 4. Điểm số IBI và kết quả xếp loại chất lượng nước khu vực nội thị, hầu hết đều chưa qua xử lý và đổ trực tiếp tại khu vực nghiên cứu. ra sông Hội An [1]. Bên cạnh đó, tại chợ cá Cẩm Hà, các Số loài Xếp loại chất thải từ chợ, hoạt động chế biến thủy sản đã làm chất Khu vực IBI lượng nước tại khu vực đang có dấu hiệu xuống cấp [1]. KV1 25 48 Khá sạch Chính những nguyên nhân trên đã tác động xấu đến chất KV2 17 46 Tương đối sạch lượng môi trường nước, qua đó ảnh hưởng tiêu cực đến KV3 20 42 Tương đối bẩn mức độ quần tụ cũng như cấu trúc sinh thái của quần xã cá. KV4 25 50 Khá sạch Các khu vực còn lại như khu vực 9 (xã Điện Phương), KV5 16 44 Tương đối bẩn khu vực 10 (cầu Câu Lâu), khu vực 11 (Điện Phong) và KV6 12 38 Hơi bẩn khu vực 12 (xã Điện Trung) đều ổn định ở mức “nước khá sạch”. Tuy nhiên vẫn không có khu vực đạt đến mức “sạch” KV7 19 44 Tương đối bẩn hay “rất sạch”. Môi trường nước ở các khu vực này ít nhiều KV8 19 42 Tương đối bẩn đã bị tác động bởi các nguồn thải khác nhau từ khu công KV9 20 48 Khá sạch nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc, nước sông Vĩnh Điện tiếp KV10 18 50 Khá sạch nhận nước thải từ khu công nghiệp sau đó theo dòng chảy đổ vào hệ thống sông Thu Bồn tại vị trí cầu Câu Lâu. Bên KV11 20 52 Khá Sạch cạnh đó, vùng thượng nguồn bị cắt nhỏ thành nhiều đoạn KV12 21 52 Khá sạch rời rạc bởi các công trình thủy điện, gây đổi chiều dòng Kết quả xếp loại chất lượng nước cho thấy điểm số IBI chảy tự nhiên, cắt đứt vòng đời sinh sản của nhiều loài cá. dao động từ 38 đến 52 điểm tại các khu vực nghiên cứu tương Nhìn chung, kết quả nghiên cứu cho thấy, chất lượng ứng với chất lượng nước ở mức từ “khá sạch” đến “hơi bẩn”. nước tại khu vực hạ lưu sông Thu Bồn đã có dấu hiệu ô Các khu vực nghiên cứu thuộc lưu vực sông Đế Võng có nhiễm, đặc biệt tại các khu vực nằm ở đô thị cổ Hội An
ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, SỐ 11(84).2014, QUYỂN 1 107 (phường Cẩm Châu, phường Minh An, phường Cẩm Hà). Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Hà Nội. Các khu vực còn lại có chất lượng nước ở mức “tương đối [3] Lê Văn Khoa và cs (2007), Chỉ thị sinh học môi trường, NXB Giáo dục. sạch” và “ khá sạch”. [4] Kwang Guk An et al. (2005), The Development of New Fish Từ kết quả xếp loại chất lượng nước dựa vào chỉ số tổ Monitoring Methodology and Its Application for National Stream hợp sinh học IBI cho thấy đây là một phương pháp đánh Health Assessments in Korea, National Institute of Environmental giá được chất lượng môi trường nước một cách toàn diện, Research. thể hiện các tác động tổng hợp của các nhân tố khác nhau [5] Mebane et al. (2003), “An Index of Biological Integrity (IBI) for Pacific NorthwestRivers”, Transactions of the American Fisheries lên môi trường nước, được phản ánh trung thực qua cấu Society, 132 (1), pp. 239-261. trúc sinh học của quần xã cá sống trong thủy vực. [6] Clint M. Porter et al. (1998), “Central Oklahoma Bioassessment Study: Evaluation of Stream Health by Using Fish and 4. Kết luận Macroinvertebrate Communities as Biological Indicators”, Oklahoma Academy of Science, 80(2), pp. 61-70. Qua nghiên cứu tại các lưu vực sông thuộc hạ lưu sông [7] Robert C. Shinn, Jr. Commissioner (2000), 2000 Fish IBI Summary Thu Bồn, đã xác định được 13 bộ với 40 họ và 95 loài, cấu Report, State of New Jersey Christine Todd Whitman, Governor. trúc dinh dưỡng và ổ sinh thái khác nhau. Mặc dù có sự suy [8] Dương Văn Long (2011), Đa dạng sinh học về cá và mối quan hệ giảm về số lượng và thành phần loài nhưng khu hệ cá vùng của chúng với chất lượng môi trường nước Sông Hồng thuộc địa hạ lưu sông Thu Bồn vẫn có sự phong phú về các bậc taxon. phận thành phố Hưng Yên, Huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên, luận Các dẫn liệu sinh học về cá khá tại khu vực khá phong phú, văn thạc sĩ khoa học trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học quốc gia Hà Nội. vì vậy đánh giá toàn vẹn hệ sinh thái môi trường nước bằng [9] James R. Karr (1981), “Biology Intergrity: A long-neglected aspect chỉ số tổ hợp sinh học là thuận lợi và cần thiết. of water resouce management”, Ecological Applications, 1(1), pp. Đánh giá chất lượng nước tại khu vực nghiên cứu bằng chỉ 66-84. số tổ hợp sinh học IBI cho thấy điểm số dao động từ 38 đến [10] Nguyễn Kiêm Sơn (2000), “Đánh giá môi trường nước bằng chỉ số 52, tương ứng với chất lượng nước từ mức “hơi bẩn” đến “khá tổ hợp sinh học IBI và chỉ số đa dạng sinh học dựa vào thành phần loài cá thu được ở Sông Nhuệ và Sông Tô Lịch”, Hội thảo quốc gia sạch”. Như vậy, chất lượng nước khu vực hạ lưu sông Thu về Sinh thái và Tài nguyên sinh vật lần thứ nhất. Bồn đã có dấu hiệu ô nhiễm, đặc biệt tại các khu vực nằm [11] Nguyễn Văn Khánh và cs (2002) “Sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học trong đô thị cổ Hội An có chất lượng nước ở mức “hơi bẩn” IBI đánh giá chất lượng môi trường nước sông Hàn thành phố Đà và “tương đổi bẩn”. Hầu hết các khu vực còn lại có chất lượng Nẵng”, Hội nghị khoa học trẻ toàn quốc lần thứ 4, tr. 186 – 192. nước dao động ở mức “tương đối sạch” và “khá sạch”. [12] Vũ Thị Phương Anh, Võ Văn Phú (2010), Thành phần các loại cá sông Thu Bồn-Vu Gia tỉnh Quảng Nam, Trường Đại học Khoa học Phương pháp sử dụng chỉ số tổ hợp sinh học cho phép Huế. nhìn nhận môi trường dưới góc độ tổng thể, phản ánh các [13] Vương Dĩ Khang (1994), Ngư loại phân loại học, NXB Khoa kỹ - tác động tổng hợp của các nhân tố khác nhau lên chất lượng Vệ sinh Thượng Hải (sách dịch), Nguyễn Bá Mão dịch. môi trường nước. Bước đầu sử dụng chỉ số sinh học IBI đã [14] Nguyễn Văn Hảo (2005), Cá nước ngọt Việt Nam, Tập 2 và Tập 3, đạt được những thành công nhất định. Vì vậy cần mở rộng Nhà xuất bản Nông Nghiệp, Hà Nội. thêm nhiều nghiên cứu để khẳng định hiệu quả của việc sử [15] Mai Đình Yên (1978), Định loại cá nước ngọt các tỉnh phía Bắc Việt Nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. dụng chỉ số IBI trong đánh giá chất lượng nước. Đề xuất [16] W.J.Rainboth (1996), Fishes of the Cambodian Mekong. chỉnh sửa hệ thống bảng điểm để phương pháp này ngày [17] Eschermayer (2005), Catalogue of Fish, Volume 1, 2 & 3, Genus of càng hoàn thiện hơn, tạo cơ sở cho việc ứng dụng bổ sung Fish Spcies, Califonia Academy of Sciences, California, USA. với phương pháp phân tích lý hóa trong công tác quan trắc [18] FAO (1998), Catalogue of Fish, Volume 1, 2 & 3, Genus of Fish môi trường tại tỉnh Quảng Nam và khu vực Miền Trung. Spcies, Califonia Academy of Sciences, California, USA. [19] James R. Karr (1981), “Biology Intergrity: A long-neglected aspect TÀI LIỆU THAM KHẢO of water resouce management”, Ecological Applications, 1(1), pp. 66-84. [1] Trung tâm quan trắc môi trường – Tổng cục môi trường, Kết quả quan [20] James R Karr et al. (1986), “Assessment of biotic integrity using fish trắc quốc gia vùng kinh tế trọng điểm miền Trung năm 2010-2013. communities”, Fisheries, 6(6), pp. 21- 27. [2] Đặng Ngọc Thanh, Hồ Thanh Hải (2007), Cơ sở thủy sinh học, NXB (BBT nhận bài: 14/09/2014, phản biện xong: 26/10/2014)