Sử dụng thước đo trong mổ để xác định chênh lệch chiều dài hai chân trên bệnh nhân thay khớp háng toàn phần

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> SỬ DỤNG THƯỚC ĐO TRONG MỔ ĐỂ XÁC ĐỊNH CHÊNH LỆCH<br /> CHIỀU DÀI HAI CHÂN TRÊN BỆNH NHÂN THAY KHỚP HÁNG TOÀN PHẦN<br /> Lê Viết Sơn*, Bùi Hồng Thiên Khanh*,**<br /> TÓMTẮT<br /> Đặt vấn đề: Chênh lệch chiều dài chân là biến chứng thường gặp sau thay khớp háng. Muốn hạn chế biến<br /> chứng này trước hết cần xác định chênh lệch trong mổ chính xác để phẫu thuật viên có cơ sở điều chỉnh chiều dài.<br /> Chúng tôi sử dụng và đánh giá độ chính xác của một thước đo chênh lệch chiều dài trong mổ thay khớp háng.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: So sánh kết quả đo chênh lệch chiều dài hai chân bằng thước đo trong mổ và chênh<br /> lệch thực sự sau mổ.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả loạt ca trên 35 bệnh nhân thay khớp háng toàn phần tại Bệnh<br /> viện Đại học Y Dược TPHCM từ tháng 12/2017 - 6/2018. Dụng cụ đo được sử dụng trong mổ để xác định<br /> chênh lệch chiều dài hai chân và kết quả này được so sánh với chênh lệch trên phim X quang EOS sau mổ.<br /> Kết quả: Sai biệt của kết quả đo bằng thước trong mổ và kết quả sau mổ là 2,78±2,51mm và sự khác biệt này<br /> không có ý nghĩa thống kê. Có sự tương quan chặt giữa hai kết quả này với hệ số R=0,85.<br /> Kết luận: Sử dụng thước đo chênh lệch chiều dài chân trong mổ có thể là cơ sở tin cậy để phẫu thuật viên<br /> lựa chọn dụng cụ điều chỉnh chiều dài chân.<br /> Từ khóa: chênh lệch chiều dài hai chân, thay khớp háng<br /> ABSTRACT<br /> INTRAOPERATIVE MEASUREMENT DEVICE TO DETERMINE LIMB-LENGTH DISCREPANCY<br /> IN TOTAL HIP ARTHROPLASTY<br /> Le Viet Son, Bui Hong Thien Khanh<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 108 - 113<br /> Introduction: Limb- length discrepancy is a common complication after hip arthroplasty. In order to avoid<br /> this complication, it is necessary to determine the intraoperative discrepancy exactly so that the surgeon has the<br /> guide to adjust the limb-length. We used and evaluated the accuracy of an intraoperative measurement device to<br /> determine limb-length discrepancy in total hip arthroplasty.<br /> Objectives: Comparing the results of measuring the limb-length discrepancy by intraoperative<br /> measurement device and postoperative measurement.<br /> Methods: Serial cases study in 35 patients performed total hip arthroplasty in the University Medical<br /> Center from 12/2017 to 6/2018. The measurement device is used in to determine the intraoperative limb length<br /> discrepancy and this result is compared with the discrepancy on the post-operative EOS X-ray film.<br /> Results: Using intraoperative measurement device can be a reliable guide for surgeons to adjust limb-length<br /> discrepancy.<br /> Keywords: limb-length discrepancy, total hip arthroplasty<br /> <br /> *Khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> **Bộ môn Chấn thương Chỉnh hình và Phục hồi chức năng, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Lê Viết Sơn ĐT: 0346592742 Email: son.lv@umc.edu.vn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 108<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ (Hình 1). [1] Thước A: là thước dùng để đo<br /> Hiện nay phẫu thuật thay khớp được thực chiều dài, trên thước đo có chia vạch với độ<br /> hiện khá rộng rãi và phổ biến đã giúp cải chia nhỏ nhất là 1 mm và giới hạn đo là 25mm.<br /> thiện triệu chứng và chất lượng cuộc sống của [2] Đinh B: đinh này được đóng vững chắc vào<br /> rất nhiều bệnh nhân(4). Bên cạnh thành công xương chậu và có thể được cố định vào thước<br /> của phẫu thuật, vẫn còn những vấn đề tồn tại, A bằng chốt D có núm vặn. [3] Đoạn dò C: là<br /> biến chứng, tai biến trong và sau phẫu thuật một đinh nhỏ chỉ dấu cho vị trí trên mấu<br /> mà phẫu thuật viên cũng như bệnh nhân cần chuyển lớn xương đùi và có thể trượt theo<br /> phải đối mặt. Một trong những vấn đề không chiều dài của thước A.<br /> phải là hiếm gặp đó là chênh lệch chiều dài<br /> hai chân sau mổ(2). Chênh lệch chiều dài chân<br /> làm giảm chức năng khớp háng sau mổ, gây<br /> đau lưng, ảnh hưởng dáng đứng và đi lại,<br /> mất vững khớp háng, trật khớp, lỏng dụng<br /> cụ, liệt thần kinh ngồi(2).<br /> Hiện nay với các thiết kế của dụng cụ khớp<br /> nhân tạo, phẫu thuật viên có thể lựa chọn các<br /> chỏm cầu khác nhau để điều chỉnh chiều dài<br /> chân. Vấn đề là cần phải xác định được chênh<br /> lệch chiều dài chân trong mổ chính xác để phẫu Hình 1. Dụng cụ thước đo trong mổ<br /> thuật viên có cơ sở điều chỉnh chiều dài. Phần Để có thể kiểm soát tư thế chân khi đo trong<br /> lớn các phẫu thuật viên sử dụng phương pháp mổ, chúng tôi sử dụng một dụng cụ làm giá đỡ<br /> so hai gối, tuy nhiên phương pháp này tương chân được lắp vào bàn phẫu thuật, cấu tạo gồm<br /> đối chủ quan và không chính xác. Chúng tôi sử một bàn để chân nối với bàn phẫu thuật thông<br /> dụng và đánh giá độ chính xác của một thước đo qua một chân bàn. Chân bàn được gắn cố định<br /> chênh lệch chiều dài trong mổ thay khớp háng. vào một vị trí trên bàn phẫu thuật vào thời điểm<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU trước mổ và độ cao của bàn để chân sẽ được<br /> Thiết kế nghiên cứu điều chỉnh sao cho khi đặt lên bàn để chân, chân<br /> mổ sẽ nằm ngang so với mặt đất (Hình 2).<br /> Nghiên cứu mô tả hàng loạt ca.<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Các trường hợp thay khớp háng toàn phần<br /> tại khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đại<br /> học Y Dược Tp Hồ Chí Minh từ tháng 12/2017-<br /> 6/2018.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân có chênh lệch chiều dài chân do<br /> nguyên nhân dưới khớp háng, có dị tật bẩm sinh<br /> ở chi dưới, bệnh nhân không đồng ý tham gia Hình 2. Đặt tư thế chân lên giá đỡ chân<br /> nghiên cứu. Mỗi lần thực hiện việc đo bằng thước trong<br /> Dụng cụ thước đo trong mổ mổ, bàn chân sẽ được đặt lên giá đỡ chân sao<br /> cho: [1] gối giữ ở tư thế thẳng; [2] gót chân<br /> Dụng cụ thước đo trong mổ gồm có 3 phần<br /> nằm ở mép sau của bàn để chân; [3] cạnh trong<br /> <br /> <br /> 109 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> của bàn chân áp sát vào mặt bàn để chân. Với thay đổi do cuộc phẫu thuật.<br /> giá đỡ chân này, bàn chân trong các lần đo sẽ Các bước tiến hành nghiên cứu<br /> được giữ cố định ở cùng một vị trí, và cùng Các bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn chọn bệnh và<br /> với gối ở tư thế thẳng, sẽ kiểm soát được tư thế không thỏa tiêu chuẩn loại trừ sẽ được thông<br /> dạng/khép, gấp/duỗi và xoay trong/ xoay báo và hỏi ý kiến về vấn đề tham gia nghiên cứu.<br /> ngoài khớp háng trong các lần đo. Các biến số nền: Tuổi, giới, bệnh lí cần phẫu<br /> Phương pháp đo trong mổ thuật sẽ được thu thập. Trước mổ, bệnh nhân<br /> Phương pháp đo trong mổ được tiến hành được chụp X quang EOS chi dưới và xác định<br /> theo các bước như sau (Hình 3): mức độ chênh lệch chiều dài hai chân trước mổ,<br /> gọi là ∆TRƯỚC MỔ. Bệnh nhân được tiến hành<br /> phẫu thuật thay khớp háng, và tiến hành đo độ<br /> thay đổi chiều dài chân do phẫu thuật như<br /> phương pháp trình bày ở trên, gọi là d. Từ chênh<br /> lệch chiều dài trước mổ và độ thay đổi chiều dài<br /> chân do phẫu thuật, ta tính được chênh lệch<br /> chiều dài chân ước đoán trong mổ; ∆TRONG<br /> MỔ = ∆TRƯỚC MỔ + d. Sau mổ 1 tuần, khi<br /> bệnh nhân đã tập đứng và đi được, bệnh nhân<br /> được chụp lại X quang EOS chi dưới kiểm tra,<br /> xác định chênh lệch chiều dài hai chân sau mổ,<br /> gọi là ∆SAU MỔ.<br /> Thu thập số liệu và thống kê<br /> Hình 3. Minh họa đo trong mổ Các mẫu nghiên cứu được thống kê theo các<br /> Bệnh nhân được kê nằm nghiêng, rạch da đặc điểm về giới, tuổi, chẩn đoán, các đặc điểm<br /> đường mổ sau ngoài vào bộc lộ khớp háng. Sau chênh lệch chiều dài chân trước và sau mổ. Kết<br /> khi bộc lộ ổ cối, đinh B được đặt thẳng góc vào quả đo đạc ∆TRONG MỔ sẽ được so sánh với<br /> xương chậu cách bờ trên ổ cối khoảng 2cm, nằm kết quả ∆SAU MỔ trên X Quang EOS chi dưới<br /> trên đường thẳng với trục thân xương đùi. bằng phép kiểm T-test bắt cặp. Sự tương quan<br /> Trước khi tiến hành cắt cổ xương đùi, đánh giữa kết quả đo trong mổ và sau mổ được phân<br /> dấu một điểm trên mấu chuyển lớn bằng đốt tích. Khoảng tin cậy 95% được sử dụng trong<br /> điện. Dụng cụ đo được lắp vào đinh B trên ổ cối. phân tích và giá trị p