Tác dụng an thần của Propofol trong gây tê tủy sống bằng Bupivacain kết hợp Fentanyl cho phẫu thuật vùng bụng dưới

Chia sẻ: Văng Thị Bảo Yến | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Tác dụng an thần của Propofol trong gây tê tủy sống bằng bupivacain kết hợp Fentanyl cho phẫu thuật vùng bụng dưới trình bày nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác dụng an thần và các tác dụng không mong muốn của Propofol trong gây tê tủy sống bằng Bupivacain kết hợp Fentanyl để phẫu thuật vùng bụng dưới,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác dụng an thần của Propofol trong gây tê tủy sống bằng Bupivacain kết hợp Fentanyl cho phẫu thuật vùng bụng dưới

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC TÁC DỤNG AN THẦN CỦA PROPOFOL TRONG GÂY TÊ TỦY SỐNG BẰNG BUPIVACAIN KẾT HỢP FENTANYL CHO PHẪU THUẬT VÙNG BỤNG DƯỚI Bùi Việt Lâm1, Trần Thị Kiệm2 1 Trường Đại học Y Hà Nội, 2 Bệnh viện Bạch Mai Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác dụng an thần và các tác dụng không mong muốn của Propofol trong gây tê tủy sống bằng Bupivacain kết hợp Fentanyl để phẫu thuật vùng bụng dưới. Kết quả cho thấy: Tuổi trung bình: 43,15 ± 13,08; tỷ lệ nam/nữ: 19/20; BMI trung bình: 21,54 ± 2,57. Hiệu quả an thần của propofol trong gây tê tủy sống: an thần ổn định trong mổ, mức độ lo lắng ở cả hai nhóm đều giảm đi theo thời gian mổ từ phút thứ 10 đến phút thứ 30. Thời gian cần liều giảm đau lần đầu ở nhóm dùng propofol dài hơn và mức độ đau ở nhóm dùng propofol trong vòng 2 giờ sau mổ thấp hơn so với nhóm chứng. Mức độ hài lòng của bệnh nhân nhóm dùng propofol cao hơn nhóm chứng. Không thấy biến chứng nào khác liên quan dùng propofol. Từ khoá: tác dụng an thần, Propofol I. ĐẶT VẤN ĐỀ thuật. Propofol là thuốc có tác dụng an thần và (giảm lo lắng) đến mức gây mê toàn thân cần đào thải nhanh, quá trình duy trì, phục hồi êm dịu và thoải mái, không gây những ảnh hưởng hỗ trợ về hô hấp, tuần hoàn, nhưng nếu an thần nhẹ trong phẫu thuật dưới gây tê tủy bất lợi cho tuần hoàn và hô hấp khi dùng liều thấp. Với mong muốn cải thiện sự hài lòng, sống an thần còn giúp bệnh nhân thỏa mái hơn trước những kích thích, khó chịu từ phẫu chấp nhận của bệnh nhân trong mổ, góp phần làm giảm những phiền nạn và tai biến trong An thần được mô tả từ mức an thần nhẹ thuật mang lại, giúp họ bình tĩnh và hợp tác tốt trước, trong và sau gây tê tủy sống. Gây tê vùng có một số nhược điểm: đau tại vị trí tiêm gây tê, sợ kim tiêm chọc vào tĩnh mạch, gây lo lắng do tác động của các yếu tố xung quanh gây tê tủy sống, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu tác dụng an thần của Propofol trong gây tê tủy sống bằng Bupivacain kết hợp với Fentanyl để phẫu thuật vùng bụng dưới” và nhớ quá trình phẫu thuật [1; 2; 3]. Những yếu tố này sẽ giảm hoặc mất nếu bệnh nhân với mục tiêu: 1. Đánh giá tác dụng an thần của Propofol trong gây tê tủy sống bằng Bupivacain kết hợp được dùng an thần để gây ngủ, giảm đau, Fentanyl để phẫu thuật vùng bụng dưới. giảm lo lắng và gây quên. An thần trong gây tê vùng làm tăng sự hài lòng của bệnh nhân. An 2. Đánh giá một số tác dụng không mong muốn của phương pháp này. thần có thể làm giảm nhu cầu thuốc giảm đau nhóm opioid được sử dụng trong gây tê vùng II- ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP góp phần làm giảm buồn nôn, nôn sau phẫu 1. Đối tượng Gồm 60 bệnh nhân mổ phiên, mổ vùng Địa chỉ liên hệ: Trần Thị Kiệm, Bệnh viện Bạch Mai. bụng dưới, xếp loại ASA I, II. Tuổi từ 18 đến Ngày nhận: 15/03/2013 60 được chia 2 nhóm (nhóm dùng prpofol và nhóm chứng). Loại trừ các bệnh nhân: dị ứng Ngày được chấp thuận: 20/6/2013 các thuốc, có tăng triglyceride, có các bệnh Email: drkiembm@gmail.com 68 TCNCYH 83 (3) - 2013 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC mãn tính kèm theo như suy gan, thận hoặc kết hợp các biện pháp: tăng tốc độ truyền dịch các bệnh về phổi, có rối loạn tâm thần, rối loạn ý thức (glassgow < 15 điểm). (dịch tinh thể, dịch keo), thuốc vận mạch. Khi HA trở lại ban đầu hay < 20% HA nền của 2. Phương pháp Nghiên cứu tiến cứu, mù đơn, can thiệp lâm sàng có so sánh tại phòng mổ Tiết niệu và phòng Hồi tỉnh khoa Gây mê Hồi sức, bệnh viện Việt Đức từ tháng 2/2012 đến tháng 8/2012. - Can thiệp nghiên cứu: Nhóm 1 (có dùng Propofol): sau gây tê tủy sống, khi mất cảm giác đau mức T10, đánh giá mức độ an thần theo thang điểm Ramsay: + Độ 1: tỉnh, + Độ 2: hợp tác có định hướng và yên tĩnh. + Độ 3: đáp ứng chậm theo lệnh. + Độ 4: ngủ, đáp ứng rõ ràng với các kích thích mạnh. bệnh nhân, tiêm propofol liều bolus TM 0,5mg/ kg. Đánh giá mức độ an thần ngay sau tiêm, sau đó duy trì bằng bơm tiêm điện 1mg/kg/ giờ. Liều duy trì có thể thay đổi qua tốc độ bơm tiêm điện để đạt mức 2 điểm Ramsay (dừng sử dụng an thần khi kết thúc thì khâu da). Nhóm 2 (không dùng propofol): thực hiện gây tê tủy sống với quy trình tương tự nhóm 1. Thời điểm nghiên cứu H1: trước gây tê tủy sống, H9: Thời điểm sau khi phẫu thuật kết thúc được 60 phút, H10: Thời điểm phẫu thuật kết thúc được 120 phút. 3. Xử lý số liệu nghiên cứu: sử dụng phần mềm SPSS 16.0. 4. Đạo đức nghiên cứu + Độ 5: ngủ, đáp ứng yếu với các kích thích mạnh. + Độ 6: ngủ sâu, không đáp ứng với kích Đề cương được Hội đồng chấm đề cương CH9 của trường Đại học Y Hà Nội, Hội đồng thích. Đánh giá mức độ lo lắng theo VAS (nếu Khoa học của bệnh viện Việt Đức thông huyết áp (HA) hạ, điều chỉnh bằng một hoặc nghiên cứu. qua, đảm bảo tính khoa học, đạo đức trong III. KẾT QUẢ 1. Đặc điểm chung bệnh nhân nghiên cứu Bảng 1. Một số đặc điểm chung của hai nhóm nghiên cứu Đặc điểm Nhóm 1 (n1 = 30) χ ± SD Min - Max Nhóm 2 (n2 = 30) χ p ± SD Min - Max 41,67 ± 13,67 18 - 60 44,63 ± 12,50 18 - 60 p > 0,05 Giới (nam/nữ) 19/11 20/10 p > 0,05 Chiều cao (cm) 161,26 ± 6,74 147 - 173 161,66 ± 6,50 146 - 175 p > 0,05 Cân nặng (kg) 56,56 ± 8,85 36 - 69 56,50 ± 9,86 37 - 70 p > 0,05 BMI 21,61 ± 2,43 16 - 25,87 21,48 ± 2,75 16,13 - 27,75 p > 0,05 Tuổi (năm) TCNCYH 83 (3) - 2013 69 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Tuổi trung bình: 43,15 ± 13,08; tỷ lệ nam/nữ: 19/20; BMI trung bình: 21,54 ± 2,57, không có sự khác biệt giữa hai nhóm nghiên cứu (p > 0,05). 2. Đánh giá tác dụng an thần của propofol 2.1. Đánh giá an thần theo Ramsay: nhóm 1 sử dụng propofol với liều bolus 0,5mg/kg, liều duy trì 1mg/kg/h; nhóm 2 không dùng propofol Bảng 2. Điểm Ramsay tại các thời điểm Nhóm 1 (n =30) Thời gian Nhóm 2 (n =30) χ1±SD p χ 2±SD H1 1 1 p > 0,05 H2 1 1 p > 0,05 H3.3 1,26 ± 0,63 1,16 ± 0,53 p > 0,05 H4.3 2,70 ± 0,46 1,26 ± 0,63 p < 0,05 H5 2,53 ± 0,50 1,46 ± 0,77 p < 0,05 H6 2,23 ± 0,43 1,43 ± 0,56 p < 0,05 H7 2,06 ± 0,25 1,90 ± 0,30 p < 0,05 H8 2,10 ± 0,40 1,93 ± 0,25 p > 0,05 H9 2 2 p > 0,05 H10 2 2 p > 0,05 Tại các thời điểm H1, H2, H3.3 khi chưa dùng propofol cho nhóm 1, điểm an thần của cả hai nhóm có sự khác biệt tại thời điểm H3.3, tuy nhiên tại 3 thời điểm này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Sau khi dùng propofol cho nhóm 1, tại các thời điểm H4.3, H5, H6, H7 điểm an thần có sự khác biệt ở hai nhóm có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. 2.2. Đánh giá mức độ lo lắng Tại các thời điểm có sự khác biệt, tuy nhiên tại các thời điểm H4, H5, H6 sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05 (bảng 3). 2.3. Mức độ vô cảm khi phẫu thuật kết thúc Tại thời điểm H8 ngay khi phẫu thuật kết thúc hầu hết bệnh nhân không đau. Tại thời điểm H9, H10 ở hai nhóm bệnh nhân, thấy đau nhiều hơn ở nhóm 2, có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Mức độ hài lòng khác biệt có ý nghĩa thống kê ở hai nhóm. Tất cả bệnh nhân đều chọn thuốc ngủ để ngủ nếu phải phẫu thuật lần sau (bảng 4). Khác biệt về mức độ hài lòng giữa hai nhóm có ý nghĩa thống kê (bảng 5). 70 TCNCYH 83 (3) - 2013 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 3. Mức độ lo lắng tại các thời điểm Nhóm 1 (n = 30) Thời gian χ1 ± SD Nhóm 2 (n = 30) χ 2 ± SD p H1 2,56 ± 0,50 2,80 ± 0,40 p > 0,05 H2 2,56 ± 0,50 2,76 ± 0,43 p > 0,05 H3.3 2,34 ± 0,61 2,56 ± 0,56 p > 0,05 H4.3 1,24 ± 0,95 2,46 ± 0,74 p < 0,05 H5 0,13 ± 0,34 1,25 ± 0,75 p< 0,05 H6 0,10 ± 0,30 0,90 ± 0,80 p < 0,05 H7 0,06 ± 0,25 0,16 ± 0,46 p > 0,05 H8 0,03 ± 0,18 0,03 ± 0,18 p > 0,05 H9 0,03 ± 0,18 0 p > 0,05 H10 0,03 ± 0,18 0 p > 0,05 Bảng 4. Mức độ vô cảm theo VAS (visual analog scale) khi phẫu thuật kết thúc Nhóm 1 (n = 30) Thời gian Nhóm 1 (n = 30) χ1 ± SD χ 2 ± SD H8 1,20 ± 0,61 1,03 ± 0,18 H9 1,80 ± 0,99 3,03 ± 0,49 H10 3,33 ± 0,66 3,96 ± 0,18 p p > 0,05 p < 0,05 Bảng 5. Mức độ hài lòng của hai nhóm (thang điểm VAS (tính theo chiều lại) Nhóm 1 (n = 30) χ1 ± SD Mức độ hài lòng 1,96 ± 0,18 Nhóm 2 (n = 30) χ 2 ±SD 1,06 ± 0,25 p p < 0,05 2.4. Đánh giá tác dụng không mong muốn khác trong và sau mổ Các tác dụng không mong muốn khác: run, rét run ở nhóm 1 có 9 BN (30%) và nhóm 2 có 5 bệnh nhân (16,7%); chóng mặt nhóm 1 có 2 bệnh nhân; ngứa xuất hiện ở nhóm 1 có 2 bệnh nhân; nhóm 1 có 1 bệnh nhân đau trong khi mổ. Sự khác biệt giữa 2 nhóm không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). TCNCYH 83 (3) - 2013 71 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 6. Tác dụng không mong muốn khác của hai nhóm trong và sau mổ Tác dụng không mong muốn khác Nhóm 1 (n1 =30) Nhóm 2 (n2 = 30) n1 % n2 % Mất định hướng 0 0 0 0 Nôn, buồn nôn 2 6,7 2 6,7 Run, rét run 9 30 5 16,7 Đau đầu 0 0 0 0 Chóng mặt 0 0 2 6,7 Ngứa 2 6,7 0 0 Nấc 0 0 0 0 Bí tiểu 0 0 0 0 IV. BÀN LUẬN Đặc điểm của hai nhóm nghiên cứu: Đặc điểm phân bố về tuổi, giới, BMI: tuổi trung bình của hai nhóm là 43,14 ± 13,23, tương đồng giữa hai nhóm, thấp nhất là 18 tuổi, cao nhất là 60 tuổi. Nam nhiều hơn nữ. Bệnh nhân có chỉ số BMI trung bình là 21,54 ± 2,59, tương đồng với cả hai nhóm nghiên cứu. Tác dụng an thần của propofol p p > 0,05 nghĩa thống kê (p < 0,05); thời điểm H8 khác biệt không có ý nghĩa. Sau mổ tại thời điểm H9, H10 mức độ an thần tương đương. Mức độ an thần ổn định trong suốt thời gian duy trì truyền tĩnh mạch. Lan Smith và cs thấy nồng độ propofol huyết tương tăng khi tăng tốc độ truyền propofol và có sự thay đổi có ý nghĩa về điểm an thần và nồng độ propofol huyết tương giữa các bệnh nhân [2]. Nhóm 2 không sử dụng propofol, mức độ an thần tăng dần An thần theo Ramsay: Tại các thời điểm trước, trong gây tê tủy sống và theo dõi sau qua từng thời điểm sau gây tê tủy sống và cao nhất là 2 ( theo Ramsay). khi gây tê tủy sống (bảng 2) thấy hầu hết bệnh nhân ở mức an thần tỉnh (Ramsay 1), cùng Mức độ lo lắng: Hầu hết bệnh nhân đều rất lo lắng khi vào phòng mổ, nằm trên bàn mổ, khi với những kích thích đau của thủ thuật tiêm thực hiện thủ thuật tiêm truyền, gây tê tủy sống. truyền và gây tê tủy sống, môi trường phòng mổ, tiếng động, tiếp xúc với những người, Mức độ lo lắng được giảm dần do thích nghi, sự động viên của bác sĩ, kỹ thuật viên phòng mổ. tiếng động lạ. Tại các thời điểm H1, H2 ở hai nhóm không có sự khác biệt. Tại H3 có sự Khi sử dụng an thần từ cho nhóm 1, mức lo lắng của bệnh nhân giảm rõ rệt tại các thời điểm H4, khác biệt nhưng không có ý nghĩa thống kê. Sau khi dùng an thần cho nhóm 1 liều bolus, H5, H6, sự khác biệt giữa 2 nhóm có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Nghiên cứu của Ian Smith có một số bệnh nhân ở trạng thái Ramsay 3, và cộng sự [2] cho thấy điểm lo lắng giảm ở cả 4 hầu hết bệnh nhân ở trạng thái Ramsay 2; tại các thời điểm H4.3, H5, H6, H7 khi so sánh nhóm bệnh nhân truyền propofol trong khi dùng liều duy trì, nhớ lại cuộc phẫu thuật thường gặp với nhóm 2 có sự khác biệt giữa 2 nhóm có ý ở bệnh nhân liều thấp. 72 TCNCYH 83 (3) - 2013