Tài liệu hướng dẫn chẩn đoán, điều trị các bệnh da liễu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:474

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Tài liệu hướng dẫn chẩn đoán, điều trị các bệnh da liễu" bao gồm các phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm cần thiết, và các phương pháp điều trị từ thuốc bôi, thuốc uống đến liệu pháp ánh sáng, điều trị laser. Tài liệu cũng đề cập đến các biện pháp chăm sóc da hàng ngày, phòng ngừa bệnh và quản lý lâu dài cho các bệnh nhân mắc bệnh da liễu, giúp cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu hướng dẫn chẩn đoán, điều trị các bệnh da liễu

Ký bởi: BỘ Y TẾ Cơ quan: BỘ Y TẾ Ngày ký: 06-12- 2023 14:25:04 +07:00 4416 06 12 0 3:0 :1 11 23 /20 /12 11 n_ Ye u Ph te Y So vt_ n_ ye hu t_p sy
2 0 3:0 :1 BỘ Y TẾ 11 23 /20 2 1/1 _1 en uY Ph te Y So vt_ n_ HƯỚNG DẪN ye hu t_p sy CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH DA LIỄU (Ban hành kèm theo Quyết định số 4416 ngày06tháng12 năm 2023)
3 MỤC LỤC 0 3:0 Chương 1: BỆNH DA NHIỄM KHUẨN........................................................................................ 8 :1 11 BỆNH CHỐC ............................................................................................................................... 9 23 NHỌT, ÁP XE DA..................................................................................................................... 13 /20 2 1/1 VIÊM NANG LÔNG ................................................................................................................. 17 _1 HỘI CHỨNG BONG VẢY DA DO TỤ CẦU .......................................................................... 21 en uY BỆNH LAO DA ......................................................................................................................... 25 Ph te BỆNH PHONG .......................................................................................................................... 33 Y So PHẢN ỨNG PHONG ................................................................................................................ 44 vt_ PHẢN ỨNG PHONG LOẠI 1 ................................................................................................... 45 n_ ye PHẢN ỨNG PHONG LOẠI 2 ................................................................................................... 55 hu t_p Chương 2: BỆNH DA DO NẤM – KÝ SINH TRÙNG ............................................................... 65 sy BỆNH GHẺ ................................................................................................................................ 66 VIÊM DA DO DEMODEX ....................................................................................................... 70 BỆNH LANG BEN ................................................................................................................... 73 BỆNH DA DO NẤM SỢI .......................................................................................................... 77 BỆNH DA VÀ NIÊM MẠC DO CANDIDA ............................................................................ 81 VIÊM ÂM HỘ - ÂM ĐẠO DO NẤM CANDIDA .................................................................... 85 NẤM DA ĐẦU, NẤM RÂU, NẤM TÓC ................................................................................. 88 NẤM MÓNG ............................................................................................................................. 92 Chương 3: BỆNH DA DO VIRUS ................................................................................................ 96 BỆNH ZONA ............................................................................................................................. 97 BỆNH DO HERPES SIMPLEX .............................................................................................. 104 BỆNH THỦY ĐẬU ................................................................................................................. 108 BỆNH HẠT CƠM .................................................................................................................... 111 U MỀM LÂY ........................................................................................................................... 115 Chương 4: BỆNH DA TỰ MIỄN ................................................................................................ 117 BỆNH LUPUS BAN ĐỎ HỆ THỐNG .................................................................................... 118 VIÊM DA CƠ .......................................................................................................................... 130 BỆNH XƠ CỨNG BÌ HỆ THỐNG ......................................................................................... 139 HỘI CHỨNG TRÙNG LẮP .................................................................................................... 148 BỆNH PEMPHIGUS ............................................................................................................... 157 PEMPHIGOID BỌNG NƯỚC ................................................................................................ 165 VIÊM DA DẠNG HERPES .................................................................................................... 170 BỆNH IGA THÀNH DẢI ........................................................................................................ 174
4 Chương 5: BỆNH DA DỊ ỨNG – MIỄN DỊCH VÀ BỆNH DA VIÊM ............................................. 171 VIÊM DA TIẾP XÚC ................................................................................................................................. 172 0 3:0 VIÊM DA CƠ ĐỊA .................................................................................................................. 185 :1 11 VIÊM DA TIẾP XÚC DO ÁNH SÁNG .................................................................................. 191 23 PHẢN ỨNG THUỐC CÓ TĂNG BẠCH CẦU ÁI TOAN VÀ TRIỆU CHỨNG TOÀN THÂN . 195 /20 2 1/1 HỒNG BAN ĐA DẠNG .......................................................................................................... 200 _1 HỘI CHỨNG STEVENS – JOHNSON VÀ HOẠI TỬ THƯỢNG BÌ NHIỄM ĐỘC ........... 204 en uY SẨN NGỨA ............................................................................................................................. 209 Ph te BỆNH MÀY ĐAY ................................................................................................................... 212 Y So HỒNG BAN NÚT .................................................................................................................... 218 vt_ BỆNH ÁP TƠ ........................................................................................................................... 222 n_ ye Chương 6: BỆNH ĐỎ DA CÓ VẢY ........................................................................................... 227 hu t_p VIÊM DA DẦU ....................................................................................................................... 228 sy VẢY PHẤN HỒNG ................................................................................................................. 233 VẢY PHẤN ĐỎ NANG LÔNG ............................................................................................. 237 VẢY NẾN THỂ THÔNG THƯỜNG ...................................................................................... 240 VẢY NẾN THỂ MỦ ................................................................................................................ 248 VẢY PHẤN DẠNG LICHEN ................................................................................................. 253 ĐỎ DA TOÀN THÂN ............................................................................................................. 258 BỆNH LICHEN PHẲNG ......................................................................................................... 263 Chương 7: BỆNH LÂY TRUYỀN QUA ĐƯỜNG TÌNH DỤC .............................................. 267 BỆNH GIANG MAI ................................................................................................................ 268 VIÊM ÂM ĐẠO DO TRÙNG ROI ......................................................................................... 283 BỆNH LẬU .............................................................................................................................. 285 NHIỄM HERPES SIMPLEX SINH DỤC ............................................................................... 291 BỆNH DO CHLAMYDIA TRACHOMATIS ......................................................................... 296 BỆNH SÙI MÀO GÀ ............................................................................................................... 301 Chương 8: U DA ........................................................................................................................... 309 UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO ĐÁY ...................................................................................... 310 UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO VẢY ..................................................................................... 315 UNG THƯ TẾ BÀO HẮC TỐ ................................................................................................. 321 UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO VẢY DƯƠNG VẬT ............................................................ 326 BỆNH PAGET ......................................................................................................................... 333 U ỐNG TUYẾN MỒ HÔI ....................................................................................................... 336 BỚT HẮC TỐ BẨM SINH ...................................................................................................... 339 BỚT SÙI THƯỢNG BÌ............................................................................................................ 342
5 U LYMPHO B Ở DA ............................................................................................................... 344 U LYMPHO T Ở DA ............................................................................................................... 347 0 3:0 U MẠCH MÁU TRẺ EM ........................................................................................................ 354 :1 11 BỚT RƯỢU VANG ................................................................................................................. 361 23 U MẠCH SỪNG HÓA ............................................................................................................ 363 /20 2 1/1 BỆNH SARCOIDOSE ............................................................................................................. 366 _1 Chương 9: CÁC BỆNH DA DI TRUYỀN.................................................................................. 370 en uY DÀY SỪNG LÒNG BÀN TAY, BÀN CHÂN DI TRUYỀN ................................................. 371 Ph te LY THƯỢNG BÌ BỌNG NƯỚC BẨM SINH ........................................................................ 375 Y So BỆNH KHÔ DA SẮC TỐ ....................................................................................................... 379 vt_ U XƠ THẦN KINH ................................................................................................................. 383 n_ ye DỊ SỪNG DARIER .................................................................................................................. 386 hu t_p BỆNH VẢY CÁ ....................................................................................................................... 388 sy Chương 10: RỐI LOẠN SẮC TỐ ............................................................................................... 396 BỆNH BẠCH BIẾN ............................................................................................................... 397 TĂNG SẮC TỐ SAU VIÊM ................................................................................................... 404 RÁM MÁ ................................................................................................................................. 410 Chương 11: BỆNH DA DO RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA ........................................................ 415 U VÀNG .................................................................................................................................. 416 BỆNH GAI ĐEN ...................................................................................................................... 420 VIÊM DA ĐẦU CHI RUỘT.................................................................................................... 423 BỆNH PELLAGRA ................................................................................................................. 426 BỆNH PORPHYRIN DA CHẬM ............................................................................................ 429 Chương 12: BỆNH LÝ PHẦN PHỤ CỦA DA........................................................................... 432 TRỨNG CÁ ............................................................................................................................. 433 KÉN THƯỢNG BÌ................................................................................................................... 443 RỤNG TÓC MẢNG .............................................................................................................. 446 RỤNG TÓC DO NỘI TIẾT TỐ NAM .................................................................................... 451
6 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 0 3:0 :1 5FU 5 - Fluouracin 11 ACE Angiotensin Converting Enzyme 23 /20 AIDS Acquired Immunodeficiency Syndrome 2 1/1 AJCC American Joint Committee On Cancer _1 ALT Alanine Transaminas en uY ANA Antinuclear Antibody Ph ASLO Antistreptolysin O te AST Aspartate Transaminase Y So BCA Bichloroacetic vt_ BCC Basal Cell Carcinoma n_ ye BCG Bacillus Calmette - Guerin hu t_p BSA Body Surface Areas sy BSCC Basaloid Squamous Cell Carcinoma CEA Carcinoma Embryonic Antigen CK Creatine Kinase CMV Cytomegalo Virus CRP C- Reactive Protein CT Computed Tomography DFAs Direct Immunofluorescence Assays DLQI Dermatology Life Quality Index DNA Deoxyribonucleic Acid DRESS Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms ETA Exfoliative Toxin A ETB Exfoliative Toxin B EBV Epstein-Barr Virus ELISA Enzyme Linked Immunosorbent Assay EMA Epithelial Membrane Antigen ERKs Extracellular Signal-Regulated Kinases FDA Food And Drug Administration FTA abs Fluorescent Treponema Antibody Absortion’S Test HCQ Hydroxychloroquine HE Hematoxylin – Eosin HHV Human Herpes Virus HIV Human Immunodeficiency Virus HLA Human Leukocyte Antigen HPV Human Papilloma Virus HSV Herpes Simplex Virus IFM Immunofluorescene Mapping IFN Interferon IL Interleukin
7 IPL Intense Pulsed Light MAP Mitogen-Activated Protein 0 MCV Molluscum Contagiosum Virus 3:0 :1 MDT Multidrug Therapy 11 MF Mycosis Fungoides 23 /20 MM Malignant Melanoma 2 1/1 MRI Magnetic Resonance Imaging _1 MTX Methotrexat en uY NAATs Nucleic Acid Amplification Test Ph NB Narrow Band te NST Nhiễm Sắc Thể Y So PASI Psoriasis Area And Severity Index vt_ PCR Polymerase Chain Reaction n_ ye PDT Photodynamic Theraphy hu t_p PET Positron Emission Tomography sy PIH Postinflammatory Hyperpigmentation PR Pityriasis Rosea PRP Pityriasis Rubra Pilaris PSCC Penile Squamous Cell Carcinoma PUVA Psoralen + UVA RPR Rapid Plasma Reagin Card Test SCC Squamous Cell Carcinoma SJS Stevens Johnson TCA Trichloroacetic TNF Tumor Necrosis Factor TPHA Treponema Pallidum Hemagglutionation’S Assay TPPA Treponema Pallidum Particle Agglutination Assay UV Ultraviolet UVA Ultraviolet A UVB Ultraviolet B VAS Visual Analogue Scale VZV Varicella –zoster Virus VDRL Venereal Disease Research Laboratory WHO World Health Organization
sy t_p hu ye n_ vt_ So Y te Ph uY en _1 1/1 2/20 23 11 :1 3:0 0 8 Chương 1 BỆNH DA NHIỄM KHUẨN
9 BỆNH CHỐC (Impetigo) 0 3:0 :1 11 1. ĐẠI CƯƠNG 23 /20 1.1. Khái niệm 2 1/1 _1 Chốc là bệnh lý nhiễm trùng nông cấp tính trên da rất phổ biến, đặc trưng bởi en uY tổn thương cơ bản là các bọng nước nông, rải rác, nhanh chóng hoá mủ, dập vỡ đóng Ph vảy tiết. Bệnh có thể gây các biến chứng tại chỗ và toàn thân nếu không được phát te hiện và điều trị kịp thời. Y So vt_ 1.2 . Dịch tễ n_ - Chốc là bệnh da nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ em. ye hu - Yếu tố thuận lợi thường gặp là tuổi nhỏ, thời tiết nóng ẩm, mùa hè, điều kiện vệ t_p sy sinh kém, bệnh da phối hợp như chấy rận, ghẻ, côn trùng cắn, viêm da cơ địa… hoặc suy giảm miễn dịch hay đang sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch. 1.3 . Căn nguyên/Cơ chế bệnh sinh Do tụ cầu vàng, liên cầu hoặc phối hợp cả hai. 2. CHẨN ĐOÁN 2.1. Triệu chứng lâm sàng - Chốc được phân thành 2 nhóm chính: Chốc không có bọng nước và chốc bọng nước + Chốc không có bọng nước: tổn thương ban đầu là các sẩn đỏ, tiến triển thành mụn nước nhỏ hóa mủ nhanh hoặc mụn mủ nhỏ, nhanh chóng dập vỡ đóng vảy tiết màu vàng mật ong, nền đỏ ướt. Tổn thương thường xuất hiện quanh các hốc tự nhiên (mắt, mũi, miệng…) và các chi, có xu hướng lan nên thường có nhiều tổn thương, có thể liên kết với nhau thành mảng lớn. + Chốc bọng nước: tổn thương ban đầu là bọng nước nông, nhăn nheo, chứa dịch vàng trong. Khi dập vỡ để lại viền vảy xung quanh dát đỏ ướt nhưng không có vảy tiết, sau đó chuyển sang màu nâu bóng hoặc màu da. Tổn thương thường xuất hiện ở mặt, chi, thân mình, nách và xung quanh vùng hậu môn của trẻ sơ sinh. - Chốc loét: ban đầu là chốc thông thường, nếu không được điều trị bọng nước lan rộng, sau khi vỡ để lại vết loét sâu xuống trung bì với dấu hiệu “đục lỗ” (“punched- out” trên phủ vảy tiết màu vàng xám bẩn, bờ rắn, gờ cao, màu tím, hay gặp ở chi dưới. Nếu không điều trị, loét có thể rộng trên 2-3cm, tổn thương lâu lành, để lại sẹo xấu. - Tổn thương phối hợp khác như: viêm bờ mi, chốc mép hoặc viêm cầu thận nhất là ở trẻ em nhưng tiên lượng lành tính.
10 - Trường hợp nặng có thể kèm theo sốt, nổi hạch bạch huyết vùng, tiêu chảy, mệt mỏi, kém ăn. 0 3:0 - Tiến triển: các bọng nước lành sau 1-2 tuần, nhưng bệnh có thể dai dẳng do tự lây :1 11 truyền, vệ sinh kém. Bệnh có thể tiến triển thành viêm mô bào, viêm bạch mạch, viêm 23 mủ hạch bạch huyết, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi do tụ cầu nếu không được điều /20 2 trị gì. 1/1 _1 2.2. Cận lâm sàng en uY - Xét nghiệm đánh giá tình trạng viêm: bạch cầu, máu lắng, CRP, procalcitonin có Ph te thể tăng. Y So - Xét nghiệm tế bào Tzanck: có thể có tế bào gai lệch hình, nhiều bạch cầu đa nhân vt_ n_ trung tính. ye hu - Nhuộm Gram dịch hoặc mủ tại tổn thương thấy cầu khuẩn gram dương xếp thành t_p chuỗi hoặc từng đám, kèm theo là bạch cầu đa nhân trung tính. sy - Nuôi cấy dịch hoặc mủ xác định chủng gây bệnh, làm kháng sinh đồ giúp điều trị những trường hợp khó. 2.3 . Chẩn đoán xác định Chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng. 2.4 . Chẩn đoán phân biệt - Nấm da - Thuỷ đậu - Herpes simplex - Hội chứng bong vảy da do tụ cầu - Bệnh zona - Pemphigus vulgaris - Pemphigoid 3. ĐIỀU TRỊ 3.1. Nguyên tắc - Kết hợp thuốc điều trị tại chỗ và toàn thân. - Chống ngứa: tránh tự lây truyền. - Điều trị biến chứng nếu có.
11 3.2. Điều trị cụ thể 3.2.1. Điều trị tại chỗ 0 3:0 - Ngâm tắm ngày một lần bằng nước thuốc tím loãng 1/10.000 hoặc các dung dịch :1 11 sát khuẩn khác. 23 /20 - Bọng nước, bọng mủ: tẩm gạc đắp dung dịch Jarish vào tổn thương ngày 2 lần sáng 2 1/1 tối, mỗi lần trong 30 phút. _1 en - Trường hợp nhiều vảy tiết: đắp nước muối sinh lý 9‰, dung dịch Jarish hoặc gạc uY Ph mỡ vaselin lên tổn thương, đắp liên tục đến khi bong hết vảy. te Y - Kháng sinh tại chỗ: mupirocin, acid fusidic hoặc retapamulin bôi ngày 2 lần sáng – So vt_ tối tại tổn thương, thường dùng trong 7 ngày. n_ ye 3.2.2. Điều trị toàn thân hu t_p - Kháng sinh: sy + Chỉ định khi tổn thương nhiều, lan tỏa: lựa chọn một trong các phác đồ sau: Kháng sinh Liều lượng Người lớn Trẻ em Cephalexin Uống 250mg/lần x 4 lần/ ngày Uống 25 mg/kg/ngày chia 4 lần Dicloxacillin Uống 500mg/lần x 4 lần/ ngày Uống 25-50 mg/kg/ngày chia 4 lần Cloxacillin 250-500mg/lần, 3-4 lần/ngày 50-100mg/kg/ngày, chia 3-4 lần Oxacillin Uống 0.5-1g/lần mỗi 4-6 giờ Uống 12.5 – 25mg/kg/ lần mỗi 6 giờ Amoxicillin/ Uống 1 -2 g chia 2 – 3 lần/ngày 40-80 mg/kg/ngày , chia 2-3 lần clavulanic Cefazolin 250-500mg/lần, 3-4 lần/ngày 25-50mg/kg/ngày chia 3-4 lần Ceftriaxon 1-2g/ngày, tối đa 4g/ngày, 20-80mg/kg/ngày, tiêm tĩnh truyền 1 lần mạch, ngày 1 lần Trường hợp do tụ cầu vàng kháng methicilin Trimetroprim/ 160/800mg/lần x 2 lần/ngày 6-8mg Trimetroprim/kg/ngày sulfamethaxol chia 2 lần Vancomycin 500mg/lần x 4 lần/ngày 40mg/kg/ngày chia 4 lần Hoặc 1g/lần x 2 lần/ngày Linezolid 600mg/lần x 2 lần/ngày 10mg/kg/lần x 3 lần/ngày + Trong trường hợp không đáp ứng với các nhóm kháng sinh trên: có thể dùng nhóm
12 quinolon, macrolid hoặc aminoglycosid + Nếu chốc kháng thuốc hoặc chốc loét phải điều trị theo kháng sinh đồ 0 3:0 - Điều trị biến chứng nếu có. :1 11 23 4. PHÒNG BỆNH /20 2 - Chú ý phòng bệnh cho trẻ nhỏ, nhất là sau khi mắc bệnh do virus như sởi. 1/1 _1 - Tắm rửa vệ sinh ngoài da, cắt tóc, cắt móng tay sạch sẽ. en uY - Tránh ở lâu những nơi ẩm thấp, thiếu ánh sáng. Ph te - Điều trị sớm và tích cực, tránh chà xát, gãi nhiều gây biến chứng. Y So vt_ - Tránh côn trùng đốt. n_ ye hu t_p sy
13 NHỌT, ÁP XE DA (Furuncle, Cutaneous abscess) 0 3:0 :1 11 23 1. ĐẠI CƯƠNG /20 1.1. Khái niệm 2 1/1 - Nhọt là tình trạng viêm cấp tính gây hoại tử nang lông và tổ chức xung quanh. _1 en - Áp xe da là một ổ mủ khu trú trong trung bì hoặc tổ chức dưới da, có thể gặp ở uY bất kì ở vị trí nào nhưng hay gặp hơn ở các vị trí nếp kẽ như nách, quanh sinh dục và Ph te hậu môn. Y So 1.2. Dịch tễ vt_ - Nhọt thường gặp về mùa hè, nam nhiều hơn nữ. Mọi lứa tuổi đều có thể mắc n_ ye bệnh, tuy nhiên, bệnh thường gặp hơn ở trẻ em. hu t_p - Áp xe da có thể gặp cả ở những người khỏe mạnh, nhưng hay gặp hơn ở các đối sy tượng: béo phì, nghiện thuốc lá, tiểu đường, suy giảm miễn dịch, tiêm truyền thuốc. 1.3. Căn nguyên/ Cơ chế bệnh sinh - Nhọt: căn nguyên gây bệnh là tụ cầu vàng (Staphylococcus aereus). Bình thường, vi khuẩn này sống ký sinh trên da, nhất là các nang lông ở các nếp gấp (rãnh mũi má, rãnh liên mông…) hoặc các hốc tự nhiên (lỗ mũi…). Khi nang lông bị tổn thương kết hợp với những điều kiện thuận lợi như tình trạng miễn dịch kém, suy dinh dưỡng, mắc bệnh tiểu đường, hút thuốc… vi khuẩn sẽ phát triển và gây bệnh. - Áp xe da: + Chủ yếu do nhiễm khuẩn. Vi khuẩn xâm nhập qua da bị tổn thương. Các căn nguyên phổ biến nhất là: • Tụ cầu vàng: căn nguyên thường gặp nhất, tụ cầu vàng kháng methicillin: gây áp xe da tái phát • Streptococcus pyogenes • Vi khuẩn gram âm, vi khuẩn kị khí • Các căn nguyên ít gặp hơn: Mycobacterium tuberculosis và Mycobacteria không điển hình, nấm + Áp xe vô khuẩn: ● Có thể do các mô hoại tử, mô chết và các tế bào viêm sau khi hết nhiễm trùng ● Một số bệnh da viêm gây phá hủy mô và hình thành áp xe mà không có mặt vi khuẩn gây bệnh như viêm tuyến mồ hôi mủ, trứng cá bọc và trứng cá tối cấp, bệnh Crohn da, viêm mô mỡ dưới da. ● Áp xe vô khuẩn cũng có thể xảy ra sau tiêm corticosteroid.
14 2. CHẨN ĐOÁN 2.1. Triệu chứng lâm sàng 0 - Nhọt: tổn thương ban đầu là sẩn nhỏ, màu đỏ, sưng nề, chắc, tấy đỏ ở nang lông. 3:0 :1 Sau đó, tổn thương lan rộng hóa mủ tạo thành ổ áp xe, ở giữa hình thành ngòi mủ. 11 23 Thường đau nhức, nhất là khi nhọt khu trú ở mũi, vành tai. Vị trí thường gặp là ở đầu, /20 mặt, cổ, lưng, mông và chân, tay. Số lượng tổn thương có thể một hoặc nhiều, kèm 2 1/1 theo các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, hội chứng nhiễm trùng. _1 en - Nhọt cụm còn gọi là nhọt bầy hay hậu bối gồm một số nhọt xếp thành đám. Bệnh uY thường gặp ở những người suy dinh dưỡng, giảm miễn dịch hoặc mắc các bệnh mạn Ph tính như tiểu đường, hen phế quản, lao phổi. te Y - Áp xe da thường có biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau. Kich thước thay đổi thường từ So vt_ 1-3cm, đôi khi có thể rất lớn. Ban đầu phản ứng viêm đỏ cương tụ nên rất cứng, sau n_ đó, các ổ mủ hình thành, lớp da bên trên trở nên mỏng hơn và sờ cảm giác mềm hơn, ye hu có thể tự vỡ và chảy mủ. Có thể có sưng hạch vùng, sốt. t_p sy 2.2. Cận lâm sàng - Mô bệnh học: ổ áp xe ở nang lông, cấu trúc nang lông bị phá vỡ, giữa là tổ chức hoại tử, xung quanh thâm nhập nhiều các tế bào viêm, chủ yếu là bạch cầu đa nhân trung tính. - Siêu âm (áp xe): đánh giá kích thước và sự khu trú của khối áp xe. - Vi sinh: nhuộm gram, nuôi cấy định danh vi khuẩn và làm kháng sinh đồ - Xét nghiệm đánh giá tình trạng viêm: bạch cầu, máu lắng, CRP, procalcitonin có thể tăng 2.3. Chẩn đoán xác định Chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng 2.4. Chẩn đoán phân biệt - Viêm nang lông - Herpes da lan tỏa - Trứng cá - Viêm tuyến mồ hôi mủ - Kén thượng bì - Viêm cân cơ hoại tử - Viêm mô bào 3. ĐIỀU TRỊ 3.1. Nguyên tắc điều trị - Vệ sinh cá nhân. - Điều trị chống nhiễm khuẩn tại chỗ và toàn thân. - Nâng cao thể trạng. - Với ổ áp xe: cần trích rạch dẫn lưu và dùng kháng sinh toàn thân.
15 3.2. Điều trị cụ thể 3.2.1. Điều trị tại chỗ 0 - Vệ sinh cá nhân: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, tránh tự lây nhiễm ra các 3:0 :1 vùng da khác. 11 23 - Điều trị tại chỗ: /20 + Ở giai đoạn sớm, chưa có mủ: không nặn, kích thích vào tổn thương; bôi dung dịch 2 1/1 sát khuẩn ngày 2-4 lần. _1 en + Giai đoạn có mủ: chích rạch làm sạch, dẫn lưu trong trường hợp ổ áp xe. uY + Sử dụng dung dịch sát khuẩn (povidon-iod 10%, hexamidin 0,1%, chlorhexidin Ph te 4%...) và thuốc kháng sinh tại chỗ (axít fusidic 2%, mupirocin 2%, neomycin, silver Y So sulfadiazin 1%). vt_ 3.2.2. Điều trị toàn thân n_ ye - Kháng sinh toàn thân: lựa chọn một trong các kháng sinh sau: hu t_p Liều lượng sy Kháng sinh Người lớn Trẻ em Cloxacilin Uống hoặc tiêm bắp hoặc tĩnh Dưới 20 kg, uống hoặc tiêm mạch (TM) cứ 6 giờ dùng 250- bắp hoặc TM cứ 6 giờ dùng 500mg 12,5 - 25 mg/kg. Trên 20kg, liều dùng như người lớn Amoxicillin/ Uống 875/125mg x 2 lần/ ngày Uống 25 mg/kg/ngày chia clavulanic hai lần Roxithromycin Uống 150mg/lần x lần/ngày Uống 5 – 8mg/kg/ngày chia 2 lần Azithromycin Uống 500mg ngày đầu, sau đó Uống 10mg/kg/ngày x 3 250mg/ngày trong 4 ngày tiếp ngày Clindamycin Tiêm TM, 600mg x 3 lần/ ngày Uống hoặc truyền TM, 10- hoặc uống 300 -450mg x 4 20mg/kg/ngày chia ba lần lần/ngày Trường hợp do tụ cầu vàng kháng methicilin Vancomycin Truyền TM chậm 30 mg/kg/ngày, Tiêm TM chậm 40mg/ngày chia 4 lần (không dùng quá chia 4 lần (cứ 6 giờ/lần) hoặc 2g/ngày). truyền TM 10mg/kg Trimethoprim/ Uống 160/800mg x 2 lần/ngày Uống 8 (TMP)/40 (SMX) sulfamethoxazol mg/kg chia 2 lần/ngày (TMP/SMX) Linezolid Uống hoặc truyền tĩnh mạch Dưới 12 tuổi: uống hoặc 600mg x 2 lần/ngày truyền tĩnh mạch 10mg/kg (tối đa 600mg) x 3 lần/ngày Trên 12 tuổi: dùng liều như người lớn - Thời gian điều trị kháng sinh từ 7- 10 ngày. - Có thể sử dụng các thuốc chống viêm giảm đau NSAIDs hoặc corticosteroid trong
16 một số trường hợp. 4 . PHÒNG BỆNH 0 3:0 - Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: cắt móng tay, rửa tay thường xuyên. :1 11 23 - Tránh sử dụng các sản phẩm gây kích ứng da. /20 2 - Nâng cao thể trạng. 1/1 _1 en uY Ph te Y So vt_ n_ ye hu t_p sy
17 VIÊM NANG LÔNG (Folliculitis) 0 3:0 :1 11 23 1. ĐẠI CƯƠNG /20 2 1.1. Khái niệm 1/1 _1 Viêm nang lông là tình trạng viêm nông một hoặc nhiều nang lông. en uY 1.2. Dịch tễ Ph te Bệnh gặp ở bất kỳ chủng tộc nào, tỷ lệ nam, nữ tương đương. Bệnh gặp ở bất kỳ Y lứa tuổi nào, nhất là thanh thiếu niên và người trẻ. So vt_ 1.3. Căn nguyên/ Cơ chế bệnh sinh n_ ye hu - Nguyên nhân chủ yếu là tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) và trực khuẩn mủ t_p sy xanh (Pseudomonas aeruginosa). - Các nguyên nhân khác: + Nấm: Trichophyton rubrum hoặc Malassezia folliculitis (Pityrosporum folliculitis). + Herpes simplex virus thường gây viêm nang lông vùng quanh miệng. + Viêm nang lông không do nhiễm khuẩn: ● Pseudo-folliculitis (giả viêm nang lông) hay gặp ở vùng cằm do cạo râu gây hiện tượng lông chọc thịt. ● Viêm nang lông tăng bạch cầu ái toan thường gặp ở những người suy giảm miễn dịch. ● Viêm nang lông Decanvans hay gặp vùng da đầu gây rụng tóc vĩnh viễn. ● Viêm nang lông ở những người công nhân tiếp xúc với dầu mỡ như thợ lọc dầu, thợ máy... - Một số yếu tố thuận lợi: + Tại chỗ: mặc quần áo quá chật, da ẩm ướt, tăng tiết mồ hôi, gãi, cào, cạo râu, nhổ lông, các thuốc hoặc mỹ phẩm gây kích ứng, dùng thuốc bôi corticosteroid lâu ngày. + Toàn thân: béo phì, tiểu đường, suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải, suy thận, chạy thận nhân tạo, thiếu máu do thiếu sắt đôi khi kết hợp đối với những trường hợp viêm nang lông mạn tính.
18 2. CHẨN ĐOÁN 2.1. Triệu chứng lâm sàng 0 3:0 - Tổn thương là những sẩn nhỏ ở nang lông, trên có vảy tiết, không đau, sau vài :1 11 ngày tiến triển, tổn thương có thể khỏi không để lại sẹo. 23 /20 - Vị trí ở bất kỳ vùng da nào của cơ thể, trừ ở lòng bàn tay bàn chân, thường 2 1/1 gặp nhất là ở đầu, mặt, cổ, lưng, mặt ngoài cánh tay, đùi, sinh dục, cẳng tay và cẳng _1 en chân.... uY Ph - Số lượng tổn thương nhiều hay ít tùy theo từng trường hợp. Hầu hết các trường te hợp chỉ có một vài tổn thương đơn độc và dễ dàng bỏ qua. Một số người bệnh có Y So nhiều tổn thương, tái phát nhiều lần làm ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc vt_ sống. n_ ye hu 2.2. Cận lâm sàng t_p sy Các xét nghiệm xác định nguyên nhân - Nuôi cấy vi khuẩn - Soi nấm trực tiếp - Nuôi cây nấm - Sinh thiết trong một số trường hợp 2.3. Chẩn đoán xác định Chủ yếu dựa vào lâm sàng 2.4. Chẩn đoán phân biệt - Nhọt - Sẩn ngứa - Trứng cá 3. ĐIỀU TRỊ 3.1. Nguyên tắc điều trị - Điều trị theo căn nguyên (nhiễm khuẩn, không nhiễm khuẩn) - Loại bỏ các yếu tố thuận lợi - Vệ sinh cá nhân: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng sát khuẩn… - Tránh cào gãi, kích thích tổn thương. - Tùy từng bệnh nhân cụ thể mà chỉ cần dùng dung dịch sát khuẩn kết hợp với kháng sinh bôi tại chỗ hoặc kháng sinh toàn thân. 3.2. Điều trị cụ thể
19 3.2.1. Điều trị tại chỗ - Dung dịch sát khuẩn: sử dụng 2-4 lần/ngày, có thể lựa chọn một trong các dung 0 3:0 dịch sát khuẩn sau: povidon-iod 10%; hexamidin 0,1%; chlorhexidin 4%. :1 11 - Thuốc kháng sinh bôi tại chỗ: dùng một trong các thuốc sau: 23 /20 + Kem hoặc mỡ axít fusidic, bôi 1- 2 lần/ngày 2 1/1 _1 + Mỡ mupirocin 2%, bôi 3 lần/ngày en uY + Mỡ neomycin, bôi 2- 3 lần/ngày Ph te + Kem silver sulfadiazin 1%, bôi 1-2 lần/ngày Y So + Dung dịch erythromycin, bôi 1-2 lần/ngày vt_ n_ + Dung dịch clindamycin, bôi 1-2 lần/ngày ye hu Bôi thuốc lên tổn thương sau khi sát khuẩn, thời gian điều trị từ 7-10 ngày. t_p sy 3.2.2. Điều trị toàn thân - Trường hợp nặng cần phối hợp điều trị tại chỗ kết hợp với toàn thân bằng một trong các kháng sinh sau: Liều lượng Kháng sinh Người lớn Trẻ em Cloxacilin Uống hoặc tiêm bắp hoặc tĩnh mạch Dưới 20 kg, uống hoặc tiêm (TM) cứ 6 giờ dùng 250-500mg bắp hoặc TM cứ 6 giờ dùng 12,5 - 25 mg/kg. Trên 20kg, liều dùng như người lớn Amoxicillin/ Uống 875/125mg x 2 lần/ ngày Uống 25 mg/kg/ngày chia clavulanic hai lần Clindamycin Uống hoặc truyền TM, 300-400mg x Uống hoặc truyền TM, 10- 3 lần/ ngày 20mg/kg/ngày chia ba lần Trường hợp do tụ cầu vàng kháng methicilin Vancomycin Truyền TM chậm 30 mg/kg/ngày, Tiêm TM chậm 40mg/ngày chia 4 lần (không dùng quá 2g/ngày) chia 4 lần (cứ 6 giờ/lần) hoặc truyền TM 10mg/kg Thời gian điều trị từ 7-10 ngày. - Trường hợp do nấm hoặc nguyên nhân khác cần điều trị theo nguyên nhân cụ thể. + Do nấm: dùng các thuốc đường toàn thân như fluconazol hoặc itraconazol kết hợp với các loại dầu gội hoặc tắm chứa selenium sulfide, ketoconazol hay ciclopirox.
20 + Do virus Herpes simplex: uống aciclovir liều 200mg/lần x 5 lần/ngày hoặc valaciclovir 500mg/lần x 3 lần ngày hoặc famciclovir 500mg/lần x 3 lần/ngày trong 0 5 – 10 ngày. 3:0 :1 11 + Do Demodex: dùng permethrin 5% tại chỗ, uống ivermectin 200µg/kg liều duy 23 nhất, uống khi đói hoặc metronidazol uống 500mg/ngày trong 15 ngày. /20 2 1/1 4. PHÒNG BỆNH _1 en - Vệ sinh cá nhân. uY Ph - Tránh các yếu tố thuận lợi như môi trường nóng ẩm, các hóa chất dầu mỡ. te Y - Điều trị sớm khi có tổn thương ở da. So vt_ - Trường hợp tái phát cần lưu ý vệ sinh tốt loại bỏ các ổ vi khuẩn trên da như vùng n_ ye rãnh mũi má, rãnh liên mông… hu t_p sy