Tài liệu Luật đại cương

LUAÄT ÑAÏI CÖÔNG<br /> Quan Heä Phaùp Luaät I. Khaùi nieäm : _ QHXH ñeå coù theå trôû thaønh QHPL thì phaûi ñöôïc caùc nhaø laøm luaät tuyeân boá, coâng nhaän döïa vaøo nhöõng yeáu toá keát quaû, nhöõng nhu caàu keát quaû taát yeáu cuûa cuoäc soáng. Ngöôøi – ngöôøi QHXH QHPL _ QHPL laø nhöõng QHXH ñöôïc ñieàu chænh baèng quy phaïm phaùp luaät . YÙ chí laø daáu hieäu quan troïng QHPL (yù chí cuûa chuû theå phaûi phuø hôïp vôùi yù chí cuûa nhaø nöôùc). _ Ñaëc ñieåm : + QHXH laø nhöõng QHPL (quan heä thöøa keá, quan heä lao ñoäng…) khi ñöôïc caùc nhaø laøm luaät coâng nhaän, tuyeân boá. Nhöõng quan heä ñaõ hình thaønh nhöng luaät phaùp chöa hoaëc khoâng ñeà caäp, cuõng khoâng phaûi laø QHPL (quan heä ñoàng tính, quan heä chôi huïi…). + YÙ chí cuûa chuû theå phaûi phuø hôïp vôùi yù chí cuûa nhaø laøm luaät ( quan heä keát hoân, quan heä hôïp ñoàng…) + Caùc chuû theå coù quyeàn vaø nghóa vuï hôïp lyù ñöôïc nhaø nöôùc baûo ñaûm baèng söï cöôõng cheá. II. Caáu thaønh QHPL : 1. Chuû theå QHPL : laø ñeå chæ caùc beân tham gia QHPL nhaèm thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï do luaät quy ñònh. _ Moãi chuû theå coù theå laø 1 ngöôøi, 1 taäp hôïp ngöôøi coù toå chöùc nhaân danh caù nhaân mình hay caû toå chöùc tham gia QHPL. _ Ñieàu kieän ñeå trôû thaønh chuû theå QHPL ñoøi hoûi caù nhaân, toå chöùc phaûi coù naêng löïc chuû theå. _ Naêng löïc chuû theå goàm : + Naêng löïc phaùp luaät : laø khaû naêng cuûa chuû theå höôûng caùc quyeàn vaø nghóa vuï do luaät quy ñònh. + Naêng löïc haønh vi : laø khaû naêng cuûa chuû theå ñöôïc nhaø nöôùc thöøa nhaä baèng chính haønh vi cuûa mình xaùc laäp. Vd : khi xin vieäc caùc coâng ty yeâu caàu toát nghieäp ÑH, ngaønh, naêm kinh nghieäm yeâu caàu ñoù chính laø ñoøi hoûi veà NLHV.<br /> <br /> _ Phaân loaïi : a) Phaùp nhaân : laø teân duøng ñeå chæ 1 toå chöùc goàm nhieàu ngöôøi tham gia QHPL, toå chöùc ñöôïc coâng nhaän vôùi tö caùch laø chuû theå trong QHPL. _ Ñieàu kieän : + Thaønh laäp hôïp phaùp coù cô caáu boä maùy thoáng nhaát chæ phuø hôïp vôùi yeâu caáu phaùp luaät , coù taøi saûn rieâng vaø coù quyeàn nhaân danh vaø chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà nhöõng haønh vi cuûa mình. + Moät caù nhaân khoâng bao giôø laø caùc nhaân. + Khoâng phaûi toå chöùc naøo cuõng laø phaùp nhaân. VD : ÑHKT laø phaùp nhaân, nhöng lôùp hoïc khoâng phaûi laø phaùp nhaân. _ Phaân loaïi : + Cô quan nhaø nöôùc, ñôn vò vuõ trang. + Toå chöùc chính trò – xaõ hoäi. + Toå chöùc kinh teá. + Toå chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi ngheà nghieäp. + Quyõ xaõ hoäi, quyõ töø thieän. + Caùc toå chöùc khaùc ñaûm baûo ñieàu kieän luaät ñònh. b) Theå nhaân : laø teân duøng ñeå chæ 1 caù nhaân, caù nhaân ñoù ñöôïc coâng nhaän vôùi tö caùch laø chuû theå trong QHPL (coâng daân, ngöôøi nöôùc ngoaøi, ngöôøi khoâng quoác tòch). _ Theå nhaân luoân coù naêng löïc phaùp luaät vaø naêng löïc haønh vi, giöõa chuùng coù 1 ranh giôùi roõ reät. _ Phaân loaïi : + Theå nhaân coù ñaày ñuû naêng löïc haønh vi : 18 tuoåi trôû leân. + Theå nhaân coù naêng löïc haønh vi khoâng ñaày ñuû : 6 – döôùi 18 tuoåi. + Theå nhaân khoâng coù hoaëc chöa coù naêng löïc haønh vi : döôùi 6 tuoåi, ngöôøi bò beänh taâm thaàn, maát trí. 2. Noäi dung QHPL : laø nhöõng caùch xöû söï do luaät quy ñònh cho pheùp hay baét buoäc chuû theå tieán haønh trong 1 QHPL cuï theå, nhöõng caùch xöû söï naøy khoâng theå hieän trong noäi dung “Quy ñònh” vaø “Cheá taøi” cuûa caùc quy phaïm phaùp luaät. _ Phaân loaïi : + Quyeàn chuû theå : laø caùch xöû söï noùi chung cuûa chuû theå ñöôïc nhaø nöôùc cho pheùp vaø baûo veä ôû nhieàu möùc ñoä vaø phaïm vi khaùc nhau : • Töï xöû söï. • Yeâu caàu ngöôøi khaùc xöû söï.<br /> <br /> • Yeâu caàu cô quan nhaø nöôùc xöû söï. + Nghóa vuï chuû theå : laø caùch xöû söï noùi chung cuûa chuû theå maø nhaø nöôùc baét buoäc chuû theå phaûi tieán haønh. _ Bieåu hieän : + Töï xöû söï baét buoäc. + Nhaän haäu quaû baét buoäc (neáu khoâng tieán haønh ) 3. Khaùch theå QHPL : laø caùi maø caùc beân muoán ñaït tôùi khi tham gia QHPL, ñoù coù theå laø lôïi ích veà vaät chaát hay tinh thaàn. VD : A vaø B thöïc hieän mua baùn xe gaén maùy. Vôùi muïc ñích quyeàn sôû höõu. III. Caùc caên cöù laøm phaùt sinh thay ñoåi hoaëc chaám döùt QHPL : _ Ñieàu kieän caàn : quy phaïm phaùp luaät vaø chuû theå phuø hôïp (naêng löïc chuû theå) _ Ñieàu kieän ñuû : söï kieän phaùp lyù (laø söï kieän thöïc teá xaûy ra trong ñôøi soáng maø nhaø nöôùc cho noù quyeàn phaùp lyù maø söï xuaát hieän hay maát ñi cuûa noù ñöôïc gaén vôùi vieäc hình thaønh, thay ñoåi hoaëc chaám döùt caùc QHPL. _ Phaân loaïi : + Söï bieán : laø nhöõng söï kieän phaùp lyù xaûy ra ngoaøi yù chí cuûa chuû theå. (VD : con ngöôøi sinh ra, töû vong….) + Haønh vi : xöû söï coù yù chí cuûa con ngöôøi caáu taïo thaønh söï kieän phaùp lyù. Heä Thoáng Phaùp Luaät Vieät Nam I. Khaùi nieäm : 1. Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm chung cuûa heä thoáng phaùp luaät : Heä thoáng phaùp luaät cuûa 1 nhaø nöôùc laø toång theå caùc qui phaïm phaùp luaät coù moái quan heä noäi taïi thoáng nhaát vôùi nhau vaø coù söï phaân ñònh 1 caùch khaùch quan thaønh caùc ngaønh luaät vaø caùc cheá ñònh phaùp luaät. Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn : _ Moät laø, söï thoáng nhaát vaø nhaát quaùn trong heä thoáng. Söï thoáng nhaát vaø nhaát quaùn aáy ñöôïc theå hieän giöõa caùc qui phaïm phaùp luaät trong caùc vaên baûn phaùp luaät cuõng nhö giöõa caùc vaên baûn vôùi nhau trong heä thoáng, söï thoáng nhaát trong heä thoáng phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ta qui ñònh bôûi söï thoáng nhaát cuûa quan heä saûn xuaát taïo thaønh cô sôû kinh teá cuûa xaõ hoäi , söï thoáng nhaát yù chí cuûa giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng theå hieän trong phaùp luaät.<br /> <br /> _ Hai laø, söï phaân chia caùc qui phaïm phaùp luaät trong heä thoáng taïo thaønh caùc ngaønh luaät vaø caùc cheá ñònh phaùp luaät. + Ngaønh luaät laø toång theå caùc qui phaïm phaùp luaät ñieàu chænh 1 lónh vöïc quan heä xaõ hoäi coù nhöõng ñaëc ñieåm chung nhaát ñònh. + Cheá ñònh phaùp luaät laø caùc nhoùm qui phaïm phaùp luaät thuoäc 1 ngaønh luaät ñieàu chænh nhöõng nhoùm quan heä xaõ hoäi nhoû hôn, coù ñaëc ñieåm gioáng nhau hôn hoaëc ñieàu chænh töøng maët, töøng khía caïnh cuï theå cuûa lónh vöïc quan heä xaõ hoäi thuoäc ngaønh luaät ñoù. _ Ba laø, heä thoáng phaùp luaät coù tính khaùch quan. Söï thoáng nhaát vaø phaân chia caùc qui phaïm phaùp luaät khoâng theå tuyø tieän, chuû quan maø xuaát phaùt töø yeâu caàu khaùch quan cuûa vieäc ñieàu chænh baèng phaùp luaät caùc quan heä xaõ hoäi do chính caùc quan heä xaõ hoäi toàn taïi 1 caùch khaùch quan trong xaõ hoäi qui ñònh. 2. Nhöõng caên cöù ñeå chia ngaønh luaät : a. Ñoái töôïng ñieàu chænh : trong heä thoáng phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ta, caùc ngaønh luaät ñöôïc hình thaønh 1 caùch khaùch quan do chính nhöõng ñaëc ñieåm cuûa caùc lónh vöïc quan heä xaõ hoäi maø phaùp luaät ñieàu chænh qui ñònh. Khoa hoïc phaùp lyù goïi caùc lónh vöïc quan heä xaõ hoäi naøy laø ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa ngaønh luaät . b. Phöông phaùp ñieàu chænh : laø caùch thöùc, bieän phaùp maø Nhaø nöôùc söû duïng ñeå taùc ñoäng vaøo caùc quan heä xaõ hoäi thoâng qua caùc qui phaïm phaùp luaät cuûa ngaønh luaät ñoù. II. Caùc ngaønh luaät trong heä thoáng phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ta : _ Ngaønh luaät Nhaø nöôùc. _ Ngaønh luaät haønh chính. _ Ngaønh luaät taøi chính. _ Ngaønh luaät ñaát ñai. _ Ngaønh luaät daân söï. _ Ngaønh luaät lao ñoäng. _ Ngaønh luaät hoân nhaân vaø gia ñình. _ Ngaønh luaät hình söï. _ Ngaønh luaät kinh teá. _ Ngaønh luaät toá tuïng hình söï. _ Ngaønh luaät toá tuïng daân söï. _ Ngaønh luaät quoác teá.<br /> <br /> NGAØNH LUAÄT NHAØ NÖÔÙC I. Khaùi nieäm : Ngaønh luaät Nhaø nöôùc laø toång theå caùc quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh moái quan heä xaõ hoäi cô baûn nhaát caáu thaønh cheá ñoä chính trò xaõ hoäi cuûa nhaø nöôùc. II. Ñoái töôïng ñieàu chænh : _ Laø caùc moái quan heä xaõ hoäi coù lieân quan ñeán vieäc toå chöùc quyeàn löïc nhaø nöôùc. Thoâng qua vieäc toå chöùc quyeàn löïc Nhaø nöôùc naøy theå hieän baûn chaát Nhaø nöôùc ta laø Nhaø nöôùc cuûa nhaân daân. _ Caùc moái quan heä xaõ hoäi coù lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh : cheá ñoä chính trò, cheá ñoä kinh teá, cheá ñoä vaên hoaù – xaõ hoäi, giaùo duïc, chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Nhaø nöôùc, caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân, caùc nguyeân taéc toå chöùc hoaït ñoäng caùc cô quan Nhaø nöôùc töø Trung öông ñeán cô sôû. III. Phöông phaùp ñieàu chænh : _ laø phöông phaùp aùp ñaët, phöông phaùp ñònh nghóa. _ luaät nhaø nöùôc giöõ vai troø chuû ñaïo do tính chaát cuûa caùc quan heä maø ngaønh luaät naøy ñieàu chænh. _ ngaønh luaät nhaø nöôùc baûo ñaûm cho söï thoáng nhaát cuûa heä thoáng phaùp luaät, nhieàu quy phaïm cuûa noù trôû thaønh nguyeân taéc cô baûn ñeå phaùt trieån caùc ngaønh luaät khaùc. IV. Caùc cheá ñònh phaùp luaät : _ Cheá ñoä chính trò. _ Cheá ñoä kinh teá. _ Vaên hoaù, giaùo duïc, khoa hoïc, coâng ngheä. _ Baûo veä Toå quoác xaõ hoäi chuû nghóa. _ Quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân. _ Quoác hoäi. _ Chuû tòch nöôùc. _ Chính phuû. _ Toaø aùn daân suï vaø vieän kieåm saùt nhaân daân. _ Hoäi ñoàng nhaân daân vaø uûy ban nhaân daân.<br /> <br />