Tâm thần học part 8

Chia sẻ: Ashfjshd Askfaj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trầm cảm là nguyên nhân của hơn 50% những trường hợp tự sát.Theo các thống kê thì tuy nam giới ít bị trầm cảm hơn, nhưng khi rơi vào trầm cảm, xu hướng tự sát lại cao hơn[1]. Những bệnh nhân trầm cảm tự sát đa số ở hai nhóm chính: Nam giới, trên 50 tuổi, sống ở nông thôn. Nữ giới, trẻ tuổi, sống ở thành thị. Ý đồ tự sát nhiều hơn gấp 10-12 lần so với hành vi tự sát. Nguy cơ cao ở những bệnh nhân mà bản thân hoặc người cùng huyết thống từng tự sát, trầm cảm, nghiện...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tâm thần học part 8

78 + Giai o n tr m c m n ng có các tri u ch ng lo n th n : Các tri u ch ng lo n th n cùng mang màu s c c m xúc như : - Các hoang tư ng thư ng bao g m các ý tư ng b t i th p hèn, ho c nh ng tai ho s p x y ra cho b n thân và gia ình, nh ng trách nhi m b nh nhân ph i gánh ch u. - Các o thanh ho c o kh u thư ng là các ti ng nói k t t i, ph báng b nh nhân, các mùi rác m c, th i r a... Các tri u ch ng này t n t i ít nh t 2 tu n tr lên. 3. Phân bi t tâm th n phân li t v i lo n th n th c th -Nh ng trư ng h p mà căn nguyên c a lo n th n là h u qu c a các b nh n i khoa, n i ti t, nhi m khu n, nhi m c, ch n thương và các quá trình t n thương th c th khác trong cũng như ngoài não. Vi c thăm khám cơ th toàn di n c v lâm sàng và c n lâm sàng s giúp phát hi n s m, i u tr k p th i các b nh lý chính n m bên dư i, tránh ư c các bi n ch ng c a b nh cơ th t vong. V m t lâm sàng tâm th n, các bi u hi n sau ây là các g i ý ch n oán lo n th n th c t n : - B nh c nh lo n th n xu t hi n nh t th i, liên quan tr c ti p và ph thu c vào ti n tri n các tri u ch ng c a b nh chính. - Khi b nh chính kh i thì lo n th n cũng m t i . - N u là lo n th n c p thì có thư ng có các bi u hi n r i lo n ý th c ( i t u ám n bán hôn mê, hôn mê; mê s ng lú l n ...). Có th có h i ch ng kích ng gi ng ng kinh, h i ch ng o giác c p ... - Có th có các h i ch ng b a chuy n, Korsakop nh t th i, c m xúc không n nh (d khóc lóc, d bùng n thô b o), h i ch ng tâm th n th c t n ... n u b nh lý kéo dài. - Tuỳ t ng b nh lý cơ th mà tri u ch ng lâm sàng có th ti n tri n theo nh ng quy lu t riêng bi t, có các tri u ch ng cơ th kèm theo và nh t là các tri u ch ng c n lâm sàng nhi u khi r t có giá tr cho ch n oán s m (công th c máu, máu l ng, ch p X quang ph i, Xquang s não, huy t thanh ch n oán giang mai, i n não ...) - ôi khi ngư ng dung n p các thu c an th n kinh th p trong khi các tri u ch ng ph nh t là các tri u ch ng ngo i tháp, lú l n ... l i xu t hi n s m và n ng ... cũng là s g i ý n m t căn nguyên th c t n n m bên dư i các tri u ch ng lo n th n. 4. Phân bi t b nh tâm th n phân li t v i các tr ng thái nhi m c ch t ma tuý hay ang cai ch t ma tuý Nh ng ngư i nghi n ch t ma tuý nh t là nghi n thu c phi n hay các ch t d ng thu c phi n; nghi n rư u ... cũng có th b các r i lo n tâm th n, nhi u khi là nh ng tr ng thái lo n th n rõ r t c n ph i ư c phân bi t v i b nh TTPL. Các tri u ch ng c trưng c n lưu ý n r i lo n tâm th n do rư u ho c ma tuý là : - Có m t ti n s (nhi u khi khá dài) s d ng rư u hay ch t ma tuý. - Có các bi u hi n c a h i ch ng nghi n ch t (3/6 tiêu chu n ch n oán c a b ng phân lo i qu c t ICD.10) - Có bi u hi n h i ch ng cai (tuỳ thu c vào t ng lo i ch t và li u dùng trư c khi cai) - Xét nghi m có ch t ma tuý trong máu, nư c ti u.
79 - Các tri u ch ng lo n th n xu t hi n trong ho c ngay sau khi s d ng ch t ma tuý, thay i tuỳ theo ch t ma tuý và nhân cách ngư i b nh. Thư ng là các o giác sinh ng, hi n tư ng nh n nh m, kích ng tâm th n v n ng ho c s hãi mãnh li t, ngơ ngác, s ng s ... Các tri u ch ng này xu t hi n nh t th i, không h th ng, m t i trong vong vài ngày n vài tháng. - Còn có th g p h i ch ng quên th c t n, bi n i nhân cách dư i d ng vô c m, m t sáng ki n, có xu hư ng không t săn sóc b n thân, hay nghi k , ghen tuông, m t kh năng t ki m ch , có các hành vi thô b o, bùng n (nh t là do rư u ...) 5. Phân bi t b nh tâm th n phân li t v i các r i lo n có các tri u ch ng c a r i lo n tâm th n d ng phân li t trong chương F2.1-ICD.10 V i r i lo n lo i phân li t : - Không có các tri u ch ng c trưng rõ r t c a b nh TTPL ( o thanh ra l nh, o thanh phát ra t các cơ quan n i t ng c a b nh nhân, tri giác hoang tư ng, tâm th n t ng hoang tư ng b chi ph i, b ki m tra...) - Có các r i lo n c m xúc, tác phong, tư duy mang tính thi u hoà h p, các r i lo n ám nh, nghi b nh, lo n c m giác b n th , o tư ng, gi i th nhân cách ... Ti n tri n mãn tính t 2 năm tr lên. R i lo n lo n th n c p v i các tri u ch ng c a TTPL. - Có các trư ng h p áp ng tiêu chu n ch n oán c a b nh TTPL ... Nhưng b nh kh i u c p di n (trong vòng 2 tu n), có các y u t stress k t h p. Các tri u ch ng c a TTPL ch t n t i dư i 1 tháng và b nh thư ng kh i hoàn toàn trong vòng 2-3 tháng. R i lo n lo n th n c p gi ng tâm th n phân li t. - Kh i u c p di n (2 tu n hay ng n hơn) - Các tri u ch ng áp ng các tiêu chu n ch n oán b nh TTPL nhưng xu t hi n và t n t i dư i m t tháng. VIII. I U TR D a r t nhi u vào i u tr sinh h c và tâm lý h c. 1. i u tr sinh h c D a trên các thu c an th n kinh: - Do 3 tác d ng ch ng lo n th n: + Yên d u s kích ng và lo âu. + Gi m nh ng o giác và hoang tư ng. + Gi i c ch trên s cùn mòn c m xúc và s khép kín c a ngư i b nh. - Tuỳ theo s n ph m, ngư i ta gi ưu tiên: + Tác d ng làm yên d u. + Ho c tác d ng gi i c ch . + Ho c tác d ng nhi u m t. - Nhưng tác d ng còn tuỳ thu c vào: + Li u lư ng ư c dùng.
80 + Th i gian i u tr . + Và th i kỳ di n bi n c a b nh. Các phương pháp i u tr khác v i nh ng ch nh r t rõ ràng có th ư c dùng: - Li u pháp s c i n (ECT), n u ngư i b nh không phù h p các thu c an th n kinh, c bi t : + Trong m t giai o n căng trương l c. + Ho c trong m t vài giai o n tr m c m không i n hình. - Lithium, v i tính cách phòng ng a trong các b nh tâm th n phân li t lo n khí s c. - Các thu c ch ng lo âu trong th i gian c a các th di ch ng. 1.1. i u tr t n công b nh vi n, b i vì c n ph i có m t s chăm sóc theo dõi hàng ngày v tình tr ng tâm th n và cơ th : - thay i li u lư ng d a trên k t qu i u tr . - i u ch nh ho c phòng ng a nhi u tác d ng không mong mu n. K t h p thư ng xuyên nh t: - Tác d ng c a m t thu c an th n kinh yên d u, lo i chlorpromazine. - Và m t s n ph m a tác d ng lo i halopéridol. ư ng dùng: - Không phân bi t ư ng u ng hay ư ng tiêm b p. - Trư c h t theo s h p tác c a b nh nhân. Li u lư ng: nhanh chóng tăng d n, có ư c m t thăng b ng trong nhi u tu n: V i các li u t 10 - 20mg halopéridol, Risperdal... T 100 - 600mg chlorpromazine. Các ch t i u ch nh nh ng d u hi u ngo i tháp u không ư c dùng m t cách có h th ng, mà ch dùng riêng cho nh ng trư ng h p c n thi t. Trong nh ng trư ng h p có nh ng bi u hi n suy gi m tr m tr ng, ngư i ta có th dùng nhi u ch t khác thu c lo i gi i c ch . 1.2. i u tr c ng c Vi c s d ng 1 lo i s n ph m duy nh t là t t hơn, b i vì dư i s a i u tr , ngư i ta không bi t ư c trong trư ng h p kháng thu c, lo i nào ã gây nên nó. Nhưng s dung n p c a m t s i u tr c ng c là i u b o m t t nh t theo dõi. Li u lư ng như v y ph i úng không d n n nh ng hi u l c hư ng th n kinh ho c hư ng tâm th n trái ngư c nhau (ngư i ta không nên chú ý quá cái i u mà ngư i ta có th thu ư c trong m t s trư ng h p mu n lo i b m t s tri u ch ng). S i u tr an th n kinh không ư c ngưng l i trong th i gian b nh. Nó ch có th ng ng h n trong trư ng h p có s lành b nh rõ ràng và kéo dài, n u không, ngư i ta t o cho b nh nhân m t s tái b nh thư ng là c p tính. Ngư i ta s d ng các an th n kinh có tác d ng kéo dài:
81 Tiêm b p t 2 - 4 tu n: Piportil 75 - 150mg, Modecate 50 - 150mg, Haldol decanoas 100 - 300mg, Fluanxol retard 20 - 80mg. Ph i kéo dài 2 năm i u tr sau s r i lo n c p tính. 2. i u tr tâm lý áp ng 2 nguyên t c: - Thi t l p m t chi n lư c liên t c chăm lo săn sóc, nghĩa là chi n lư c này ph i ư c th c hi n song song và/ho c ti p theo s i u tr sinh h c b i cùng m t ngư i th y thu c ho c cùng m t nhóm. - Thay i nh ng s kích thích d a theo nh hư ng mà chúng có ư c trên ngư i b nh, cũng như v m t s tăng thêm săn sóc khi m t khuy t i m có th làm rõ nét s co c m l i ho c s lo âu. Ph i tuân theo m t i u ki n: m i th y thu c ph i thoát ra kh i m t quan ni m c ng nh c. V m t quá trình ti n tri n c a b nh tâm th n phân li t, có th tránh 2 i u tr ng i trái ngư c nhau: - T ch i s theo dõi ngư i b nh. - Ho c có thành ki n x u v tương lai c a nó. K t h p trong th c hành nhi u phương pháp tương t : - S liên l c cá nhân v i ngư i b nh, lo i bán tr c ti p. - Tác ng m c gia ình b ng cách thông báo cho gia ình bi t rõ nh ng bi n pháp áp d ng và b ng cách ngăn không cho gia ình sai l m. - óng góp vào nh ng ho t ng c a nhóm như nh ng cu c h p chung gi a nh ng ngư i săn sóc và ngư i ư c săn sóc, nh ng cu c i chơi gi i trí, nh ng bu i li u pháp lao ng. - S p x p d n d n vi c tr l i i s ng ho t ng như n m vi n ban ngày ho c v i ch v ban êm, m t th i gian gia ình ho c m t t ch c trung gian khác. ôi khi t p trung vào m t k thu t: - Li u pháp gia ình. - Li u pháp tác phong. - Li u pháp nhóm. 3. Li u pháp tái thích ng xã h i Li u pháp tái thích ng xã h i giúp cho ngư i b nh tr l i cu c s ng bình thư ng t i c ng ng. Ph c h i l i nh ng thói quen trong sinh ho t, khôi ph c kh năng lao ng c a ngư i b nh. i v i ngư i b nh tâm th n phân li t m n tính li u pháp này càng c bi t quan tr ng vì nh ng ngư i b nh này do tính ch t c a b nh làm cho h ngày càng có xu hư ng thu mình, xa lánh nh ng ngư i xung quanh và thu vào cu c s ng n i tâm. Li u pháp này giúp cho ngư i b nh sau khi ra vi n có th thích nghi ngay v i cu c s ng thư ng ngày. Có nhi u hình th c t ch c li u pháp tái thích ng xã h i như: T ch c sinh ho t gi i trí, cung c p nh ng i u ki n c n thi t cho sinh ho t ngư i b nh như ngư i bình thư ng. T ch c lao ng . V.v...
82 CÂU H I ÔN T P 1. Nh ng c i m lâm sàng cơ b n c a tâm th n phân li t là gì ? 2. Nh ng tri u ch ng nào là c trưng cho tâm th n phân li t ? 3. Các tiêu chu n ch n oán tâm th n phân li t? 4. c i m lâm sàng c a các th tâm th n phân li t 5. Các phương pháp i u tr tâm th n phân li t? 6. Công tác qu n lý, i u tr và ph c h i ch c năng cho b nh nhân tâm th n phân li t t i c ng ng
83 R I LO N TÂM TH N TH C T N M c tiêu h c t p 1. nh nghĩa ư c lo n th n th c t n. 2. K các b nh lý th c th thư ng gây lo n th n và mô t ư c các c i m lâm sàng. 3. Bi t ư c nguyên t c i u tr . I. NH NGHĨA Hi n nay thu t ng lo n th n th c t n ư c s d ng bao g m c t n thương th c th t i não (nguyên phát) và t n thương th c th ngoài não (th phát). d dàng phân bi t v m t lâm sàng thì nh ng t n thương ngoài não có nh hư ng n ch c năng ho t ng c a não ngư i ta g i là lo n th n tri u ch ng, còn nh ng t n thương trong não gây ra r i lo n tâm th n thì g i là lo n th n th c t n Vn lo n th n th c t n là m t v n h t s c quan tr ng và ph bi n trong lâm sàng, b i v y òi h i m i m t ngư i th y thu c c n ph i có m t ki n th c cơ b n v b nh lý lo n th n th c t n : - Th y ư c m i liên quan gi a b nh cơ th và r i lo n tâm th n. - Hi u ư c b nh tâm th n cũng b t ngu n t nh ng bi n i bên trong c a cơ th . - Cho chúng ta bi t ư c nh ng r i lo n tâm th n nào thư ng g p trong lo n th n th c th có hư ng ch n oán và i u tr k p th i. Lo n th n th c t n là m t v n h t s c r ng l n, ư c b ng phân lo i b nh qu c t l n th 10 (ICD 10) phân thành nh ng ch n oán sau : - Các t n thương não gây m t trí t t . - Các h i ch ng quên th c t n do rư u và các ch t gây nghi n. - S ng không do rư u và các ch t tác ng tâm th n khác. - Các r i lo n tâm th n do t n thương não và r i lo n ch c năng não do b nh cơ th . - R i lo n hành vi, nhân cách do t n thương não, và các r i lo n tâm th n không bi t nh. Trong ph m vi trong bài gi ng này chúng tôi mô t nh ng r i lo n tâm th n do t n thương não và ngoài não mang nh ng c tính chung thư ng g p mà không i sâu mô t t ng t n thương có tính c thù riêng c a t ng nguyên nhân t ng v trí t n thương c th c a não. nư c ta theo k t qu th ng kê t i m t s a phương, h i ch ng sau ch n ng não ư c ghi nh n như sau: 0,64% (Hà Tây), 1% (Vĩnh Phúc), 0,32% ( à N ng), 0,9% (Thái Nguyên)
84 II. NGUYÊN NHÂN 1. Các b nh nguyên phát t i não - U não, viêm não, áp xe não, tai bi n m ch máu não. - Teo não, xơ não, ch n thương s não... 2. Các b nh không nhi m khu n - Loét d dày tá tràng. - Teo gan c p, thoái hoá gan não (b nh Wilson). - Tăng u rê huy t. - Suy tim, nh i máu cơ tim. - Lo n dư ng do thi u ăn. - Thi u vitamin PP, thi u i t... 3. Các b nh nhi m khu n - Viêm n i tâm m c bán c p (b nh Osler). - B nh cúm, thương hàn, viêm ph i, lao ph i. - Viêm gan, s t rét ác tính nhi m trùng h u s n... 4. Các b nh n i ti t - Basedow (cư ng giáp). - Phù niêm (suy giáp). - Bư u c (do thi u i t). - Têtani (suy c n giáp). - Cushing, Addison - ái ư ng. 5. Các b nh nhi m c - Nhi m c rư u, ma tuý, thu c ng , các c ch t... - Ph tpho h u cơ, ACTH, Cortison, Quinin, ôxyt cacbon, h p ch t chì trong công nghi p... III. C I M LÂM SÀNG 1. Lo n th n th c th c p 1.1. c i m chung - Là r i lo n tâm th n c p di n, xu t hi n ng th i v i nh ng t n thương não ho c các r i lo n chuy n hoá, th d ch do nhi m trùng, nhi m c c p. (tr nhi m c c p do rư u, ma tuý). 1.2. Lâm sàng ư c th hi n b ng nh ng d u hi u c trưng. - R i lo n ý th c n ng c p, thư ng là mê s ng, lú l n hoàng hôn...
85 - Kích ng t ng t gi ng ng kinh. - Các r i lo n tâm th n khác cũng c p di n như o giác c p, hoang tư ng c p... v i n i dung a d ng. - Tình tr ng r i lo n ý th c và r i lo n các ho t ng tâm th n khác dao ng trong ngày, thư ng n ng lên v chi u và êm. - Th i gian thì ph n l n m t i nhanh, a s trong vòng 1 n 4 tu n. 2. Lo n th n th c t n kéo dài 2.1. c i m chung - Các tri u ch ng r i lo n tâm th n thư ng liên quan tr c ti p n t n thương th c th . - Ti n tri n c a nh ng r i lo n tâm th n liên quan n s ti n tri n c a b nh cơ th . - Trên lâm sàng cũng như trong ti n s không có các r i lo n tâm th n n i sinh ho c stress c p. - Th i gian ti n tri n thư ng vài tu n n vài tháng, tuỳ thu c vào ti n tri n b nh cơ th . 2.2. Các th lâm sàng thư ng g p 2.2.1. Th o giác th c t n - Có y tiêu chu n trong ph n c i m chung c a LT th c t n kéo dài. - Trên lâm sàng b nh nhân không có r i lo n ý th c. - B nh c nh lâm sàng n i b t là o giác kéo dài, dai d ng v i n i dung a d ng. - Có th xu t hi n hoang tư ng nhưng không chi m ưu th và hoang tư ng cũng ch ư c hình thành trên n n t ng c a o giác. - Các r i lo n tâm th n khác như c m xúc, tư duy, hành vi tác phong không b r i lo n n ng n và chi m ưu th trong b nh c nh. 2.2.2. R i lo n căng trương l c th c t n - Có b ng ch ng rõ ràng v thương t n th c th não ho c b nh cơ th kh năng gây lo n th n. - Lâm sàng n i b t tình tr ng s ng s bán b t ng ho c b t ng. Có th có d u hi u nh hình như d u u n sáp, g i không khí, gi nguyên tư th , trương l c cơ tăng. Có th xen k kích ng v i nh ng ng tác nh hình ơn i u. - Trên lâm sàng có th xen k tình tr ng kích ng và b t ng căng trương l c. - B nh nhân ph nh khó ti p xúc, khó h p tác. - Ý th c có th r i lo n v i nhi u m c khác nhau, như u ám ng gà, lú l n, mê s ng... - Trong th căng trương l c th c th này c n ph i ư c phân bi t lo i tr các b nh lý căng trương l c trong b nh tâm th n phân li t và s ng s phân ly. 2.2.3. R i lo n hoang tư ng th c t n - Ph i áp ng y c i m chung c a lo n th n th c t n kéo dài. - B nh c nh lâm sàng n i b t là hoang tư ng các lo i, kéo dài dai d ng. - Có th xen k xu t hi n o giác, căng trương l c....
86 - Không r i lo n ý th c. i v i th hoang tư ng th c t n c n phân bi t v i : - R i lo n lo n th n c p gi ng phân li t. - R i lo n hoang tư ng dai d ng. - Tâm th n phân li t. - Lo n th n do rư u và các ch t ma tuý. 2.2.4. R i lo n c m xúc th c t n - Có b ng ch ng v b nh th c th và áp ng tiêu chu n tiêu chu n c a lo n th n th c t n kéo dài. - B nh c nh lâm sàng n i b t là r i lo n khí s c v i các h i ch ng hưng c m, tr m c m, lo n c m. - Nh ng r i lo n khí s c có th riêng bi t, có th h n h p và thư ng không i n hình v i các m c n ng nh khác nhau. 2.2.5. R i lo n lo âu th c t n - B nh c nh có nhi u tri u ch ng lo âu lan to , ho ng s . 2.2.6. R i lo n phân ly th c t n - Trên lâm sàng áp ng y 2 tiêu chu n c a m t r i lo n tâm th n th c t n và tiêu chu n c a m t r i lo n phân ly. Nghĩa là trên cơ s c a m t t n thương th c th ư c xác nh, b nh c nh có th là c p tính, có th là mãn tính, xu t hi n kèm theo y u t tâm lý (stress c p ho c mãn). t ng t xu t hi n nh ng r i lo n ơn c, nh ng r i lo n này có ph n gi ng nhau, nhưng có ph n khác các tri u ch ng t n thương th c th . - Các tri u ch ng ơn c c p di n này n u s d ng li u pháp i u tr b ng tâm lý thì s áp ng i u tr áng k . Nhưng các tri u ch ng thu c v t n thương th c th không có k t qu . - Trong quá trình theo dõi và i u tr khi phát hi n thêm trên b nh nhân có nh ng tri u ch ng nghi ng khác v i nh ng t n thương th c th gây ra thì i u c n thi t ph i áp d ng li u pháp tâm lý nh m lo i b i nh ng tri u ch ng cơ năng có th làm gi m b t tính ph c t p c a tình tr ng b nh lý. 2.2.7. R i lo n c m xúc không n nh (suy như c) th c t n - B nh c nh lâm sàng ư c bi u hi n b ng m t b nh cơ th rõ ràng. Kèm theo là nh ng r i lo n c trưng c a m t h i ch ng suy như c. - Bi u hi n b ng tình tr ng bi n i c m xúc, c m xúc không n nh, lo âu, suy như c m t m i, au u r i lo n gi c ng , r i lo n c m giác b n th , r i lo n th n kinh th c v t, gi m nh , khó t p trung, hay lãng quên... Tóm l i là kèm theo v i b nh th c th là h i ch ng suy như c th n kinh. 2.2.8. R i lo n nh n th c nh - Bi u hi n lâm sàng ch y u là s gi m sút d n các ho t ng nh n th c, tư duy gi m sút, khó khăn trong h c t p, khó t p trung, trí nh gi m, Ngoài các th lâm sàng thư ng g p như mô t trên các r i lo n tâm th n khác không c thù cho các th thì ư c x p vào m c không bi t nh.
87 IV. CH N OÁN Do các r i lo n tâm th n th c t n a d ng nên m i b nh lý u có nh ng tiêu chu n ch n oán riêng theo b ng phân lo i b nh qu c t l n 10 (ICD 10). Nói chung trư c m t b nh c nh r i lo n tâm th n, các tri u ch ng xu t hi n sau m t b nh não hay c a m t b ph n cơ th nào ó, không phát hi n sang ch n tâm lý gây lo n th n, các tri u ch ng không c trưng cho tâm th n phân li t ho c m t b nh lý lo n th n n i sinh nào khác thì ta ch n oán là r i lo n tâm th n th c t n v i nh ng nguyên t c sau: - B ng ch ng có b nh não gây t n thương ho c lo n ch c năng c a não. Ho c có m t b nh cơ th k t h p. - Có m i quan h v th i gian (trong vòng vài tháng) gi a s phát tri n c a các r i lo n tâm th n và b nh cơ th - Khi b nh lý th c th thuyên gi m thì các r i lo n tâm th n cũng thuyên gi m theo - Không có b ng ch ng c a m t b nh lý tâm th n do stress ho c trong ti n s gia ình có b nh lý tâm th n n i phát. V. NGUYÊN T C I U TR - Ch y u là i u tr b nh cơ th và i u tr t i các chuyên khoa thu c ph m vi b nh c a mình. - Khoa tâm th n nh n i u tr nh ng trư ng h p : + Kích ng d d i . + R i lo n ý th c n ng (mê s ng, lú l n). + Có ý tư ng ho c hành vi t sát. + R i lo n hành vi tác phong n ng. Song ph i có s k t h p ch t ch v i chuyên khoa b n. - ng th i m t lúc v a i u tr các r i lo n tâm th n v a i u tr các b nh cơ th . - Thu c an th n có khi ph i dùng li u cao b i v y c n thi t ph i tuân th các ch ng ch nh trong nh ng trư ng h p dùng an th n kinh. Ph i thư ng xuyên theo dõi và ki m tra ch c năng gan, th n, máu trư c lúc s d ng an th n kinh. V. PHÒNG B NH Phòng b nh lo n th n th c t n ch y u là phòng các b nh cơ th vì v y ch y u là ph i sinh ho t i u , tuân th phép v sinh trong lao ng, dinh dư ng, luy n t p th d c th thao, c i thi n môi trư ng s ng, lo i tr các sang ch n tâm lý, rèn luy n nhân cách, tăng cư ng s c kháng tâm th n. N u b b nh cơ th ph i i khám và i u tr ngay, n u có các r i lo n tâm th n thì c n ư c khám chuyên khoa i u tr k p th i. CÂU H I ÔN T P 1. Lo n th n th c t n là gì?
88 2. Các nguyên nhân thư ng gâu ra lo n th n th uc t n 3. Các c i m lâm sàng c a lo n th n th c t n. 3. Nguyên t c i u tr lo n th n th c t n.