Tạp chí Khoa học: Đa dạng cấu trúc thành phần loài chim ở xã Phù Long huyện Cát Hải thành phố Hải Phòng

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 53-62<br /> <br /> a d ng c u trúc thành ph n loài chim xã Phù Long, huy n Cát H i, thành ph H i Phòng<br /> Nguy n Lân Hùng Sơn*, T Th Thanh Kim Hu<br /> Trư ng i h c Sư ph m Hà N i, 136 Xuân Th y, Hà N i, Vi t Nam<br /> Nh n ngày 10 tháng 9 năm 2013 Ch nh s a ngày 24 tháng 9 năm 2013; ch p nh n ăng ngày 24 tháng 10 năm 2013<br /> <br /> Tóm t t: Phù Long là m t xã c a huy n o Cát H i, n m c c Tây c a hòn o Cát Bà và là nơi có di n tích r ng ng p m n l n nh t o. K t qu nghiên c u khu h chim ây trong năm 2011 - 2012 ã xác nh có 92 loài chim thu c 47 gi ng, 38 h , 15 b trong ó có 9 loài chim ư c nhà nư c qu n lý h n ch khai thác, s d ng vì m c ích thương m i. Hàng năm, b t u t tháng 9 thư ng xu t hi n nhi u loài chim di cư t i ây và ông nh t vào tháng 10 - tháng 12, n tháng 3 thì các loài chim di cư bay i h t. Tuy nhiên, khu h chim xã Phù Long cũng ang ch u nhi u s c ép do m t s ho t ng c a con ngư i như phá r ng ng p m n, m r ng di n tích nuôi tr ng th y s n không có quy ho ch, ô nhi m môi trư ng, săn b t chim di cư. T khóa: Chim, thành ph n loài, di cư, o, xã Phù Long.<br /> <br /> 1. M<br /> <br /> u∗<br /> <br /> Phù Long là m t xã tương i l n c a huy n o Cát H i, thành ph H i Phòng n m c c Tây c a hòn o Cát Bà, hòn o l n th ba Vi t Nam và có ba m t B c, Tây, Nam giáp v i bi n, phía ông giáp hai xã Gia Lu n và Hi n Hào. Xã có v trí a lý: t 20053’02” n 20047’20” vĩ B c và t 106054’10” n 0 ’ ” 106 58 23 kinh ông. Xã có di n tích 48,15km2, dân s kho ng 2.252 ngư i. M t di n tích r t l n c a xã Phù Long là các m phá và b ng p khi th y tri u lên cao, các m l n là m Cái Vi ng 1, m Cái Vi ng 2, "sông" Phù Long. Có m t s hòn o ven b<br /> <br /> _______<br /> ∗<br /> <br /> Tác gi liên h . T: 84-4-37549530. E-mail: sonnlh@hnue.edu.vn<br /> <br /> phía bên trong các m phá như hòn Con Chó, hòn Con Rùa, hòn Áp á. Cho n nay, di n tích r ng ng p m n còn l i o Cát Bà ch y u t p trung a ph n thu c xã Phù Long. Ngh chính c a dân a phương ch y u là khai thác và nuôi tr ng th y s n. Do hi n tư ng ch t phá r ng ng p m n làm m nuôi tôm di n ra trong m t th i gian dài, nên hi n nay, r ng ng p m n ã b thu h p l i r t nhi u và ch còn l i ch y u khu v c m Cái Vi ng. V i s a d ng v a hình và sinh c nh, n m v trí c a ngõ c a Vư n qu c gia Cát Bà, Phù Long ti m n s a d ng v thành ph n loài và s phong phú c a nhi u loài chim chưa ư c bi t t i. Nh m giúp chính quy n a phương và c ng ng hi u rõ hơn v nh ng loài chim hi n di n nơi ây, t ó xu t các quy ho ch phát tri n phù h p, 53<br /> <br /> 54 N.L.H. Sơn, T.T.T.K. Huệ /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 53-62<br /> <br /> mang tính b n v ng, chúng tôi ã ti n hành th c hi n tài nghiên c u v thành ph n loài chim xã Phù Long t năm 2011 n năm 2012.<br /> <br /> d ng máy nh v toàn c u GPS Garmin 72 xác nh t a các i m nghiên c u. - Phương pháp nghiên c u chính: Chúng tôi s d ng các phương pháp thư ng quy trong nghiên c u chim ngoài th c a như: quan sát chim ngoài t nhiên có s d ng thi t b quang h c, phương pháp ph ng v n qua phi u h i, phương pháp th ng kê sinh h c. Ngoài th c a, nh lo i nhanh các loài chim, chúng tôi có s d ng m t s sách nh lo i có nh màu minh h a: Nguy n C và nnk. (2005) [1], James Ferguson-Lees et al. (2005) [2], Craig Robson (2008) [3], Morten Strange (2002) [4]. Danh l c chim ư c s p x p theo h th ng xu t b i Sibley-Ahlquist-Monroe (SAM) ư c s d ng trong Danh l c chim Vi t Nam (Nguy n Lân Hùng Sơn, Nguy n Thanh Vân, 2011) [5].<br /> <br /> 2. V t li u và phương pháp nghiên c u a i m nghiên c u: Xã Phù Long, huy n Cát H i, thành ph H i Phòng. Chúng tôi ti n hành i u tra th c a theo 4 tuy n chính. Tuy n 1 t UBND xã Phù Long i m Cái Vi ng 1; Tuy n 2 i d c t ch Phù Long theo l ch Phù Long lên n Bãi Giai; Tuy n 3 d c theo tuy n ư ng xuyên o cho n h t a ph n xã Phù Long; Tuy n 4 t Ao C i i xuyên qua r ng và vư t qua áng Nghè, áng M t i nh 82,7m. Nhìn chung, các tuy n ph n nào ã bao quát ư c toàn b ph m vi c a xã, tr i qua các sinh c nh khác nhau, c ph n t li n và ph n b bi n. - Th i gian nghiên c u: i u tra th c a ư c ti n hành 5 t nghiên c u vào các tháng 9, 12/2011 và tháng 3, 7, 9/2012 v i t ng s th i gian th c a là 32 ngày. - V t li u nghiên c u: Chúng tôi s d ng các thi t b quan sát chim hi n i như ng nhòm Steiner 10 x 40 ( c), ng Fieldscopes Nikon có g n chân, máy nh Nikon D300 k t n i ng telé nikon 400 có ng n i ho c n i vào ng fieldscopes ch p nh chim t xa. S -<br /> <br /> 3. K t qu và th o lu n 3.1. Thành ph n loài chim xã Phù Long<br /> <br /> Qua quá trình i u tra, kh o sát t i o Cát Bà trong ph m vi a ph n xã Phù Long, huy n Cát H i, thành ph H i Phòng, chúng tôi ã xác nh ư c 92 loài chim thu c 47 gi ng, 38 h , 15 b . Danh m c thành ph n loài chim ư c th hi n trong b ng 1.<br /> <br /> B ng 1. Danh m c thành ph n loài chim xã Phù Long, huy n Cát H i, thành ph H i Phòng TT Tên ph thông và tên ti ng Anh I. B NG NG 1. H V t Phân h V t V t tr i Spot-billed Duck II. B H I ÂU Tên khoa h c ANSERIFORMES Anatidae Anatinea Anas poecilorhyncha Forster, 1781 PROCELLARIIFORMES M c i m di trú<br /> <br /> 1<br /> <br /> N.L.H. Sơn, T.T.T.K. Huệ /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 53-62<br /> <br /> 55<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4 5<br /> <br /> 6 7 8 9 10 11<br /> <br /> 12 13<br /> <br /> 14<br /> <br /> 15 16<br /> <br /> 17<br /> <br /> 2. H H i âu H i âu m t tr ng Streaked Shearwater III. B CHIM L N 3. H Chim l n Le hôi Little Grebe IV. B H C 4. H Di c Phân h Cò lùn Cò lùn xám Yeallow Bittern Cò lùn hung Cinnamon Bittern Phân h Di c Cò xanh Straited Heron Cò b Chinese Pond Heron Cò ru i Cattle Egret Di c xám Grey Heron Cò ngàng nh Intermediate Egret Cò tr ng Little Egret V. B C T 5. H C t Phân h C t C t lưng hung Common Kestrel C t b ng hung Oriental Hobby VI. B ƯNG 6. H Ó cá Phân h Ó cá Ó cá Osprey 7. H Ưng Phân h Ưng Di u tr ng Black-winged Kite Di u hâu Black Kite VII. B S U 8. H Gà nư c Gà nư c Water Rail<br /> <br /> Procellariidae Calonectris leucomelas (Temminck, 1836) PODICIPEDIFORMES Podicipedidae Tachybaptus ruficollis (Pallas, 1764) CICONIIFORMES Ardeidae Botaurinae Ixobrychus sinensis (J.F.Gmelin, 1789) Ixobrychus cinnamomeus (J.F.Gmelin, 1789) Ardeinae Butorides striata (Linnaeus, 1758) Ardeola bacchus (Bonaparte, 1855) Bubulcus coromandus (Boddaert, 1783) Ardea cinerea Linnaeus, 1758 Egretta intermedia Wagler, 1827 Egretta garzetta (Linnaeus, 1766) FALCONIFORMES Falconidae Falconinae Falco tinnunculus Linnaeus, 1758 Falco severus Horsfield, 1821 ACCIPITRIFORMES Pandionidae Pandioninea Pandion haliaetus (Linnaeus, 1758) Accipitridae Accipitrinae Elanus caeruleus Desfontaines, 1789 Milvus migrans (Boddaert, 1783) GRUIFORMES Rallidae Rallus aquaticus Linnaeus, 1758 M R R M M R R/M R R M R R/M R R R M<br /> <br /> 56 N.L.H. Sơn, T.T.T.K. Huệ /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 53-62<br /> <br /> 18 19 20<br /> <br /> 21<br /> <br /> 22<br /> <br /> 23 24 25<br /> <br /> 26 27<br /> <br /> 28 29<br /> <br /> 30<br /> <br /> 31<br /> <br /> 32 33<br /> <br /> Cu c ng c tr ng White-breasted Waterhen Gà ng Watercock K ch Common Moorhen VIII. B R 9. H Cà kheo Cà kheo Black-winged Stilt 10. H Choi choi Phân h Te Te vàng Grey-headed Lapwing Phân h Choi choi Choi choi nh Little Ringed Plover Choi choi khoang c Kentish Plover Choi choi l n Greater Sand-Plover 11. H R Phân h R giun R giun nh Jack Snipe R giun thư ng Common Snipe Phân h Cho t Cho t b ng tr ng Green Sandpiper Cho t b ng xám Wood Sandpiper 12. H Mòng b Phân h Mòng b Mòng b u en Common black-headed Gull Phân h Nhàn Nhàn xám White-winged Black Tern IX. B B CÂU 13. H B câu Phân h B câu Cu ngói Red Turtle Dove Cu gáy Spotted-necked Dove X. B CU CU 14. H Cu cu Phân h Cu cu<br /> <br /> Amaurornis phoenicurus Pennant, 1769 Gallicrex cinerea (J.F. Gmelin, 1789) Gallinula chloropus (Linnaeus, 1758) CHARADRIIFORMES Recurvirostridae Himantopus himantopus (Linnaeus, 1758) Charadriidae Vanellinae Vanellus cinereus (Byth, 1842) Charadriinae Charadrius dubius Scopoli, 1786 Charadrius alexandrinus Linnaeus, 1758 Charadrius leschenaultia (Lesson, 1826) Scolopacidae Gallinagininae Lymnocryptes minimus (Brunnich, 1764) Gallinago gallinago (Linnaeus, 1758) Tringinae Tringa ochropus Linnaeus, 1758 Tringa glareola Linnaeus, 1758 Laridae Larinae Larus ridibundus Linnaeus, 1766 Sterninae Chlidonias leucopterus (Temmick, 1815) COLUMBIFORMES Columbidae Columbinae Streptopelia tranquebarica (Hermann, 1804) Streptopelia chinensis (Scopoli, 1768) CUCULIFORMES Cuculidae Cuculinae<br /> <br /> R R R<br /> <br /> R/M<br /> <br /> M<br /> <br /> R/M M M<br /> <br /> M M<br /> <br /> M M<br /> <br /> M<br /> <br /> R<br /> <br /> R R<br /> <br /> N.L.H. Sơn, T.T.T.K. Huệ /Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 29, Số 4 (2013) 53-62<br /> <br /> 57<br /> <br /> 34<br /> <br /> 35<br /> <br /> 36<br /> <br /> 37<br /> <br /> 38 39<br /> <br /> 40<br /> <br /> 41<br /> <br /> 42 43 44<br /> <br /> 45<br /> <br /> 46<br /> <br /> 47<br /> <br /> Tìm v t Plaintive Cuckoo Phân h Phư n Phư n, Co c Green-bellied Malkoha Phân h Bìm B p Bìm b p l n Greater Coucal XI. B CÚ 15. H Cú l n Phân h Cú l n r ng Cú l n r ng Oriental Bay Owl 16. H Cú mèo Phân h Cú mèo Cú mèo khoang c Collared Scops Owl Dù dì phương ông Brown Fish Owl XII. B CÚ MU I 17. H Cú mu i Phân h Cú mu i mào Cú mu i uôi dài Large-tailed Nightjar XIII. B Y N 18. H Y n Phân h Y n Y n hông tr ng Fork-tailed Swift XIV. B S 19. H Bói cá Phân h S S u nâu White-throated Kingfisher S u en Black-capped Kingfisher S khoang c Collared Kingfisher Phân h b ng chanh B ng chanh Common Kingfisher Phân h Bói cá Bói cá nh Pied Kingfisher XV. B S 20. H Nh n r ng Nh n r ng Ashy Woodswallow<br /> <br /> Cacomantis merulinus (Scopoli, 1786) Phaenicophaeinae Rhopodytes tristis (Lesson, 1830) Centropodinae Centropus sinensis (Stephens, 1815) STRIGIFORMES Tytonidae Phodilinae Phodilus badius (Horsfield, 1821) Strigidae Striginae Otus bakkamoena Hodgson, 1836 Ketupa zeylonensis (Gmelin, 1788) CAPRIMULGIFORMES Caprimulgidae Eurostopodinae Caprimulgus macrurus Horsfield, 1821 APODIFORMES Apodidae Apodinae Apus pacificus (Latham, 1802) CORACIIFORMES Alcedinidae Halcyoninae Halcyon smyrnensis (Linnaeus, 1758) Halcyon pileata (Boddaert, 1783) Todiramphus chloris (Boddaert, 1783) Alcedininae Alcedo atthis (Linnaeus, 1758) Cerylinae Ceryle rudis (Linnaeus, 1758) PASSERIFORMES Artamidae Artamus fuscus Vieillot, 1817<br /> <br /> R<br /> <br /> R<br /> <br /> R<br /> <br /> R<br /> <br /> R R<br /> <br /> R<br /> <br /> R<br /> <br /> R M R<br /> <br /> R<br /> <br /> R<br /> <br /> R<br /> <br />