Thành phấn loài và hiện trạng bảo tồn chi đỗ quyên (Rhododendron L.) ở Lâm Đồng

Tạp chí KHLN 2/2014 (3334 - 3342)<br /> ©: Viện KHLNVN - VAFS<br /> ISSN: 1859 - 0373<br /> <br /> Đăng tải tại: www.vafs.gov.vn<br /> <br /> THÀNH PHẤN LOÀI VÀ HIỆN TRẠNG BẢO TỒN<br /> CHI ĐỖ QUYÊN (Rhododendron L.) Ở LÂM ĐỒNG<br /> Nông Văn Duy1, Trần Thái Vinh1, Vũ Kim Công1, Quách Văn Hợi1,<br /> Đặng Thị Thắm1, Nguyễn Thị Huyền1, Trần Văn Tiến2 và Ngô Sỹ Long2<br /> 1<br /> Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên,<br /> Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam<br /> 2<br /> Khoa sinh học, Trường Đại học Đà Lạt<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> <br /> Từ khóa: Chi Đỗ quyên,<br /> thành phần loài, phân bố,<br /> hiện trạng bảo tồn, tỉnh<br /> Lâm Đồng<br /> <br /> Thành phần loài Đỗ quyên ở Lâm Đồng được nghiên cứu dựa trên mẫu vật<br /> thu được thông qua các chuyến điều tra khảo sát và dựa trên các tiêu bản<br /> lưu giữ ở các Bảo tàng thực vật trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Kết quả<br /> điều tra có 5 loài được ghi nhận ở Lâm Đồng. Hầu hết các loài Đỗ quyên<br /> phân bố rải rác ở các vùng núi cao, có độ cao từ 1.500 - 2.400m. Qua đánh<br /> giá hiện trạng, hầu hết các loài đang ở mức Nguy cấp (EN) và Sắp nguy cấp<br /> (VU). Nguyên nhân là do khai thác quá mức và điều kiện môi trường sống<br /> bị thay đổi, do đó cần có nhiều giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát triển<br /> các loài có giá trị về thẩm mỹ này.<br /> <br /> A synopsis and consevation status of the genus Rhododendron L. in<br /> Lam Dong province<br /> <br /> Key words: Rhododendron,<br /> a synopsis, distribution,<br /> conservation status,<br /> Lam Dong province.<br /> <br /> 3334<br /> <br /> A synopsis of the genus Rhododendron in Lam Dong province was made by<br /> mean of a literature search, consultation of the herbaria specimens, and a<br /> survey of several localities through Lam Dong province and Western<br /> Plateau of Vietnam. Five species encounted were scatter - distributed in<br /> high mountain, at the altitude between 1,500 - 2,400m a.s.l. They were<br /> assessed at the national level as Endangered (EN) and Vulnerable (VU) due<br /> to over - exploitation and fragmented habitat. Therefore, it needs urgent in<br /> situ and ex situ protection.<br /> <br /> Nông Văn Duy et al., 2014(2)<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Chi Đỗ quyên (Rhododendron L.) thuộc họ<br /> Đỗ quyên (Ericaceae Juss.), trên thế giới có<br /> khoảng 1000 loài (Fang & Stevens, 2005).<br /> Đây là chi có phân bố rất rộng, xuất hiện ở<br /> hầu khắp Bắc bán cầu ngoại trừ các vùng<br /> khô hạn, và trải dài xuống Nam bán cầu ở<br /> Đông Nam Á và vùng Bắc Australasia. Độ<br /> đa dạng loài cao nhất được tìm thấy ở vùng<br /> núi Himalaya từ Uttarakhand (Nepal) và<br /> Sikkim (Ấn Độ) tới Vân Nam và Tứ Xuyên<br /> (Trung Quốc), ở các vùng núi khác cũng có<br /> độ đa dạng cao như ở Đông Dương, Hàn<br /> Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Ngoài ra, còn<br /> có nhiều loài Đỗ quyên nhiệt đới gốc Đông<br /> Nam Á và Bắc Úc. Người ta đã ghi nhận 55<br /> loài ở Borneo và 164 loài ở New Guinea.<br /> Tương đối ít loài hơn tại Bắc Mỹ và châu Âu<br /> (Argent, 2006).<br /> Ở Việt Nam, Phạm Hoàng Hộ (1999) đã mô<br /> tả 30 loài và 7 thứ. Nguyễn Tiến Bân (2003)<br /> ghi nhận có 28 loài và 6 thứ. Nguyễn Tiến<br /> Hiệp và Phạm Hoàng Hộ (2003), ghi nhận có<br /> 25 loài và 6 thứ. Nguyễn Thị Thanh Hương<br /> (2012), đã bổ sung thêm loài Rhododendron<br /> kendrickii<br /> Nutt.<br /> và<br /> Rhododendron<br /> meridionale P.C. Tam cho hệ thực vật Việt<br /> Nam. Cho đến nay, chi Đỗ quyên hiện biết có<br /> 44 loài (Nguyễn Thị Thanh Hương, 2012).<br /> Chúng phân bố chủ yếu ở các vùng núi Sa Pa<br /> (Lào Cai), Bạch Mã (Thừa Thiên Huế), Bà<br /> Nà (Đà Nẵng), Tam Đảo (Vĩnh Phúc). Lâm<br /> Đồng cũng là nơi có một số loài Đỗ quyên<br /> mọc tự nhiên.<br /> Các loài thuộc chi Đỗ quyên đều cho hoa đẹp,<br /> có màu sắc rực rỡ, do đó nhiều loài Đỗ quyên<br /> được khai thác triệt để trồng làm cảnh và<br /> thương mại hóa. Trong đó nhiều loài có nguy<br /> cơ suy giảm số lượng cá thể cũng như quần<br /> thể. Việc điều tra thống kê về thành phần loài,<br /> <br /> Tạp chí KHLN 2014<br /> <br /> sinh thái, phân bố và hiện trạng làm cơ sở bảo<br /> tồn và phát triển nguồn gen Đỗ quyên tại Lâm<br /> Đồng là hết sức cần thiết.<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN<br /> CỨU<br /> 2.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> Mẫu hoa, lá của các loài Đỗ quyên phân bố<br /> trong tự nhiên ở Lâm Đồng nói riêng và các<br /> tỉnh Tây Nguyên nói chung được thu qua các<br /> đợt điều tra thực địa.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Định loại bằng phương pháp truyền thống<br /> trong nghiên cứu phân loại thực vật đó là so<br /> sánh hình thái, kết hợp với các tài liệu nghiên<br /> cứu đã công bố trong và ngoài nước (Phạm<br /> Hoàng Hộ, 1999; Fang, Stevens, 2005)... và<br /> các mẫu tiêu bản gốc lưu giữ ở các Bảo tàng<br /> thực vật ở trong và ngoài nước như: Phòng<br /> tiêu bản Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh<br /> vật (HN); Phòng tiêu bản, Viện Sinh học<br /> Nhiệt đới tp. Hồ Chí Minh (VNM); Phòng<br /> Tiêu bản Vườn thực vật Hoa Nam Quảng<br /> Châu (IBSC) và Viện Thực vật Côn Minh,<br /> Trung Quốc (KUN), Bảo tàng quốc gia Pháp<br /> ở Paris (P).<br /> Đánh hiện trạng của loài theo IUCN, phiên<br /> bản 8.0 năm 2010.<br /> III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1. Thành phần loài<br /> Qua kết quả điều tra khảo sát, có 5 loài thuộc<br /> chi Đỗ quyên (Rhododendron L.) phân bố ở<br /> Lâm Đồng (bảng 1). Các loài này thường<br /> mọc rải rác trong rừng kín thường xanh, ở độ<br /> cao 1500 - 2000m so với mực nước biển. Các<br /> loài có hoa to đẹp, màu sắc sặc sỡ có giá trị<br /> trồng làm cảnh nên được khai thác để thương<br /> mại hóa.<br /> 3335<br /> <br /> Tạp chí KHLN 2014<br /> <br /> Nông Văn Duy et al., 2014(2)<br /> <br /> Bảng 1. Danh sách các loài phân bố ở Lâm Đồng - Tây Nguyên<br /> STT<br /> <br /> Tên khoa học<br /> <br /> Tên Việt Nam<br /> <br /> Dạng sống và phân bố<br /> <br /> 1<br /> <br /> Rhododendron chevalieri Dop. ex A. Chev.<br /> <br /> Đỗ quyên Chevalier<br /> <br /> Phụ sinh, phân bố ở Bidoup, Hòn Giao<br /> <br /> 2<br /> <br /> Rhododendron fleuryi Dop. ex A. Chev.<br /> <br /> Đỗ quyên hoa trắng<br /> <br /> Thân gỗ, phân bố ở Lang Bian, Bidoup<br /> <br /> 3<br /> <br /> Rhododendron irroratum Franch. subsp<br /> kontumense (Sleumer) D.F.Chamb.<br /> <br /> Đỗ quyên Langbian<br /> <br /> Thân gỗ, phân bố ở Lang Bian, Bidoup<br /> <br /> 4<br /> <br /> Rhododendron moulmainense Hook. f.<br /> <br /> Đỗ quyên lá nhọn<br /> <br /> Thân gỗ, phân bố ở Hòn Nga, Bidoup,<br /> Núi Voi<br /> <br /> 5<br /> <br /> Rhododendron triumphans Yers. & Chev.<br /> <br /> Đỗ quyên rạng rỡ<br /> <br /> Phụ sinh, phân bố ở Bidoup<br /> <br /> 3.2. Khóa định loại các loài thuộc chi<br /> Rhododendron L.<br /> <br /> 3.3.1. Rhododendron chevalieri Dop ex A.<br /> Chev. - Đỗ quyên chevalier (hình 1)<br /> <br /> 1a. Cành non có vảy hình khiên, lá có vảy hay<br /> có lông.<br /> <br /> Dop in A. Chev. 1929. Rev. Bot. Appl. 9:256;<br /> Phamh. 1991. Illustr. Fl. Vietn. l: 772; N. T.<br /> Hiep, 2003. Checkl. Pl. Sp. Vietn. 2: 442.<br /> <br /> 2a. Mặt dưới lá có các đốm nâu và nhiều lông<br /> nâu, tràng hoa cao 8 - 10cm, màu đỏ gạch<br /> ..............................................1. R. triumphans<br /> 2b. Mặt dưới lá có lông tuyến hay vảy nhỏ,<br /> hoa cao dưới 6cm, màu vàng hay trắng có<br /> sọc vàng.<br /> 3a. Tràng hoa cao 2,5 - 3,5cm, màu vàng nhạt<br /> ................................................. 2. R. chevalier<br /> 3b. Tràng hoa cao 4 - 5cm, màu trắng có sọc<br /> vàng nhạt...................................... 3. R. fleuyri<br /> 1b. Cành non có lông, không có vảy hình<br /> khiên, lá không có lông.<br /> 4a. Tràng hoa cao 3cm, màu đỏ tím, cụm hoa<br /> ở chót nhánh có 7 - 15 hoa...............................<br /> ................. 4. R. irroratum subp. kontumense<br /> 4b. Tràng hoa cao 3 - 5cm, màu trắng hồng có<br /> điểm vàng nhạt, cụm hoa ở chót nhánh có 2 3 hoa............................ 5. R. moulmainense<br /> 3.3. Đặc điểm và hiện trạng bảo tồn của<br /> các loài<br /> Đặc điểm của chi thường là cây bụi hay cây<br /> gỗ nhỏ, sống ở đất, hay sống phụ sinh. Lá đơn<br /> mọc cách hay xếp theo hình xoắn ốc. Hoa nở<br /> thành chùm lớn hay hoa đơn độc, tràng hợp<br /> dạng hình chuông, nhị gấp đôi số tràng và xếp<br /> thành 2 vòng, bầu thượng.<br /> 3336<br /> <br /> Cây bụi phụ sinh, cao 1 - 2m; cành mảnh, màu<br /> xám tro, có vảy hình khiên. Lá mọc thành vòng<br /> 4 - 7 lá; phiến lá hình trứng ngược, dày, dài<br /> 4 - 5cm; mặt trên bóng, có ít lông màu vàng;<br /> mặt dưới có lông tuyến. Cụm hoa mọc ở đầu<br /> cành, 3 - 5 hoa. Đài hình đĩa, thùy dài 3 - 4mm.<br /> Tràng dài 2,5 - 3,5cm, màu vàng nhạt, không<br /> lông. Nhị 10, chỉ nhị có lông ở gốc; bao phấn 4<br /> ô. Quả nang có nắp mảnh và vặn xoắn khi mở;<br /> hạt có phần phụ dạng đuôi ở cả 2 đầu.<br /> Mẫu nghiên cứu: Vietnam, Prov. de Nha<br /> Trang, massif de Hon Ba; Chevalier 38709<br /> (holo. P!).<br /> Phân bố và sinh thái: Ở Tây Nguyên loài có<br /> phân bố ở Kon Tum (Đắk Glêi: Ngọc Linh);<br /> còn ở Lâm Đồng loài có phân bố ở Bidoup,<br /> Hòn Giao thuộc huyện Lạc Dương. Mọc phụ<br /> sinh hỗn giao trong rừng kín thường xanh, ở<br /> độ cao khoảng 1500 - 2000m so với mực<br /> nước biển. Loài thường sống phụ sinh với các<br /> loài có kích thước lớn như: Pơ mu (Fokienia<br /> hodginsii), Kha thụ (Castanopsis sp.), Côm<br /> (Elaeocarpus sp.),....<br /> Mùa hoa quả: Ra hoa tháng 8 - 9.<br /> Giá trị sử dụng: Loài có hoa màu vàng trắng,<br /> đẹp dùng trồng làm cảnh ở vườn nhà cũng<br /> như ở công viên.<br /> <br /> Nông Văn Duy et al., 2014(2)<br /> <br /> Hiện trạng và bảo tồn: Kết quả điều tra khảo<br /> sát cho thấy loài đang bị đe dọa nghiêm trọng<br /> do có hoa đẹp nên bị khai thác quá mức để<br /> thương mại hóa, ngoài ra khả năng tái sinh<br /> của loài cũng rất thấp. Theo tiêu chuẩn đánh<br /> giá của IUCN (2010): a- quần thể của loài đã<br /> suy giảm nhanh, hơn 50% trong thời gian gần<br /> đây (10 năm); b- quần thể phân bố của loài<br /> < 100km2 và hiện nay tiếp tục suy giảm số<br /> lượng cá thể trong quần thể; c- quần thể nhỏ<br /> và đang tiếp tục bị suy giảm; d- quần thể có số<br /> lượng cá thể trưởng thành rất nhỏ. Trên cơ sở<br /> đó, loài Đỗ quyên chevalier ở Lâm Đồng<br /> được xếp vào mức độ Sắp nguy cấp VU.A2a;<br /> B2b; C2b(iii, iv); D2b(iii, iv). Do đó cần phải<br /> nghiêm cấm khai thác và có biện pháp xúc<br /> tiến tái sinh, nhân giống gây trồng bảo tồn và<br /> phát triển.<br /> 3.3.2. Rhododendron fleuryi Dop ex A.<br /> Chev. - Đỗ quyên hoa trắng (hình 2)<br /> Dop in A. Chev. 1929. Rev. Bot. Appl. 9: 255;<br /> Phamh. 1991. Illustr. Fl. Vietn. 1: 770; N. T.<br /> Hiệp, 2003. Checkl. Pl. Sp. Vietn. 2: 443.<br /> Cây gỗ nhỏ, cao 1 - 3m; cành non có lông vảy<br /> hình khiên, cành già màu tía. Lá hình bầu dục<br /> nhọn, 5 - 8 × 2 - 4cm; gốc tù, chóp nhọn ở<br /> đầu; mặt dưới có vảy nhỏ, mặt trên không<br /> lông; mép cuộn lại; gân bên 4 - 7 đôi; cuống<br /> lá có rãnh mặt dưới dài 1cm, có lông dài 1 2mm, dễ rụng. Cụm hoa hình tán, ở đầu cành;<br /> 3 - 5 hoa, gần như không cuống. Đài nhỏ, mặt<br /> dưới có vảy, hình tam giác, rộng 5mm. Tràng<br /> hình ống, cong ra ngoài, cỡ 4,5 - 5cm, mặt<br /> dưới có vảy, màu trắng có sọc vàng bên trong.<br /> Nhị 10, hơi thò ra khỏi tràng; chỉ nhị mảnh, có<br /> nhiều lông ở gốc; bao phấn 4 ô. Bầu hình<br /> trứng, 5 ô, có lông; vòi nhụy dài; giá noãn hợp<br /> ở trục. Quả nang hóa gỗ, mở vách, hình trụ, cỡ<br /> 1,5 × 0,7cm, có vảy. Hạt nhiều, nhỏ, có cánh.<br /> Mẫu nghiên cứu: Annam: massif du Lang Bian:<br /> grand piton du Lang - Bian, près du village de<br /> Beneur; A. Chevalier 30896 (Type: P).<br /> <br /> Tạp chí KHLN 2014<br /> <br /> Phân bố và sinh thái: Ở Tây Nguyên loài có<br /> phân bố ở Kon Tum (Đắk Glêi: Ngọc Linh); ở<br /> Lâm Đồng loài có phân bố ở Lang Bian,<br /> Bidoup thuộc huyện Lạc Dương. Mọc rải rác<br /> trong rừng kín thường xanh, ở độ cao 2000 2400m so với mực nước biển.<br /> Mùa hoa quả: Ra hoa quả tháng 2 - 5.<br /> Giá trị sử dụng: Loài có hoa màu trắng, to,<br /> đẹp, trồng làm cảnh ở vườn nhà, công viên và<br /> đường phố.<br /> Hiện trạng và bảo tồn: Qua điều tra khảo sát<br /> thấy loài đang bị đe dọa nghiêm trọng do có<br /> hoa trắng đẹp nên bị khai thác quá mức để<br /> thương mại hóa và khả năng tái sinh của loài<br /> cũng rất thấp. Theo tiêu chuẩn đánh giá của<br /> IUCN (2010): a- quần thể của loài đã suy<br /> giảm nhanh, hơn 70% trong thời gian gần đây<br /> (10 năm); b- quần thể phân bố của loài<br /> < 100km2 và hiện nay tiếp tục suy giảm số<br /> lượng cá thể trong quần thể; c- quần thể nhỏ<br /> và đang tiếp tục bị suy giảm; d- quần thể có số<br /> lượng cá thể trưởng thành rất nhỏ. Trên cơ sở<br /> đó, loài Đỗ quyên hoa trắng ở Lâm Đồng<br /> được xếp vào mức độ Nguy cấp EN.A2a;<br /> B2b; C2b(ii, iii); D2b(ii, iii). Do đó cần phải<br /> nghiêm cấm khai thác và cần có biện pháp<br /> xúc tiến tái sinh, nhân giống gây trồng để bảo<br /> tồn và phát triển.<br /> 3.3.3. Rhododendron irroratum Franch.<br /> subsp. kontumense (Sleumer) D.F.Chamb.<br /> Đỗ quyên Langbian (hình 3)<br /> D.F.Chamb. 1978, Notes Roy. Bot. Gard.<br /> Edinburgh 36(1): 117; Phamh. 1991. Illustr.<br /> Fl. Vietn. l: 775; N.T. Hiệp, 2003. Checkl. Pl.<br /> Sp. Vietn. 2: 443.<br /> - Rhododendron kontumense Sleum. 1958,<br /> Blumea Suppl. 4: 54 - 55.<br /> - Rhododendron langbianense A. Chev. ex<br /> Dop in Lecomte, 1930. Fl. Gen. Indoch. 3:<br /> 745; Phamh. 1972. Illustr. Fl. Vietn. 2: 29; L.<br /> K. Bien, 1984, Fl. Taynguyen. Eum. 84.<br /> <br /> 3337<br /> <br /> Tạp chí KHLN 2014<br /> <br /> Cây bụi hay cây gỗ cao 3 - 7m; chồi non có<br /> lông. Lá hình mác ngược hay hình bầu dục<br /> hẹp, 7 - 14 × 2 - 4cm; gốc tròn hay hình nêm<br /> rộng; chóp có mũi nhọn; mép nguyên hay<br /> lượn sóng; hai mặt không lông khi trưởng<br /> thành; gân giữa rõ và nổi ở mặt dưới; lõm<br /> sâu ở mặt trên; gân bên 17 - 20 đôi; cuống<br /> dài 1 - 2cm, không lông. Cụm hoa mọc ở đầu<br /> cành, 7 - 15 hoa; nhánh dài 2 - 4cm, có lông<br /> tuyến màu nâu đỏ. Cuống hoa mập, dài 1 - 2cm,<br /> có lông tuyến dày, đôi khi có lông tơ. Thùy<br /> đài 5, dài 2mm, hình tròn hay hình tam giác<br /> rộng, mép có tuyến. Tràng hình ống, dài 3 - 4cm<br /> màu đỏ tím, có đốm màu xanh hay tía, có 5<br /> tuyến mật ở gốc; thùy tràng 5, hình mắt chim,<br /> 2 - 2,5 × 3cm, có khía. Nhị 10, dài 2 - 3,5cm;<br /> chỉ nhị tròn, thẳng, có lông ở gốc; bao phấn<br /> 4 ô. Bầu hình nón, dài 5 - 6mm, 8 - 10 ô, có<br /> lông tuyến dày đặc; vòi nhụy đôi khi có tuyến<br /> ở đỉnh; núm nhụy nhỏ. Quả nang mở vách,<br /> hình trụ thuôn, 1,5 - 2 × 0,6 - 1cm.<br /> Mẫu nghiên cứu: Vietnam, Prov. De Kontum,<br /> sommet de Ngoc Pang. Poilane 32176 (holo. P!).<br /> Phân bố và sinh thái: Ở Tây Nguyên loài<br /> phân bố ở Kon Tum (Đắk Glêi: Ngọc Linh); ở<br /> Lâm Đồng loài có phân bố ở đỉnh Lang Bian,<br /> Bidoup (Lạc Dương). Mọc rải rác trong rừng<br /> lùn, lá rộng thường xanh, ở độ cao 1900 2200m so với mực nước biển.<br /> Mùa hoa quả: Ra hoa tháng 1 - 4.<br /> Giá trị sử dụng: Loài thân gỗ, có hoa màu tím,<br /> to, đẹp nên trồng làm cảnh trong vườn nhà,<br /> công viên và đường phố.<br /> Hiện trạng và bảo tồn: Điều tra khảo sát cho<br /> thấy loài đang bị đe dọa nghiêm trọng vì đây<br /> là loài thường phân bố ở trên đỉnh ở các núi<br /> cao (1900 - 2200m), có nhiều sương mù, nên<br /> khi môi trường sống của loài bị thay đổi dẫn<br /> đến khả năng sống sót của loài càng thấp;<br /> ngoài ra số lượng cá thể rất ít, khả năng tái<br /> sinh thấp. Theo tiêu chuẩn đánh giá của IUCN<br /> (2010): a- quần thể của loài đã suy giảm<br /> 3338<br /> <br /> Nông Văn Duy et al., 2014(2)<br /> <br /> nhanh, hơn 70% trong thời gian gần đây (10<br /> năm); b- quần thể phân bố của loài < 100km2<br /> và hiện nay tiếp tục suy giảm số lượng cá thể<br /> trong quần thể; c- quần thể nhỏ và đang tiếp<br /> tục bị suy giảm; d- quần thể có số lượng cá<br /> thể trưởng thành rất nhỏ. Trên cơ sở đó, loài<br /> Đỗ quyên Lang Bian ở Lâm Đồng được xếp<br /> vào mức độ Nguy cấp EN.A2a; B2b; C2b(I,<br /> ii); D2b(i, ii). Do đó cần phải có biện pháp<br /> bảo tồn như: xúc tiến tái sinh tự nhiên, nhân<br /> giống và gây trồng để phát triển.<br /> 3.3.4. Rhododendron moulmainense Hook. f.<br /> - Đỗ quyên lá nhọn (hình 4)<br /> Hook. f. 1856. Bot. Mag. 82:, pl. 4904;<br /> Phamh. 1991. Illustr. Fl. Vietn. 1: 777; N. T.<br /> Hiep, 2003. Checkl. Pl. Sp. Vietn. 2: 444;<br /> M.Y. Fang & al. 2005. Fl. China, 14: 427.<br /> - Rhododendron oxyphyllum Franch. 1898.<br /> Journ. Bot. (Morot) 12(15 - 16): 264; Dop in<br /> Lecomte, 1930. Fl. Gen. Indoch. 3: 734.<br /> - Rhododendron klossii Ridl. 1909. Journ.<br /> Fed. Malay States Mus. 4: 43; Phamh. 1991.<br /> Illustr. Fl. Vietn. l: 777; N. T. Hiệp, 2003.<br /> Checkl. Pl. Sp. Vietn. 2: 443.<br /> - Rhododendron laoticum Dop, 1930. Fl. Indo<br /> - Chine [P.H. Lecomte et al.] 3: 735.<br /> Cây bụi, sống địa sinh hay phụ sinh, cao 3 - 7m;<br /> vỏ màu nâu xám. Lá hình mác thuôn hay bầu<br /> dục - mác, 5 - 12 × 2,5 - 5cm; gốc hình nêm<br /> hay nêm rộng; chóp nhọn; mép cuộn; hai mặt<br /> không lông; cuống lá mập, dài 1 - 1,5cm,<br /> không lông. Cụm hoa mọc ở gần đầu cành;<br /> cụm hoa trên cùng nằm trên trục của lá trên<br /> cùng; 2 - 3 hoa. Cuống hoa dài 1 - 2cm, không<br /> lông. Đài 5, hơi lượn sóng, nhỏ, không lông.<br /> Tràng hình phễu hẹp, dài 4,3 - 5,5cm, màu<br /> trắng hồng có điểm vàng; ống tràng 15 - 20 ×<br /> 3 - 4mm; tràng xẻ sâu, tỏa rộng, đỉnh nguyên.<br /> Nhị 10, dài 3,5 - 4cm, hơi ngắn hơn cánh<br /> tràng; chỉ nhị dẹt, có lông màu trắng bạc ở<br /> nửa dưới; bao phấn 4 ô. Bầu hình trụ dài, thon<br /> <br />