Th y Tào và câu chuy n th n linh ng i Tày c a A Sáng ườ
Th năm, 8/5/2008, 07:00 GMT+7
Trong cu c s ng tinh th n c a ng i Tày, th y Tào đ ng c p cao nh t. H ườ
nh ng ng i kh năng liên thông v i th gi i linh h n th n thánh. Th y Tào ườ ế
r t nhi u công vi c, nh ng công vi c quan tr ng b c nh t - đ a linh h n ng i ư ư ườ
ch t v n i yên ngh . T nh ng nghi l c a hình th c, chúng ta s tìm th y nh ng ýế ơ
nghĩa sâu xa h n c a th y Tào. H cho r ng, linh h n c a con ng i t n t i nh ýơ ườ ư
nghĩ. N u ý nghĩ c a b n chân thành, trong sáng… khi ch t đi, linh h n b n s r cế ế
r ánh hào quan, bay l n t ng cao nh t c a th gi i th n linh. Còn khi s ng b n ượ ế
ý nghĩ x u xa, cũng có nghĩa linh h n b n n ng n , đen t ib chìm xu ng t ng
th p nh t c a th gi i linh h n. cái th gi i t i tăm đó r t g n v i th gi i v t ế ế ế
ch t c a con ng i vì th nó luôn đau đ n... ườ ế
Ông n i tôi th y Tào nên t tôi đã quen v i c nh cúng bái, bùa chú, làm phép… Và
trong b n m nh tôi cũng duyên v i cái ngh đ c bi t y, th nên tôi th ng đ c đi ế ườ ượ
theo ông mình trong nh ng bu i hành l .
Nhi m v c a tôi r t đ n gi n: não b t. Đó hai đ ng hình nh cái đĩa, chúng ơ ư
phát ra ti ng kêu khá dày ngân dài theo t ng nhát gõ. Ngày đó tôi m i ch là đ a tr nênế
ch a hi u l m v ngh th y Tào. Tôi ch th y ông tôi đ c ng i trong vùng kính tr ng,ư ượ ườ
h luôn cúi chào m i khi nhìn th y ông tôi.
Tranh th Đ o giáo c a nh ng "Th y Tào". nh:
VNN
H ng đêm, tôi th ng đ c ng v i ôngnghe nh ng bài gi ng v pháp thu t c a th y ườ ượ
Tào. Đó nh ng câu chuy n liên quan đ n linh h n ng i ch t. Ông tôi b o, mu n tr ế ườ ế
thành th y Tào c n h c kho ng 12 năm, đ c thu c m i v n bài cúng, vi t đ c m i ườ ế ượ ườ
v n lá bùa… Nói chung r t tr ng kỳ ch có nh ng ng i kiên nh ncó duyên m i theo ườ ườ
đ c. Trong h Hoàng nhà mình, n u tính t ng s , ch cháu duyên v i ngh này - ôngượ ế ướ
tôi b o th . ế
l n tôi h i con ma cái gì? Ông tôi c i r i nói, con ma linh h n c a v n v t khi ườ
ch t đi. V n v t trên th gi i này đ u có linh h n, khi ch t đi linh h n y đ c g i là conế ế ế ượ
ma. trong v n v t y, linh h n con ng i quan tr ng nh t, cũng ph c t p nh t, ườ
th m i sinh ra th y Tào. H i đó, tôi ch a hi u nh ng câu nói đ y ý t sâu xa c a ông tôi.ế ư
Nh ng bây gi tôi th y nh ng l i c a ông mình th t lý. Qu đúng th , linh h n c aư ế
m t cái cây s r t hi n t nh chính cái cây kia v y, v n s rào t a bóng mát, n ư
nh ng bông hoa th m ngát, hát nh ng khúc ca riêng c a nó, v đ p c a làm sao loài ơ
ng i có đ c? Nó đ p và đ n gi n nh chính b n thân nó mà thôi!ườ ượ ơ ư
Con ma ng i linh h n ng i cái liên quan đ n nhau? t i sao ph i xu t hi nườ ườ ế
th y Tào ch s ph c t p c a con ng i? T t c nh ng câu h i đó ph i cho đ n bây ườ ế
gi tôi m i l m nh n ra. Nói cách khác, n u trên th gi i này không con ng i, cũng ế ế ườ
có nghĩa không còn s ph c t p và đ ng nhiên ch ng c n th y Tào làm gì. Còn tr c kia, ươ ướ
khi theo ông n i đi hành l cho ng i ch t, tôi ch nh n đ c nh ng bài gi ng đ n gi n ườ ế ượ ơ
c a th y mình.
Ông tôi gi ng, khi ng i m i ch t, linh h n ch a dám thoát ra, nó v n ch a tin thân xác đã ườ ế ư ư
ch t, n m im trong l ng ng c th nh tho ng th bay ra ngoài. Nh ng bên ngoài cáiế ư
th gi i c a riêng th t hãi hùng. đó đã vô vàn nh ng linh h n khác đang rình r p.ế
Nh ng linh h n đó luôn s n sàng lao vào cái thân xác m i ch t kia đ tr l i tr n gian. T t ế
c nh ng linh h n x u xa đ u mu n quay l i tr n gian vì s ti c nu i cu c s ng tr n t c, ế
ho c còn nhi u vi c chúng ch a làm xong. H n n a chúng b đày xu ng t ng th p ư ơ
nh t c a th gi i linh h n, vì th n ng n và đau đ n. ế ế
nhi m v c a th y Tào đ a nh ng ư
linh h n y u t y r i kh i thân xác, đ n ế ế
m t n i an toàn. Đ làm đ c vi c đó c n ơ ượ
hai nhãn th n nhìn th gi i linh h n, ế
hát chính xác nh ng bài ca bùa chú… ch khi
y m i đ s c đ a linh h n đi đúng h ng, ư ướ
n u không linh h n kia s không c h iế ơ
đ u thai. Khi tôi mu n nhìn th y linh
h n hình thù nh th nào? Ông tôi c i ư ế ườ
r i nói: “… C h c đi, đ n bao gi khai m ế
đ c nhãn th n s th y. Linh h n không ượ
hình thù c th , ch l m nh m t làn ư
khói, nh ý nghĩ c a con ng i v y, nghĩ th nào s hình th n y…”. R i ông tôiư ườ ế ế
k t lu n, đ i lo i cũng nh đ a tr m i sinh ra, c n m t đ , n u không s r t nguyế ư ế
hi m. Nh ng bài h c ki u th di n ra hàng đêm, nh ng r t ti c sau này tôi đã không theo ế ư ế
h c nhi u do. Trong đó có s sai l m c a tôi, khi ti p xúc v i n n văn hóa khác – đó ế
là sai l m th t đáng ti c. Nh ng cho đ n t n bây gi tôi v n nh nh in t t c nh ng nghi ế ư ế ư
th c gi i m t cách chi ti t v cách th c đ a linh h n c a ng i ch t v n i c n ế ư ườ ế ơ
đ n. ế
1- Khâm li m và nh p quan
Ng i Tày quê tôi, m i khi có ng i ch t, nh t thi t h ph i m i th y Tào đ n nhà. Vi cườ ườ ế ế ế
đ u tiên là khâm li m cho ng i ch t. Công vi c này c c kỳ quan tr ng, n u đ x y ra s ườ ế ế ơ
xu t s vô cùng khó khăn cho th y Tào và linh h n y u t kia. ế
Ng i con tr ng trong nhà ph i đi cõng n c t m t cái m th t s ch s , sau đó đun sôiườ ưở ướ
cùng b i. Khi n c đã chu n b xong, th y Tào b t đ u làm phép v i nh ng bài hátưở ướ
th n bí. N i dung c a nh ng bài hát đó khuyên nh linh h n đ ng nên luy n ái cu c s ng ế
tr n t c, hãy đi v v i th gi i riêng c a mình, cái thân xác này c n đ c g t r a c t ế ượ
k trong áo quan đ nh ng linh h n x u xa bên ngoài không th xâm nh p… Th y Tào
c n hát đ linh h n tin r ng, cái thân xác kia đã ch t, không còn gì đ luy n ái n a. ế ế
Ng i nhà s ph i thay qu n áo m i cho ng i ch t, lau r a s ch s b ng n c b i.ườ ườ ế ướ ưở
Sau đó s a l i t th cho th t ngay ng n. Đ c bi t mi ng ph i đ c ng m b c tr ng do ư ế ượ
th y Tào y m bùa, n u không s n i r t d b linh h n x u xa xâm nh p. Ti p sau, ế ơ ế
th y Tào c n v m t bài v - nó nh m t cái nôi đón linh h n c a ng i ch t và b o v ư ườ ế
kh i s phi n nhi u c a nh ng linh h n bên ngoài.
Th y Tào m t tay c m bài v , tay kia c m ki m, ế
mi ng ni m th n chú, nhãn th n r c r , t a h t ế
hào quang… xua đu i nh ng con ma x u đang v t
v rình r p. Theo sau ba đ t : m t c m chiêng,
m t c m não b t, m t c m c ph n (c hi u ướ
riêng c a th y Tào), theo sau n a đám ng i ườ
nhà. H không đ c phép khóc, n u ch a có l nh ượ ế ư
c a th y Tào.
l n tôi đã h i, t i sao ng i nhà không đ c ườ ượ
phép khóc, n u nh th y Tào ch a cho phép? Ôngế ư ư
tôi gi i thích: ti ng khóc c a ng i nhà m t ế ườ
s c m nh ghê gh m, nh m t l c hút c c m nh, càng làm linh h n ti c nu i, khi đó ư ế
linh h n s không còn nghe theo l i hát c a th y Tào, nh ng lúc bay ra kh i bài v
mu n tr l i thân xác vì s luy n ái tr n gian. Và khi y t t c nh ng linh h n x u xa bên ế
ngoài s lao vào nó, l i d ng s y u t c a đ quay l i thân xác. N u th y Tào không ế ế
k p xoay s , linh h n y u t y có th tan ra và không bao gi có c h i đ u thai. ế ơ
Th y Tào b t đ u vòng quanh áo quan. M i b c đi m t câu hát, ki m vung lên đ y uy ướ ế
l c, đám đ t c n các nh c c theo đúng nh p đ a c a l i ki m. Âm thanh lúc này ư ưỡ ế
th ng ch m ch m, êm ái nh m t bài ru c a ng i m . Ti ng não b t ph i th t dài nhườ ư ườ ế ư
gió ch y qua hang núi, ti ng chiêng cũng ngân lên th t m áp. Âm đi u c a bài hát th t ế
ch m rãi, t tê, d dành. Cũng lúc th t d t khoát v i ti ng thét đ y uy l c, cùng nhát ế
ki m vung lên sáng ng i, ti ng não b t ph i căng ra đ th uy tr c đám ma qu bay l nế ế ướ ượ
bên ngoài.
Sau khi đã vòng áo quan đ 36 l t, làm nên m t vòng hào quang đ s c xua đu i đám ma ượ
qu qu y nhi u, th y Tào d ng l i ra l nh cho ng i nhà đ c khóc. Lúc này ti ng ườ ượ ế
khóc l i s c m nh th t huy n di u. Ti ng khóc y (t t nhiên ph i khóc th c lòng) s ế
nh m t đám mây êm ái, bao b c l y linh h n y u t kia, nó nh m t cái áo m m m i cheư ế ư
ph lên linh h n. b n ng i đàn ông đ c phép nh c cái thân xác không còn linh h n ườ ượ
y vào trong áo quan. Sau khi đã s a sang t th n m cho thân xác, ng i ta ph i l y b n ư ế ườ
viên ngói trên mái nhà, hai bên đ u thân xác, c m k vi c đ u ng i ch t b nghiêng. ườ ế
H n n a ng i ta r t s khi chôn thân xác y xu ng đ t, cùng năm tháng r cây có th ănơ ườ
sâu vào áo quan, chui vào l tai c a ng i ch t s làm đau đ n linh h n nh h ng ườ ế ưở
đ n con cháu.ế
Khi đã hoàn thành vi c đ a thân xác vào áo quan, t t c ng i nhà ph i lùi ra xa, th y Tào ư ườ
ng m m t bát n c bùa, th i ba l n lên thân xác kia r i l nh đóng n p áo quan l i.t i ướ
sao th y Tào l i th i ba l n n c bùa lên thân xác? Đây cũng đi m quan tr ng khi hành ướ
ngh th y Tào. Vi c th i n c bùa y không ch mang tính hình th c, cũng không h n ướ
g t r a thân xác. Cái bát n c bùa y c m t quy t ch nh ng th y Tào đ ướ ế
nhãn th n m i tinh luy n đ c nó. khi th i bát n c đó lên thân xác ng i ch t, cũng ượ ướ ườ ế
có nghĩa th y Tào đã đ a m t ph n linh h n đ c g i ư ượ “hen mo” (trông m ). N u không ế
đ a đ c m t ph n linh h n này vào áo quan cũng có nghĩa cái thân xác kia và c ngôi mư ượ
sau này không còn ý nghĩa. Linh h n này đ c giao nhi m v l i thân xác, chăm b m ượ
ngôi m liên l c v i con cháu thông qua nh ng gi c m ... ơ
... "Có ng i s cho r ng tôi b a đ t khi k chuy n này, nh ng đó s th t sườ ư
th t y nhi u ng i quê tôi đ c ch ng ki n. Vi c b c qua than h ng ườ ượ ế ướ
không b b ng nghe v lý, nh ng đó m t quy t trung hòa nhi t đ . Ông ư ế
tôi b o, than càng h ng, nhi t đ càng cao thì càng d đ trung hòa s c nóng đ
ng i b c qua không b b ng. Ch c n m t chút ườ ướ “bua”, th c ch t m t lo i
thu c đ c chi t xu t t m l n tr n đ u v i diêm sinh r c lên đám than h ng ượ ế
khi bàn chân đ t th t ch t xu ng hòn than l p t c nhi t đ đ c trung hòa, ch ượ
mang c m giác âm m. c th tho i mái b c qua, nh ng ch gi đ c vài ế ướ ư ượ
phút s bay h t thu c nóng tr l i. Ph i th t khéo léo nh c đám ng i nhà đi ế ườ
đúng v i v t bàn chân c a th y Tào m i không b b ng..." ế
Ngày mùa
B c qua sông l a đ sinh ra l n n aướ
Khi đã nh p quan xong, coi nh linh h n đ c an toàn. Tuy nhiên, có nh ng ng i khi m i ư ư ườ
ch t, ng i nhà không chú ý, ho c s xu t nh khóc quá nhi u, n c m t r i vào thânế ườ ơ ư ướ ơ
xác, đ nhi u ng i đ ng ch m, linh h n phát tán ra ngoài, ho c m i th y Tào quá ườ
ch m… Vì th khi l p bài v không gom đ linh h n. Tr ng h p này, th y Tào c n b c ế ườ ướ
vào gi i âm, gom đ linh h n ng i ch t. Đây giai đo n r t khó khăn, cũng ch ng t ườ ế
đ c đ ng c p kh năng pháp thu t c a th y Tào. Vi c này th ng đ c g i pháượ ườ ượ
ng c.
Đã r t nhi u l n tôi ch ng ki n c nh ông tôi đi phá ng c. Thông th ng ông tôi ng i ế ườ
thi n, m t nh m nghi n, khai m h t nhãn th n đ linh h n thoát ra kh i thân xác ế
b c vào gi i âm. M i l n nh th , nh ng đ t đi theo c n h t s c th n tr ng, ti ngướ ư ế ế ế
chiêng, ti ng tr ng th t dũng mãnh, đ c bi t não b t ph i đ c đánh liên h i, đ n khiế ượ ế
th y Tào m m t, nói r ng đã gom đ c linh h n m i đ c phép d ng l i. ượ ượ
Cũng r t nhi u l n tôi h i, khi b c ra kh i thân xác thì cái th gi i linh h n trông nh ướ ế ư
th nào? Ông tôi v n ch c i nói đ i lo i r ng: khi b c ra kh i thân xác, th y Tàoế ườ ướ
c n đem theo mình hai th : khí ti n b c. N u linh h n c n tìm đang b chìm t ng ế
th p nh t cũng nghĩa th y Tào ph i đ i m t v i đám linh h n x u xa. Chúng luôn vây
quanh nh ng linh h n m i đ n, th vi c mang theo khí đ xua đu i chúng. N u ế ế ế
th y Tào không đ pháp thu t s r t khó khăn gom đ c linh h n c n tìm. Còn n u linh ượ ế
h n c n tìm đang t ng r t cao c a gi i âm, thì vi c r i ti n d c đ ng đ c coi nh ườ ượ ư
m t cách chu c l i linh h n c n tìm y.
Nh ng ông tôi v n khuyên r ng, t t nh t không nên phá ng c đi u này c n b n lĩnhư
kinh nghi m. Trong tr ng h p, không th gom đ linh h n ngay lúc ng i m i ch t, ườ ườ ế
th ch cho đ n khi làm l 49 ngày cũng không sao. khi đó, linh h n y đã b t đ u ế
quen v i gi i âm, có th nghe theo ti ng hát c a th y Tào mà v . ế
Tuy nhiên, có nh ng ng i ch t không ph i do tu i tác, ho c b nh t t, cái ch t c a h do ườ ế ế
ngo i c nh tác đ ng nh : b gi t, tai n n… Đ c bi t cái ch t y l i di n ra bên ngoài, mà ư ế ế
thông th ng ng i ta v n g i: ườ ườ “ch t đ ng, ch t ch ”.ế ườ ế Nh ng cái ch t ki u này r t khó ế
làm ma cho h . H n n a th xác c a ng i ch t đã không còn nguyên v n nên vi c khâm ơ ườ ế
li m, nh p quan r t khó khăn. Và ch nh ng th y Tào th t cao tay nh ông tôi m i làm ư
đ c. ượ
Cho đ n t n bây gi tôi v n nh nh in cách làm sông l a c a ông n i tôi. Ng i nhà c nế ư ườ
đào m t cái rãnh dài ch ng hai s i tay ng i l n, d i đó ch t đ y than c i, tôi đ m ườ ướ
nhi m vi c qu t cho than cháy th t to. Nh ng hòn than đ r ng r c, r i ông tôi b t đ u
làm phép: mi ng đ c th n chú, tay trái c m ki m, tay ph i b t quy t, b c đi nh p nhàng, ế ế ướ
c th ông tôi đi l i bên cái “sông l a” càng lúc b c đi càng nhanh, câu th n chú cũng ế ướ
đ c to h n, cho đ n khi nh ng l a trong sông chuy n màu xanh bi c. ơ ế ế
Khi đã làm phép xong, ông tôi b dép, c th b c qua sông l a” ba l n. R i l nh cho ế ướ
con tr ng c a ng i ch t tay c m bài v đi đ u, theo sau đám ng i nhà, h l n l tưở ườ ế ườ ượ
c i b h t giày dép, c th chân tr n b c qua nh ng hòn than đ r c kia. Đi u kỳ l , h ế ế ướ
không h b b ng. N u ai đó quá s , d m tr t lên mép cái rãnh l p t c b b ng, còn c ế ượ
theo b c chân th y Tào thì nh ng c c than đ r c y ch mang l i c m giác âm m ướ
gam bàn chân mà thôi.
V m t hình th c, đây nh m t trò o thu t, t t c nh ng ng i ch ng ki n c nh này ư ườ ế
đ u thót tim s . Nh ng đây công đo n không th thi u v i nh ng ng i ch t bên ư ế ườ ế
ngoài khi bài v đ c con cháu đ a qua sông l a, cũng nghĩa ng i ch t kia đ c ượ ư ườ ế ượ
sinh ra m t l n n a, linh h n ng i y s tinh khôi nh m t đ a tr , m i t i l i, m i linh ườ ư
h n v n đ c đang bám xung quanh s đ c g t r a. Nh th m i đ đi u ki n đ tr v ượ ư ế
v i t tiên và không còn đau đ n!
Nh ng đám ma th y Tào làm sông l a có r t nhi u ng i đ n xem. H đ n đa ph n vì s ườ ế ế
mò, nh ng cũng ng i đ n đ tình nguy n đ c b c theo. Nh ng ng i tìnhư ườ ế ượ ướ ườ
nguy n b c theo y th ng nh ng ph n hi m mu n con cái, ho c khó sinh n . ướ ườ ế
khi h đi qua khúc sông l a y, m i t i l i c a ti n ki p, hay nh ng âm khí bám quanh h ế
đ c g t r a nh th h có th d dàng sinh con h n.ượ ư ế ơ
ng i s cho r ng tôi b a đ t khi k chuy n này, nh ng đó s th t s th t yườ ư
nhi u ng i quê tôi đ c ch ng ki n. Vi c b c qua than h ng mà không b b ng nghe ườ ượ ế ướ
v lý, nh ng đó m t quy t trung hòa nhi t đ . Ông tôi b o, than càng h ng, ư ế
nhi t đ càng cao thì càng d đ trung hòa s c nóng đ ng i b c qua không b b ng. ườ ướ
Ch c n m t chút bua”, th c ch t m t lo i thu c đ c chi t xu t t m l n tr n đ u ượ ế
v i diêm sinh r c lên đám than h ng khi bàn chân đ t th t ch t xu ng hòn than l p t c
nhi t đ đ c trung hòa, ch mang c m giác âm m. Và c th tho i mái b c qua, nh ng ượ ế ướ ư
ch gi đ c vài phút s bay h t thu c nóng tr l i. Ph i th t khéo léo nh c đám ượ ế
ng i nhà đi đúng v i v t bàn chân c a th y Tào m i không b b ng. ườ ế
Vi c làm sông l a nh ng th pháp nghe v đ n gi n nh v y, nh ng không ph i ơ ư ư
th y Tào nào cũng dám làm. Bài thu c trung hòa nhi t đ kia cũng không ph i ai cũng làm