Thích ứng của trẻ em lang thang cơ nhỡ về mặt nhận thức - GS.TS. Vũ Dũng

THICH LJNG CUA TRE EM LANG THANG<br /> CO NHO VE MAT NHAN TH JC<br /> GS.TS. Vu Dung<br /> Vien ini'chii^ \'lcn Tarn Iv hoc<br /> <br /> <br /> <br /> TOM I AI<br /> Thicfi ung ve miit niuin thi'fc c6 v HfihTa quan Umiii doi vfy lliich I'fnii xa hoi ci'ta<br /> lie em lan^ ihang cO nhd. Kci qiid tighien cm ciia chiuig loi cho ihdy, an cm con<br /> thieti ru tin viio khd ndiig. nghi life va y chi cua minh khi suy tight ve cugc song hien<br /> tai va each thi'fc gidi quyet nhCoig van de eiia hien tai. \ e cuoc song tucfng lai, cdc em<br /> CO u( tin h(Tn. Co sif khdc biei giifa < d< iihdm tie long thang trong thich I'fng ve nhan<br /> thi'fc theo cdc hien so gioi tinh, ^d'lig vai ai, mri hoc, ihm luing di lam.<br /> Til khoa: Thich I'mg: hien tai. iifong lai, ndng hd , nghi lite: y chi.<br /> Ngciynhgnbai: \S/6/20\2\ Ngay duyet dang hat: 25/1/2012.<br /> <br /> <br /> Thich ling ve mat nhan thirc la sir thay doi each thijc suy nghT cua ban<br /> than, tCr do c6 nhiing hanh dong vircft qua kho khan thii thach de song. Nhu vay,<br /> thich ling v6 nhan thuc la dieu kien va ti6n 66 cho thich ling ve hanh vi. Trong<br /> noi dung tlm hieu thich ling va nhan thuc ciia trc em lang thang ca nho, chiing<br /> toi xem xet xem cac em c6 suy nghl nhir the nao v6 cuoc song hien tai va cuoc<br /> song tuong lai cua minh. Qua do, phan tfch cac quan niem ciia cac em vg cuoc<br /> song, v6 su n6 luc ciia ban than, cung nhu each thiic giai quyel cac van de ciia<br /> cuoc song.<br /> <br /> 1. Suy nghl c u a cac em ve cuoc song hien tai va each thirc giai quyet<br /> Khi nghien cuu suy nghl ciia cac em ve cuoc song hien tai - cuoc song<br /> ma cac em dang phai doi mat v6i nhiing kho khan va thach thirc. chiing toi tim<br /> h\iu van 66: yen to niio quyet dinh cuoc song hien tai ciia cac em'' Chi'nh ban<br /> than cac em hay la cac yeu to khach quan? Ket qua khao sal thu duoc phan anh<br /> qua so lieu bang 1.<br /> Phan tfch so lieu bang 1 cho thay: Phuong an c6 ty le y kien cao nhal la<br /> "Cuoc song cua em la do em tu quyet dinh bang n6 luc va y chi ciia ban than",<br /> Nhu vay, chinh cac em tu xac dinh each thiic giai quyet cac van 66 trong cuoc<br /> song cua minh. D'ltu nay la co so quan trong giiip cac em thich ling trong cuoc<br /> <br /> <br /> TAP CHI TAM LV HOC. SO 8 (161), 8 - 2012 1<br /> sfing. N6 phan Snh su lir tin ciia ciic em v^o chfnh ban than minh, vac kha nang<br /> vucrt qua kh6 khan ciia minh.<br /> <br /> Bdiii; I: Siiv iis;lii ciiii Ire cm yeu Ihevf eiioe xmin liieii lai<br /> (,Sf) lieu chung)<br /> <br /> Ty le y kien<br /> n Siiy ti};hl tiia cac cm {%)<br /> f'/O<br /> 1 Cuoc sniHj; cua em \h do cm tu quyfii dinh bang nhiJng no luc 42,4<br /> v i V chi ciia ban than<br /> 2 ( line song ciia em phu thuAc nhifiu vko su giup d9 cua ngu6i 21,0<br /> ilian lioni: lin hang, gia dinh, hang x6m<br /> .1 fiioc song ciia cm phu thuAc vao su giup da ciia cac t6 chiic -11.7<br /> xa lioi<br /> 1 ("no, son;' cii.i cni piui tluioc van suiiiay rili lliing ngay 4.8<br /> <br /> <br /> <br /> Cluing ta tiay xciii suy ngliT cu thd ciia cac em: "Etn se co gang khdc<br /> phuc bang each fif vtam ten hang v chi va nghi h(c cua minh" (Nu. 14 luoi. Idp<br /> 7. so 74 Phiic Xa. Ha Noi). Mot so em lai cho riing, phai c6' gang hoc de c6 mot<br /> iirong lai lot dcp hon: "/-.'/// se co gang hoc tap that tot dc salt nay co mot tuang<br /> lai loi dep ho'ti vd chia sc linh cant, sif veu ihiftmg v('fi cdc hem co ci'ing hoan<br /> cdnh giong em" (Nil, IS tuoi. lop 11. Trung tiim Bao tro tre em duang pho.<br /> Da Nang)...<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> &A<br /> Anh i: Cdc cm Id dc ku'iii song<br /> Ngtion: Anh iniernet. ihdng 4/2012<br /> <br /> <br /> <br /> TAP CHI JAM ly HOC. So 8 (161), 8 - 2012<br />  Tuy vay, ly IS cac em chon phuong an nay chiem chila duoc 1/2 so cac<br /> em duoc hoi. Chi so nay cho Iha'y, da so cac em cho rang, cuflc song ciia minh<br /> phu thuoc chti ye'u vao cac ySu to khach quan khiic. Dieu dang chii y la co gan<br /> 1/3 sd' em duoc hoi cho rang, cuOc s6ng ciia em khOng phai do chinh em quyet<br /> dinh, ma phu thuOc vao su giiip do ciia cac to chiic xa hOi va c6 21% so em<br /> duoc hoi cho rang, cuoc song ciia em phu thupc vao su giii|) de ciia ngu6i than<br /> trong ho hang, gia dinh. hang xom. Dae biet la co 4.8't so em duoc hoi cho<br /> rang, cuoc song ciia em phu thuoc v,io su may riii hang ngay.<br /> Nhu \ay. da so cac em duoc hoi xac dinh su giiip do ciia cac l6 chiic<br /> nhan dao. ciia gia dinh. ngudi than ha\ su may riii ciia cuoc song. Cac em thigu<br /> tu tin \ao ban than minh. \ao kha nang khdc phuc kho khan ciia minh. Noi each<br /> khac. so tre em n.'iy \iVi each su\' nghl nhu \'ay se rat kho khan trong vice thfch<br /> ling voti cuoc song Sau day la suy nghi cua mot tre em lang thang co nhfl: "Em<br /> khong hiel minh en ,hi di'mg klli ile khong itglu den moi elmyen klioiig lu'ra, em<br /> kliong liiei minll en viitn qua durre nlu'mg kiw klidn eiia euoe song khrhig" (Nu,<br /> 16 tudi, kip 5. Giap Nhi. Hoang N4ai. Ha Noi)<br /> Chiing la sc xem \ ,iii dc nay theo cac bieii so doc lap:<br /> <br /> Bang 2: Suy nglueiia Ire em yeu iheveeupe song hien lai<br /> (Theo gioi ti'nh)<br /> <br /> TT Suy nghi ciia cac em (;ioilinh(%) (^hung<br /> Nam Nu (%)<br /> 1 Cuoc song ciia em lii do em tu quyei dinh 31.1 11.2 42.4<br /> bang nhlJng n6 luc va y chi ciia ban than<br /> 2 Cuoc song ciia cm phu thuoc nhicu \'ao su 4,6 16,4 21.0<br /> giup dcr cua nguoi than trong ho hang, gia<br /> dinh. hang xom<br /> 3 Cuoc soiig cua cm phu Ihuoc \'ao su giup do 11.4 20.3 31.7<br /> ciia cac to chuc x.! hoi<br /> 4 Cuoc .song ciid em phu thuoc viio su may tut 2.1 2.7 4,8<br /> hang ngay<br /> <br /> <br /> Neu xet theo bien so gioi tinh ta thay voi quan niem "Cuoc song ciia em<br /> la do em tu quyet dinh bAng nhijng n6 luc va y chi ciia ban than", ty le y kien<br /> CLia cac em nam cao hon cac em nil (3l,Kf so \'c'i 1 l,2r'f). Dieu nay cho ihaV,<br /> cac em nam tir Im vao ban than hon cac em nu", cac em nam co suy nghi minh<br /> can tu no luc de viron Icn. thfch ung vai cuoc song 0 cac phuo'ng an cuoc song<br /> <br /> <br /> <br /> TAP CHI TAM LV HOC, So 8 (161). 8 - 2012<br /> phu thu6c vio t6 chile nhan dao, vao su giiip dd ctia gia dinh hay su may riii thi<br /> ty le y kiii'n ciia cac em nO dtSu cao hon cic em nam.<br /> NSu so sanh theo bifi'n s6' noi sO'ng ciia cdc em {.siing v sir g i i i p d d ciia<br /> nizirni ili;m irong ho hiiiij:.<br /> gia d i n l i . Iiaiig x o m<br /> <br /> 3 T u o n g lai ciia em phu lining .'5.2 10,3 4.(1 19,5<br /> iitiicii vao sir giup d o (.liii<br /> Liic l o chiic xa h o i<br /> <br /> 4 T u o n g lai ciia em phu thupc 1.4 1,0 5.1 7,5<br /> nhi^u vao su may riii. \'iio so<br /> phan<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Anh ,),• Ciide sdng eiia Ire em diK'mg pho vdi nhieu Idem hoa<br /> Ngudn: Anh iiiteriwl, didng 412012<br /> <br /> <br /> Dieu dang ehii y la o phinrng an tuong lai ciia em phu thupc nhieu vao su<br /> may rui, vim sd phiin thi ly le y kien eiut nhdm Ire dudng pho cao ban nhdm em<br /> sdng eiing ngirdi than va trong td chile nhan dao (,5,1% so vdi 1,4% vii 1,0%),<br /> <br /> <br /> TAP CHI'TAM Vi HOC, Sd 8 (161), 8 - 2012<br /> Phai chang, nhutig mdi hiem hoa, may riii ma cac nhom tre em dudng phd gap<br /> phai hang ngay nhi^u hcfn cac nhdm tre khac, nCn cac em cho rang, tuong lai<br /> ciia minh cung phu thudc vao su may riii nhi^u hon cac em hai nhdm con lai.<br /> Chiing la hay xem suy nghT cua cac em theo bien sd noi hoc:<br /> <br /> Bang 9: Siiy nghT ciia tir em yen iheve tuong lai ciia minh<br /> (Theo biS'n so hoc d dau)<br /> <br /> Hoc 0 d a u (%) ('hung<br /> TT Su\ nghl ciia cac cm Khong di Ldp hoc Hoc trudng (%)<br /> hoc tinh thuong chinh quv<br /> Em tin ring, minh se<br /> 1 vuot qua duoc nhuiig ^2.2 20,3 11.3 63,8<br /> khd khan dc song bang<br /> y chi \a nghi lire ciia<br /> ban than<br /> Tuong lai ciia em phu<br /> 2 thupc nhi^u vao su 0,9 7,3 1,0 9,2<br /> giiip do ciia ngudi than<br /> trong ho hang, gia<br /> dinh. hang xom<br /> Tucmg lai ciia em phu<br /> 3 thuoc nhieu \ao su 1.1 12,6 5,8 19.5<br /> giup do CLia cac i6<br /> chuc xa hoi<br /> Tuong lai ciia em phu 1.5 7.5<br /> 4 2.1 3.9<br /> thupc nhieu vao su<br /> may riii. \'ao sd phan<br /> <br /> <br /> Phan ti'ch sd lieu bang 9 cho thay: Nhdm tre khong duoc di hoc tin rang,<br /> minh se vuot qua duoc nhung khd khan de' sdng bang y chi va nghi luc cua ban<br /> than cao hon nhdm tre hoc d cac Idp tinh thuong va nhdm tre hoc trong cac<br /> trudng chi'nh quy (32,2% so vdi 20,3';; va 11,3%), 6 day, suy nghT ciia cac em<br /> khong theo mot logic thong thudng. Thong thudng thi cang hoc tdt thi cac em<br /> cang hicu biet ve cuoc sdng va ban than minh nhicu hon, ciing tin vao nghi lire<br /> cua minh hon, nhung d day nhirng dira trc lang thang co nho, ehii yen sdng tu<br /> lap, khong cd su quan tam chain sdc ciia gia dinh lai hieu ban than qua thuc<br /> tien trai nghiem trong cuoc sdng, Cac em khong duoc di hoc la nhCtng em khd<br /> khan nha't, chit yeu sdng tu lap, phai di lam, sdng tren dudng phd,„ Nhung khd<br /> khan ciia cuoc sdng muu sinh da lam cho cac em trudng thanh va tin vao nghi<br /> lire va y chi ciia minh trong hien lai va tuong lai.<br /> <br /> <br /> <br /> TAP CHITAM L? HOC, Sd 8 (161), 8 - 2012<br />  Trong khi dd, eae em sdng Irong Ciic td chiic nhSn dao hay sdng cung bd<br /> me cd di(iu kifin di hoc dii sao ciing ed su gulp do ciia td chtJc nhan dao va gia<br /> dinh, Dieu nay gulp cho eae em giam di sir ciin phiii tU lap Uong cudc sdng.<br /> Chinh vi viiy. cac em cho laiig, eae id chile x.i hoi va gia dinh cd vai (rd quyd't<br /> dinh tuong lai ciia cac cm hon la chinh ban than eiie em. Chung ta hay xem vSn<br /> de niiy theo bidn sd thuc trang di liim eiia eae em.<br /> <br /> lidng 10: Suy ngineiia tre em veil the've tlCrlng lai euii minh<br /> (Theo thuc trang di lam)<br /> <br /> Thuc Iraiig di lam (%)<br /> (.'hung<br /> TT ,Siiy nghi ciia cac em (ddi Khong di (% 1<br /> lam lam<br /> V.m tin ran;;, minh sc vuot qua duifc<br /> 1 nliCrng kliii khan di^ sdng bang y chi vii 46.6 17,2 63.8<br /> nghi luc ciia ban Ihan<br /> Tuong lai cua cm phu [[iiioc nlucu vSo<br /> 2 su giiip dd ciia nguiii lliaii trong ho 2,3 6,9 9,2<br /> hang, gia dinh. hang xi'iin<br /> 3 Tucmg lai cua em phu lliiioc nhiCu vao<br /> 5,6 13,9 19.5<br /> su giup dd ciia cac td chirc \,'i hoi<br /> 4 TuiTng lai ciia em phu thuoc nhieu vao<br /> 3.8 3,7 7.5<br /> su mav rui. vao sd phan<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> .\iili 4: Miii din nia ire lang lining dl'dv Ninh<br /> Ngudn: Anil iniernet. thang 412012<br /> <br /> Phan tich sd icu biiiig 10 cho thiiy: Ddi \i(i phuong an "Em tin rang,<br /> minh se vtrot<br /> \'ttm qua diroc<br /> di , ,..<br /> nhirng khd khan dd sdng bang y chi vii nghi luc ciia ban<br /> than", ty le y kien eiia ci ed di liim cao hon nhidu nhdm tre khong di lam<br /> <br /> <br /> TAPCHITAMLyHpCSd 8 (161), 8-2012<br /> (46,6% so vdi 17,2%). Di^u nay da duoc ly giai d tren, cac em da di lam ddi<br /> mat vdi khd khan gian khd nhieu ban, cd kinh nghiSm sdng nhi^u ban cac em<br /> chua di lam. Do vay, ma cac em tin tirdng vao nghi luc va y chi ciia minh cao<br /> hon. Chiing ta hay xem suy nghT ciia mOt em da di lam "lini dang ri eung vdi<br /> ede bqn Idm viee eung em, nhd rd'l he vd elidi. neii di thiie d ngodi ihi se khong<br /> en lien tra. Em Idm viec rdi vdi. Iirong eiia em rd'l thap, nhirng em lin vdo khd<br /> ndng ciia minh trong eude .wng tuong lai" (Nam, 15 tudi, Idp 7, cd di lam<br /> Thanh Tii, Ha Noi).<br /> .3. Ket luan<br /> <br /> Qua phan lich hai khia canh thi'ch irng v^ nhan thirc eiia cac em ddi vdi<br /> hien till \ a tuong lai d tivn cho thiiy:<br /> - Da sd tre lang thang trong man khdo .sat cho rdng, eude .mng hien lai<br /> ciia ede em phu thupe vdo su giup dd cua gia dinh, ngirdi ihdii vd ede id chuc<br /> nhdn dao, ciing nliit phu llnidc vdo sir may i ui trong cudc sdng. Nhu vay, da so<br /> cdc em thieu niem lin vdo bdii ihdn minh. vdo nghi lire vd y chi cua minh trong<br /> quyei dinh nhi7ng van de i lia cudc sdng hien lai.<br /> - Khdc vdi nhdn thitc ve hien lai. da sd Ire em khi dupe lidi ve tucmg lai<br /> cho rang, tucmg hii eiia cdc em phu thudc vdo khd ndng ciia ban thdn, ly le ede<br /> em cho rdng, tuang lai ciia ede em phu timde vdo cdc yeu td khach quan ehi<br /> ehiem hcfn 113 sd tre' dupe khdo sat. Chung tdi cho rdng, suy nghT cua ede em<br /> ve hien tai vd tupng lai khong nu'ui thildn vdi nhau Vi ddy Id hai thdi diem khdc<br /> nhau cua cudc sdng. Cudc sdng lupng lai mang tinh dir bao, eude sdng hien lai<br /> mdi the hien rd sir thich ung eiia i d: em.<br /> - Nhin chung, dm hieii nhdn thuc ciia cdc em cho Ihdy, cdc em chua lir<br /> tin vdo khd ndng ciia ban thdn ddi vdi sU thick irng cua eiipc srmg. Khi cdc em<br /> chua tu tin thi sir thich irng vdi cuoc sdng cung gap nhieu kho khan, vi chu the<br /> dong vai trd quyei dinh ddi vdi su thich ung cudc sdng.<br /> - Cd sir khdc biet khd rd giua cdc nhdm Ire cd di Idm vd nhdm tre khong<br /> di Idm, giua nhdm Ire dudng plw vd nhom tre sdng ciing gia dinh, sdng trong<br /> cdc to chiie nhdn dao. Cdc em ed di Idm, cdc em khong dupe di hoc vd cdc em<br /> sdng d dudng phd tu tin vdo khd ndng eiia minh nhieu hpn trong cd suy nghi ve<br /> hien tai vd tudng lai Nhung khd khan eiia cudc srJ'ng hdng ngdv. nhung hiem<br /> hoa md cdc em phdi ddi miit giup cdc em virng vdng hcfn, cung ran hon Irong<br /> cudc sdng<br /> <br /> <br /> Tai lieu t h a m k h a o<br /> Sd lieu dieu tra de tai "Nghien ciiii sir tlucli irn,^ ,V(7 hoi ciia cdc nhdm .va hoi yen the d<br /> nude la hien nay" do GS,TS, Vu DQng lam chu nhicm (2011 - 2012),<br /> <br /> <br /> <br /> TAP CHI TAM L ? HOC, Sd 8 (161), 8 - 2 0 1 2<br />