zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Giáo dục học

Thiết kế sách điện tử trong dạy học Sinh học tại trường trung học phổ thông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

23
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài báo giới thiệu về vai trò của sách điện tử (e-book) cũng như như quy trình thiết kế sách điện tử ở trường phổ thông. Các kết luận sau thực nghiệm có xác nhận rằng sách điện tử là một công cụ có tính tương tác cao và có thể giúp quá trình học tập trở nên thú vị dành cho sinh viên. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thiết kế sách điện tử trong dạy học Sinh học tại trường trung học phổ thông

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 229-234 THIẾT KẾ SÁCH ĐIỆN TỬ TRONG DẠY HỌC SINH HỌC TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Đỗ Thùy Linh - Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội Ngày nhận bài: 20/07/2018; ngày sửa chữa: 25/07/2018; ngày duyệt đăng: 12/08/2018. Abstract: The explosion of information technology and communication in recent years has led to great changes in the field of education, requiring the integration of information technology in the teaching and learning process. The article introduces the role of electronic book (e-book) as well as the process of designing e-books in high school. The post-experimental conclusions have confirmed that e-books is a highly interactive tool and be able to make learning process enjoyable for students. Keywords: E-books, interactive tool, electronic book. 1. Mở đầu 2. Nội dung nghiên cứu Trong những năm gần đây, xã hội đang ngày càng 2.1. Thiết kế e-book phát triển với sự bùng nổ của công nghệ thông tin và 2.1.1. Nguyên tắc thiết kế e-book truyền thông và điều này đã dẫn tới những thay đổi rất E-book là một công cụ hỗ trợ việc dạy và học rất hữu lớn trong nhiều lĩnh vực của đời sống, trong đó có lĩnh hiệu. Tuy nhiên, để có thể thiết kế và sử dụng e-book một vực giáo dục. Cùng với sự bùng nổ phát triển này, cách có hiệu quả, cần phải lưu ý một số nguyên tắc như sau: phương tiện sách điện tử (electric book, viết tắt là e-book) 1) Tích hợp nhiều ứng dụng đa phương tiện nghe - đã và đang thu hút được đông đảo người học. E-book đã nhìn để khuyến khích các con đường tiếp nhận tri thức thể hiện được những ưu điểm nổi bật so với sách in và có khác nhau. thể hỗ trợ việc dạy học rất hiệu quả. 2) Sử dụng tối đa các hoạt động tương tác trên giao E-book là một dạng sách điện tử không chỉ đưa đến diện e-book để làm chúng trở nên thân thiện hơn với người đọc dạng văn bản (text) mà còn bao gồm rất nhiều người học. ứng dụng đa phương tiện khác như hình ảnh, video, hoạt 3) Với những cụm từ khó hiểu, cần phải cung cấp giải hình,..., giúp cho người dùng có thể đọc và thu nhận thích trực tuyến (in-line dictionary) hoặc các minh họa thông tin một cách thuận tiện, dễ dàng (Jiménez et.al, mô tả. 2000) [1], (Nguyễn Văn Hồng, Lê Viết Minh Triết, 2015) [2]. Hay nói một cách khác, e-book là một phương 4) Lưu ý sử dụng các yếu tố đa phương tiện một cách linh hoạt để thu hút sự chú ý của học sinh nhưng phải tiện cầm tay đơn giản mang mục đích sử dụng của một đảm bảo yêu cầu cung cấp tri thức khoa học. quyển sách thông thường nhưng có thể được đọc trên rất nhiều thiết bị kĩ thuật số như máy tính, máy tính bảng, 5) Xây dựng các bài tập kiểm tra, đánh giá hợp lí, có độ khó và độ phân biệt tốt. điện thoại thông minh (smartphones),... (Lee, 2009) [3]. Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin và truyền 2.1.2. Mô hình chuẩn cho một e-book phục vụ cho mục thông như ngày nay, e-book trở thành một công cụ hỗ trợ đích giáo dục vô cùng hiệu quả cho quá trình dạy học nói chung và tại E-book là một phương tiện hiệu quả hỗ trợ cho nhiều trường trung học phổ thông nói riêng. mục đích khác nhau, đặc biệt là mục đích giáo dục. Khi Ở Việt Nam, chương trình và sách giáo khoa mới thiết kế một e-book, cần phải dựa trên đầy đủ ba tiêu chí: (ban hành tháng 12/2017) đã được xây dựng dựa theo 1) Nội dung, 2) Công nghệ; 3) Tính chất sư phạm. Các hướng rèn luyện và phát triển cả về phẩm chất và năng tiêu chí này đều bao gồm các thành tố nhỏ hơn đóng vai lực người học,... đẩy mạnh ứng dụng, phát huy thành quả trò như khung “xương sống” cho một e-book (Nishat, khoa học công nghệ thế giới, nhất là công nghệ giáo dục 2015) [4] (xem hình 1 trang bên). và công nghệ thông tin (Bộ GD-ĐT, 2017). 2.1.3. Phân loại các dạng e-book Bài viết trình bày kết quả nghiên cứu việc thiết kế Có nhiều nghiên cứu đã công bố mô tả về cách phân e-book trong quá trình dạy học tại trường trung học phổ loại e-book. Qua tìm hiểu, chúng tôi tổng hợp và xây thông nhằm cung cấp, hỗ trợ tư liệu cho giáo viên và học dựng được cây phân loại các dạng e-book như sau (xem sinh kèm theo ví dụ cụ thể trong môn Sinh học. hình 2 trang bên): 229
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 229-234 Hình 1. Mô hình đề xuất cho e-book Hình 2. Cây phân loại các dạng e-book 2.1.4. Phần mềm thiết kế e-book bảng biểu, các ứng dụng tương tác,... thành một cuốn sách. Các ứng dụng tương tác bao gồm thư viện ảnh, file Hiện nay, có nhiều phần mềm hỗ trợ cho việc xây âm thanh, file video, các bài kiểm tra dạng câu hỏi ngắn dựng sách điện tử như Lectora, iBooks Author, Kotobee hay nhiều lựa chọn,... Tuy nhiên, trong khuôn khổ bài Authors,... Chức năng của các phần mềm này nói chung viết này, chúng tôi lựa chọn phần mềm Kotobee Author đều cho phép tích hợp và sắp xếp các văn bản, hình ảnh, để làm công cụ chính cho việc thiết kế. 230
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 229-234 Kotobee Author là phần mềm thiết kế sách điện tử học phổ thông hiện hành. Đây là phần kiến thức được e-book dạng EPUB và có thể được đọc trên rất nhiều thiết đánh giá là khó và khá “khô cứng”, khó hiểu cho học sinh bị khác nhau, phù hợp cho mục đích giáo dục, đào tạo hoặc trung học phổ thông. xuất bản. Phần mềm cho phép chúng ta tạo ra các e-book 2.2.3. Một số hình ảnh minh họa e-book phần Axit mang “màu sắc”, logo và thương hiệu riêng của người thiết Nucleic (xem hình 3 trang bên) kế; các ứng dụng tương tác được ưu tiên một cách triệt để Cấu trúc của e-book bao gồm các mục như sau: và đặc biệt, phần mềm này có giao diện rất thân thiện với người dùng, có thể hoạt động trên cả hai nền tảng hệ điều - Nội dung bài học: Phần này nhằm mục đích cung cấp hành phổ biến hiện nay là Windows và Mac OS. tri thức khoa học cho học sinh, bao gồm có 04 mục: 1) Cấu trúc; 2) Các quá trình liên quan diễn ra trong tế bào; 3) Vai 2.1.5. Quy trình thiết kế e-book trò trong cơ thể sống; 4) Vai trò trong cuộc sống của Axit Bước 1. Phân tích các nhu cầu của người học, các Nucleic. Đặc biệt, trong khi thiết kế e-book này, chúng tôi mục tiêu, chuẩn kiến thức, kĩ năng giáo dục, đối tượng đã lưu ý tích hợp một số tri thức Sinh học hiện đại, cập sử dụng e-book, xu hướng sử dụng công nghệ thông tin nhật nhằm cung cấp cho học sinh một cái nhìn tổng thể và trong dạy học. toàn diện về một đại phân tử như Axit nucleic từ cấu trúc, Bước 2. Lên khung xây dựng các nội dung cơ bản của chức năng cho tới vai trò, ứng dụng. Đồng thời, phần nội e-book. dung bài học được thiết kế không chỉ có văn bản mà còn Bước 3. Đưa các nội dung cơ bản vào e-book sử dụng phần mềm Kotobee Author, tích hợp các ứng dụng tương bao gồm rất nhiều hình ảnh, bộ sưu tập hình ảnh, video tác đa phương tiện. minh họa giúp làm tăng tính hấp dẫn cho bài học, giúp Bước 4. Triển khai thử nghiệm và đánh giá chất người học có thể tự khám phá, tìm hiểu, từ đó lĩnh hội kiến lượng e-book. thức một cách nhanh chóng (xem hình 4 trang bên). Bước 5. Chỉnh sửa hoàn thiện và triển khai nhân rộng - Câu hỏi cuối chương: Đây là phần có tính tương tác diện sử dụng e-book cho đối tượng giáo viên và học sinh. cao đối với học sinh. Cuối mỗi chương học, các câu hỏi 2.2. Ví dụ minh họa môn Sinh học, phần Axit Nucleic được biên soạn nhằm giúp học sinh xem xét và kiểm tra Chúng tôi tiến hành khảo sát e-book đã thiết kế tại hai lại phần kiến thức đã học. Các câu hỏi được thiết kế ở trường trên địa bàn Hà Nội là Trường Trung học phổ dạng trắc nghiệm nhiều lựa chọn. Sau khi học sinh hoàn thông Nguyễn Trãi và Trường phổ thông liên cấp thành, có thể nộp bài và biết kết quả làm bài ngay sau đó Olympia với số lượng mẫu là 112 học sinh. Đây chỉ là một cách tự động (xem hình 5 trang bên). thử nghiệm bước đầu nhằm đánh giá thái độ của học sinh Hình 4. Trang câu hỏi cuối chương của một bài học đối với việc sử dụng e-book trong dạy học, đồng thời ghi cụ thể nhận một số phản hồi của các em nhằm hoàn thiện - Em có biết: Phần này cung cấp một số kiến thức mở e-book một cách tốt hơn nữa về cả nội dung và hình thức. rộng, bổ trợ cho nội dung kiến thức bài học. 2.2.1. Vai trò của tài liệu e-book trong học tập - Sơ đồ tư duy: Phần này là phần tổng kết lại kiến thức Khi được khảo sát về mức độ cần thiết phải sử dụng của bài học ở dạng sơ đồ tư duy. Căn cứ vào sơ đồ tư duy e-book trong học tập, hầu hết các học sinh đều chọn mức này, học sinh được hướng dẫn hệ thống hóa kiến thức và độ “Cần thiết” (65.5%) và “Rất cần thiết” (24.8%). Các ghi nhớ một cách toàn diện, khái quát hơn (xem hình 6 em đều nhận thấy rõ vai trò hỗ trợ của e-book trong hoạt trang bên). động giảng dạy của giáo viên cũng như hoạt động học - 2.2.4. Phản hồi của học sinh về hiệu quả sử dụng e-book tự học của học sinh (xem biểu đồ 1 trang bên). Trong quá trình thực nghiệm, chúng tôi chia học sinh 2.2.2. Mục đích thiết kế e-book thành các nhóm nhỏ từ 4-5 học sinh và cung cấp thiết bị E-book được thiết kế với mục đích cung cấp một iPad, tablet, máy tính cá nhân để học sinh có thể theo dõi công cụ hỗ trợ đắc lực cho hoạt động dạy học của học bài học và đưa ra ý kiến nhận xét về hình thức và nội sinh cấp trung học phổ thông, từ đó nâng cao hiệu quả dung của e-book. Hầu hết các em đều đánh giá khá khả học tập và cải thiện thái độ học tập tích cực của học sinh. quan về hình thức và nội dung của e-book. Nội dung của E-book có thể được sử dụng như một tài liệu tham khảo, e-book rõ ràng, phong phú và đa dạng, phù hợp với nhận tra cứu hoặc dùng để phối hợp với các phương pháp dạy thức của học sinh (96,4% học sinh lựa chọn mức độ rất học truyền thống nhằm làm tăng hiệu quả của quá trình đồng ý và đồng ý) cũng như chương trình phổ thông dạy học. (92,0% học sinh lựa chọn rất đồng ý và đồng ý), có nhiều Chúng tôi lựa chọn phần kiến thức về Axit nucleic, kiến thức liên quan tới thực tiễn (93,7% học sinh lựa chọn thuộc Phần năm: Di truyền học trong chương trình Sinh rất đồng ý và đồng ý). Bên cạnh đó, một điểm nổi bật của 231
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 229-234 % 100 80 65.5 60 40 24.8 20 9.7 0 Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Biểu đồ 1. Thể hiện đánh giá của học sinh về mức độ cần thiết của e-book Hình 3. Giao diện của e-book Hình 4. Trang nội dung bài học 232
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 229-234 Hình 5. Trang câu hỏi cuối chương của một bài học cụ thể Hình 6. Hình ảnh sơ đồ tư duy được sử dụng trong phần cuối của bài học Không đồng ý Đồng ý Rất đồng ý Các thí nghiệm mô phỏng trong Ebook rõ ràng, phù hợp 0.9 60.2 với nội dung kiến thức. 31 Hệ thống bài tập phong phú, đa dạng, được sắp xếp theo 1.6 62.8 logic từ dễ đến khó. 21.2 Tư liệu bổ sung phong phú, đa dạng, có liên quan nhiều 1.3 54.9 đến kiến thức của chủ đề. 31.8 0.03 Ebook có kiến thức phù hợp với nhận thức của học sinh. 59.2 37.2 Nội dung của Ebook dễ hiểu, phong phú, phù hợp với 3.5 69 chương tình phổ thông. 23.9 Nội dung của Ebook có nhiều kiến thức liên quan đến 7.1 57.5 thực tiễn. 36.2 % 0 20 40 60 80 100 Hình 7. Đánh giá của học sinh về nội dung của e-book 233
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 229-234 100 % Hình ảnh, video phù hợp với nội dung kiến thức của Ebook. 80 Hiệu ứng âm thanh, hình ảnh, kích thích 60 hứng thú học tập của học sinh. Giao diện của Ebook sinh động, hấp dẫn, 40 dễ sử dụng với học sinh. 20 0 Rất đồng ý Đồng ý Không đồng ý Biểu đồ 2. Đánh giá của học sinh về hình thức của e-book e-book đó là có sự tích hợp của hệ thống các thí nghiệm hưởng ứng rất tích cực và thấy rằng cần thiết phải đổi mô phỏng, hệ thống bài tập và các tư liệu kiến thức bổ mới trong cách dạy, cách học và tích hợp công nghệ sung. Các phần này đều được một tỉ lệ cao học sinh đánh thông tin vào trong việc dạy học. Đây là tài liệu bổ trợ giá là rõ ràng, phong phú có liên quan tới kiến thức chủ quan trọng cho sách giáo khoa. đề (tỉ lệ học sinh lựa chọn mức độ rất đồng ý và đồng ý đối với từng tiêu chí lần lượt là 91,2%, 84% và 86,7%) Tài liệu tham khảo (hình 7). Các kiến thức này được truyền tải qua một hệ thống các hình ảnh, video sinh động, kích thích hứng [1] Jiménez-Peris, R., et al., (2000). New technologies thú học tập của học sinh. Hầu hết học sinh đánh giá rất in computer science education, in Computer Science tốt về hiệu quả của các hình ảnh, video và giao diện của education in the 21st century. Springer, pp. 113-136. e-book, chỉ một tỉ lệ nhỏ học sinh lựa chọn ý kiến không [2] Nguyễn Văn Hồng - Lê Viết Minh Triết (2015). Xây đồng ý với các tiêu chí: sự phù hợp của hình ảnh, video dựng và sử dụng e-book hình học không gian lớp 11 với nội dung kiến thức của e-book, hiệu quả kích thích nhằm tăng cường năng lực tự học cho học sinh trung hứng thú học tập của hiệu ứng âm thanh, hình ảnh sử học phổ thông thành phố Cần Thơ. Tạp chí Giáo dụng trong e-book và sự sinh động, hấp dẫn, tiện sử dục, số đặc biệt tháng 10, tr 120-122. dụng của giao diện e-book (tỉ lệ lần lượt là 7,2%; 2,3% [3] Lee, J. (2009). E-books: Understanding the Basics. và 1,9%) (biểu đồ 2). California Digital Library. Tuy nhiên, trong quá trình phỏng vấn định tính, [4] Nishat, N. (2015). A Proposed eBook Model for chúng tôi vẫn ghi nhận một số ý kiến phản hồi của học Engaging Peer-Interaction. DIU Journal of sinh nhằm hoàn thiện e-book hơn như: giảm tải lượng Business and Economics, Vol. 09 (2), pp. 117-126. văn bản; hệ thống câu hỏi, bài tập cần phải có độ phân biệt lớn hơn nữa; một số hình ảnh, video khó hiểu và cần [5] Bộ GD-ĐT (2017). Chương trình giáo dục phổ phải chú thích; giao diện của e-book cần thiết kế sinh thông - Chương trình tổng thể. động hơn để hấp dẫn sự chú ý của học sinh,... [6] Bùi Thị Hạnh - Trần Trung Ninh (2010). Xây dựng 3. Kết luận e-book Hóa học hữu cơ hỗ trợ sinh viên tự học ở E-book là một phương tiện, tài liệu học tập có tính Trường Cao đẳng Thủy sản. Tạp chí Giáo dục, số tương tác cao, hỗ trợ giáo viên và học sinh một cách hiệu 236, tr 52-53; 55. quả trong quá trình dạy học. Qua quá trình thiết kế và thử [7] Nguyễn Hữu Lễ (2017). Sách điện tử và vấn đề phát nghiệm e-book, kết quả khảo sát cho thấy, việc áp dụng triển sách giáo khoa điện tử trong trường phổ thông. e-book là hoàn toàn khả thi và mang lại. Học sinh đã Tạp chí Giáo dục, số 414, tr 50-52; 56. 234

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.