Thơ Quốc âm Nguyễn Trãi với hai dòng thất ngôn của thể song thất lục bát

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008<br /> <br /> Khoa häc X· héi Nh©n v¨n<br /> <br /> TH¥ QUèC ¢M NGUYÔN TR·I VíI HAI DßNG THÊT NG¤N CñA THÓ SONG THÊT LôC B¸T<br /> Ph¹m ThÞ Ph−¬ng Th¸i (Khoa KHTN & XH - §H Th¸i Nguyªn)<br /> <br /> Cïng víi lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t (STLB) lµ niÒm tù hµo cña thi ca d©n téc ViÖt Nam.<br /> XuÊt hiÖn vµo kho¶ng cuèi thÕ kØ XV – ®Çu thÕ kØ XVI, thÓ th¬ nµy ®M nhanh chãng x¸c lËp cho<br /> m×nh mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trªn thi ®µn d©n téc. Thêi trung ®¹i, ®øng bªn §−êng luËt – mét thÓ<br /> th¬ gi÷ vai trß chñ ®¹o, STLB vÉn lu«n kh¼ng ®Þnh søc sèng m¹nh mÏ, l©u bÒn vµ gi¸ trÞ d©n téc<br /> cña m×nh. ChÝnh v× thÕ, ngän nguån cña STLB ®M tõ l©u trë thµnh mèi quan t©m cña nhiÒu nhµ<br /> v¨n häc sö, nhµ lÝ luËn th¬ ca. Song cho ®Õn nay, vÊn ®Ò nµy vÉn ch−a thèng nhÊt. Tùu trung l¹i<br /> lµ hai luång ý kiÕn: §©y lµ thÓ th¬ “thuÇn tóy ViÖt Nam” vµ “®©y lµ hiÖn t−îng c¶i biÕn, l¾p ghÐp<br /> gi÷a thÓ thÊt ng«n cña Trung Hoa víi thÓ lôc b¸t cña ViÖt Nam”[1]. Tuy nhiªn, nh÷ng ý kiÕn<br /> trªn cÇn tiÕp tôc bµn gi¶i vµ chøng minh. X¸c ®Þnh mét c¸ch t−¬ng ®èi hîp lÝ vÒ nguån gèc thÓ<br /> STLB cho ®Õn nay vÉn lµ môc tiªu cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu. Trong bµi viÕt nµy, t«i muèn bµn<br /> tíi mét gi¶ thiÕt khoa häc kh¸c, ngoµi hai gi¶ thiÕt trªn.<br /> Tr−íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh dÊu hiÖu ®Æc tr−ng cña thÓ STLB so víi thÓ th¬ thÊt ng«n §−êng luËt.<br /> So víi c©u thÊt ng«n Trung Quèc, c©u thÊt ng«n cña STLB cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt:<br /> 1. C¸ch hiÖp vÇn trong cÆp song thÊt cña thÓ STLB cã ®Æc ®iÓm lµ: ch÷ cuèi c©u thÊt trªn<br /> vÇn víi ch÷ thø n¨m c©u thÊt d−íi vµ ®Òu lµ vÇn tr¾c. Ch÷ cuèi cña c©u thÊt d−íi b¾t vÇn víi ch÷<br /> thø s¸u cña c©u lôc, ®Òu lµ vÇn b»ng. Nh− vËy, c©u song thÊt cña thÓ STLB sö dông c¶ c−íc vËn<br /> vµ yªu vËn, c¶ vÇn b»ng vµ vÇn tr¾c. Trong khi ®ã, c©u thÊt ng«n Trung Quèc duy nhÊt dïng<br /> c−íc vËn b»ng, ë ch÷ cuèi c©u 1, 2, 4, 6, 8. NghÜa lµ, gi÷a hai c©u liÒn nhau kh«ng cã mèi g¾n bã<br /> vÒ vÇn. §èi chiÕu hai c©u thÊt ng«n trong T× bµ hµnh cña B¹ch C− DÞ víi b¶n dÞch cña Phan Huy<br /> Thùc sÏ thÊy râ ®Æc ®iÓm trªn:<br /> - TÇm D−¬ng giang ®Çu d¹ tèng kh¸ch,<br /> Phong diÖp ®Þch hoa thu s¾c s¾c.<br /> - BÕn TÇm D−¬ng canh khuya ®−a kh¸ch,<br /> Qu¹nh h¬i thu lau l¸ch ®×u hiu.<br /> 2. VÒ luËt b»ng tr¾c trong cÆp c©u thÊt cña thÓ STLB, theo ViÖt Nam v¨n häc sö yÕu cña<br /> D−¬ng Qu¶ng Hµm, “Trõ ch÷ thø nhÊt kh«ng kÓ, muèn ®Æt tiÕng g× còng ®−îc, cßn s¸u ch÷ sau chia<br /> lµm ba ®o¹n mçi ®o¹n hai ch÷. Trong c©u 7 th× cã ®o¹n ®Çu tr¾c tr¾c; ®Õn c©u 7 d−íi th× luËt tr¸i<br /> l¹i: ®o¹n ®Çu b»ng b»ng” [2]. LuËt b»ng tr¾c trong thÓ song thÊt ®M ®−îc m« h×nh ho¸ nh− sau:<br /> C©u b¶y trªn: o t t b b t t<br /> C©u b¶y d−íi: o b b t t b b<br /> Trong ®ã, o = ch÷ ®Çu c©u b¶y g¸c ra ngoµi kh«ng kÓ; nh÷ng ch÷ in nghiªng kh«ng cÇn<br /> theo ®óng luËt, theo lÖ “nhÊt, tam, ngò bÊt luËn” cña c©u thÊt ng«n Trung Quèc.<br /> 3. C¸ch ng¾t nhÞp trong c©u song thÊt còng kh¸c h¼n so víi c©u thÊt ng«n §−êng luËt.<br /> Theo V−¬ng Lùc, thÓ th¬ cña Trung Quèc chia theo nhÞp cuèi lµ nhÞp lÎ, 3 ch÷ cuèi ®øng thµnh<br /> mét nhÞp hoÆc cã thÓ c¾t nhá thµnh 2 – 1. ThÝ dô:<br /> V« biªn l¹c méc/ tiªu tiªu - h¹,<br /> BÊt tËn tr−êng giang/cæn cæn – lai<br /> (§¨ng cao - §ç Phñ)<br /> Tr¸i ng−îc víi m« h×nh ng¾t nhÞp trong c©u thÊt Trung Quèc, nhÞp ng¾t trong c©u song<br /> thÊt lµ lÎ cuèi ch½n sau. Ch¼ng h¹n:<br /> 17<br /> <br /> T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008<br /> <br /> Khoa häc X· héi Nh©n v¨n<br /> <br /> ThiÕp th©n bÊt t−ëng/ vi chinh phô,<br /> Qu©n th©n khëi häa/ vÞ v−¬ng t«n.<br /> (Chinh phô ng©m - §Æng TrÇn C«n)<br /> ThiÕp ch¼ng t−ëng/ ra ng−êi chinh phô,<br /> Chµng h¸ tõng/ häc lò V−¬ng T«n.<br /> (B¶n dÞch Chinh phô ng©m – §oµn ThÞ §iÓm)<br /> Nh− vËy, mÆc dï cïng lµ c©u th¬ 7 ch÷, song gi÷a c©u thÊt ng«n §−êng luËt vµ c©u song<br /> thÊt cña thÓ STLB cã nÐt kh¸c biÖt trong c¸ch ng¾t nhÞp, hiÖp vÇn vµ luËt b»ng tr¾c. Cã thÓ coi<br /> c©u thÊt trong STLB lµ c©u thÊt ViÖt Nam, cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng, dÊu hiÖu nhËn diÖn riªng.<br /> Nh÷ng dßng STLB thµnh v¨n ®Çu tiªn xuÊt hiÖn vµo cuèi thÕ kØ XV- ®Çu thÕ kØ XVI. Tr¶i<br /> qua nh÷ng b−íc ngËp ngõng, ®Õn Cung o¸n ng©m (thÕ kØ XVIII) míi thùc sù thµnh thÓ th¬ c¸ch<br /> luËt. Kh«ng cßn “ph©n v©n” ë ch÷ thø 3 hay thø 5 nh− b¶n dÞch Chinh phô ng©m §oµnThÞ §iÓm,<br /> vÇn l−ng ë c©u song thÊt trong Cung o¸n ng©m ®M døt kho¸t ®Þnh vÞ ë vÞ trÝ ch÷ thø 5. Mçi c©u<br /> thÊt ®Òu cã hai chç gieo vÇn vµ ®−îc ph©n bè: Ch÷ thø 7 c©u thÊt tr−íc lµ vÇn tr¾c, hiÖp víi ch÷<br /> thø 5 c©u thÊt sau, ch÷ thø 7 vÇn c©u thÊt sau lµ vÇn b»ng hiÖp víi ch÷ thø 6 cña c©u lôc. ThÝ dô:<br /> Trong cung quÕ ©m thÇm chiÕc bãng,<br /> §ªm n¨m canh tr«ng ngãng lÇn lÇn.<br /> Kho¶nh lµm chi bÊy chóa xu©n,<br /> Ch¬i hoa cho r÷a nhôy dÇn l¹i th«i.<br /> (Cung o¸n ng©m – NguyÔn Gia ThiÒu)<br /> LuËt b»ng tr¾c trong t¸c phÈm Cung o¸n còng ®−îc luËt ho¸ cao. Trong sè 356 c©u thÊt<br /> chØ cã 2 c©u kiÓu kh¸c, cßn l¹i tÊt c¶ ®Òu ®óng luËt nh− D−¬ng Qu¶ng Hµm kh¸i qu¸t:<br /> Duyªn ®B may cí sao l¹i rñi<br /> MiÕng cao l−¬ng phong l−u nh−ng lîm<br /> Mïi ho¾c lª thanh ®¹m mµ ngon.<br /> Râ rµng, ®Õn Cung o¸n ng©m, thÓ STLB ®M hoµn chØnh. YÕu tè vÇn, nhÞp, luËt b»ng tr¾c<br /> trong thÓ th¬ nµy ®M ®−îc luËt ho¸ cao. ë giai ®o¹n tiÕp theo, c¸c s¸ng t¸c theo thÓ STLB ®Òu<br /> tu©n thñ theo luËt lÖ ®M ®−îc “ngÇm ®Þnh” trong t¸c phÈm Cung o¸n ng©m. V× thÕ, kh«ng ph¶i<br /> ngÉu nhiªn thÓ STLB cßn ®−îc gäi lµ "thÓ Cung o¸n".<br /> M« h×nh ng¾t nhÞp 3/4 vµ lèi gieo vÇn l−ng ë ch÷ thø 5 - nh÷ng yÕu tè luËt trong thÓ th¬<br /> STLB ®M cã dÊu hiÖu ngay ë nh÷ng dßng STLB thµnh v¨n ®Çu tiªn cuèi thÕ kØ XV - ®Çu thÕ kØ XVI.<br /> - C©u 5:<br /> - C©u 239:<br /> <br /> Bµi h¸t chóc lµng cña Lª §øc Mao gåm 9 ®o¹n th¬, trong ®ã ®o¹n 2 thÓ hiÖn ®óng theo<br /> luËt gieo vÇn, ng¾t nhÞp trong Cung o¸n ng©m:<br /> Xu©n nhÞ nguyÖt/ huyªn hoµ lÖnh tiÕt,<br /> LÒ x−íng ca/ më tiÖc thê thÇn..<br /> H−¬ng d©ng khãi to¶ lÇn lÇn,<br /> S©n thiÒu móa ph−îng, giã nh©n bay cê.<br /> Phông tam linh/ sau nhê phóc hç,<br /> Dèc mét lßng/ cæ vò hoan h©n.<br /> Cung ®µn nhÞp h¸t ngµy xu©n,<br /> Phô tµi ®µn ThuÊn, tr¹i thÇn ca Chu.<br /> 18<br /> <br /> T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008<br /> <br /> Khoa häc X· héi Nh©n v¨n<br /> <br /> V¹n v¹n tuÕ/ tung h« ba tiÕng,<br /> Nøc ba hµng/ thÞ yÕn thõa h−u.<br /> Vui xu©n xu©n yÕn ngµy l©u,<br /> Thä b«i kÓ chôc, ca trï ®iÓm tr¨m.<br /> Mõng thÕ trÞ/ n¨m n¨m xu©n tÞch,<br /> Tông thÇn h−u/ th©n tÝch v« c−¬ng.<br /> Xu©n k× gi¶i th−ëng ®µo n−¬ng,<br /> Chóc d©ng hai ch÷ phô khang mõng lµng.<br /> §o¹n th¬ trªn gåm 4 khæ, mçi khæ gåm 2 c©u thÊt vµ cÆp lôc b¸t. Trong ®ã, c¸c c©u thÊt<br /> ®Òu cã ®iÓm t−¬ng ®ång trong lèi gieo vÇn, ng¾t nhÞp cña thÓ STLB sau nµy: nhÞp ng¾t 3/4, ch÷<br /> cuèi ë c©u thÊt trªn ®Òu lµ vÇn tr¾c hiÖp víi ch÷ thø 5 c©u thÊt sau. ë c©u thÊt sau, cã 2 chç gieo<br /> vÇn, mét vÇn tr¾c (ch÷ thø 5) vµ mét vÇn b»ng (ch÷ thø 7) ®Ó “l¨ng lÝu” víi c©u lôc trong cÆp lôc<br /> b¸t kÕ tiÕp. §©y lµ ®o¹n th¬ duy nhÊt trong tæng sè 9 ®o¹n cña toµn t¸c phÈm thÓ hiÖn dÊu hiÖu<br /> luËt ho¸ thÓ STLB. Nh− vËy, ngay ë b−íc ®i chËp ch÷ng ®Çu tiªn, c©u th¬ STLB ®M sím béc lé<br /> nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc tr−ng thÓ lo¹i.<br /> Nh÷ng c©u thÊt trong s¸ng t¸c cña TiÕn sÜ hä Lª lµng §«ng Ng¹c mang d¸ng dÊp c©u thÊt<br /> ViÖt Nam kh¸c biÖt víi c©u thÊt ng«n Trung Quèc. B−íc thÓ nghiÖm thµnh c«ng nµy ®M hÐ më<br /> mét h−íng ®i míi cho nÒn thi ca d©n téc. TiÕc r»ng, nöa sau thÕ kØ XV vµ b−íc sang thÕ kØ XVI,<br /> c¸c t¸c gi¶ Hång §øc quèc ©m thi tËp vµ NguyÔn BØnh Khiªm d−êng nh− kh«ng ®i theo h−íng<br /> nµy. Trong s¸ng t¸c cña hä rÊt hiÕm khi dïng yªu vËn.<br /> ThÕ nh−ng, cã ®iÒu ®¸ng chó ý, c¸ch gieo vÇn xuèng l−ng chõng c©u vµ ng¾t nhÞp lÎ<br /> tr−íc ch½n sau l¹i kh¸ phæ biÕn trong th¬ N«m NguyÔn TrMi - nöa ®Çu thÕ kØ XV.<br /> Kh¶o s¸t 1383 c©u thÊt ng«n trong Quèc ©m thi tËp, cã tíi 127 c©u trong 66 bµi th¬ cã<br /> nhÞp ng¾t ch½n cuèi: 3/4 hoÆc 3/ 2- 2. Ch¼ng h¹n:<br /> §Êt thiªn tö/ d−ìng t«i thiªn tö,<br /> §êi th¸i b×nh/ ca khóc th¸i b×nh<br /> (Bµi 65, c©u 5 -6)<br /> R−îu ®èi cÇm/ ®©m th¬ - mét thñ,<br /> Ta cïng bãng/ lÉn nguyÖt – ba ng−êi.<br /> (Bµi 100, c©u 5 -6)<br /> NÕu hiÖn t−îng trªn chØ lµ ngÉu nhiªn th× kh«ng ®¸ng nãi. Song víi sè l−îng trªn mét<br /> tr¨m c©u thÊt ng«n cã nhÞp ng¾t ch½n cuèi, râ rµng ®©y lµ chñ ý cña t¸c gi¶. KiÓu tiÕt tÊu nµy<br /> còng chÝnh lµ th«ng lÖ ng¾t nhÞp trong c©u song thÊt. VÒ lèi gieo vÇn trong th¬ N«m NguyÔn<br /> TrMi vµ thÓ STLB còng cã ®iÓm t−¬ng ®ång ®¸ng chó ý.<br /> Ngoµi lèi gieo vÇn ch©n th−êng thÊy ë th¬ §−êng luËt, Quèc ©m thi tËp cßn cã hiÖn<br /> t−îng ch÷ cuèi c©u trªn b¾t vÇn víi ch÷ cña c©u d−íi ë c¸c vÞ trÝ 2, 3, 4, 5, 6. Cô thÓ:<br /> - Ch÷ cuèi c©u trªn hiÖp vÇn víi ch÷ ë vÞ trÝ thø 2 cña c©u d−íi xuÊt hiÖn 28 lÇn.ThÝ dô:<br /> Cã lßng b»ng tróc mç nªn h−.<br /> Ðn tõ nÎo l¹c nhµ V−¬ng T¹,<br /> Qu¹t ®B hÇu thu lßng TiÖp D−.<br /> (Bµi 34, c©u 4 – 5- 6)<br /> 19<br /> <br /> T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008<br /> <br /> Khoa häc X· héi Nh©n v¨n<br /> <br /> - Ch÷ cuèi c©u trªn hiÖp vÇn víi ch÷ thø 3 c©u d−íi xuÊt hiÖn 35 lÇn. ThÝ dô:<br /> Hµu chÊt so le côm cuèi lµng.<br /> Ng©m s¸ch th»ng chµi trong thuë Êy,<br /> TiÕng trµo dËy kh¾p Th−¬ng Lang.<br /> (Bµi 9, c©u 6 – 7- 8)<br /> - Ch÷ cuèi c©u trªn hiÖp vÇn víi ch÷ thø 4 c©u d−íi xuÊt hiÖn 30 lÇn. ThÝ dô:<br /> N»m ë ch¼ng tõng khuÊt nhiÔu ai.<br /> TuyÕt ®−îm chÌ mai c©u dÔ ®éng<br /> (Bµi 84, c©u 2 -3)<br /> - Ch÷ cuèi c©u trªn hiÖp vÇn ë ch÷ thø 5 c©u d−íi xuÊt hiÖn 47 lÇn. ThÝ dô:<br /> C¬m ¸o kh«n ®Òn Nghiªu ThuÊn trÞ,<br /> Tãc t¬ ch−a b¸o mÑ cha sinh.<br /> Rµy mõng thiªn h¹ hai cña,<br /> TÓ t−íng hiÒn tµi chóa th¸nh minh<br /> (Bµi 65, c©u 5-6-7-8)<br /> - Ch÷ cuèi c©u trªn hiÖp vÇn ë ch÷ thø 6 c©u d−íi xuÊt hiÖn 28 lÇn. ThÝ dô:<br /> Ao quan th¶ göi hai bÌ muèng,<br /> §Êt Bôt −¬ng nhê mét luèng mïng<br /> (Bµi 6, c©u 5-6)<br /> Trong v¨n häc thµnh v¨n, NguyÔn TrMi lµ ng−êi ®Çu tiªn cã sè l−îng nhiÒu nhÊt c¸c bµi<br /> th¬ sö dông lèi gieo vÇn tõ ch÷ cuèi c©u trªn xuèng ch÷ c©u d−íi ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau. Tíi<br /> h¬n 200 lÇn sö dông kiÓu hiÖp vÇn nãi trªn, ch¾c ®©y “ph¶i lµ do dông ý cña nhµ th¬”.<br /> Cã thÓ nhËn thÊy, c¸c tr−êng hîp ch÷ cuèi c©u trªn b¾t vÇn víi ch÷ ë vÞ trÝ l−ng chõng<br /> c©u d−íi, phæ biÕn nhÊt vÉn lµ ch÷ ë vÞ trÝ thø 5, tøc lµ sau ®ã cßn mét b−íc th¬ gåm 2 ©m tiÕt:<br /> Mét cöa thi th− dâi nghiÖp nhµ.<br /> ThÊy bÓ triÒu quan ®µ ng¹i v−ît.<br /> (Bµi 168, c©u 6 – 7)<br /> §Æc biÖt, trong lèi gieo vÇn kÓ trªn, vÇn tr¾c xuÊt hiÖn kh¸ nhiÒu:<br /> Ngµy xem hoa rông ch¨ng cµi cöa,<br /> Tèi r−íc chim vÒ mùa l¹c ®µn.<br /> (Bµi 95, c©u 5 – 6)<br /> Nhí chóa lßng cßn son mét tÊc,<br /> ¢u th× tãc ®B b¹c m−êi ph©n.<br /> (Bµi 165, c©u 3 – 4)<br /> VÇn tr¾c gieo ë vÞ trÝ ch÷ thø 5 trong th¬ N«m NguyÔn TrMi mang d¸ng dÊp cña yªu vËn<br /> tr¾c trong c©u song thÊt khi ®M ®−îc ®Þnh h×nh vµ æn ®Þnh trong th¬ 7 – 7 - 7 – 6 – 8 - thÓ th¬<br /> c¸ch luËt cña d©n téc.<br /> Sö dông yªu vËn b»ng vµ ®Æc biÖt yªu vËn tr¾c ë vÞ trÝ ch÷ thø 5, d−êng nh− lµ sù “thÓ<br /> nghiÖm”, dù c¶m cña nhµ th¬ b¸c häc NguyÔn TrMi trªn hµnh tr×nh ®i t×m mét lèi th¬ d©n téc.<br /> Mét thÓ th¬ tõ lóc manh nha ®Õn khi trë thµnh thÓ th¬ c¸ch luËt bao giê còng tr¶i qua mét<br /> qu¸ tr×nh. ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc, hÇu nh− bÊt cø thÓ th¬ nµo còng ®−îc b¾t nguån tõ d©n<br /> gian.Trong hµnh tr×nh c¸ch luËt ho¸ mét thÓ th¬ bao giê còng cã sù ®ãng gãp cña nhiÒu thÕ hÖ thi<br /> sÜ. V× thÕ, nÕu cho r»ng thÓ STLB chØ b¾t nguån tõ v¨n häc d©n gian th× ch−a ®ñ chøng cø thuyÕt<br /> 20<br /> <br /> T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008<br /> <br /> Khoa häc X· héi Nh©n v¨n<br /> <br /> phôc. Bëi nh÷ng vÇn th¬ d©n gian ë ViÖt Nam ®−îc ghi l¹i sím nhÊt vµo thÕ kØ XVIII. VÒ thêi<br /> ®iÓm ca dao thµnh v¨n xuÊt hiÖn, s¸ch “Thi v¨n ViÖt Nam” La S¬n Yªn Hå Hoµng Xu©n HBn viÕt:<br /> “Nh÷ng c©u chän d−íi ®©y, phÇn lín lÊy ë trong hai s¸ch “Nam phong gi¶i trµo vµ Nam phong<br /> thi tËp in ®êi Duy T©n vµ do mét nhãm v¨n sÜ cuèi Lª ®Çu NguyÔn gãp l¹i vµ dÞch ra H¸n v¨n vµ<br /> theo lèi Kinh Thi. VËy ch¾c nh÷ng c©u Êy ®êi Lª ®B cã” [3]. Trong khi ®ã, nöa sau thÕ kØ XV,<br /> trong bµi ca trï cña Lª §øc Mao ®M cã nh÷ng dßng STLB mang nÐt ®Æc tr−ng thÓ lo¹i. Tr−íc ®ã,<br /> vµo nöa ®Çu thÕ kØ XV, trong th¬ N«m NguyÔn TrMi ®M cã nh÷ng dÊu hiÖu t−¬ng ®ång vÒ c¸ch ng¾t<br /> nhÞp vµ gieo vÇn víi thÓ STLB.<br /> Khai sinh ra mét thÓ th¬ c¸ch luËt kh«ng thuéc vÒ c¸ nh©n nµo. ThÓ th¬ luËt ®ã cã thÓ<br /> h×nh thµnh tõ nhiÒu céi nguån kh¸c nhau, nh−ng ch¾c ch¾n ®−îc hÊp thu tõ m¹ch nguån d©n<br /> gian vµ do bµn tay t¸c t¹o cña nh÷ng bËc trÝ thøc b¸c häc.<br /> §iÓm t−¬ng ®ång trong c¸ch gieo vÇn, ng¾t nhÞp gi÷a th¬ N«m NguyÔn TrMi vµ thÓ STLB<br /> cho phÐp ®Æt ra mét gi¶ thiÕt: hµnh tr×nh kiÕn t¹o thÓ th¬ STLB, cã thÓ cã sù gãp c«ng cña t¸c gi¶<br /> Quèc ©m thi tËp. Ph¶i ch¨ng, khi Xu©n DiÖu ®¸nh gi¸ Quèc ©m thi tËp lµ “t¸c phÈm më ®Çu cña<br /> nÒn th¬ cæ ®iÓn ViÖt Nam” [4], bao hµm c¶ ý trªn?
<br /> Tãm t¾t<br /> Ngän nguån thÓ STLB hiÖn vÉn cÇn tiÕp tôc bµn gi¶i. Khai sinh ra mét thÓ th¬ c¸ch luËt<br /> kh«ng thuéc vÒ c¸ nh©n nµo. ThÓ th¬ ®ã cã thÓ h×nh thµnh tõ nhiÒu céi nguån kh¸c nhau, nh−ng<br /> ch¾c ch¾n ®−îc hÊp thu tõ m¹ch nguån d©n gian vµ do bµn tay t¸c t¹o cña nh÷ng bËc trÝ thøc b¸c<br /> häc. Nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång trong c¸ch gieo vÇn, ng¾t nhÞp gi÷a th¬ N«m NguyÔn TrMi vµ thÓ<br /> STLB, cho phÐp ®Æt ra mét gi¶ thiÕt: hµnh tr×nh kiÕn t¹o thÓ th¬ STLB, cã thÓ cã sù gãp c«ng cña<br /> t¸c gi¶ Quèc ©m thi tËp.<br /> Summary<br /> Relationship between Nguyen Trai’s Quoc Am Thi Tap and two seven-beat meter lines in<br /> the seven-seven-six-eight meter poetry<br /> Until now, the question of the origin of the seven-seven-six-eight meter poetry remains<br /> open because creating a style of poetry is not the work of one person. The seven-seven-six-eight<br /> meter poetry could be the offspring of many fathers but it is clear that it sprouted in folklore<br /> literature and then, reborn by the intellectual poets. The similarities in rhymes and rhythm<br /> between Nguyen Trai’s poetry style in his Quoc Am Thi Tap (Collected Poems in National<br /> Language) and the seven-seven-six-eight meter poetry enables a possibility which cite Nguyen<br /> Trai as one of the creators of this style of poetry.<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> [1]. Xu©n DiÖu (1999), “Quèc ©m thi tËp, t¸c phÈm më ®Çu nÒn th¬ cæ ®iÓn ViÖt Nam”, NguyÔn<br /> TrBi vÒ t¸c gia t¸c phÈm, NguyÔn H÷u S¬n tuyÓn chän vµ giíi thiÖu, Nxb Gi¸o dôc, H, trang 638.<br /> [2]. L−¬ng V¨n §ang, NguyÔn Th¹ch Giang, NguyÔn Léc (1987), Nh÷ng khóc ng©m chän läc<br /> (1987), Nxb §H vµ THCN, H.<br /> [3]. Hoµng Xu©n HMn (1988), “Thi v¨n ViÖt Nam” La S¬n Yªn Hå Hoµng Xu©n HBn, tËp 3, Nxb<br /> Gi¸o dôc, H, trang 23.<br /> [4]. D−¬ng Qu¶ng Hµm (2005), ViÖt Nam v¨n häc sö yÕu, Nxb TrÎ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh,<br /> trang 206 – 207.<br /> [5]. Phan DiÔm Ph−¬ng (1998), Lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t, Nxb Qu©n ®éi, H, tr 82.<br /> [6]. Paul Schneider (1987), Nguyen Trai et son recueil de poÌms en langue nationale, Ðdition du<br /> centre national de la recherche scientifique, Paris.<br /> <br /> 21<br /> <br />