Thời điểm ăn bổ sung ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi đến khám dinh dưỡng tại Bệnh viện Nhi Đồng 2

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> THỜI ĐIỂM ĂN BỔ SUNG Ở TRẺ TỪ 6 -24 THÁNG TUỔI<br /> ĐẾN KHÁM DINH DƯỠNG TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2<br /> Nguyễn Thị Thu Hậu*,Nguyễn Hoàng Nhựt Hoa*, Trần Hồng Nhân**, Trần Thị Hoài Phương*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tình trạng dinh dưỡng và thời điểm ăn bổ sung ở trẻ em từ 6 – 24 tháng tuổi đến khám<br /> tại phòng khám Dinh Dưỡng bệnh viện Nhi Đồng 2 năm 2010.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Cắt ngang mô tả.<br /> Kết quả: Từ tháng 6-8/2010, nghiên cứu thực hiện trên 252 bệnh nhân từ 6-24 tháng tuổi đến khám Dinh<br /> dưỡng tại bệnh viện Nhi Đồng 2, trong đó 33,3% trẻ bị suy dinh dưỡng và 36,1% trẻ bị dọa suy dinh dưỡng. Trẻ<br /> đến khám nhiều nhất là từ 6-9 tháng tuổi(33,3%) và 13-18 tháng tuổi (28,6%). Nhóm trẻ có bất thường về dinh<br /> dưỡng cao nhất là 13-18 tháng tuổi (31,4%). Đa số trẻ được ăn bổ sung trong thời điểm từ 4 – 6 tháng tuổi, vẫn<br /> còn 10,7% trẻ ăn bổ sung quá sớm (dưới 4 tháng tuổi). 81,9% trẻ được cho ăn cháo từ dưới 9 tháng tuổi. Chỉ có<br /> 19,4% trẻ được ăn cơm đúng theo thời điểm khuyến nghị hiện nay.<br /> Kết luận: Công tác tuyên truyền giáo dục dinh dưỡng cho cộng đồng đã có kết quả tốt, tuy nhiên cần quan<br /> tâm đến nhóm trẻ 6-9 tháng tuổi và đặc biệt là nhóm 13-18 tháng tuổi vì dễ bị các vấn đề dinh dưỡng và bất<br /> thường về phát triển thể chất. Thời điểm cho ăn bổ sung thích hợp cần được giáo dục cho phụ huynh thường<br /> xuyên và tích cực hơn.<br /> Từ khóa: suy dinh dưỡng, ăn dặm, ăn bổ sung.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> TIMING OF COMPLEMENTARY FOODS INTRODUCTION IN CHILDREN 6-24 MONTHS<br /> AT NUTRITIONAL CONSULTATION UNIT OF CHILDREN’S HOSPITAL 2<br /> Nguyen Thi Thu Hau, Nguyen Hoang Nhut Hoa, Tran Hong Nhan, Tran Thi Hoai Phuong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 4 - 2010: 272 – 276<br /> <br /> Objectives: To investigate the nutritional status and timing of introduce complementary food for children<br /> aged 6-24 months who come to nutritional consultation unit of Children’s Hospital 2.<br /> Methods: Descriptive cross-sectional study.<br /> Results: From June to August, 2010, 252 patients of Nutritional Consultation Unit of Children’s Hospital<br /> were enrolled in this study. 33.3% of them were malnutrition and 36.1% at risk of malnutrition. The most<br /> popular patients were in 6-9 months group (33.3%) and 13-18 months group (28.6%). The highest portion of<br /> under-nutrition were the group of 13-18 months (31.4%). Majority of children were introduced complementary<br /> food at time of 4-6 months-old, but still 10.7% of children began too early (before 4 months), 81.9% of children<br /> had started rice soup before age of 9 months. Only 19.4% of children started feeding rice at current<br /> recommendation.<br /> Conclusions: There were great achievement in public nutritional communication, but it is still necessary to<br /> pay more attention to children of 6-9 months and especially 13-18 months of age because of risks of malnutrition<br /> and feeding problems. The appropriate time to introduce complementary food for children should be held more<br /> effectively and more regularly.<br /> * Bệnh viện Nhi Đồng 2, ** Trường Cao đẳng Kinh tế công nghệ<br /> Tác giả liên lạc: KS. Nguyễn Hoàng Nhựt Hoa, ĐT: 0918028153,<br /> <br /> Email: nhlucky1@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Key words: c.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Dinh dưỡng hợp lý vô cùng quan trọng<br /> trong việc giúp trẻ có thể phát triển được hết<br /> tiềm năng của cơ thể(1,2). Hai năm đầu đời của trẻ<br /> là giai đoạn cao điểm của tình trạng chậm tăng<br /> trưởng, thiếu vi chất dinh dưỡng, và các bệnh<br /> nhiễm khuẩn(2) .Có rất nhiều vấn đề cần quan<br /> tâm, đặc biệt là vấn đề cho trẻ ăn bổ sung (ăn<br /> dặm) đúng lúc và đúng cách. Phòng Khám Dinh<br /> Dưỡng của bệnh viện Nhi đồng 2 tiếp nhận rất<br /> nhiều thân nhân bệnh nhi đến tham vấn về vấn<br /> đề nuôi dưỡng trẻ, trong đó có khá nhiều bệnh<br /> nhi ở lứa tuổi từ 6 – 24 tháng tuổi. Chúng tôi tiến<br /> hành nghiên cứu: “Khảo sát thời điểm thực hành<br /> ăn bổ sung cho trẻ từ 6 – 24 tháng tuổi đến khám<br /> tại Phòng Khám Dinh Dưỡng Bệnh Viện Nhi<br /> Đồng 2”. Trên cơ sở đó, đưa ra những giải pháp<br /> can thiệp để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho<br /> trẻ nhóm tuổi ăn bổ sung.<br /> <br /> Phương pháp lấy mẫu<br /> Thuận tiện.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Trẻ 6-24 tháng tuổi đến khám Dinh dưỡng,<br /> không mắc các bệnh mạn tính, bẩm sinh, có<br /> người chăm sóc trực tiếp đi cùng, đồng ý trả lời<br /> phỏng vấn.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Ngoài lứa tuổi trên, không có người chăm<br /> sóc trực tiếp đi cùng, có bệnh lý mạn tính bẩm<br /> sinh, không đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Cắt ngang mô tả.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Tính theo công thức<br /> Z2 1-α/2 P(1-P)<br /> N= ------------------------ = 297<br /> d2<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu chung<br /> Tìm hiểu về tình trạng dinh dưỡng và thời<br /> điểm ăn bổ sung ở trẻ em từ 6 – 24 tháng tuổi<br /> đến khám tại Phòng Khám Dinh Dưỡng Bệnh<br /> Viện Nhi Đồng 2.<br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> Xác định đặc điểm dịch tễ học của các trẻ từ<br /> 6 – 24 tháng tuổi đến khám tại Phòng Khám<br /> Dinh Dưỡng Bệnh Viện Nhi Đồng 2.<br /> Xác định tình trạng dinh dưỡng của trẻ.<br /> Xác định tỉ lệ các thời điểm thực hành ăn bổ<br /> sung cho trẻ.<br /> <br /> Với α: xác suất sai lầm loại 1, α =0.05<br /> P: trị số mong muốn của tỉ lệ, theo NC tại<br /> Phú thọ, lấy P=0.737 (tỉ lệ trẻ cho ăn bổ sung sớm<br /> trước 4 tháng tuổi)(3).<br /> d: sai số cho phép, d= 0.05<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> Phỏng vấn trực tiếp bằng bảng câu hỏi.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Nhập và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS<br /> 11.5 for Windows.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Có 252 trẻ đủ tiêu chuẩn được nhận vào lô<br /> nghiên cứu trong đó có 122 nam (48,4%), 130 nữ<br /> (51,6%).<br /> <br /> Trẻ em từ 6 – 24 tháng tuổi và người trực<br /> tiếp nuôi dưỡng trẻ đến khám tại Phòng khám<br /> dinh dưỡng Bệnh Viện Nhi Đồng 2.<br /> <br /> Lứa tuổi: 6 – 9 tháng tuổi :84 trẻ (33,3%); 10–<br /> 12 tháng: 57 trẻ (22,6%); 13 – 18 tháng tuổi: 72 trẻ<br /> ( 28,6%), 19 – 24 tháng: 39 trẻ (15,5%).<br /> <br /> Thời gian nghiên cứu<br /> <br /> Như vậy, trẻ càng nhỏ càng được sự quan<br /> tâm của phụ huynh. Trẻ gặp nhiều vấn đề về<br /> nuôi dưỡng hơn vào giai đoạn tập ăn dặm (6-9<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> <br /> Tháng 6-8/2010.<br /> <br /> 2Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> tháng tuổi) và giai đoạn tập đi tập nói (13-18<br /> tháng tuổi) nên cần đến tham vấn dinh dưỡng.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nếu khảo sát tỉ lệ trẻ có bất thường dinh<br /> dưỡng theo lứa tuổi, chúng tôi nhận thấy tỉ lệ<br /> cao vẫn là ở nhóm 6-9 tháng tuổi và 13-18 tháng<br /> tuổi tuy nhiên bất thường nhiều nhất là ở nhóm<br /> 13-18 tháng tuổi. Đây là lứa tuổi bắt đầu làm<br /> quen với nhiều loại thức ăn, lại hay biếng ăn do<br /> ham chơi. Vì vậy. trong kế hoạch chống SDD trẻ<br /> em nên chú ý hơn đến nhóm tuổi này.<br /> <br /> Biểu đồ 1: Đặc điểm dịch tễ học<br /> Thành phố Hồ Chí Minh: 36,9. Tỉnh khác là<br /> 63,1%.<br /> Điều này cho thấy các trẻ ở Tỉnh có vấn đề<br /> về dinh dưỡng cao hơn các trẻ ở Thành phố Hồ<br /> Chí Minh (TPHCM). Điều này phù hợp với báo<br /> cáo của Trung tâm Dinh Dưỡng TPHCM: tỉ lệ<br /> SDD ở trẻ < 5 tuổi tại TPHCM thấp nhất trong cả<br /> nước.<br /> <br /> Biểu đồ 2: Tỉ lệ trẻ có vấn đề tình trạng dinh dưỡng<br /> theo từng lứa tuổi<br /> <br /> Nguyên nhân đến khám: phần lớn vì lý do<br /> dinh dưỡng (biếng ăn, không lên cân, chậm lên<br /> cân) hoặc vì các rối loạn ăn uống khi mắc bệnh<br /> cấp tính (hô hấp, tiêu hóa,…).<br /> Tất cả trẻ đều đã được cho ăn dặm.<br /> Bảng 1. Tình trạng dinh dưỡng của trẻ<br /> Tình trạng DD<br /> Bình thường<br /> Dọa SDD<br /> SDD1<br /> SDD2<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số lượng trẻ<br /> 77<br /> 91<br /> 61<br /> 16<br /> 252<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 30,6<br /> 36,1<br /> 27,0<br /> 6,3<br /> 100%<br /> <br /> Nhận xét: Tỷ lệ SDD độ 1, SDD độ 2 cao hơn<br /> nhiều so với tổng kết năm 2009 về SDD ở<br /> TPHCM (5,9%), vì đây là nhóm bệnh nhi có vấn<br /> đề về dinh dưỡng nên mới đến khám tại bệnh<br /> viện. Tuy nhiên, từ con số 33,3% trẻ bị SDD và<br /> 36,1% trẻ bị dọa SDD cho thấy tình trạng của trẻ<br /> em dưới 2 tuổi và các khu vực lân cận còn nhiều<br /> vấn đề cần giải quyết. Hiện nay, tỉ lệ SDD ở trẻ<br /> dưới 5 tuổi của Việt Nam đã giảm nhiều, từ<br /> 38,7% năm 1999 còn 18,9% năm 2009. Tuy nhiên,<br /> tỷ lệ trẻ SDD mạn (thấp còi) vẫn còn rất cao<br /> 31,9% năm 2009. Để giảm tỷ lệ SDD thấp còi, cần<br /> có can thiệp dinh dưỡng đúng đắn từ rất sớm, từ<br /> lúc mang thai, cho con bú và ăn bổ sung đúng.<br /> <br /> Biểu đồ 3. Thời điểm cho ăn bổ sung<br /> Nhận xét: Đa số trẻ được ăn bổ sung trong<br /> thời điểm từ 4 – 6 tháng tuổi, vẫn còn 10,7% trẻ<br /> ăn bổ sung quá sớm (dưới 4 tháng tuổi) và chỉ có<br /> 4,4% trẻ được cho ăn bổ sung vào đúng thời<br /> điểm khuyến cáo hiện nay (trên 6 tháng tuổi).<br /> Hiện nay các bà mẹ phải đi làm lại sau 4<br /> tháng nghỉ hậu sản, do đó trẻ cũng thường được<br /> cho ăn dặm khi tròn 4 tháng. Theo khuyến nghị<br /> mới nhất của Hội dinh dưỡng, tiêu hóa và gan<br /> mật Châu Âu và Châu Mỹ nên cho trẻ bú mẹ<br /> hoàn toàn đến 6 tháng tuổi. Còn đối với trẻ bú<br /> sữa công thức thì thời điểm cho ăn dặm thích<br /> hợp nhất là 16 – 27 tuần, để đảm bảo cung cấp<br /> đủ nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ và hạn chế nguy<br /> cơ mắc các bệnh dị ứng.<br /> Trong nghiên cứu còn 10,7% trẻ được cho ăn<br /> dặm quá sớm (trước 4 tháng tuổi). Như vậy, cần<br /> tuyên truyền rộng rãi hơn trong cộng đồng để<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> giảm tỷ lệ cho trẻ ăn dặm quá sớm. Và ăn dặm<br /> quá sớm cũng là lý do làm trẻ rối loạn tiêu hóa,<br /> kém hấp thu và có thể gây ra suy dinh dưỡng<br /> cho trẻ về sau.[1,2] Nghiên cứu tại Phú thọ cho<br /> thấy: Hết tháng thứ 3 có 73,7% số trẻ đã được<br /> cho ăn bổ sung. Ngoài ra, so với kết quả Khảo<br /> sát thực hành chăm sóc dinh dưỡng ở trẻ dưới 6<br /> <br /> Biểu đồ 5. Thời điểm ăn cơm<br /> <br /> tháng tuổi đến khám lần đầu tại PKDD BVNĐ2<br /> <br /> có hiệu quả hơn so với 2 năm trước.<br /> <br /> Nhận xét: Cần thiết cho trẻ ở lứa tuổi từ 18<br /> tháng tuổi trở lên. thời điểm thích hợp cho trẻ<br /> ăn cơm là khi trẻ đã có răng hàm và có khả<br /> năng nhai cơm. Do đó, khi trẻ có 4 răng hàm<br /> (18 – 24 tháng tuổi) có thể cho ăn cơm nát và<br /> khi trẻ có 8 răng hàm (24 – 36 tháng tuổi) là lúc<br /> cho ăn cơm hạt như người lớn. Nếu ăn cơm<br /> quá sớm sẽ gây cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa,<br /> kém hấp thu, biếng ăn dẫn đến SDD vì hệ tiêu<br /> hóa của trẻ chưa hoàn thiện. Còn nếu ăn cơm<br /> trễ trẻ sẽ bị thiếu chất và SDD.<br /> <br /> Biểu đồ 4. Thời điểm cho ăn cháo<br /> <br /> Có 62/252 trẻ trong khảo sát đã được cho ăn<br /> cơm. Trong đó, tỷ lệ được cho ăn cơm đúng theo<br /> thời điểm hiện nay đang khuyến nghị chỉ có<br /> 19,4% và tỷ lệ trẻ được cho ăn cơm sớm (dưới 18<br /> tháng tuổi) chiếm phần lớn (80,6%), điều này<br /> cũng giải thích cho kết quả tỷ lệ SDD và dọa<br /> SDD cao ở nhóm trẻ này.<br /> <br /> năm 2008 – 2009, có 32% trẻ được cho ăn quá<br /> sớm (trước 4 tháng tuổi)<br /> <br /> (3)<br /> <br /> tỉ lệ cho trẻ ăn bổ<br /> <br /> sung quá sớm hiện nay đã thấp hơn nhiều,<br /> chứng tỏ công tác truyền thông dinh dưỡng đã<br /> <br /> Nhận xét: Các trẻ trên 9 tháng tuổi đã có sự<br /> phát triển về vận động và ngôn ngữ nhiều hơn<br /> nên nhu cầu dinh dưỡng đòi hỏi cao hơn. Hơn<br /> nữa, trẻ đã có mọc răng và có thể ăn được một<br /> vài thức ăn lơn cợn khác ngoài bột để tập nhai,<br /> giúp không biếng ăn về sau. Đây là thời điểm<br /> có thể tập cho trẻ ăn cháo. Thời điểm ăn cháo<br /> của trẻ cũng đóng một vai trò không nhỏ đối<br /> với tình trạng dinh dưỡng. Nếu ăn cháo quá<br /> sớm cũng có thể chậm lên cân do đậm độ năng<br /> lượng thấp hơn trong bột.<br /> Có 221/252 trẻ đã được cho ăn cháo<br /> (87,7%). Trong đó, đa số trẻ được cho ăn cháo<br /> trước 9 tháng tuổi (81,9%), số trẻ được cho ăn<br /> cháo đúng thời điểm hiện nay đang khuyến<br /> nghị chỉ chiếm 18,1% và không có trẻ nào bị<br /> bắt đầu cho ăn cháo trễ (từ sau 18 tháng tuổi).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua khảo sát trên 252 trẻ chúng tôi nhận<br /> thấy:<br /> Tỷ lệ trẻ có vấn đề về tình trạng dinh dưỡng<br /> chiếm 69,4%, cao ở lứa tuổi từ 6 – 18 tháng tuổi,<br /> cao nhất là ở lứa tuổi 13 – 18 tháng tuổi.<br /> Thời điểm ăn bổ sung: Có 10,7% trẻ được<br /> cho ăn sớm (dưới 4 tháng tuổi).<br /> Thời điểm ăn cháo: 81,9% trẻ được cho ăn<br /> cháo từ dưới 9 tháng tuổi.<br /> Thời điểm ăn cơm: có 19,4% trẻ được ăn<br /> đúng theo thời điểm khuyến nghị .<br /> <br /> 4Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KIẾN NGHỊ<br /> Tăng cường các lớp tập huấn về thực hành<br /> ăn bổ sung cho trẻ từ 6 – 24 tháng tuổi: ăn đúng<br /> thời điểm khuyến nghị, khẩu phần ăn đủ bốn<br /> nhóm chất .<br /> Cần chú trọng giáo dục dinh dưỡng nhiều<br /> hơn cho nhóm trẻ 13-18 tháng tuổi.<br /> Các can thiệp trên cộng đồng cần chú trọng<br /> hơn nữa đến các vấn đề về dinh dưỡng có liên<br /> quan đến ăn bổ sung để thiết kế thông điệp<br /> truyền thông phù hợp, tăng cường phương pháp<br /> tư vấn trực tiếp.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> American Academy of Pediatrics. Complementary feeding<br /> (2009). Pediatric Nutrition Hanbook. P113-144.<br /> Hendricks KM (2003). Weaning: Pathophysiology, Practice,<br /> and Policy. Nutrition in Pediatrics. BC Decker Inc. p.528-538..<br /> Trần Thị Hoài Phương, Nguyễn Thị Kim Hoàng, Nguyễn Thị<br /> Kiều Thu, Mai Quang Huỳnh Mai, Nguyễn Thị Thu Hậu<br /> (2010). Khảo sát thực hành chăm sóc dinh dưỡng ở trẻ dưới 6<br /> tháng tuổi đến khám lần đầu tại Phòng khám dinh dưỡng<br /> Bệnh viện Nhi Đồng 2 năm 2008 – 2009. Y học Thành Phố Hồ<br /> Chí Minh.13(5): p.98-104<br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 – Lần XIX - Năm 2010<br /> <br /> 5<br /> <br />