Thực trạng thực hiện pháp luật bảo vệ nguồn nước trong môi trường làng nghề ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng

Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> THÖÏC TRAÏNG THÖÏC HIEÄN<br /> PHAÙP LUAÄT BAÛO VEÄ NGUOÀN NÖÔÙC<br /> TRONG MOÂI TRÖÔØNG LAØNG NGHEÀ<br /> ÔÛ CAÙC TÆNH ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG HOÀNG<br /> ThS. Nguy n Tr<br /> n Đin<br /> Vin Công ngh Môi trng, Vin Hàn Lâm Khoa h<br /> c và Công ngh Vit Nam<br /> <br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU 2. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT cao nhận thức cộng đồng về<br /> Theo báo cáo môi trường ĐƯỢC TRONG THỰC HIỆN bảo vệ tài nguyên nước.<br /> quốc gia 2014 của Bộ Tài PHÁP LUẬT BẢO VỆ NGUỒN Việc phổ biến, tuyên truyền<br /> nguyên và Môi trường (TNMT), NƯỚC TRONG MÔI TRƯỜNG pháp luật, nâng cao nhận thức<br /> môi trường làng nghề ở các LÀNG NGHỀ cộng đồng về tài nguyên nước<br /> tỉnh Đồng bằng sông Hồng * Trên phng din thi được thực hiện thường xuyên<br /> (ĐBSH) đã và đang bị ô nhiễm hành pháp lut: với các phương tiện thông tin đa7i<br /> trầm trọng. Trong đó đáng chú Thứ nhất: công tác quy chúng, thông qua các hình thức<br /> ý là ô nhiễm nguồn nước mặt hoạch tài nguyên nước xây dư7ng phim, ảnh, băng đĩa<br /> (sông, ao, hồ) và nước ngầm các chương trình hỏi đáp, đối<br /> Vùng ĐBSH đã hoàn thành<br /> do lượng nước thải quá lớn, thoại, tọa đàm, phỏng vấn,<br /> lập đề cương đề án Chính phủ<br /> với độ ô nhiễm (các chất hữu phóng sự, tổ chức hội thảo tập<br /> “Quy hoạch tài nguyên nước<br /> cơ, kim loại nặng, chất màu, vi huấn cho các cơ sở sản xuất và<br /> các lưu vực sông liên tỉnh”. Từ<br /> khuẩn,…) của các làng nghề người dân ở các làng nghề vùng<br /> năm 2011 đến nay, cơ bản hoàn<br /> không được xử lý đã xả trực ĐBSH để giải đáp pháp luật, trao<br /> thành dự án “Quy hoạch Quản<br /> tiếp vào môi trường. Điều đáng đôt trong<br /> Bảo vệ môi trươờng (BVMT)<br /> dấu hiệu ngày càng gia tăng quản lý tài nguyên nước, tuyên<br /> lưu vực sông Nhuệ - sông Đáy<br /> [2]. Nguyên nhân là việc thực truyền và phổ biến pháp luật về<br /> đến năm 2015 và định hướng<br /> hiện pháp luật (THPL) về bảo BVMT nước. Từ đầu năm 2014,<br /> đến 2020”; Ở địa phương, công<br /> vệ nguồn nước trong môi nhiều địa phương vùng ĐBSH<br /> tác quy hoạch tài nguyên nước<br /> trường làng nghề bên cạnh cũng đã tổ chức các cuộc tập<br /> đã từng bước được triển khai<br /> những kết quả đạt được vẫn huấn, tuyên truyền phổ biến<br /> và đáp ứng được yêu cầu quản<br /> còn nhiều bất cập, hạn chế. Do pháp luật về tài nguyên nước<br /> lý, sử dụng hiệu quả, bền vững<br /> đó, bài báo này sẽ tập trung cho đối tượng là cán bộ làm<br /> tài nguyên nước. Tính đến nay<br /> đánh giá tình hình THPL về bảo công tác quản lý tài nguyên, môi<br /> đã có 10/11 tỉnh ĐBSH ban<br /> vệ nguồn nước trong môi trường ở cấp xã, huyện.<br /> hành quy hoạch tài nguyên<br /> trường làng nghề ở các tỉnh Thứ ba: công tác chỉ đạo,<br /> nước cấp tỉnh [3].<br /> ĐBSH, phân tích nguyên nhân xây dựng và triển khai thực<br /> và đề xuất một số giải pháp để Thứ hai: công tác tuyên<br /> hiện đề án BVMT lưu vực sông;<br /> cải thiện tình hình. truyền phổ biến pháp luật, nâng<br /> <br /> <br /> 86 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> chỉ đạo, tổ chức các hoạt động hành động nâng cao hiệu lực nước thải của nguồn nước và<br /> phòng ngừa và kiểm soát các quản lý, bảo vệ, sử dụng tổng phải được cơ quan quản lý Nhà<br /> nguồn thải vào lưu vực sông. hợp tài nguyên nước giai đoạn nước về tài nguyên nước có<br /> Công tác BVMT tại 02 lưu 2014 - 2020 theo Quyết định số thẩm quyền chấp thuận trước<br /> vực sông: sông Cầu, sông 182/QĐ-TTg ngày 23/1/2014 khi trình phê duyệt” (Điều 37) và<br /> Nhuệ - sông Đáy trên địa bàn của Thủ tướng Chính phủ như: hạn chế khai thác nước dưới đất<br /> các tỉnh vùng ĐBSH đã được tỉnh Hải Dương, Quảng Ninh, tại các khu vực làng nghề đã có<br /> UBND các tỉnh quan tâm triển Hưng Yên, Ninh Bình, thành hệ thống cấp nước tập trung và<br /> khai có hiệu quả. Tính đến nay, phố Hải Phòng,... dịch vụ cấp nước bảo đảm đáp<br /> tất cả các tỉnh, thành phố vùng * Trên phng din áp ứng yêu cầu chất lượng, số<br /> ĐBSH trên 02 lưu vực sông đã dng pháp lut: lượng (khoản đ mục 4 điều 52).<br /> phê duyệt và triển khai kế Từ năm 2013 đến tháng 6 năm<br /> Thứ nhất: Hệ thống văn bản<br /> hoạch thực hiện đề án tổng thể 2015, nhiều văn bản QPPL đã<br /> quy phạm pháp luật (QPPL) về<br /> BVMT lưu vực sông tại mỗi tỉnh, được ban hành để hoàn thiện hệ<br /> bảo vệ tài nguyên nước đã<br /> thành phố và thành lập Ban chỉ thống văn bản QPPL triển khai<br /> được xây dựng, bổ sung và<br /> đạo thực hiện đề án trên địa Luật tài nguyên nước, gồm:<br /> hoàn thiện.<br /> bàn. Nhiều dự án khắc phục ô Nghị định số 201/2013/NĐ-CP<br /> Cho đến nay, Luật Tài quy định chi tiết thi hành một số<br /> nhiễm môi trường (ONMT) làng<br /> nguyên nước (sửa đổi) năm điều của Luật Tài nguyên nước<br /> nghề trên 02 lưu vực sông này<br /> 2012 là văn bản có giá trị pháp lý 2012, Nghị định số 43/2015/NĐ-<br /> đã được quan tâm đầu tư thực<br /> cao nhất trong các văn bản quy CP về lập, quản lý hành lang<br /> hiện, trong đó có 04 dự án<br /> định về kiểm soát ô nhiễm và bảo vệ nguồn nước và Nghị định<br /> thuộc Chương trình mục tiêu<br /> suy thoái tài nguyên nước, trong số 54/2015/NĐ-CP quy định về<br /> quốc gia về khắc phục ô nhiễm<br /> đó quy định rõ “làng nghề phải ưu đãi đối với các hoạt động sử<br /> và cải thiện môi trường giai<br /> có hệ thống thu gom, xử lý nước dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.<br /> đoạn 2012-2015 đã được triển<br /> thải phù hợp với quy mô xả Bộ TNMT ban hành Thông tư<br /> khai là: (1) Dự án xử lý ONMT<br /> nước thải, khả năng tiếp nhận quy định về cấp phép thăm dò,<br /> làng nghề sản xuất giấy Phong<br /> Khê (tỉnh Bắc Ninh) trên lưu<br /> vực sông Cầu; (2) Dự án xử lý<br /> ONMT nghề dệt nhuộm Nha Xá<br /> (tỉnh Hà Nam); (3) Dự án xử lý<br /> ONMT do hoá chất bảo vệ thực<br /> vật tồn lưu trên địa bàn xã<br /> Hoành Sơn, huyện Giao Thuỷ<br /> và xã Nam Phong tỉnh Nam<br /> Định; (4) Dự án xử lý ONMT<br /> làng nghề bún, bánh thị trấn<br /> Yên Ninh, huyện Yên Khánh<br /> (tỉnh Ninh Bình) trên lưu vực<br /> sông Nhuệ - sông Đáy [4].<br /> Nhận thức rõ vai trò và tầm<br /> quan trọng trong việc bảo vệ tài<br /> nguyên nước đối với sự phát<br /> triển kinh tế xã hội, một số địa<br /> phương đã xây dựng kế hoạch Ảnh Minh Họa: Nguồn Internet<br /> <br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015 87<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> khai thác, sử dụng tài nguyên về việc lập và quản lý hành lang địa phương tỉnh ĐBSH cũng<br /> nước và xả nước thải vào nguồn bảo vệ nguồn nước trên địa bàn tích cực triển khai thanh tra,<br /> nước, Thông tư quy định điều tỉnh Ninh Bình. Sở TNMT tỉnh kiểm tra hàng loạt các tổ chức,<br /> kiện năng lực của đơn vị thực Nam Định đã ra Quyết định số cá nhân, cơ sở sản xuất làng<br /> hiện điều tra cơ bản về tài 2352/QĐ-STNMT ngày nghề trên địa bàn tỉnh. Qua<br /> nguyên nước, đơn vị tư vấn lập 13/12/2013 về việc ban hành Kế công tác thanh tra đã phát hiện<br /> quy hoạch tài nguyên nước; hoạch thanh tra, kiểm tra năm nhiều hành vi vi phạm trong<br /> Thông tư số 27/2014/TT- 2014 của Sở TNMT trong đó có lĩnh vực tài nguyên nước.<br /> BTNMT quy định việc đăng ký kiểm tra việc thực hiện Luật Tài<br /> 3. NHỮNG HẠN CHẾ, BẤT<br /> khai thác nước dưới đất, mẫu hồ nguyên nước của các địa<br /> CẬP TRONG THỰC THI<br /> sơ cấp, gia hạn, điều chỉnh, cấp phương trên địa bàn tỉnh.<br /> PHÁP LUẬT BẢO VỆ NGUỒN<br /> lại giấy phép tài nguyên nước Ở cấp độ liên vùng Ủy ban NƯỚC TRONG MÔI TRƯỜNG<br /> trong đó cũng quy định rõ trong BVMT lưu vực sông Nhuệ - LÀNG NGHỀ<br /> Khoản đ Mục 1 Điều 4 “làng Đáy đã ra Quyết định số<br /> nghề đã được đấu nối với hệ 02/QĐ-UBSNĐ ngày 5/3/2013 * Trên phng din tuân<br /> thống cấp nước tập trung và bảo ban hành quy chế quản lý, chia th pháp lut:<br /> đảm cung cấp nước ổn định cả sẻ thông tin, dữ liệu môi trường Kết quả kiểm tra, điều tra<br /> về số lượng và chất lượng” là lưu vực sông Nhuệ - sông Đáy cho thấy, hầu hết các cơ sở<br /> khu vực “phải đăng ký khai thác trên cổng thông tin điện tử. sản xuất làng nghề: Không<br /> nước dưới đất”. thực hiện việc quan trắc, giám<br /> Thứ hai: công tác thanh tra,<br /> Ở các tỉnh ĐBSH, các Sở kiểm tra trong lĩnh vực tài sát nguồn nước trong quá trình<br /> TNMT đã tham mưu cho UBND nguyên nước. khai thác, sử dụng theo quy<br /> tỉnh ban hành các văn bản chỉ định của nội dung giấy phép và<br /> Công tác thanh tra, kiểm tra<br /> đạo, hướng dẫn quản lý tài theo quy định tại Điều 16 của<br /> được coi là một trong những<br /> nguyên nước ở địa phương. Quy định ban hành kèm theo<br /> nhiệm vụ trọng tâm của công<br /> Điển hình như: UBND tỉnh Hà Quyết định số 15/2008/QĐ-<br /> tác quản lý tài nguyên nước.<br /> Nam ra Quyết định số BTNMT ngày 31/12/2008 của<br /> Hàng năm, cấp Trung ương và<br /> 349/2000/QĐ-UB ngày Bộ TNMT; Không có các hồ sơ,<br /> các tỉnh ĐBSH đều xây dựng<br /> 27/4/2000 về việc ban hành quy thủ tục về môi trường (như:<br /> kế hoạch và tiến hành kiểm tra<br /> định bảo vệ nguồn nước, các Đánh giá tác động môi trường,<br /> định kỳ tình hình triển khai, thi<br /> công trình cấp nước, quản lý, Cam kết BVMT); Không có các<br /> hành pháp luật về tài nguyên<br /> khai thác, cung cấp, sử dụng hạng mục công trình xử lý<br /> nước, việc chấp hành các quy<br /> nước đô thị tỉnh Hà Nam; Chỉ thị nước thải, khí thải đạt QCKT<br /> định của pháp luật về tài<br /> số 13/2006/CT-UBND ngày quốc gia về môi trường; không<br /> nguyên nước tại một số cơ sở<br /> 18/5/2006 về việc tăng cường nộp các khoản phí, lệ phí về<br /> làng nghề có khai thác, sử<br /> công tác quản lý khai thác, sử BVMT và khai thác tài nguyên<br /> dụng nước, xả nước thải vào<br /> dụng tài nguyên nước, xả nước (trừ phí thu gom chất thải rắn);<br /> nguồn nước trên địa bàn các<br /> thải vào nguồn nước trên địa chây ỳ trong thi hành quyết<br /> tỉnh ĐBSH. Bộ TNMT đã tổ<br /> bàn tỉnh. UBND tỉnh Ninh Bình định xử lý vi phạm. Một số<br /> chức đợt thanh tra các hoạt<br /> ra công văn số 220/UBND-VP3 trường hợp cá biệt sẵn sàng<br /> động khai thác, sử dụng, bảo<br /> về việc tổ chức thực hiện Kế dựa vào số đông để chống đối,<br /> vệ tài nguyên nước của các tổ<br /> hoạch thực hiện Đề án tổng thể thậm chí hành hung các đoàn<br /> chức, cá nhân có hoạt động<br /> BVMT lưu vực sông Nhuệ - sông kiểm tra, thanh tra, báo chí đến<br /> thăm dò, khai thác, sử dụng<br /> Đáy đến năm 2020; Kế hoạch làm việc; nhiều hộ sản xuất<br /> nước dưới đất tại các tỉnh: Bắc<br /> số 65/KH-UBND ngày 18/8/2015 không tiếp nhận hoặc tiếp nhận<br /> Ninh, Hà Nội, Nam Định. Các<br /> nhưng không vận hành các<br /> <br /> <br /> 88 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> hạng mục công trình xử lý của các làng nghề không qua của Quy định ban hành kèm<br /> ONMT khi được nhà nước đầu xử lý, gây ô nhiễm nguồn nước theo Quyết định số<br /> tư do không chịu chi trả các và xả nước thải để điều chỉnh 15/2008/QĐ-BTNMT của Bộ<br /> khoản chi phí vận hành, bảo có tính chất vĩ mô giải quyết TNMT. Hầu hết cơ sở sản xuất<br /> dưỡng. mâu thuẫn trong việc quản lý làng nghề chưa muốn đầu tư<br /> * Trên phng din thi nước theo ranh giới hành chính xây dựng các công trình xử lý<br /> hành pháp lut: và ranh giới thủy văn của hệ nước thải và bảo vệ tài nguyên<br /> thống nguồn nước [4]. nước. Không chỉ do một số<br /> Thứ nhất: công tác chỉ đạo,<br /> Thứ hai: việc thi hành pháp làng nghề hoạt động từ thời<br /> quản lý tài nguyên nước,<br /> luật về bảo vệ tài nguyên nước bao cấp với công nghệ lạc hậu,<br /> BVMT lưu vực sông còn nhiều<br /> của các cá nhân, cơ sở sản thiết bị cũ kỹ phát sinh nhiều<br /> bất cập.<br /> xuất làng nghề vẫn còn hời hợt, chất thải gây ONMT nguồn<br /> Các Ủy ban BVMT lưu vực nước mà phần lớn các làng<br /> thiếu tự giác.<br /> sông Cầu và sông Nhuệ - sông nghề mới cũng không có hệ<br /> Đáy đã được hình thành và đi Các cá nhân, cơ sở sản<br /> thống xử lý nước thải tập trung.<br /> vào hoạt động nhưng quyền xuất làng nghề vùng ĐBSH<br /> Bên cạnh đó, khung pháp lý<br /> hạn và trách nhiệm chưa được trong quá trình khai thác, sử<br /> cho việc thực hiện công tác<br /> xác định rõ, chưa phát huy dụng nước, xả nước thải vào<br /> kiểm tra, thanh tra vẫn còn<br /> được vai trò chỉ đạo, điều phối nguồn nước, chưa thực hiện<br /> thiếu và chưa đủ mạnh để buộc<br /> hoạt động BVMT các lưu vực, đầy đủ quy trình, qui phạm<br /> các cơ sở phải thực thi công<br /> dẫn đến việc triển khai các Đề nhằm khai thác hợp lý, tiết<br /> tác BVMT.<br /> án BVMT lưu vực sông Cầu, kiệm, hiệu quả và bảo vệ tài<br /> nguyên nước theo định hướng Thứ ba: Công tác tuyên<br /> sông Nhuệ - sông Đáy còn gặp<br /> phát triển bền vững. Cụ thể là, truyền, phổ biến, giáo dục về<br /> nhiều lúng túng, chậm chuyển<br /> không thực hiện các biện pháp bảo vệ tài nguyên nước còn<br /> biến trên thực tế. Bên cạnh đó,<br /> bảo vệ nguồn nước dưới đất chưa được chú trọng.<br /> sự phối hợp trong việc quản lý<br /> bảo vệ tài nguyên nước giữa trong quá trình khai thác, sử Công tác tuyên truyền, phổ<br /> các tỉnh trong lưu vực sông dụng nước tại các giếng khai biến, giáo dục pháp luật về bảo<br /> Cầu, sông Nhuệ - sông Đáy thác theo quy định tại Điều 15 vệ tài nguyên nước tại các làng<br /> chưa được chặt chẽ, thống<br /> nhất. Trong quá trình phát triển<br /> kinh tế của mỗi tỉnh, vì lợi ích<br /> riêng của mình dẫn đến còn có<br /> những bất cập gây ảnh hưởng<br /> lẫn nhau như: các tỉnh nằm<br /> thượng lưu và trung lưu trong<br /> quá trình sử dụng nước cho<br /> công nghiệp và sản xuất làng<br /> nghề đã thải các chất độc hại và<br /> nước thải không qua xử lý làm<br /> ảnh hưởng tới chất lượng nước<br /> của các tỉnh nằm dưới hạ lưu.<br /> Các sông suối, kênh, mương<br /> nằm trong địa bàn nhiều tỉnh<br /> vùng ĐBSH cũng có sự quá tải<br /> khi tiếp nhận nguồn nước thải Ảnh Minh Họa: Nguồn Internet<br /> <br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015 89<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> nghề vùng ĐBSH chưa rộng nguyên này. Chức năng, nhiệm mới có văn bản quy định về<br /> khắp, chủ yếu tập trung cho vụ, quyền hạn của các ban việc thành lập hệ thống thanh<br /> khối cơ quan quản lý và khối quản lý lưu vực sông Cầu và tra tài nguyên môi trường nói<br /> doanh nghiệp, chưa phổ biến, sông Nhuệ - sông Đáy cũng chung mà thiếu các văn bản<br /> giáo dục sâu rộng đến các đối chưa được quy định cụ thể. quy định về việc thành lập hệ<br /> tượng khác như người dân, Mối quan hệ giữa các ban quản thống thanh tra chuyên ngành<br /> học sinh. Hình thức phổ biến, lý lưu vực sông với hệ thống cơ về Tài nguyên nước cũng như<br /> giáo dục pháp luật chủ yếu là tổ quan quản lý nhà nước về Tài các quy định về chức năng,<br /> chức hội thảo, tập huấn, đăng nguyên nước các cấp (Bộ nhiệm vụ, quyền hạn của thanh<br /> tải trên trang tin điện tử nội bộ, TNMT, Cục quản lý Tài nguyên tra chuyên ngành về Tài<br /> báo, tạp chí, bản tin chuyên nước và UBND các tỉnh ĐBSH) nguyên nước.<br /> ngành. Kinh phí thực hiện hạn trong việc phối, kết hợp quản Các Ủy ban BVMT lưu vực<br /> chế nên khó khăn trong việc đa lý, bảo vệ Tài nguyên nước, sông Cầu và sông Nhuệ - sông<br /> dạng hóa hình thức cũng như vẫn chưa xác định rõ ràng cơ Đáy đã được hình thành và đi<br /> việc mở rộng đối tượng phổ chế phối hợp quản lý Tài vào hoạt động nhưng còn thiếu<br /> biến, giáo dục pháp luật về bảo nguyên nước theo quy hoạch các văn bản chỉ đạo hướng dẫn<br /> vệ tài nguyên nước, càng làm lưu vực sông với quản lý theo triển khai Đề án BVMT các lưu<br /> cho việc quản lý tài nguyên địa giới hành chính. vực sông Cầu và sông Nhuệ -<br /> nước kém hiệu quả. Vì vậy, Hiện nay, chúng ta vẫn thực Đáy đồng bộ từ Trung ương<br /> nhiều đối tượng vẫn chưa coi sự thiếu nhiều cán bộ để thực đến các tỉnh ĐBSH.<br /> nước là một tài nguyên quan hiện nhiệm vụ quản lý và Thứ ba: Quy định về mức<br /> trọng. Với quan niệm “Nước là chống suy thoái tài nguyên thu lệ phí nước thải chưa hợp<br /> của trời cho, vô hạn” nên dùng nước nói chung, ở các làng lý.<br /> vô tư, không cần xin phép, nghề vùng ĐBSH nói riêng.<br /> không cần tiết kiệm, không biết Nghị định phí nước thải có<br /> Việc quản lý chưa được gắn bó<br /> bảo vệ, phòng chống ô nhiễm, thể chưa lường trước được<br /> cũng gây ra lãng phí cho ngân<br /> suy thoái, cạn kiệt nguồn nước. hậu quả của tình hình ô nhiễm<br /> sách nhà nước.<br /> sẽ mở rộng nhanh và hậu quả<br /> * Trên phng din áp Thứ hai: hệ thống các văn ngày càng trầm trọng và sợ<br /> dng pháp lut bản QPPL về bảo vệ tài nguyên dân ta còn nghèo nên chưa<br /> Thứ nhất: Tổ chức bộ máy nước còn chưa hoàn thiện. mạnh dạn tiếp cận với quan<br /> quản lý nhà nước về bảo vệ tài Hiện nay, tuy đã có rất nhiều điểm của thế giới về phí nước<br /> nguyên nước còn chưa hoàn văn bản QPPL quy định về thải. Trước đây, Bộ Xây dựng<br /> thiện. kiểm soát ô nhiễm và suy thoái chỉ đưa vào giá mức phụ thu là<br /> Cơ cấu tổ chức của bộ máy tài nguyên nước nhưng luật 10% để phục vụ cho việc nạo<br /> quản lý tài nguyên nước ở các pháp và các quy định liên quan vét cống thoát nước. Khi xây<br /> tỉnh ĐBSH còn chưa được tới nguồn tài nguyên nước vẫn dựng chính sách phí nước thải<br /> hoàn thiện, mạng lưới điều tra còn được soạn thảo một cách sinh hoạt, Bộ TNMT cũng đưa<br /> cơ bản về tài nguyên nước và riêng rẽ. Về mặt tự nhiên, quản vào một tỷ lệ rất thấp với mức<br /> môi trường chưa được hoàn lý như thế sẽ bị tách rời nên 10% của giá nước (Nghị định<br /> chỉnh, chưa thiết lập được đầy không tránh khỏi sự chồng 25/2013/NĐ-CP), trong khi thế<br /> đủ cơ sở dữ liệu, tài liệu cơ bản chéo về quyền hạn, thiếu sót giới thu bằng và lớn hơn cả giá<br /> về tài nguyên nước, về sử trong theo dõi, sự cạnh tranh nước, như Mỹ thu bằng 135%<br /> dụng và ô nhiễm để phục vụ và trùng lặp giữa các cơ quan giá nước, CH Pháp thu bằng<br /> cho hoạt động lập pháp nhằm khác nhau. Trong công tác giá nước (được tính đầy đủ<br /> quản lý và bảo vệ nguồn tài thanh tra, kiểm tra, hiện nay chỉ nguồn kinh phí để xử lý ô<br /> <br /> <br /> <br /> 90 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> nhiễm, cung cấp nước sạch hành pháp luật nói chung và quyền vùng ĐBSH chưa nhận<br /> cho các nhu cầu sử dụng nước pháp luật về BVMT nói riêng tại thức đầy đủ tầm quan trọng<br /> trên toàn lãnh thổ nước Pháp). các làng nghề là chưa đáp ứng của công tác bảo vệ môi<br /> Nếu tình trạng thu phí nước yêu cầu thực tiễn đặt ra. Hình trường nước ở các làng nghề<br /> thải thấp như thế này thì không thức xử lý chủ yếu là nhắc và phát triển bền vững trong chỉ<br /> thể tạo ra nguồn tài chính để xử nhở, chưa xử lý hành chính đạo, điều hành. Tư tưởng “ưu<br /> lý nước thải sinh hoạt trong khi cũng như áp dụng các hình tiên cho tăng trưởng kinh tế,<br /> ngân sách nhà nước của ta lại thức xử phạt bổ sung khác. xem nhẹ yêu cầu bảo vệ môi<br /> không thể có đủ để đầu tư cho Công tác kiểm tra, giám sát trường” còn phổ biến ở nhiều<br /> xây dựng và vận hành các trạm của cơ quan quản lý đối với cấp ủy đảng và chính quyền.<br /> xử lý nước thải, sẽ khiến nguồn việc thực hiện giấy phép sau Hai là: Ý thức về BVMT nói<br /> nước ngày càng trở nên suy cấp phép, tình hình khai thác chung, bảo vệ tài nguyên nước<br /> thoái. sử dụng nước còn nhiều hạn nói riêng vẫn chưa trở thành<br /> Thứ tư: Công tác thanh tra, chế do đội ngũ cán bộ quản lý thói quen, nếp sống của một bộ<br /> kiểm tra trong lĩnh vực tài còn thiếu, kinh phí cho công tác phận dân cư ở các làng vùng<br /> nguyên nước gần như bị ‘bỏ thanh, kiểm tra còn hạn hẹp ĐBSH, các thói quen xấu gây ô<br /> trống’ dẫn đến việc chưa tuân thủ nhiễm nguồn nước, làm ảnh<br /> Nhìn chung, công tác kiểm chặt chẽ các quy định của pháp hưởng đến sức khỏe cộng<br /> tra, thanh tra và xử lý vi phạm luật về tài nguyên nước, còn đồng như: vứt rác, chất thải,<br /> pháp luật trong lĩnh vực tài nhiều công trình đang khai thác xác súc vật bừa bãi xuống<br /> nguyên nước của các cơ sở tài nguyên nước nhưng chưa nguồn nước, ao hồ... vẫn còn<br /> trong làng nghề gần như bị “bỏ có giấy phép. phổ biến. Ý thức chấp hành<br /> trống” trong khi các hành vi vi Luật BVMT nói chung, bảo vệ<br /> 4. NGUYÊN NHÂN CỦA<br /> phạm lại rất phổ biến. Việc tài nguyên nước nói riêng của<br /> NHỮNG HẠN CHẾ, BẤT CẬP<br /> phân công trách nhiệm thực các hộ sản xuất kinh doanh ở<br /> hiện công tác thanh tra, kiểm 4.1. Nguyên nhân khách các làng nghề còn thấp.<br /> tra, xử lý vi phạm trong lĩnh quan Ba là: Công tác xã hội hóa<br /> vực bảo vệ tài nguyên nước Quá trình đẩy mạnh công hoạt động BVMT và quản lý tài<br /> đối với đối tượng sản xuất nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nguyên nước chưa thực sự<br /> trong làng nghề là chưa rõ. nước làm gia tăng nhu cầu khai hiệu quả; chưa huy động được<br /> Trên cùng một địa bàn làng thác, sử dụng tài nguyên nước sức mạnh toàn dân. Chưa có<br /> nghề, nếu là doanh nghiệp cũng như nguy cơ tác động xấu sự phân công cụ thể và đầu tư<br /> công nghiệp thì thuộc trách đến môi trường nước trên diện nguồn lực cho một tổ chức có<br /> nhiệm của ngành Công rộng. Bên cạnh đó, ảnh hưởng chức năng quản lý nhà nước<br /> Thương; hộ thuần nông, hộ của khủng hoảng tài chính, suy theo dõi toàn diện về xã hội hóa<br /> sản xuất cá thể trong lĩnh vực thoái kinh tế toàn cầu, tốc độ công tác bảo vệ tài nguyên<br /> chế biến nông, lâm, thủy sản tăng trưởng kinh tế của đất nước.<br /> thuộc ngành Nông nghiệp và nước bị chững lại trong giai Bốn là: Ý thức thực thi trách<br /> Phát triển nông thôn; cơ sở đoạn 2011 đến nay dẫn đến nhiệm công vụ về bảo vệ tài<br /> gây ONMT, gây ONMT nghiêm đầu tư từ doanh nghiệp và xã nguyên nước của nhiều cán bộ<br /> trọng thuộc ngành TNMT. Như hội cho công tác bảo vệ tài các cấp ở Trung ương cũng<br /> vậy, nhiều Bộ/Ngành được nguyên nước ở các làng nghề như các tỉnh ĐBSH trong điều<br /> phân công như trên, nhưng bị giảm sút. hành, chỉ đạo và thực hiện công<br /> trên thực tế, công tác thanh tra, 4.2. Nguyên nhân chủ quan việc còn chưa tốt, dẫn tới tình<br /> kiểm tra, giám sát tình hình thi Một là: Một số cấp ủy, chính trạng bỏ qua hoặc không tuân<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015 91<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> thủ đầy đủ các qui định pháp Ba là: Quản lý chặt chẽ việc bảo vệ nguồn nước trong các<br /> luật về bảo vệ tài nguyên nước. khoan thăm dò, khai thác, sử làng nghề vùng ĐBSH là: hoàn<br /> Năm là: Công tác tuyên dụng nước dưới đất. Tuyên thiện văn bản QPPL về tài<br /> truyền, giáo dục, phổ biến pháp truyền sâu rộng pháp luật về nguyên nước, tiếp tục triển khai<br /> luật về bảo vệ tài nguyên nước Tài nguyên nước và bảo vệ chiến lược quốc gia về Tài<br /> tới cộng đồng dân cư còn hạn nguồn nước trong nhân dân và nguyên nước đến năm 2020,<br /> chế; việc thực thi chính sách, các cơ sở sản xuất làng nghề. quản lý chặt chẽ việc khai thác<br /> pháp luật về tài nguyên nước Lấy ý kiến của các địa phương, và sử dụng nguồn nước, xả<br /> còn chưa nghiêm, hiệu lực, làng nghề về các nội dung cần thải vào nguồn nước, kiến nghị<br /> hiệu quả chưa cao. quy định trong các văn bản với các cấp Trung ương nhanh<br /> dưới Luật. Xây dựng tổ chức chóng khắc phục sự chồng<br /> 5. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ĐỂ thanh tra chuyên ngành để chéo về nhiệm vụ quản lý Tài<br /> NÂNG CAO HIỆU QUẢ THPL nâng cao vai trò của công tác nguyên nước; điều chỉnh lại<br /> VỀ BẢO VỆ NGUỒN NƯỚC thanh tra pháp chế, xử lý vi mức thuế về Tài nguyên nước./<br /> TRONG MÔI TRƯỜNG LÀNG phạm trong việc thực thi pháp<br /> NGHỀ VÙNG ĐBSH luật về Tài nguyên nước. Kiến<br /> nghị Chính phủ sớm khắc phục TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Một là: Với những đặc điểm<br /> về tính không bền vững của tài sự chồng chéo về nhiệm vụ [1]. Bộ Tài nguyên và Môi<br /> nguyên nước ở nước ta, công quản lý tài nguyên nước; xem trường, Báo cáo môi trường<br /> tác quản lý Nhà nước đối với xét và ban hành nghị định Quốc gia 2014 - Môi trường<br /> nguồn tài nguyên quý báu này Chính phủ về quản lý tổng hợp nông thôn Việt Nam, 2014.<br /> cần phải được tăng cường ở tài nguyên nước. [2]. Đặng Thị Kim Chi, "Nghiên<br /> các cấp, các ngành ngay từ Bốn là: Về thuế tài nguyên cứu cơ sở khoa học và thực<br /> bây giờ. Thời gian tới cần phải nước, cần đánh giá lại mức thu, tiễn nhằm xây dựng các chính<br /> tiếp tục xây dựng và hoàn thiện tình hình thu để không bỏ sót sách và giải pháp cải thiện môi<br /> hệ thống văn bản QPPL về tài đối với nhiều đối tượng có thể trường các làng nghề nông<br /> nguyên nước, trong đó tập thu và cần thu. thôn Việt Nam" đề tài KC 08.09,<br /> trung vào việc sửa đổi Luật tài 2005.<br /> 6. KẾT LUẬN<br /> nguyên nước, chú trọng công<br /> [3]. Bộ Tài nguyên và Môi<br /> tác bảo vệ và chống suy thoái Nguồn tài nguyên nước ở<br /> trường, Báo cáo công tác quản<br /> môi trường nước. các làng nghề vùng ĐBSH hiện<br /> lý nhà nước về Tài nguyên<br /> Hai là: Tiếp tục triển khai đang ô nhiễm ở mức độ<br /> nước năm 2014, kết quả 6<br /> chiến lược quốc gia về tài nghiêm trọng và chưa có dấu<br /> tháng đầu năm 2015 và nhiệm<br /> nguyên nước ở các tỉnh ĐBSH hiệu được cải thiện. Nguyên<br /> vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm<br /> đến năm 2020, tăng cường đầu nhân là do việc THPL về bảo vệ<br /> 2015, ngày 20 tháng 7 năm<br /> tư thực hiện các dự án điều tra nguồn nước trong các làng<br /> 2015.<br /> cơ bản, nắm chắc nguồn nước, nghề bên cạnh những kết quả<br /> tích cực vẫn còn rất nhiều [4]. Bộ Tài nguyên và Môi<br /> kiểm kê tài nguyên nước quốc<br /> những hạn chế, bất cập trên cả trường, Báo cáo công tác quản<br /> gia, xây dựng cơ sở dữ liệu, hệ<br /> ba phương diện: tuân thủ pháp lý nhà nước về môi trường 6<br /> thống thông tin về tài nguyên<br /> luật, thực hiện pháp luật và áp tháng đầu năm 2015, nhiệm vụ<br /> nước, thường xuyên thanh tra,<br /> dụng pháp luật. Trên cơ sở trọng tâm 6 tháng cuối năm<br /> kiểm tra việc khai thác, sử dụng<br /> phân tích những nguyên nhân 2015 và tình hình triển khai Luật<br /> nước, xả thải vào nguồn nước,<br /> khách quan và chủ quan, các bảo vệ môi trường năm 2014,<br /> xử lý triệt để các vi phạm pháp<br /> nhóm giải pháp được đề xuất ngày 20 tháng 7 năm 2015.<br /> luật trong lĩnh vực BVMT nước.<br /> để cải thiện tình hình THPL về<br /> <br /> <br /> 92 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2015<br />