thương: phần 2 - nxb phụ nữ

PHẦN HAI<br /> 19<br /> I24 ầm ĩ. Stamp Paid có thể nghe thấy tiếng nó từ tận ngoài<br /> đường. Ông bước đến căn nhà, đầu ngẩng cao hết mức để không ai có<br /> thể nói là ông lén lút, mặc dù trí óc lo âu của ông khiến ông cảm thấy<br /> mình đang thầm lén. Từ lúc ông đưa cho Paul D xem mảnh báo và<br /> biết anh dọn ra khỏi I24 trong cùng ngày, Stamp cảm thấy bứt rứt. Đã<br /> vật lộn với câu hỏi có nên nói cho một người đàn ông biết hay không<br /> về người đàn bà của anh ta, và rồi đã tự thuyết phục rằng ông nên nói,<br /> lúc ấy ông lại bắt đầu lo cho Sethe. Phải chăng ông đã ngăn cản cơ hội<br /> hạnh phúc duy nhất của chị với một người đàn ông tốt? Sự mất mát,<br /> lời đồn đại khơi khơi nổi lên trở lại từ người đàn ông đã giúp chị<br /> vượt sông, bạn của chị cũng như bạn của Baby Suggs, có làm cho chị<br /> bực mình?<br /> “Mình già quá rồi,” ông nghĩ, “mình nghĩ không rõ ràng nữa.<br /> Mình đã quá già và đã thấy quá nhiều.” Ông nằng nặc rằng ông không<br /> muốn ai biết chuyện ông thổ lộ ở sân lò mổ − bây giờ ông tự hỏi ông<br /> đang bảo vệ ai. Paul D là người duy nhất trong thị trấn không biết<br /> chuyện. Tại sao tin tức đã đăng báo lại trở thành một bí mật phải thì<br /> thầm trong một sân lò mổ? Một bí mật đối với ai? Chính là với Sethe.<br /> Ông đã làm chuyện sau lưng chị, như một kẻ lén lút. Nhưng lén lút là<br /> nghề của ông − cuộc đời của ông, mặc dù luôn luôn vì một mục đích<br /> rõ ràng và thánh thiện. Trước Cuộc Chiến tất cả những việc ông làm<br /> đều là lén lút: đưa kẻ chạy trốn đến chỗ ẩn náu, đưa tin mật đến chỗ<br /> công cộng. Bên dưới rau quả hợp lệ của ông là người lậu ông chở qua<br /> sông. Ngay cả mấy con lợn ông làm thịt trong mùa xuân cũng phục vụ<br /> mục đích của ông. Có những gia đình sống bằng xương và lòng lợn<br /> ông chia cho họ. Ông viết và đọc thư cho họ. Ông biết ai bị bệnh phù<br /> <br /> và ai cần củi đốt, đứa trẻ nào có quà và đứa nào cần chỉnh đốn. Ông<br /> biết bí mật của sông Ohio và hai bên bờ của nó, những căn nhà trống<br /> và có người, người nhảy múa giỏi nhất, người nói dở nhất, ai có giọng<br /> hay và ai không hát nổi ra điệu. Không có điều gì thú vị giữa hai chân<br /> ông, nhưng ông nhớ ông đã từng có − khi sự thúc đẩy ấy thúc đẩy<br /> người bị thúc đẩy − và đấy là lý do tại sao ông cân nhắc rất kỹ và rất<br /> lâu trước khi mở chiếc hộp gỗ của ông và tìm mảnh báo mười tám<br /> năm trước cho Paul D xem làm bằng chứng.<br /> Sau đó − chứ không phải trước – ông mới cân nhắc đến cảm giác<br /> của Sethe. Và sự cân nhắc muộn màng này khiến ông tự trách mình.<br /> Có lẽ ông nên im lặng, có thể dần dà Sethe sẽ tự mình nói cho Paul D<br /> biết, có thể ông không phải là người Chiến Binh cao thượng của<br /> Christ như ông nghĩ, mà là một kẻ lắm chuyện bình thường và chất<br /> phác đã nhân danh sự thật và lời cảnh báo, những điều ông cho là<br /> quan trọng, để cắt ngang một chuyện đang diễn ra tốt đẹp. Bây giờ<br /> I24 đã trở lại như trước khi Paul D đến thị trấn − khiến Sethe và<br /> Denver lo lắng vì lũ quỷ ám mà ông có thể nghe thấy từ ngoài đường.<br /> Dù cho Sethe có thể xoay sở sống được với hồn ma đã trở về, Stamp<br /> không tin là con gái chị làm được. Denver cần một người bình<br /> thường trong đời nó. Do may mắn ông đã có mặt lúc nó mới sinh ra −<br /> trước khi nó biết nó sống − và ông ưu ái nó là vì thế. Chính vì nhìn<br /> thấy nó còn sống, và trông khỏe mạnh bốn tuần sau đó mà ông đã vui<br /> đến nỗi ông gom hết những trái dâu đen ngon nhất trong hạt mà ông<br /> có thể mang được và trước hết đút hai trái vào miệng nó, rồi mới biếu<br /> phần gặt hái nhọc nhằn của ông cho Baby Suggs. Cho đến hôm nay<br /> ông vẫn tin rằng dâu của ông (đã nhen nhóm bữa tiệc và việc bổ củi<br /> sau đó) là lý do Denver còn sống. Nếu ông không chẻ củi ở đấy, Sethe<br /> đã trét óc con mình lên gỗ ván. Lẽ ra ông nên nghĩ đến Denver, nếu<br /> không nghĩ đến Sethe, trước khi ông cho Paul D biết câu chuyện đã<br /> đuổi anh ra khỏi nhà, người bình thường duy nhất trong cuộc đời con<br /> bé từ lúc Baby Suggs qua đời. Và cái gai nhọn là ở ngay đấy.<br /> Sâu sắc hơn và đau đớn hơn mối quan tâm muộn màng ông dành<br /> cho Denver hoặc Sethe là ký ức về Baby Suggs − ngọn núi trong bầu<br /> trời của ông − cháy lòng ông như đồng đô la bạc trong túi một tên<br /> khờ. Chính là ký ức về bà và niềm kính trọng mà bà xứng đáng làm<br /> ông ngẩng cao đầu bước vào sân I24, mặc dù ông nghe tiếng căn nhà<br /> từ ngoài đường.<br /> Ông chỉ đặt chân vào nhà này một lần sau Nỗi Khốn Khổ (tên ông<br /> <br /> gọi sự phản ứng dữ dội của Sethe trước Đạo luật Đào tẩu1) để mang<br /> Baby Suggs thánh thiện ra khỏi nhà. Khi ông nhấc bà lên trong tay<br /> ông, bà nhìn ông như một cô gái, và ông hiểu nỗi vui thích bà hẳn<br /> phải cảm thấy khi biết rằng bà không phải trẹo nghiến xương hông<br /> nữa − rằng cuối cùng bà đã được nâng nhấc. Nếu bà chỉ đợi một chút<br /> thôi bà sẽ được thấy Cuộc Chiến chấm dứt và sự hào nhoáng ngắn<br /> ngủi ngay sau đó. Họ đã có thể ăn mừng với nhau; thỉnh thoảng đi<br /> nghe những bài giảng hay. Chuyện xảy ra là, ông đi một mình từ căn<br /> nhà vui vẻ này đến căn nhà hân hoan khác, uống thức gì được mời.<br /> Nhưng bà đã không đợi và ông giận hờn nhiều hơn tiếc thương khi<br /> dự đám tang bà. Lần đó Sethe và con gái mắt ráo hoảnh, Sethe không<br /> có chỉ dẫn nào ngoài “Mang bà đến Chỗ Quang,” và ông đã gắng làm,<br /> nhưng ông bị cản trở vì luật lệ dân da trắng đặt ra về nơi chốn yên<br /> nghỉ của người chết. Baby Suggs nằm xuống cạnh đứa bé bị cắt cổ −<br /> sự gần gũi mà Stamp không chắc khiến Baby Suggs hài lòng.<br /> Buổi lễ diễn ra trong sân vì ngoài ông ra không ai muốn vào I24 −<br /> một xúc phạm Sethe trả lời bằng một xúc phạm khác khi chị từ chối<br /> không dự buổi lễ do mục sư Pike chủ trì. Thay vì thế chị đến phần mộ,<br /> thi đua im lặng với nó trong khi chị đứng đấy, không hát chung<br /> những bài thánh ca mà những người khác hát với tất cả tâm hồn. Sự<br /> lăng mạ ấy làm nảy sinh một lăng mạ khác từ những người đi đám<br /> tang: về lại sân nhà I24, họ ăn thức ăn họ mang đến và không đụng<br /> đến thức ăn của Sethe, người không đụng vào thức ăn của họ và cấm<br /> Denver đụng vào. Thế nên Baby Suggs thánh thiện, đã cống hiến cuộc<br /> đời tự do của mình cho sự hòa hợp, bị chôn cất giữa điệu múa thường<br /> tình của lòng kiêu hãnh, sự sợ hãi, sự kết án và nỗi hằn học. Gần như<br /> tất cả mọi người trong thị trấn mong Sethe sẽ gặp lúc khó khăn.<br /> Những lời tuyên bố quá đáng của chị, tính tự lập của chị dường như<br /> đòi hỏi chuyện ấy, và Stamp Paid, người chưa từng cảm thấy một giọt<br /> ác ý nào trong cuộc sống trưởng thành của mình, tự hỏi phải chăng<br /> sự mong đợi của dân thị trấn, rằng trường hợp của Sethe là “kiêu<br /> hãnh trước suy tàn”2, không rõ cách nào đã lây sang ông − điều ấy sẽ<br /> giải thích được tại sao chưa cân nhắc về cảm giác của Sethe hay nhu<br /> cầu của Denver ông đã đưa cho Paul D xem mảnh báo.<br /> Ông hoàn toàn không biết sẽ nói gì hoặc làm gì khi và nếu Sethe<br /> mở cửa và nhìn vào mắt ông. Ông sẽ sẵn sàng ngỏ ý giúp đỡ chị, nếu<br /> chị muốn ông giúp, hay nhận lấy cơn giận dữ của chị, nếu chị có ẩn<br /> chứa nỗi giận hờn nào về ông. Hơn thế, ông tin vào trực giác của<br /> <br /> mình để sửa lại những cư xử không phải nếu có của ông với những<br /> người thân của Baby Suggs, và dẫn dắt ông vào trong và xuyên qua sự<br /> quỷ ám ngày càng mạnh hơn mà I24 đang phải chịu, chứng cớ cho sự<br /> quỷ ám ấy là những tiếng nói ông nghe thấy từ ngoài đường. Ngoài ra,<br /> ông sẽ dựa vào quyền năng của Chúa Jesus để đối phó với những thứ<br /> cổ xưa hơn nhưng không mạnh hơn chính bản thân Ngài.<br /> Ông không hiểu được những điều ông nghe thấy trong lúc ông<br /> bước đến gần hàng hiên. Ở ngoài đường Bluestone ông tưởng mình<br /> nghe thấy những tiếng nói vội vã hòa lẫn vào nhau − ầm ĩ, bức xúc, tất<br /> cả nói cùng lúc nên ông không thể hiểu họ đang nói gì và về ai. Lời nói<br /> không hẳn là vô nghĩa, và ngôn ngữ cũng không lạ. Nhưng thứ tự các<br /> chữ có cái gì sai và ông không sao diễn tả hay giải thích chúng được.<br /> Ông chỉ nghe rõ được hai chữ của tôi. Phần còn lại ngoài tầm với của<br /> đầu óc ông. Dù vậy ông vẫn bước tiếp. Khi ông đến bậc thềm, những<br /> giọng nói đột nhiên giảm đi thành nhỏ hơn tiếng thì thầm. Ông dừng<br /> lại. Những giọng nói đã thành những tiếng lẩm bẩm ngắt quãng −<br /> như những âm thanh riêng tư của một người đàn bà khi người ấy<br /> tưởng mình đang một mình và không ai nhìn mình làm việc: tiếng tắc<br /> lưỡi khi chị hụt lỗ xâu kim, tiếng rên khẽ khi chị thấy một miếng mẻ<br /> nữa trên cái đĩa tốt duy nhất của chị, tiếng cãi vả nho nhỏ, thân thiết<br /> khi chị chào lũ gà mái. Không có gì gay gắt hay làm giật mình. Chỉ là<br /> cuộc đối thoại riêng tư mãi mãi xảy ra giữa phụ nữ và những việc làm<br /> của họ.<br /> Stamp Paid giơ nắm tay để gõ vào cánh cửa ông chưa bao giờ gõ<br /> (vì nó luôn mở hay được mở cho ông) và không thể làm được. Tất cả<br /> sự đền bù ông trông đợi từ những người da đen đã chịu ơn ông là<br /> quyền được bỏ qua nghi thức gõ cửa ấy. Một khi Stamp Paid đã mang<br /> cho ai một chiếc áo choàng, lấy tin cho ai, cứu mạng ai, hay sửa thùng<br /> chứa nước của ai, ông tự cho mình cái quyền bước vào cửa nhà người<br /> ấy như là cửa nhà ông. Vì những cuộc thăm viếng của ông mang lại<br /> lợi ích, bước chân ông hay tiếng ông gọi qua cửa nhà được chào đón<br /> vui vẻ. Thay vì bỏ qua đặc quyền duy nhất ông tự cho mình, ông hạ<br /> tay xuống và rời hàng hiên.<br /> Ông cố gắng nhiều lần: quyết định thăm Sethe, vượt qua những<br /> giọng nói vội vã, ầm ĩ, đến tiếng lẩm bẩm sau đó và ngừng lại, cố nghĩ<br /> xem ông phải làm gì ở cửa nhà. Sáu lần trong sáu ngày ông bỏ lối ông<br /> thường đi và cố gõ cửa I24. Nhưng sự lạnh lẽo của cử chỉ gõ cửa −<br /> dấu hiệu ông thực là kẻ lạ ở cổng nhà − làm ông choáng ngợp. Lần<br /> <br /> bước đi trở ra trong tuyết, ông thở dài. Tinh thần sẵn sàng, nhưng xác<br /> thịt yếu đuối3.<br /> Trong khi Stamp Paid quyết định thăm viếng I24 vì Baby Suggs,<br /> Sethe đang cố gắng làm theo lời khuyên của bà: bỏ tất cả xuống,<br /> gươm và khiên. Không chỉ xác nhận lời khuyên của bà, nhưng thật sự<br /> làm theo. Bốn ngày sau khi Paul D nhắc chị nhớ chị có mấy chân,<br /> Sethe lục trong đống giày của những người lạ tìm đôi giày trượt băng<br /> chị chắc chắn có trong ấy. Trong khi bới lục, chị ghét mình vì đã quá<br /> tin tưởng, quá nhanh chóng nhượng bộ khi Paul D hôn lưng chị bên<br /> bếp lò. Đáng lẽ chị phải biết rằng một khi biết chuyện anh sẽ cư xử<br /> như những người khác trong thị trấn. Hai mươi tám ngày có bạn bè<br /> phụ nữ, mẹ chồng, và tất cả con cái của chị cùng một nơi, hai mươi<br /> tám ngày chị là một thành viên của lối xóm, thật ra có lối xóm của<br /> riêng chị − tất cả đã qua lâu rồi và sẽ không bao giờ trở lại. Không còn<br /> nhảy múa ở Chỗ Quang hay những lần cho ăn vui vẻ. Không còn<br /> những cuộc bàn bạc, ào ạt hay bình lặng, về ý nghĩa đích thực của Đạo<br /> luật Đào tẩu, Lệ phí Bồi thường4, Con đường của Chúa và ghế quỳ của<br /> người da đen5; chống nô lệ, giải phóng nô lệ, luật bầu cử6, những<br /> người Cộng hòa, Dred Scott, học chữ, xe ngựa bánh to của<br /> Sojourner7, Hội Phụ nữ Da đen ở Delaware, Ohio, và những vấn đề hệ<br /> trọng khác đã giữ họ ngồi trong ghế, cào xước ván lót sàn nhà hoặc<br /> khiến họ đi lại trong đau khổ hay mừng rỡ. Không còn bồn chồn đợi<br /> tờ Sao Phương Bắc hay tin về một vụ tấn công bị đẩy lùi. Không còn<br /> thở dài thêm vì một sự phản bội hay vỗ tay mừng một chiến thắng<br /> nhỏ.<br /> Tiếp theo hai mươi tám ngày vui sướng ấy là mười tám năm chê<br /> trách và một cuộc sống đơn độc. Rồi vài tháng của cuộc sống đầy ánh<br /> nắng mà mấy chiếc bóng nắm tay nhau trên đường đã hứa hẹn với<br /> chị, những lời chào ướm thử từ những người da đen khác khi chị ở<br /> bên cạnh Paul D, một cuộc sống gối chăn cho chị. Ngoại trừ bạn của<br /> Denver, tất cả vết tích nhỏ nhất của cuộc sống ấy đã biến mất. Phải<br /> chăng đấy là khuôn mẫu? Chị tự hỏi. Mỗi mười tám hay hai mươi<br /> năm, cuộc sống không chịu nổi của chị sẽ bị xáo lên bằng một hào<br /> quang ngắn ngủi?<br /> Ôi chao, nếu chuyện đã thế − thì chuyện là như thế.<br /> Chị đang quỳ gối, cọ sàn nhà, Denver theo sau chị với mấy tấm giẻ<br /> <br />