Thủy Lợi

Chia sẻ: Le Thuy Duong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

151
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhằm hệ thống, giới thiệu những thành tựu khoa học công nghệ nông nghiệp và phát triển nông nghiệp trong 20 năm đổi mới và phương hướng nghiên cứu ứng dụng đến năm 2010, tầm nhìn 2020, Bộ Nông nghiệp và phất triển nông thôn đã xuất bản bộ sách: Khoa học công nghệ nông nghiệp và phát triển nông thôn 20 năm đổi mới, gồm 7 tập. Tập 6 đề cập đến lĩnh vực thuỷ lợi. Đây là báo cáo được tổng kết nhiều năm, nhiều đơn vị thực hiện từ Trung ương đến địa phương, là một cơ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thủy Lợi

khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n 20 n¨m ®æi míi TËp 6 Thuû lîi 1
Héi ®ång chØ §¹O BI£N SO¹N 1. PGS. TS. Bïi B¸ Bæng Chñ tÞch 2. PGS. TS. NguyÔn V¨n Bé Uû viªn 3. PGS. TS. NguyÔn TuÊn Anh Uû viªn Ban Biªn so¹n 1. PGS. TS. NguyÔn TuÊn Anh Tr−ëng ban 2. PGS. TS. Lª Minh C¸t Uû viªn 3. PGS. TS. Lª Minh Uû viªn 4. TS. §inh Vò Thanh Uû viªn 7. ThS. NguyÔn BØnh Th×n Uû viªn 2
Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n 20 n¨m ®æi míi TËp 6 Thuû lîi Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2005 3
4
Lêi nhµ xuÊt b¶n §¹i héi VI cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (n¨m 1986) ®· ®Ò ra nh÷ng quan ®iÓm, chñ tr−¬ng, gi¶i ph¸p lín thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n−íc ta. Trong lÜnh vùc kinh tÕ, qu¸ tr×nh ®æi míi trong n«ng nghiÖp ViÖt Nam diÔn ra t−¬ng ®èi sím. Dùa trªn c¬ së nghiªn cøu, tæng kÕt s¸ng kiÕn cña nhiÒu ®Þa ph−¬ng, ngµy 13-1-1981, Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng ®· ban hµnh ChØ thÞ 100-CT/TW vÒ c«ng t¸c kho¸n trong n«ng nghiÖp. TiÕp ®ã, th¸ng 4-1988, Bé ChÝnh trÞ ®· ra NghÞ quyÕt 10 vÒ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ n«ng nghiÖp. H¬n 20 n¨m qua, n«ng nghiÖp n−íc ta ®· cã b−íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, tèc ®é t¨ng tr−ëng cao, cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh theo h−íng hiÖn ®¹i, tõng b−íc chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ g¾n víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· gi¶i quyÕt ®−îc mét c¸ch c¬ b¶n vÊn ®Ò l−¬ng thùc vµ xuÊt khÈu g¹o ®øng hµng thø hai trªn thÕ giíi; gãp phÇn quan träng trong c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm tµi nguyªn, quan t©m cã hiÖu qu¶ h¬n vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng... N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt Nam ®· cã sù thay ®æi to lín, s©u s¾c vµ ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu quan träng, ®ã lµ nhê cã ®−êng lèi ®æi míi do §¶ng ta khëi x−íng vµ l·nh ®¹o, sù nç lùc vµ s¸ng t¹o cña toµn ngµnh n«ng nghiÖp, cña hµng triÖu hé n«ng d©n vµ sù ®ãng gãp cña ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp trong nghiªn cøu, tiÕp thu, truyÒn b¸ vµ øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tuy vËy, xÐt vÒ tæng thÓ, n¨ng suÊt, chÊt l−îng, hiÖu qu¶ n«ng nghiÖp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ n«ng s¶n cßn thÊp, ®êi sèng cña n«ng d©n tuy ®−îc c¶i thiÖn nh−ng vÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. ViÖc øng dông tiÕn bé khoa häc, c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt cßn chËm; tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ cña s¶n xuÊt cã mÆt cßn l¹c hËu. Trong nh÷ng n¨m tíi, §¶ng ta cho r»ng khoa häc, c«ng nghÖ lµ kh©u ®ét ph¸ quan träng nhÊt ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. §Ó t¹o ra nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín vµ thùc hiÖn tõng b−íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, §¹i héi IX cña §¶ng ®· chØ râ, cÇn tËp trung søc ®Ó t¨ng n¨ng suÊt s¶n phÈm g¾n víi t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng gi¸ trÞ gia t¨ng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch canh t¸c; võa tiÕp tôc b¶o ®¶m an ninh l−¬ng thùc quèc gia võa ®a d¹ng ho¸ vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i ®Ó lµm t¨ng gi¸ trÞ thu ®−îc trªn mét hecta ®Êt n«ng, l©m nghiÖp, ®¸p øng tèt c¸c nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu. CÇn ®iÒu chØnh quy ho¹ch, hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp hÖ thèng thuû lîi; chó träng ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸ ë n«ng th«n, ¸p dông nhanh c¸c tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, thu ho¹ch, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm n«ng, l©m, ng− nghiÖp, ®Æc biÖt lµ vÒ kh©u gièng vµ ¸p dông c«ng nghÖ sinh häc; n©ng cao chÊt l−îng n«ng s¶n, tiÕn dÇn tíi mét nÒn n«ng nghiÖp an toµn theo tiªu chuÈn quèc tÕ. X©y dùng mét sè khu n«ng nghiÖp cã c«ng nghÖ cao ®Ó cã s¶n phÈm chÊt l−îng cao vµ còng ®Ó lµm mÉu nh©n réng ra ®¹i trµ. Ph¸t huy lîi thÕ vÒ thuû s¶n t¹o thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän v−¬n lªn hµng ®Çu trong khu vùc. B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng, n©ng cao ®é che phñ cña rõng, n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm rõng... Nh»m hÖ thèng, giíi thiÖu nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng 5
th«n trong 20 n¨m ®æi míi vµ ph−¬ng h−íng nghiªn cøu øng dông ®Õn n¨m 2010, tÇm nh×n 2020, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia phèi hîp víi Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n tæ chøc biªn so¹n vµ xuÊt b¶n bé s¸ch: Khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n 20 n¨m ®æi míi, gåm 7 tËp: TËp 1: Trång trät - B¶o vÖ thùc vËt TËp 2: Ch¨n nu«i - Thó y TËp 3: §Êt - Ph©n bãn TËp 4: C¬ ®iÖn n«ng nghiÖp vµ C«ng nghÖ sau thu ho¹ch TËp 5: L©m nghiÖp TËp 6: Thuû lîi TËp 7: Kinh tÕ - ChÝnh s¸ch n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. Nhµ xuÊt b¶n xin giíi thiÖu TËp 6: Thuû lîi cña bé s¸ch víi b¹n ®äc. Th¸ng 5 n¨m 2005 nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia 6
Môc lôc Trang - B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 20 n¨m ®æi míi (1986-2005) vµ nhiÖm vô chiÕn l−îc khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 2006-2010 13 tiÓu ban quy ho¹ch, qu¶n lý - khai th¸c tµi nguyªn n−íc, m«i tr−êng vµ kinh tÕ chÝnh s¸ch thuû lîi 27 - T×nh h×nh h¹n h¸n vµ c¸c biÖn ph¸p phßng chèng, gi¶m nhÑ thiÖt h¹i do h¹n h¸n g©y ra 29 TS. NguyÔn §×nh Ninh - Ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong thêi kú ®æi míi phôc vô nghiªn cøu, quy ho¹ch thuû lîi 36 ViÖn Quy ho¹ch Thuû lîi - Quy ho¹ch kiÓm so¸t lò ®ång b»ng s«ng Cöu Long 43 TS. T« V¨n Tr−êng - C«ng nghÖ, kü thuËt t−íi tiÕt kiÖm n−íc cho nh÷ng vïng khan hiÕm n−íc ë ViÖt Nam 49 GS.TS. Lª S©m ThS. NguyÔn V¨n L©n KS. NguyÔn §×nh V−îng - KÕt qu¶ nghiªn cøu x©m nhËp mÆn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®ång b»ng s«ng Cöu Long 57 GS. TS. Lª S©m - øng dông m« h×nh thñy ®éng lùc häc MIKE 11 phôc vô c«ng t¸c quy ho¹ch vµ qu¶n lý nguån n−íc l−u vùc s«ng Hång 65 TS. T« Trung NghÜa TS. Lª Hïng Nam ThS. Th¸i Gia Kh¸nh - øng dông m« h×nh thuû lùc 2 chiÒu trong quy ho¹ch qu¶n lý vïng ngËp lò - gi¶m nhÑ thiªn tai 71 TS. T« Trung NghÜa ThS. NguyÔn Huy Ph−¬ng ThS. Th¸i Gia Kh¸nh - Ph−¬ng ph¸p x©y dùng ch−¬ng tr×nh qu¶n lý ®iÒu hµnh hÖ thèng thuû n«ng 76 GS.TS. Bïi HiÕu - §æi míi m« h×nh qu¶n lý c«ng tr×nh thuû lîi theo c¬ chÕ thÞ tr−êng 85 TS. §oµn ThÕ Lîi - øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý vËn hµnh hÖ thèng thuû lîi Gß C«ng 91 Cö nh©n TrÇn Minh Quan 7
- C«ng nghÖ qu¶n lý vËn hµnh hå chøa phôc vô cÊp n−íc vµ kÕt hîp ph¸t ®iÖn 96 PGS.TS. D−¬ng V¨n TiÓn PGS.TS. Hå SÜ Dù GS.TS. TrÞnh Quang Hoµ - C«ng tr×nh tiªu n−íc hçn hîp tù ®éng 101 Th¸i B¸ ThÞnh - C¸c ph−¬ng ¸n c¶i t¹o tr¹m b¬m ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ kü thuËt 107 Th¸i B¸ ThÞnh - C¸c gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ hÖ thèng thñy lîi thµnh phè Hå ChÝ Minh 112 KS. NguyÔn Tr−êng Xu©n - KÕt qu¶ øng dông c«ng nghÖ phÇn mÒm vµ c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn truyÒn sè liÖu tù ®éng tõ xa (c«ng nghÖ SCADA) ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý khai th¸c hÖ thèng thuû n«ng 117 TS. NguyÔn ViÕt ChiÕn ThS. TrÇn V¨n §¹t KS. NguyÔn Quèc HiÖp vµ c¸c céng sù - Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc thñy n«ng c¬ së tØnh Tuyªn Quang 125 NguyÔn ThÞ §Þnh - C«ng nghÖ xö lý n−íc nhiÔm phÌn, cÊp n−íc sinh ho¹t ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long 131 TS. NguyÔn B¸ Trinh TiÓu ban x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi – thñy ®iÖn 137 - Cöa van c¸nh cöa tù ®éng thuû lùc cèng vïng triÒu 139 GS.TS. Tr−¬ng §×nh Dô KS. TrÇn TuÊn Böu vµ c¸c céng sù - HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thuû n«ng – th¸ch thøc, yªu cÇu vµ gi¶i ph¸p ë ViÖt Nam 145 PGS.TS. NguyÔn TuÊn Anh TS. NguyÔn ViÕt ChiÕn - Nghiªn cøu gi¶i ph¸p qu¶n lý hÖ thèng c«ng tr×nh kiÓm so¸t lò vïng tø gi¸c Long Xuyªn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tho¸t lò vµ chñ ®éng ph©n phèi n−íc ngät, kiÓm so¸t x©m nhËp mÆn 151 GS.TSKH. NguyÔn ¢n Niªn ThS. §ç TiÕn Lanh - Sö dông ®Êt cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt trong x©y dùng c¸c hå chøa ë miÒn Trung vµ T©y Nguyªn 156 GS. TSKH. NguyÔn V¨n Th¬ PGS.TS. TrÇn ThÞ Thanh - KÕt qu¶ nghiªn cøu, øng dông cöa van lÊy sa 163 GS.TS. TrÇn §×nh Hîi KS. NguyÔn V¨n Tù ThS. Ng« Minh NguyÖt TS. Lª V¨n NghÞ - KÕt qu¶ øng dông cöa van hít n−íc ngät (BQN-1) 169 GS.TS. TrÇn §×nh Hîi TS. Lª V¨n NghÞ 8
- Sö dông vËt liÖu ®Þa ph−¬ng t¹i chç ®¾p ®Ëp vïng triÒu trªn nÒn ®Êt yÕu ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long 174 GS.TS. TrÇn Nh− Hèi GS.TSKH. NguyÔn V¨n Th¬ TS. T¨ng §øc Th¾ng TS. TrÞnh C«ng VÊn ThS. TrÇn Thanh S¬n - Mét sè thµnh tùu trong c«ng t¸c kh¶o s¸t thiÕt kÕ c«ng tr×nh thuû lîi sau 20 n¨m ®æi míi 181 ThS. Hoµng Minh Dòng - Ph¸t triÓn b¬m va, b¬m thuû lu©n, thuû ®iÖn nhá phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n miÒn nói 188 TS. Hoµng V¨n Th¾ng - Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu thñy lùc cèng vïng triÒu vµ hiÖu qu¶ ¸p dông 194 GS.TS. TrÇn Nh− Hèi TS. T¨ng §øc Th¾ng ThS. NguyÔn Thanh H¶i TS. Hµn Quèc Trinh TS. TrÞnh C«ng VÊn ThS. TrÇn Thanh S¬n - øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ th«ng tin trong tÝnh to¸n ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lµm viÖc an toµn cña c«ng tr×nh thñy lîi 202 PGS.TS. NguyÔn ChiÕn GS.TS. NguyÔn V¨n M¹o GS.TS. Ph¹m Ngäc Kh¸nh PGS.TS. §ç V¨n Høa KS. Vò Hoµng H−ng TS. Lª ThÞ NhËt - C«ng nghÖ ®Ëp trô ®ì trong x©y dùng c«ng tr×nh ng¨n s«ng 209 GS.TS. Tr−¬ng §×nh Dô ThS. Vò Hång S¬n KS. TrÇn V¨n Th¸i TS. TrÇn §×nh Hoµ vµ c¸c céng sù - C«ng nghÖ ®Ëp xµ lan di ®éng trong x©y dùng c«ng tr×nh ng¨n s«ng vïng triÒu 216 GS.TS. Tr−¬ng §×nh Dô TS. TrÇn §×nh Hoµ KS. TrÇn V¨n Th¸i vµ céng t¸c viªn - §Ëp cao su – Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ë ViÖt Nam 221 PGS. TS. Lª M¹nh Hïng - Nghiªn cøu thiÕt kÕ vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o toµn côm b¬m n−íc 36.000m3/h 227 Ph¹m V¨n Thu - HÖ thèng thiÕt bÞ tù ®éng vít r¸c cho cöa lÊy n−íc c¸c c«ng tr×nh thuû lîi 231 9
NguyÔn H÷u QuÕ - Nghiªn cøu øng dông kÕt cÊu cèng l¾p ghÐp b»ng cõ bª t«ng cèt thÐp dù øng lùc ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long 235 ThS. Phan Thanh Hïng vµ céng t¸c viªn - øng dông c«ng nghÖ khoan phôt cao ¸p (jet-grouting) ®Ó gia cè chèng thÊm nÒn vµ mang cèng 240 TS. NguyÔn Quèc Dòng - øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ vËt liÖu míi ®Ó x©y dùng vµ söa ch÷a c«ng tr×nh thuû lîi 244 PGS.TS. Lª Minh TS. Hoµng Phã Uyªn TS. Lª §×nh Th¾ng TS. NguyÔn Quèc Dòng ThS. TrÇn Sü Vinh - KÕt qu¶ nghiªn cøu sö dông vËt liÖu ®Êt chøa nhiÒu h¹t th« ®Ó ®¾p ®Ëp hå chøa 248 TS. Ph¹m V¨n Th×n - Mét sè ®iÓm cÇn chó ý vÒ thiÕt bÞ vµ tr¹m b¬m dïng m¸y b¬m ch×m 253 TS. Ph¹m V¨n Quèc - Lò v−ît thiÕt kÕ vµ c«ng tr×nh trµn x¶ lò sù cè 257 TS. Ph¹m V¨n Quèc PGS.TS. Ph¹m Ngäc Quý - Nghiªn cøu ph¸t triÓn c«ng nghÖ t×m tæ mèi vµ Èn ho¹ trong ®ª, ®Ëp b»ng thiÕt bÞ ra®a ®Êt 263 TrÞnh V¨n H¹nh Ng« TrÝ C«i Ph¹m V¨n §éng §ç Anh Chung §µo V¨n H−ng NguyÔn V¨n Lîi Bïi §¾c Dòng - Vµi suy nghÜ vÒ c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ c«ng tr×nh thuû lîi qua t×nh h×nh h¹n h¸n n¨m nay (2005) 268 ThS. Vò V¨n ThÞnh - Nghiªn cøu vµ ¸p dông b¬m hót s©u - chèng h¹n cña ViÖn Khoa häc Thuû lîi 272 TS. TrÇn V¨n C«ng TiÓu ban qu¶n lý ®ª ®iÒu phßng chèng lò lôt vµ gi¶m nhÑ thiªn tai 275 - Gi¶i ph¸p kiÓm so¸t lò vµ c¶i t¹o m«i tr−êng ë vïng §ång Th¸p M−êi 277 GS.TS. §µo Xu©n Häc - Nghiªn cøu c«ng nghÖ míi, ph©n tÝch nguyªn nh©n xãi lë vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng xãi lë bê biÓn tØnh B×nh ThuËn 283 GS.TS. NguyÔn V¨n M¹o GS.TSKH. NguyÔn §¨ng H−ng - B−íc ®Çu nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ ®Ó phßng chèng s¹t lë æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du s«ng Sµi Gßn - §ång Nai 289 10
PGS.TS. Hoµng V¨n Hu©n - Sö dông c¸c phÇn mÒm hä Mike trong nghiªn cøu lò, lò do vì ®Ëp vµ dù b¸o lò t¹i ViÖn Khoa häc Thñy lîi 300 GS.TS. TrÇn §×nh Hîi TS. NguyÔn V¨n H¹nh - øng dông tin häc phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý ®ª Hµ Néi 307 NguyÔn V¨n LÖ NguyÔn Nam H−ng NguyÔn Thanh Tïng §ç V¨n H¶i NguyÔn Phó NhuËn NguyÔn Minh Nam - Mét sè kÕt qu¶ cña §Ò tµi KC.08.22: "Nghiªn cøu dù b¸o h¹n h¸n vïng Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn vµ x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p phßng chèng" 311 PGS.TS. NguyÔn Quang Kim vµ céng t¸c viªn - øng dông m« h×nh to¸n trong nghiªn cøu dù b¸o, c¶nh b¸o lò vµ ngËp lôt cho vïng ®ång b»ng c¸c s«ng lín ë miÒn Trung 323 PGS. TS. Lª V¨n Nghinh ThS. Hoµng Thanh Tïng - KÕt qu¶ nghiªn cøu dù b¸o xãi båi lßng dÉn vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p phßng tr¸nh cho hÖ thèng s«ng ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long 329 PGS.TS. Lª M¹nh Hïng - BiÖn ph¸p phßng chèng h¹n 335 GS.TS. NguyÔn L¹i - KÕt qu¶ nghiªn cøu c¶i t¹o ®Êt phÌn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 338 TS. L−¬ng V¨n Thanh ThS. Lª ThÞ Siªng - Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu kiÓm so¸t « nhiÔm hÖ thèng thñy lîi vïng ven ®« thÞ ¶nh h−ëng triÒu 344 ThS. TrÞnh ThÞ Long - Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ b¶o vÖ bê khu vùc cöa s«ng, ven biÓn Nam Bé 351 PGS.TS. Hoµng V¨n Hu©n - TËn dông kh¶ n¨ng tr÷ n−íc cña hå tù nhiªn ®Ó phôc vô chèng h¹n 357 ThS. L−u V¨n L©m - T¸c ®éng bÊt lîi cña mùc n−íc lò kÐo dµi do hå Hoµ B×nh ®iÒu tiÕt ®Õn æn ®Þnh ®ª ®iÒu 363 TS. Ph¹m V¨n Quèc - øng dông c«ng nghÖ GIS trong qu¶n lý ®ª ®iÒu vµ phßng chèng lôt b·o 372 NguyÔn Thanh Tïng 11
12
b¸o c¸o tæng kÕt khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 20 n¨m ®æi míi (1986-2005) vµ nhiÖm vô chiÕn l−îc khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 2006 - 2010 Më ®Çu ViÖt Nam lµ mét n−íc cã nguån n−íc trung b×nh so víi thÕ giíi vµ khu vùc, l−îng m−a b×nh qu©n kho¶ng 1900mm/n¨m. HÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc víi kho¶ng 2800 con s«ng suèi lín nhá, h¬n 3000 km bê biÓn víi h¬n 300 cöa s«ng. Tæng l−îng n−íc mÆt ®Êt −íc to¸n kho¶ng 850 tû m3 n−íc (tæng l−îng trong n−íc chiÕm 318 tû m3). Do l−îng m−a ph©n bè kh«ng ®Òu trong n¨m nªn lò vµ kiÖt, h¹n vµ óng kÕ tiÕp x¶y ra. §¸nh gi¸ ®óng nguån lîi to lín vµ quý b¸u cña tµi nguyªn n−íc, nhËn thøc ®Çy ®ñ vÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña viÖc khai th¸c sö dông tæng hîp tµi nguyªn n−íc trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Êt n−íc, §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®· ®Çu t− ph¸t triÓn thuû lîi vµ sù nghiÖp thñy lîi ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng tù hµo. Cho ®Õn nay, c¶ n−íc ®· cã 75 hÖ thèng thñy lîi lín, 800 hå ®Ëp lo¹i võa vµ lín, trªn 3.500 hå cã dung tÝch trªn 1 triÖu m3 n−íc vµ h¬n 5000 cèng t−íi, tiªu lín, trªn 2.000 tr¹m b¬m lín vµ hµng v¹n c«ng tr×nh thñy lîi võa vµ nhá. Tæng n¨ng lùc t−íi trùc tiÕp ®¹t trªn 3,3 triÖu ha, t¹o nguån cÊp n−íc cho trªn 1 triÖu ha, tiªu 1,4 triÖu ha, ng¨n mÆn 0,77 triÖu ha, c¶i t¹o chua phÌn 1,6 triÖu ha ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp vµ cÊp h¬n 5 tû m3/n¨m cho sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp. Trong sù ph¸t triÓn cña sù nghiÖp thuû lîi víi nh÷ng thµnh tùu lín lao ®ã, khoa häc c«ng nghÖ thñy lîi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp xøng ®¸ng tõ c«ng t¸c quy ho¹ch, tÝnh to¸n nguån n−íc, kh¶o s¸t, x©y dùng, qu¶n lý vµ khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®Õn viÖc b¶o vÖ ®ª ®iÒu, phßng chèng lò lôt, gi¶m nhÑ thiªn tai vµ b¶o vÖ m«i tr−êng cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §éi ngò nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ngµy cµng lín m¹nh c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. Tuy vËy so víi yªu cÇu cña nhÞp ®é ph¸t triÓn thuû lîi nãi riªng vµ ®¶m b¶o tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc nãi chung, ë thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, nhiÖm vô khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh gi÷ vai trß thiÕt yÕu, ®−îc sù quan t©m ®Çu t− tho¶ ®¸ng ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nhiÖm vô chiÕn l−îc cña ngµnh vµ Nhµ n−íc. B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 20 n¨m (1986-2005) lµ mét c¬ héi ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n thµnh tùu vµ vai trß khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi, nh÷ng mÆt yÕu kÐm cÇn kh¾c phôc vµ ®Æc biÖt ®−îc sù chØ ®¹o kÞp thêi cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ®Ó ®Ò ra ph−¬ng h−íng, môc tiªu vµ b−íc ®i ®óng, ph¸t huy hiÖu qu¶. §©y lµ b¸o c¸o ®−îc tæng kÕt nhiÒu n¨m, nhiÒu ®¬n vÞ thùc hiÖn tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng, do ®ã kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Chóng t«i rÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®äc. 13
Néi dung b¸o c¸o tæng kÕt gåm: PhÇn I. Tæng kÕt khoa häc c«ng nghÖ thñy lîi 20 n¨m ®æi míi (1986-2005); PhÇn II. §Þnh h−íng kÕ ho¹ch khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 2006-2010. PhÇn I: tæng kÕt khoa häc c«ng nghÖ thñy lîi 20 n¨m ®æi míi (1986-2005) Trong 20 n¨m qua, khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu to lín, thÓ hiÖn ë mét sè lÜnh vùc sau ®©y: 1. TiÒm lùc khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ®· ®−îc t¨ng c−êng vµ ph¸t triÓn 1.1. Chóng ta ®· cã ®−îc mét ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. Sè c¸n bé ®Çu ®µn ®· tõng b−íc tiÕp cËn ®−îc tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi ®Ó theo kÞp tr×nh ®é cña khu vùc. Trong sè c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, th× c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi chiÕm trªn 30%; sè gi¸o s−, phã gi¸o s− chiÕm kho¶ng 20%. 1.2. VÒ tæ chøc nghiªn cøu khoa häc vµ tham gia nghiªn cøu khoa häc, hiÖn Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n cã 02 ViÖn Khoa häc Thñy lîi, 01 ViÖn Quy ho¹ch Thuû lîi, 01 Tr−êng §¹i häc Thuû lîi vµ 02 Tr−êng trung häc Thuû lîi; ngoµi ra cßn cã nhiÒu tr−êng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc trong c¶ n−íc ®µo t¹o c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi, hµng n¨m ®µo t¹o vµ cung cÊp hµng ngh×n kü s− míi ra tr−êng. 1.3. §· cã mét hÖ thèng phßng nghiªn cøu thÝ nghiÖm t−¬ng ®èi hoµn chØnh, b−íc ®Çu ®−îc trang bÞ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i: nh− Phßng ThÝ nghiÖm träng ®iÓm S«ng BiÓn, khu thÝ nghiÖm m« h×nh vµ c«ng nghÖ cao thuû lîi ë Hoµ L¹c (Hµ T©y) cña ViÖn Khoa häc Thuû lîi, khu thÝ nghiÖm m« h×nh vËt lý ë B×nh D−¬ng cña ViÖn Khoa häc Thuû lîi miÒn Nam, c¸c phßng thÝ nghiÖm vÒ vËt liÖu, m«i tr−êng, ®Þa kü thuËt, thuû lùc ë c¸c viÖn, tr−êng ®¹i häc, c«ng ty, nhiÒu phßng thÝ nghiÖm ®−îc c«ng nhËn ®¹t tiªu chuÈn ngµnh vµ quèc gia. 1.4. H×nh thµnh mét m¹ng l−íi tr¹m nghiªn cøu thñy n«ng trªn ph¹m vi c¶ n−íc nh−: Tr¹m nghiªn cøu xãi mßn ®Êt vµ t−íi c©y vïng ®Êt dèc ë ViÖt Tr× (Phó Thä), tr¹m nghiªn cøu s¬ ®å, chÕ ®é t−íi c©y ®ång b»ng ë Th−êng TÝn (Hµ T©y), tr¹m nghiªn cøu tµi nguyªn ®Êt ven biÓn vµ nhiÔm mÆn ë KiÕn An vµ §ång Th¸p M−êi vµ mét sè khu thÝ nghiÖm thùc nghiÖm ®−îc tæ chøc nghiªn cøu, theo dâi g¾n víi c¸c dù ¸n thuû lîi, v.v.. 1.5. NhiÒu c¬ quan, doanh nghiÖp ®· chó träng ®Çu t− cho ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ, thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô khoa häc c«ng nghÖ. 1.6. Ngoµi viÖc Nhµ n−íc ®Çu t− cho ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, mét sè c¬ së nghiªn cøu øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, ®· t¹o thªm nguån tµi chÝnh nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. 2. Mét sè ®ãng gãp næi bËt cña khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt n−íc trong 20 n¨m (1986-2005) 2.1. Quy ho¹ch, qu¶n lý khai th¸c, b¶o vÖ nguån n−íc vµ m«i tr−êng Khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ®· nghiªn cøu, ®ãng gãp ®−îc nh÷ng luËn cø khoa häc ¸p 14
dông cho c«ng t¸c quy ho¹ch thñy lîi, tÝnh c©n b»ng, b¶o vÖ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån n−íc cho 07 vïng sinh th¸i (®ång b»ng s«ng Hång; miÒn nói B¾c Bé; B¾c Trung Bé; duyªn h¶i Trung Bé; T©y Nguyªn; §«ng Nam Bé; ®ång b»ng s«ng Cöu Long), tõng l−u vùc s«ng; gióp c¬ së ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc do c¸c c¬ së c«ng, n«ng nghiÖp, dÞch vô g©y ra vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp, ®ång thêi t¸i sö dông n−íc th¶i t−íi cho c©y trång; b−íc ®Çu ®−a ra ®−îc tiªu chuÈn ®Ó lµm c¬ së h−íng dÉn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña c¸c c«ng tr×nh thñy lîi; øng dông hiÖu qu¶ c¸c phÇn mÒm chuyªn dông ®Ó ph©n tÝch, lùa chän ph−¬ng ¸n tèi −u, khai th¸c bËc thang ®a môc ®Ých cña c¸c con s«ng lín: BËc thang s«ng §µ; s«ng L« - G©m, s«ng §ång Nai; s«ng Sª San... Tõ 1990 ÷2002 ®· nghiªn cøu quy ho¹ch tæng thÓ 5 ch©u thæ s«ng lín: s«ng Hång; s«ng Cöu Long; s«ng C¶; s«ng §ång Nai; s«ng Srªpèk. §ång b»ng s«ng Cửu Long với diện tÝch gần 4 triệu ha nhưng trong đã cã khoảng 1,6 triệu ha đất phÌn, gần 1 triệu ha đất mặn; 2 triệu ha bị ngËp lôt trong mïa m−a lò, 1,7 triệu ha bị ảnh hưởng mặn trong mïa kh«. Khoa học c«ng nghệ đ· gãp phần x©y dựng ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long một hệ thống kªnh t−íi tiªu hợp lý, hệ thống c«ng tr×nh kiểm so¸t lũ với mục tiªu hạn chế lũ trµn qua biªn giới, tăng khả năng tho¸t lò, lấy phï sa đ· cải tạo vïng đất phÌn phÝa bắc ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nhê ®ã sản lượng lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®· t¨ng tõ 7 triệu tấn (năm 1985) lªn gần 18 triệu tấn (năm 2004), chiÕm trªn 50% sản l−îng lóa c¶ n−íc; nu«i c¸ nước ngät vµ t«m n−íc lî xuất khẩu ®¹t gi¸ trị trªn 1 tû USD trong năm 2004, chiÕm trªn 50% gi¸ trÞ thuû s¶n cña c¶ n−íc. Từ 1997 - 2004 nhiều c«ng tr×nh kiểm so¸t lò ®· ®−îc x©y dựng vµ đ· ph¸t huy hiệu quả tốt như vïng Tứ gi¸c Long Xuyªn, vïng T©y s«ng Hậu. Riªng vïng Đồng Th¸p Mười, một số c«ng tr×nh ®· ®−îc x©y dựng mang lại hiệu quả tốt, hạn chế lũ trµn qua biªn giới Việt Nam - Campuchia vµo Đồng Th¸p Mười. Miền Đ«ng Nam Bé cã c¶ hệ thống c¸c hồ chứa nước phục vụ tưới cho vïng Ninh Thuận, B×nh Thuận, T©y Ninh, Đồng Nai; một hệ thống nhµ m¸y thuû điện trªn s«ng Đồng Nai, La Ngµ, s«ng BÐ đ· vµ đang x©y dựng gãp phần đưa miền Đ«ng Nam Bộ vµ khu 6 trở thµnh một vïng ph¸t triển kinh tÕ, đãng gãp trªn 50% GDP cho đất nước. Trong nghiªn cứu khoa học, viÖc ứng dụng hiệu qu¶ m« h×nh to¸n nh−: M« h×nh VRSAP, M« h×nh SAL, MIKE 11, MIKE 21, MIKE 21C... ban đầu giải quyết tốt vấn đề: - X©m nhËp mÆn; - ChÊt l−îng n−íc, nhÊt lµ ë c¸c vïng ®Êt phÌn; - ®Æc ®iÓm lò, dù b¸o lò vµ c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t lò; - §iÒu hµnh qu¶n lý, phßng chèng lò lôt, b¶o vÖ ®ª ®iÒu, cÊp n−íc cho h¹ du vµ ph¸t ®iÖn; - ChÕ ®é thuû v¨n h¹ l−u s«ng Hång, s«ng Mªk«ng vµ vÊn ®Ò cung cÊp n−íc ngät. 2.2. Phßng chèng lò lôt, gi¶m nhÑ thiªn tai Nghiªn cøu ¸p dông thµnh c«ng c¸c bµi to¸n truyÒn lò ¸p dông trong c«ng t¸c phßng tr¸nh lò lôt ë c¸c hÖ thèng s«ng; dù b¸o c¹n kiÖt, lò lôt, x©m nhËp mÆn vµ ®Ò ra biÖn ph¸p ®iÒu hµnh thÝch hîp; øng dông thµnh c«ng phÇn mÒm, dù b¸o, ®iÒu hµnh trong c«ng t¸c phßng chèng lôt b·o gi¶m nhÑ thiªn tai hÖ thèng s«ng Hång, s«ng Th¸i B×nh vµ ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch chèng lò cho ®ång b»ng B¾c Bé; dù b¸o vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p kiÓm so¸t lò ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. 15
- §Ò xuÊt ®−îc c¸c gi¶i ph¸p kiÓm so¸t lò ®ång b»ng s«ng Cöu Long nh− tho¸t lò ra biÓn t©y, chËm lò ®Çu vô vµ c¾t lò cuèi vô tho¸t lò ra s«ng Vµm Cá. - §Ò xuÊt gi¶i ph¸p tho¸t lò c¸c s«ng lín miÒn Trung b¶o vÖ c¸c vïng kinh tÕ tËp trung ë h¹ du. + C«ng nghÖ nhËn d¹ng lò trong ®iÒu tiÕt hå Hoµ B×nh, x©y dùng quy tr×nh vËn hµnh hå Hoµ B×nh hîp lý, dù b¸o ®−îc lò s«ng Hång t¹i Hµ Néi ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt mang l¹i hiÖu qu¶ lín trong phßng chèng lò h¹ du vµ ®¶m b¶o ph¸t ®iÖn hiÖu qu¶ cao. + Nghiªn cøu bµi to¸n m« h×nh thñy lùc vì ®Ëp c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La phôc vô thiÕt kÕ vµ an toµn h¹ du. + Nghiªn cøu ®−îc quy luËt diÔn biÕn s«ng Hång tr−íc vµ sau khi cã hå Hoµ B×nh, phôc vô phßng chèng lò, b¶o vÖ ®ª vµ cÊp n−íc cho s¶n xuÊt c«ng, n«ng nghiÖp. §−a ra dù b¸o diÔn biÕn lßng dÉn, ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p chØnh trÞ, x¸c ®Þnh hµnh lang tho¸t lò s«ng Hång. + Nghiªn cøu phßng chèng s¹t lë, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p chØnh trÞ c¸c cöa s«ng, bê biÓn t¹i mét sè vïng träng ®iÓm: Cöa biÓn B¾c Lu©n (Qu¶ng Ninh), bê biÓn H¶i HËu (Nam §Þnh), cöa §¸y (Ninh B×nh), bê biÓn ThuËn An - Hoµ Du©n (Thõa Thiªn - HuÕ), bê s«ng TiÒn khu vùc cÇu Mü ThuËn, v.v.. + Nghiªn cøu øng dông thµnh c«ng ra ®a xuyªn ®Êt dß t×m khuyÕt tËt vµ tæ mèi trong ®ª, ®Ëp; ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao. Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p gia cè cho th©n vµ nÒn ®ª ®Ëp b»ng khoan phôt, chèng mèi cho ®ª ®Ëp. Gia cè vµ b¶o vÖ m¸i ®ª biÓn b»ng kÕt cÊu bª t«ng l¾p ghÐp cã ngµm ®ang ®−îc øng dông phæ biÕn. - TÝnh to¸n, øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¸c phÇn mÒm qu¶n lý d÷ liÖu, trî gióp trong c«ng t¸c qu¶n lý ®ª ®iÒu, phßng chèng lôt b·o ngµy cµng ®−îc n©ng cao. 2.3. Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, x©y dùng, qu¶n lý c«ng tr×nh thñy lîi Nghiªn cøu øng dông thµnh c«ng c«ng nghÖ viÔn th¸m, sö dông ¶nh vÖ tinh trong ®iÒu tra kh¶o s¸t, quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ thñy lîi; øng dông c¸c phÇn mÒm tÝnh to¸n, thiÕt kÕ trong viÖc lËp ng©n hµng d÷ liÖu tµi nguyªn n−íc, trong kh¶o s¸t thiÕt kÕ thñy lîi. Nghiªn cøu øng dông thµnh c«ng mét sè vËt liÖu míi, c«ng nghÖ míi trong kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, x©y dùng, qu¶n lý c«ng tr×nh thuû lîi; nghiªn cøu øng dông ®−îc mét sè m« h×nh tiªn tiÕn qu¶n lý thuû n«ng, ¸p dông b−íc ®Çu cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ, x· héi. - Nghiªn cøu x©y dùng thµnh c«ng quy tr×nh c«ng nghÖ thiÕt kÕ, thi c«ng ®Ëp b»ng vËt liÖu ViÖt Nam: ®Êt sên tÝch, tµn tÝch cã kh¶ n¨ng tan r· vµ tr−¬ng në cao, gãp phÇn x©y dùng c¸c ®Ëp hå chøa miÒn Trung ®¹t chÊt l−îng cao, gi¸ thµnh h¹; sö dông nhiÒu lo¹i vËt liÖu, trong ®ã cã c¶ hçn hîp ®Êt ®¸ ®µo mãng c«ng tr×nh ®Çu mèi ®Ó thi c«ng ®Ëp hçn hîp nhiÒu khèi. - Nghiªn cøu c«ng nghÖ thi c«ng c¸c cèng xi ph«ng dµi qua s«ng b»ng ph−¬ng ph¸p h¹ ch×m, gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ trong ®Çu t−. - Nghiªn cøu chÕ t¹o vµ øng dông vËt liÖu míi trong x©y dùng thñy lîi nh− v¶i ®Þa kü thuËt lµm vËt liÖu thÊm, vËt liÖu chèng thÊm, gia cè nÒn c«ng tr×nh b»ng p«lime, vËt liÖu comp«sit, khíp nèi PVC. Sö dông thµnh c«ng tro bay, pud¬lan lµm phô gia trong ®Ëp bªt«ng träng lùc. - ThiÕt kÕ chÕ t¹o nhiÒu lo¹i cöa van tù ®éng ®ãng më b»ng thñy lùc nh−: Cöa van lÖch trôc, cöa van b¶n lÖch, ®ãng, më tù ®éng 2 chiÒu. Lµm chñ c«ng nghÖ thiÕt kÕ chÕ t¹o vËt liÖu vµ thi c«ng x©y dùng ®Ëp cao su ë ViÖt Nam. 16
- Lµm chñ c«ng nghÖ thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o nhiÒu lo¹i b¬m va, b¬m thñy lu©n, b¬m hót s©u, b¬m tr−ît trªn ray, nhiÒu lo¹i tuèc bin hiÖu suÊt cao vµ thiÕt bÞ ®ång bé cho thñy ®iÖn nhá phôc vô ®a môc ®Ých cho ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña ®ång bµo miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, v.v. gãp phÇn gi¶m suÊt ®Çu t− thuû lîi cho vïng nµy kho¶ng 30 triÖu ®ång so víi c«ng tr×nh truyÒn thèng 80-100 triÖu ®ång/ha. C¸c lo¹i b¬m va cì nhá chi phÝ x©y dùng thÊp, ng−êi d©n cã thÓ tù ®Çu t− x©y dùng, qu¶n lý vËn hµnh, gãp phÇn x· héi ho¸ c«ng t¸c thuû lîi. - X©y dùng ®−îc c¸c quy tr×nh, quy ph¹m thiÕt kÕ thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vÒ kinh tÕ x©y dùng thñy lîi. - Tù nghiªn cøu øng dông thµnh c«ng c¸c c«ng nghÖ ng¨n s«ng kiÓu míi nh−: c«ng nghÖ ®Ëp trô ®ì trong x©y dùng cèng gi÷ ngät t¹i s«ng Cui (Long An); Th¶o Long (Thõa Thiªn - HuÕ), lµm h¹ gi¸ thµnh tõ 10-30% so víi c«ng nghÖ truyÒn thèng, ®Æc biÖt lµ gi¶m chi phÝ cho gi¶i phãng mÆt b»ng thi c«ng. C«ng nghÖ ®Ëp xµ lan di ®éng ®· t¹o ra c¸c lo¹i ®Ëp kiªn cè nh−ng cã thÓ di chuyÓn vµ t¸i sö dông khi cÇn thiÕt, phï hîp vïng ®ang chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®· x©y dùng ë Ph−íc Long (B¹c Liªu), gi¶m gi¸ thµnh x©y dùng 60%. - §· thiÕt kÕ thi c«ng thµnh c«ng c¸c lo¹i c«ng tr×nh míi nh−: ®Ëp ®Êt cã lâi bª t«ng cèt thÐp t¹i ®Ëp Trµng Vinh - Qu¶ng Ninh; ®Ëp bª t«ng träng lùc T©n Giang cao 42 m, lµ ®Ëp bª t«ng cao nhÊt ViÖt Nam tÝnh ®Õn thêi ®iÓm x©y dùng. - øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn n−íc ngoµi khai th¸c thiÕt kÕ thi c«ng c«ng tr×nh ®Ëp ®¸ ®¾p b¶n mÆt bª t«ng cèt thÐp cho ®Ëp Cöa §¹t - Thanh Ho¸ cao 118m, ®©y lµ ®Ëp mµ vËt liÖu ®Þa ph−¬ng cao nhÊt ViÖt Nam hiÖn nay; ®Ëp bª t«ng träng lùc §Þnh B×nh (56m); c«ng tr×nh bª t«ng ®Çm l¨n ®Çu tiªn cña thuû lîi ViÖt Nam; ®Ëp N−íc Trong (72,5m) vµ nhiÒu ®Ëp kh¸c cña ngµnh ®iÖn lùc... - Lµm chñ thiÕt kÕ, chÕ t¹o, l¾p ®Æt thµnh c«ng cöa van khung thÐp - b¶n mÆt b»ng vËt liÖu tæng hîp (PVC, compsite); gi¶m khèi l−îng, l¾p ®Æt ®¬n gi¶n, kÐo dµi tuæi thä, gi¶m gi¸ thµnh x©y dùng c«ng tr×nh kho¶ng 20%. §· ¸p dông cho c¸c c«ng tr×nh Ninh Q−íi, Ph−íc Long (B¹c Liªu) ®¹t hiÖu qu¶ cao. - ThiÕt kÕ thi c«ng c¸c cöa van khÈu ®é lín cho c«ng tr×nh thuû lîi ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu vµ xu h−íng ph¸t triÓn thùc tÕ trong giai ®o¹n míi. §· thiÕt kÕ, chÕ t¹o cöa van ®Ëp Th¶o Long - Thõa Thiªn - HuÕ khÈu ®é 31,5m lµ cöa van cã khÈu ®é lín nhÊt trong khu vùc. - Tù thiÕt kÕ thi c«ng cöa van lÊy phï sa ë cèng d−íi ®ª, chñ ®éng lÊy sa trong mïa lò ®¶m b¶o an toµn ®ª vµ gãp phÇn c¶i t¹o ®Êt. - øng dông cõ dù øng lùc trong x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi: lµm t−êng ch¾n sãng b¶o vÖ bê biÓn, thi c«ng nhanh, bÒn v÷ng, gi¸ thµnh chÊp nhËn ®−îc. §· sö dông thµnh c«ng ë kÌ Giµnh Hµo - B¹c Liªu; x©y dùng c¸c cèng vïng triÒu cã ®é chªnh lÖch mùc n−íc th−îng h¹ l−u 2m, x©y dùng nhanh, ®¹t ®é bÒn tèt, gi¸ thµnh gi¶m kho¶ng 50%, ®· øng dông thµnh c«ng ë cèng Ninh Q−íi - B¹c Liªu. - Tù thiÕt kÕ, chÕ t¹o thµnh c«ng c¸c lo¹i b¬m ®Æc chñng nh−: b¬m ly t©m cã cét hót s©u (Hck = 6-8m), ®¹t hiÖu suÊt cao, ¸p dông thö nghiÖm 14 tæ b¬m cét hót s©u t¹i Th¸i Nguyªn, L¹ng S¬n, Hoµ B×nh, NghÖ An, Hµ T©y ®¹t kÕt qu¶ tèt; B¬m di chuyÓn trªn ray, cét n−íc hót dao ®éng trªn 8m, phï hîp víi vïng trung du miÒn nói, ®iÒu khiÓn tù ®éng ¸p dông ë L©m 17
§ång, NghÖ An, Hµ T©y, rÎ h¬n 20-30% so víi b¬m xiªn nhËp ngo¹i cïng l−u l−îng; B¬m c«ng suÊt lín 36.000 m3/h cã thÓ thay thÕ nhËp ngo¹i víi gi¸ rÎ h¬n 10-30%. - Lµm chñ c«ng nghÖ thiÕt kÕ chÕ t¹o thiÕt bÞ vít r¸c trªn c¬ së c¶i tiÕn mÉu cña n−íc ngoµi víi gi¸ thµnh b»ng 40 - 50% so víi nhËp ngo¹i. Tù thiÕt kÕ, chÕ t¹o thµnh c«ng thiÕt bÞ vít r¸c c¸c cöa lÊy n−íc tr¹m b¬m lín, ¸p dông t¹i tr¹m b¬m ë Th¸i B×nh, B¾c Ninh, CÈm Giµng. Gi¶m tæn thÊt ®iÖn, t¨ng l−u l−îng cÊp n−íc mïa kiÖt. - Tù thiÕt kÕ chÕ t¹o thµnh c«ng - c«ng nghÖ thiÕt kÕ, thi c«ng ®Ëp cao su b»ng vËt liÖu trong n−íc, ¸p dông thµnh c«ng ë §ång Nai, B×nh §Þnh, Ninh ThuËn b»ng vËt liÖu vµ c«ng nghÖ trong n−íc, t−¬ng ®−¬ng chÊt l−îng tói ®Ëp cña Trung Quèc, gi¶m gi¸ thµnh h¬n 30%. - TiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn, thiÕt kÕ vµ thi c«ng thµnh c«ng söa ch÷a chèng thÊm b»ng hµo bent«nÝt s©u 20-30m, chèng thÊm cho c¸c hå chøa lín DÇu TiÕng, Easup. 2.4. Thñy n«ng c¶i t¹o ®Êt vµ kü thuËt t−íi tiªu Nghiªn cøu øng dông thµnh c«ng c«ng nghÖ thau chua röa phÌn ë c¸c vïng óng ngËp s©u vµ c«ng nghÖ röa chua mÆn ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long nªn h¬n 1 triÖu ha ®Êt chua mÆn ®· trë thµnh 2 vô lóa n¨ng suÊt cao. Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ c¶i t¹o ®Êt mÆn, ®Êt lÇy thôt, ®Êt cã nhiÒu ®éc tè ë ®ång b»ng s«ng Hång b»ng kªnh tiªu hë, tiªu ngÇm. §Ò xuÊt ®−îc s¬ ®å thñy lîi hîp lý phôc vô nu«i t«m c«ng nghiÖp vïng ven biÓn miÒn Trung. Nghiªn cøu chÕ ®é t−íi vµ kü thuËt t−íi n−íc vµ n−íc phï sa hîp lý cho lóa vµ c©y trång c¹n, ë hÇu hÕt c¸c hÖ thèng. §· øng dông c«ng nghÖ t−íi tiÕt kiÖm n−íc t−íi nhá giät cho c©y vïng ®åi gãp phÇn ®a n¨ng suÊt lóa, hoa mµu, c©y ¨n qu¶ vµ c©y c«ng nghiÖp cho n¨ng suÊt cao. X©y dùng c¸c quy tr×nh t−íi tiªu vµ kü thuËt t−íi cho c¸c lo¹i c©y trång. øng dông vµ lµm chñ mét sè m« h×nh to¸n trong tÝnh to¸n t−íi, tiªu, truyÒn chÊt vµ qu¶n lý ®iÒu hµnh tù ®éng mét sè hÖ thèng thñy n«ng. - C«ng nghÖ SCADA/MAC ®iÒu khiÓn vµ gi¸m s¸t tù ®éng tõ xa c¸c hÖ thèng c«ng tr×nh thuû lîi, cã kh¶ n¨ng øng dông trong toµn quèc. ThiÕt kÕ x©y dùng l¾p ®Æt hÖ thèng SCADA thu nhËn vµ truyÒn th«ng tin qua v« tuyÕn ®Ó tù ®éng ho¸ qu¶n lý; Gi¶m 25-30% chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh; t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng c©y trång 10-20%, tiÕt kiÖm n−íc 20-32%, c¶i thiÖn tèt ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ tiÕt kiÖm ®−îc hµng tr¨m triÖu ®ång cho 1 hÖ thèng do kh«ng ph¶i nhËp ngo¹i thiÕt bÞ vµ phÇn mÒm. - §−a ra c¬ së khoa häc vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, gióp c«ng t¸c qu¶n lý hÖ thèng thuû lîi nh− ë Hµ Néi, H¶i D−¬ng, H−ng Yªn, Qu¶ng Nam, An Giang, §¾k L¾k, gióp n©ng cao hiÖu qu¶, t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao ®éng 15-20%. - ¸p dông c«ng nghÖ t−íi tiÕt kiÖm n−íc vµ ¸p dông cho lo¹i c©y trång kh¸c nhau nh− chÌ, cµ phª, cá ë Tuyªn Quang, Yªn B¸i, S¬n La, VÜnh Phóc, B¾c Giang. TiÕt kiÖm n−íc ®−îc kho¶ng 70%, n¨ng suÊt t¨ng kho¶ng 1,2 ®Õn 1,5 lÇn. 2.5. CÊp n−íc sinh ho¹t, nu«i trång thuû s¶n Tõ n¨m 1986 ®Õn 2003 ®· x©y dùng c«ng tr×nh cÊp n−íc s¹ch cho trªn 700.000 ®iÓm, trong ®ã cã trªn 4.600 hÖ thèng cÊp n−íc tËp trung. T¨ng tû lÖ ng−êi d©n n«ng th«n ®−îc sö dông n−íc s¹ch tõ 28% ®Çu nh÷ng n¨m 1990 lªn 56% vµo n¨m 2004; còng ®· x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi, ®Æc ®iÓm 18
d©n c−, tËp qu¸n vµ truyÒn thèng sö dông n−íc sinh ho¹t cña tõng ®Þa ph−¬ng, ®ã lµ: - M« h×nh ®ång bé cÊp n−íc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt miÒn nói: B¬m n−íc va, thuû lu©n c¶i tiÕn, hÖ thèng tr÷, dÉn n−íc. - Nghiªn cøu ®−a s¬ ®å quy ho¹ch vµ gi¶i ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn cña hÖ thèng thuû lîi phôc vô nu«i t«m, th©m canh vµ b¸n th©m canh ë Th¸i B×nh, 900 ha nu«i t«m kÕt hîp trång lóa ë Cµ Mau, nu«i t«m trªn c¸t ë NghÖ An, gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng, t¨ng n¨ng suÊt nu«i trång 15-20%, gi¶m dÞch bÖnh. 2.6. C«ng t¸c tiªu chuÈn, ®o l−êng, qu¶n lý chÊt l−îng TÝnh ®Õn ®Çu n¨m 2005 hiÖn cã 164 tiªu chuÈn vµ v¨n b¶n qu¶n lý chÊt l−îng cÊp ngµnh (14TCN), 01 tiªu chuÈn x©y dùng ViÖt Nam (TCXDVN) vµ 4 tiªu chuÈn ViÖt Nam (TCVN) vÒ lÜnh vùc thuû lîi - thuû ®iÖn. C¸c tiªu chuÈn ®−îc x©y dùng trªn c¬ së nghiªn cøu øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc - kü thuËt, ¸p dông kinh nghiÖm tiªn tiÕn vµ chÊp nhËn tiªu chuÈn quèc tÕ, khu vùc vµ n−íc ngoµi phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam. HÖ thèng tiªu chuÈn lÜnh vùc thuû lîi-thuû ®iÖn ®−îc ph©n theo lÜnh vùc nh− sau: TT LÜnh vùc TCVN, 14TCN Tæng sè TCXDVN 1 1 V¨n b¶n chung 1 25 2 Kh¶o s¸t ®Þa h×nh, ®Þa chÊt 25 34 3 ThiÕt kÕ 5 29 16 4 Thi c«ng 16 42 5 VËt liÖu 42 11 6 C¬ giíi, c¬ khÝ 11 1 7 ThÝ nghiÖm 1 18 8 Qu¶n lý vËn hµnh khai th¸c 18 2 9 An toµn lao ®éng 2 1 10 M«i tr−êng 1 Tæng sè 5 164 169 3. Mét sè h¹n chÕ vÒ khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi - C¬ së vËt chÊt cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc cßn thua kÐm so víi c¸c n−íc trong khu vùc, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. - øng dông c«ng nghÖ míi trong khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi cßn chËm. Sè ®Ò tµi t¹o ra s¶n phÈm mang tÝnh ®ét ph¸ ch−a nhiÒu. - Kh¶ n¨ng cña c¸n bé khoa häc vÒ héi nhËp quèc tÕ, tiÕp cËn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cßn yÕu, ngo¹i ng÷ cßn h¹n chÕ. - §éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ®Çu ®µn ph¸t triÓn chËm. C¬ cÊu nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ theo vïng l·nh thæ rÊt kh«ng ®ång ®Òu, mÊt c©n ®èi. - HÖ thèng th«ng tin khoa häc c«ng nghÖ, t− vÊn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, së h÷u trÝ tuÖ, 19
tiªu chuÈn ®o l−êng, chÊt l−îng cña ngµnh thñy lîi cßn yÕu vÒ c¬ së vËt chÊt vµ n¨ng lùc cung cÊp dÞch vô, ch−a ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. - §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi do ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®Æt hµng cßn Ýt nªn s¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ ch−a ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng. - Kinh phÝ ®Çu t− cho khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi b×nh qu©n ®Çu ng−êi cßn thÊp, nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu khoa häc chó träng lµm c¸c dù ¸n h¬n lµ nghiªn cøu khoa häc. - C¬ chÕ qu¶n lý khoa häc c«ng nghÖ cßn chËm ®æi míi. Ch−a cã c¬ chÕ ®¶m b¶o cho c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ ph¸t huy s¸ng t¹o. Ch−a cã chÝnh s¸ch còng nh− chÕ ®é l−¬ng ®ñ t¹o ®éng lùc ®Ó c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc phôc vô ®Êt n−íc, còng nh− thu hót ®−îc nh©n tµi. - Qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tµi nguyªn n−íc chËm ®æi míi, chång chÐo vµ ph©n t¸n cho nhiÒu ®Çu mèi qu¶n lý. - Khai th¸c tæng hîp c«ng tr×nh thuû lîi. PhÇn II: NhiÖm vô chiÕn l−îc khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi 2006-2010 1. Môc tiªu chiÕn l−îc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi - Cung cÊp c¬ së khoa häc cho c¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh, dù ¸n x©y dùng thñy lîi, phßng chèng lò lôt, gi¶m nhÑ thiªn tai, cÊp n−íc cho n«ng, c«ng nghiÖp, m«i tr−êng thñy s¶n vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. Gãp phÇn ®Èy m¹nh sù nghiÖp thñy lîi ®Ó khai th¸c hÕt 15,8 triÖu ha ®Êt c¸c lo¹i, riªng s¶n l−îng l−¬ng thùc ®Õn 2020 ®¹t 45 triÖu tÊn. §¶m b¶o l−îng n−íc cÊp cho thµnh thÞ 1 ng−êi ®¹t 150÷200l/ngµy, vïng ®ång b»ng vµ miÒn nói 90% d©n c− cã n−íc s¹ch ®¹t 80÷100l/ngµy. N©ng møc an toµn ®ª, ®¶m b¶o chèng møc lò +13,4m ë Hµ Néi, ®ª biÓn æn ®Þnh chèng giã m¹nh cÊp 9÷10, ®ång b»ng s«ng Cöu Long h×nh thµnh ®−îc vïng an toµn, thÝch nghi ë c¸c møc ngËp n«ng vµ võa. §Èy m¹nh c«ng t¸c thuû lîi phôc vô cã hiÖu qu¶ cho mét nÒn n«ng nghiÖp tõng b−íc hiÖn ®¹i ho¸. - T¨ng c−êng n¨ng lùc nghiªn cøu khoa häc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 vµ 2020 ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn trong khu vùc ASEAN, mét sè lÜnh vùc thñy lîi ®¹t tr×nh ®é trung b×nh tiªn tiÕn ch©u ¸ vµ thÕ giíi (®éng lùc häc s«ng biÓn, kh¶o s¸t thiÕt kÕ thi c«ng vµ qu¶n lý vËn hµnh c¸c c«ng tr×nh thñy lîi nhá vµ võa). - T¨ng c−êng n¨ng lùc t− vÊn, x©y dùng vµ qu¶n lý khai th¸c c«ng tr×nh thuû lîi. HiÖn ®¹i ho¸ vÒ trang thiÕt bÞ vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn víi ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é qu¶n lý khai th¸c c«ng tr×nh. 2. Quan ®iÓm ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi nh÷ng n¨m tíi - Khoa häc c«ng nghÖ thuû lîi ph¶i phôc vô ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn n−íc. Khai th¸c tæng hîp, hîp lý theo l−u vùc s«ng vµ hÖ thèng c«ng tr×nh thñy lîi; ®i ®«i víi viÖc chèng suy tho¸i c¹n kiÖt nguån n−íc, t¸i t¹o nguån n−íc b»ng c¶ biÖn ph¸p c«ng tr×nh vµ phi c«ng tr×nh. 20