Tiền tệ ngân hàng và chính sách tiền tệ (monetary policy)

12/12/2010

Chương 5 Chương 5

TIỀN TỆ, NGÂN HÀNG TIỀN TỆ, NGÂN HÀNG

VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Ch−¬ng 5 tiÒn tÖ, ng©n hµng vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ

Mục tiêu:

Tìm hiểu các khái niệm cơ bản về tiền và cung, cầu về tiền

Xây dựng mô hình cung - cầu về tiền

Phân tích tác động của chính sách tiền tệ

Nội dung:

Các khái niệm cơ bản về tiền

Cung tiền và quản lý cung tiền

Cầu về tiền

Quan hệ cung – cầu về tiền và lãi suất cân bằng

Tác động của chính sách tiền tệ

12/12/2010

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Tiền là gì?

"Những thứ không thể mua được bằng tiền thì sẽ mua được bằng ... rất nhiều tiền"

Tiền là tiên là phật, Là sức bật của tuổi trẻ, Là sức khỏe của tuổi già, Là cái đà của danh vọng, Là cái lọng để che thân, Là cán cân của công lý…

TiÒn lµ bÊt cø ph−¬ng tiÖn nµo ®−îc thõa nhËn chung ®Ó thanh to¸n cho viÖc giao hµng hoÆc ®Ó tr¶ nî. Nã lµ ph−¬ng tiÖn trao ®æi.

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Tiền là gì?

§iÒu kiÖn ®−îc chÊp nhËn chung ?

Ông A bán 10 con gà Ông A nhận 1,5 tr. đồng 1,5 tr. đ có ý nghĩa gì?

Một năm sau quay lại mua gà?

Được bao nhiêu con?

Chợ

12/12/2010

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Các chức năng của tiền

Phương tiện trao đổi

Dự trữ giá trị

Đơn vị đo lường (hạch toán)

Dự trữ giá trị và vấn đề được chấp nhận chung?

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Các loại tiền

Tiền hàng hóa Tiền quy ước Giấy bạc NHTƯ Tiền NHTM (các khoản gửi…)

Các loại tiền trong nền kinh tế hiện đại

Tiền mặt

Các khoản gửi không kỳ hạn

Các khoản gửi kỳ hạn ngắn

Các khoản gửi kỳ hạn dài……

Ví dụ: Tiền của một gia đình nằm ở những đâu?

12/12/2010

5.1. MỘT SỐ KHÁI NiỆM CƠ BẢN VỀ TiỀN

Đo lường lượng tiền

VÝ dô: __________________________________________

TiÒn mÆt trong l−u hµnh + TiÒn thu ®−îc trong ngµy ®ang l−u gi÷ ë ng©n hµng vµ c¸c

kho¶n göi ë ng©n hµng trung −¬ng. _________________________________________

= C¬ sè tiÒn M0

___________________________________________ TiÒn mÆt trong l−u hµnh + C¸c kho¶n göi kh«ng kú h¹n (kh«ng cã l·i suÊt) + C¸c kho¶n göi kh«ng kú h¹n (cã l·i suÊt),........

________________________________________

= Cung øng tiÒn M1 + TiÒn göi cã kú h¹n ng¾n + TiÒn tiÕt kiÖm,.......

__________________________________

= Cung øng tiÒn M2 + TiÒn göi cã kú h¹n dµi + ..............

_______________________________________ = Cung øng tiÒn M3 + Chøng kho¸n kho b¹c ng¾n h¹n, th−¬ng phiÕu, hèi phiÕu

®−îc ng©n hµng chÊp nhËn....... ________________________________________________

= L

B¶ng 8.1. C¸c ®¹i l−îng ®o tæng l−îng tiÒn

Ngân hàng trung ương

Ngân hàng thương mại

Người gửi tiền

Người vay tiền

5.2. CÁC CHỦ THỂ THAM GIA VÀO QUÁ TRÌNH CUNG ỨNG TiỀN

12/12/2010

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

5.3.1. Chøc n¨ng cña ng©n hµng trung −¬ng

- Ph¸t hµnh tiÒn

- Lµ ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i.

- Chøc n¨ng lµ ng©n hµng cña chÝnh phñ.

- KiÓm so¸t møc cung tiÒn. - Hç trî, gi¸m s¸t vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c thÞ tr−êng tµi chÝnh.

- Chøc n¨ng thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

5.3.2. Cung øng tiÒn c¬ së

Giá trị Tài sản

Hàng hóa 1 tỷ Ví dụ: Xe tải 3 tỷ

Cho vay 2 tỷ Ông A in lậu 20 tỷ đồng (cid:1) Mua tài sản Trái phiếu 3tỷ

Cổ phiếu 4 tỷ

Đất đai 4 tỷ

Ngoại tệ 2 tỷ Khi ông A sử dụng tiền để mua hàng hóa, cho vay, tiền đi vào lưu thông. ………. …… Tài sản của ông ta từ đâu ra? Tổng: 20 tỷ Tổng: 20 tỷ Chú ý các kênh mà NHTƯ đưa tiền vào lưu thông

12/12/2010

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

5.3.2. Cung øng tiÒn c¬ së

Cho vay (cho các NHTM vay,…) NHTƯ Phát hành Chuẩn bị tiền

Mua tài sản (mua trái phiếu chính phủ, ngoại tệ…)

Bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương (dạng đơn giản)

Tài sản Giá trị Nguồn vốn Giá trị

Trái phiếu của chính phủ Cho vay 900 100 200 800 Dự trữ ngân hàng Tiền mặt trong lưu thông

1000 1000 Tổng Tổng

Tiền cơ sở do NHTW phát hành: 1000

5.3. Ng©n hµng trung −¬ng vµ viÖc cung øng tiÒn c¬ së

NHTƯ

12/12/2010

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

5.4.1. Ng©n hµng th−¬ng m¹i

Kh¸i niÖm

Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ trung gian tµi chÝnh cã giÊy phÐp kinh doanh cña chÝnh phñ ®Ó cho vay tiÒn vµ më c¸c kho¶n tiÒn göi, kÓ c¶ c¸c kho¶n tiÒn göi mµ dùa vµo ®ã cã thÓ ph¸t sÐc.

Chức năng - Chøc n¨ng trung gian. - Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ qu¶n lý c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n. - ChuyÓn ho¸ c¸c ph−¬ng tiÖn tiÒn tÖ - Lµm dÞch vô tµi chÝnh vµ c¸c dÞch vô kh¸c - Tham gia thÞ tr−êng

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

5.4.2. Ngân hàng thương mại tạo ra tiền

Ví dụ:

Ông A gửi 100 vào NHTM

Cho vay 90% Người vay rút tiền chi tiêu Lượng tiền trở lại lưu thông là 90 Dự trữ 10%

Kết quả:

+ Tiền trong lưu thông giảm 100 Tiền trong lưu thông giảm 10

+ Tiền trong lưu thông tăng 90 Phương tiện thanh toán mới: khoản gửi: 100

12/12/2010

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Hệ thống NHTM tạo ra tiền

TiÒn trong l−u th«ng

dù tr÷ 10

Cho vay 90

B−íc 1 D=100

dù tr÷ 9

Cho vay 81

D=90

B−íc 2

dù tr÷ 8,1

B−íc 3

Cho vay 72,9

D=81

B−íc n

TiÒn trong l−u th«ng

H×nh 5.2. Qu¸ tr×nh t¹o ra tiÒn göi cña hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Hệ thống NHTM tạo ra tiền

Tổng các khoản gửi mà hệ thống NHTM tạo ra là:

S S S · · · · · · S D = 100 + 100· · 0,9 + 100· · 0,92 + 100· · 0,93 + ... 1 = 100 = 1000. 1-0,9

∑ D = tiền dự trữ X 1 d

12/12/2010

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Ví dụ: Phát hành 1000 tờ loại 1$ (cid:1) M0 =1000.

M0 =1000 (cid:1) Trong lưu thông: 400 Có NHTM (cid:1) Dự trữ NHTM: 600

M1 = Tiền trong lưu thông + Các khoản gửi giao dịch

d=100% (cid:1) M1 =400+600x1/100% = 1000 d=10% (cid:1) M1 =400+600x1/10% = 6400 d=5 % (cid:1) M1 =400+600x1/5% = 12400 d=2% (cid:1) M1 =400+600x1/2% = 30400

M1 = ƒ(M0; d)

5.4. ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ viÖc t¹o ra tiÒn göi

Tỷ lệ dự trữ

Do nhu cầu kinh doanh

Quản lý của NHTƯ đối với hoạt động kinh doanh của NHTM

Quản lý cung tiền của NHTƯ (cid:1) Tỷ lệ dự trữ bắt buộc

Bảng cân đối tài sản của hệ thống NHTM

(Tỷ lệ dự trữ thực tế là 10%)

Tài sản Giá trị Nguồn vốn Giá trị

2000 Tiền ký gửi 200 1800 Dự trữ ngân hàng Cho vay đầu tư

2000 2000 Tổng Tổng

12/12/2010

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Tiền cơ sở - M0 Kiểm soát M1

Quan hệ giữa M0 và M1

Dự trữ: dD D = tiền dự trữ X Tiền trong lưu thông: ctmD 1 d

Các khoản gửi không kỳ hạn D

Møc cung øng tiÒn M1 = D + ctmD

CÇu vÒ tiÒn c¬ së: Md = dD + ctmD = (d+ctm )D; Cung tiÒn cña NHT¦ M0 = Md Ho¹t ®éng cña NHTM T¹o ra tiÒn göi D víi sè nh©n tiÒn: 1/d

Cung tiÒn M1 = D+ctmD = (1+ctm)D

M1 =

M0

M0 = (d+ctm )D; (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) D=M0 /(d+ctm )

1+ ctm d+ ctm

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Kiểm soát M1 (tiếp)

M1 = ƒ(M0; d)

∆M1

∆ lượng trái phiếu năm giữ - Nghiệp vụ thị ∆M0 trường mở

∆d ∆ lượng tiền cho vay – ∆ lãi suất chiết khấu

M0=4500 Ví dụ về cung tiền:

Có M0=4500; ctm =20%; d=10%; Tiền trong

Dự trữ =1500 lưu thông =3000

Số nhân tiền=1/d=10 1+ ctm Số nhân tiền = = 4 d+ ctm (cid:1) M1= 4x4500=18000

D = 15000

M1 = 3000+ 15000=18000

12/12/2010

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Ví dụ về thay đổi cung tiền

Các chỉ tiêu Giá trị ST T

100 240 340 60 0 60 1 2 3 4 5 6 7

Tiền mặt Các khoản tiền gửi giao dịch Tổng cung tiền M1 (=1+2) Dự trữ bắt buộc Dự trữ dư thừa Tổng dự trữ của các ngân hàng thương mại Lượng trái phiếu chính phủ do dân chúng nắm giữ Tỷ lệ chiết khấu Tỷ lệ dự trữ bắt buộc 460 7% 25% 8 9

Tình trạng ban đầu

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

M0=100+60

Dự trữ dD=60 Tiền trong lưu thông ctmD=100

Số nhân tiền=1/d=4

D = 240

M1 = 100+ 240=340 M1 = 100+ 240=340

12/12/2010

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Ví dụ về thay đổi cung tiền (tiếp theo)

Để tăng cung tiền ∆M1= 60? Giả định tiền mặt do dân chúng nắm giữ không đổi (cid:1) ∑D=240+60=300;

∆ tỷ lệ dự trữ bắt buộc

Dự trữ là 60 (cid:1) d=0,2=20%; ∆d=-5%. (Khi đó số nhân tiền 1/d=5).

M0=100+60

Tiền trong lưu thông ctmD=100 Dự trữ dD=60 Số nhân tiền=1/d=5

D = 240+60=300

M1 = 100+ 300=400

5.5. kiÓm so¸t cung tiÒn cña Ng©n hµng trung −¬ng

Ví dụ về thay đổi cung tiền (tiếp theo)

∆ tỷ lệ chiết khấu: - Có 1/d=4 (cid:1) ∆M0 =15. Tỷ lệ chiết khấu phải giảm sao cho các NHTM vay thêm 15.

∆M0

Nghiệp vụ thị trường mở: - Có 1/d=4 (cid:1) ∆M0 =15. NHTƯ cần mua thêm lượng trái phiếu giá trị là 15.

M0=100+60; ∆M0=15

Dự trữ =60; ∆ dự trữ =15 Tiền trong lưu thông =100 Số nhân tiền=1/d=4

D = 240; ∆D=60

1

M1 = 100+ 240=340; ∆M1=60

1

12/12/2010

5.6. CÇu vÒ tiÒn

Khái niệm CÇu vÒ tiÒn (Md-demand for Money) lµ toµn bé l−îng tiÒn mµ c¸c t¸c nh©n cña nÒn kinh tÕ muèn n¾m gi÷.

Hàm cầu về tiền R1 =15% R Giữ tiền để làm gì? A

B Cầu giao dịch: Md/P=ƒ(Y) Cầu dự phòng: Md/P=ƒ(Y) Cầu đầu cơ: Md/P=ƒ(R) t

Tiền Có 10 tỷ đồng R2 =3%

Md/P = ƒ(Y;R) + - Vàng Đất đai Cổ phiếu Trái phiếu …….

5.6. CÇu vÒ tiÒn

R Md/P = ƒ(Y;R) + -

Hàm cầu về tiền

Md/P (Y1) Md/P=hY+N-mR Với Y cho trước (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) Md/P= ƒR) Md/P

H.5.0. Đường cầu Md/P=ƒ(R)

Đường cầu về tiền

P R

Md/P (Y1)

Ví dụ: 5 P1 Cho Md/P=2Y+1000-200R DD

QD Với Y1=4500 (cid:1) Md/P=10000-200R 9000 10000 Md/P

12/12/2010

5.6. CÇu vÒ tiÒn

R Y2> Y1 Dịch chuyển đường cầu về tiền

Md/P (Y1) Md/P(Y2)

Ví dụ về đường cầu về tiền và dịch chuyển của nó:

Cho Md/P=2Y+1000-200R R

5 Với Y1=4500 có Md/P=10000-200R Với Y2 =5000 có Md /P=11000-200R

Md/P (Y1) Md/P(Y2)

9000 10000 11000 Md/P

T CÂN BẰNGNGNGNG N VÀ LÃI SuẤT CÂN B CUNG –––– CCCCẦU VU VU VU VỀ TiTiTiTiỀN VÀ LÃI Su QUAN HỆ CUNG 5.7. QUAN H T CÂN B T CÂN B N VÀ LÃI Su N VÀ LÃI Su CUNG CUNG QUAN H QUAN H

R P