Tiêu chuẩn quốc tế đối với tạp chí khoa học và việc vận dụng ở Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam

Tiêu chuẩn quốc tế đối với tạp chí khoa học<br /> và việc vận dụng ở Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam<br /> Ng« V¨n Vò(*)<br /> Tãm t¾t: T¹p chÝ khoa häc lµ n¬i c«ng bè, ®¨ng t¶i, phæ biÕn nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn<br /> cøu, nh÷ng tri thøc míi cña c¸c nhµ khoa häc. ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò n©ng cao chÊt<br /> l−îng vµ uy tÝn cña mét t¹p chÝ khoa häc lu«n lµ môc tiªu h−íng tíi trong chiÕn l−îc<br /> ph¸t triÓn cña nhiÒu t¹p chÝ, trong ®ã cã c¸c t¹p chÝ khoa häc cña ViÖn Hµn l©m<br /> KHXH ViÖt Nam. Bµi viÕt ph©n tÝch nh÷ng tiªu chuÈn quèc tÕ ®èi víi t¹p chÝ khoa<br /> häc; ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t thùc tr¹ng c¸c t¹p chÝ khoa häc cña ViÖn Hµn l©m<br /> KHXH ViÖt Nam; trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p x©y dùng t¹p chÝ khoa häc<br /> cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam tiÕp cËn tiªu chuÈn quèc tÕ.<br /> Tõ khãa: T¹p chÝ khoa häc, Bµi b¸o khoa häc, ISI, Scopus, Tiªu chuÈn quèc tÕ<br /> Ngµy nay, qu¸ tr×nh héi nhËp quèc<br /> tÕ ®ang diÔn ra s©u réng cïng víi sù<br /> ph¸t triÓn cña kinh tÕ tri thøc, x©y<br /> dùng vµ ph¸t triÓn t¹p chÝ khoa häc<br /> theo tiªu chuÈn quèc tÕ lµ mét xu thÕ<br /> tÊt yÕu ë tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ<br /> giíi.(∗)T¹p chÝ lµ mét trong c¸c kªnh<br /> th«ng tin quan träng ®Ó c«ng bè, giíi<br /> thiÖu c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, øng dông<br /> khoa häc vµ c«ng nghÖ. C¸c t¹p chÝ khoa<br /> häc ë ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c t¹p chÝ<br /> khoa häc cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt<br /> Nam nãi riªng hiÖn ®ang trong qu¸<br /> tr×nh ®æi míi h−íng ®Õn c¸c tiªu chuÈn<br /> quèc tÕ, mµ môc tiªu cô thÓ ®−îc ®Ò cËp<br /> nhiÒu lµ ®−îc xÕp h¹ng trong hÖ thèng<br /> <br /> TS., T¹p chÝ Khoa häc x· héi ViÖt Nam; Email:<br /> ngovu68@gmail.com<br /> <br /> (∗)<br /> <br /> ISI(*) hay Scopus(**), hai hÖ thèng tiªu<br /> chuÈn ®−îc biÕt ®Õn réng r·i trong céng<br /> ®ång nghiªn cøu khoa häc.<br /> Theo c«ng bè trong B¸o c¸o trÝch<br /> dÉn t¹p chÝ n¨m 2014 cña TËp ®oµn<br /> truyÒn th«ng vµ xuÊt b¶n Thomson<br /> Reuters, ë ViÖt Nam ch−a cã t¹p chÝ<br /> khoa häc nµo ®−îc chÊp nhËn trong hÖ<br /> thèng ISI. So s¸nh ViÖt Nam víi mét sè<br /> ISI (Institute for Science Information) lµ ViÖn<br /> Th«ng tin khoa häc ®−îc s¸ng lËp bëi nhµ khoa<br /> häc ng−êi Mü Eugene Garfield vµo n¨m 1960. ISI<br /> ®−îc Thomson Scientific & Healthcare mua l¹i<br /> n¨m 1992, lµ bé phËn cña TËp ®oµn truyÒn th«ng<br /> vµ xuÊt b¶n Thomson Reuters. ISI cung cÊp c¬ së<br /> d÷ liÖu toµn diÖn vÒ c¸c nghiªn cøu cã ¶nh h−ëng<br /> vµ quan träng nhÊt trªn thÕ giíi.<br /> (**)<br /> Scopus lµ mét bé phËn cña Elsevier (Science<br /> Direct) - tËp ®oµn xuÊt b¶n hµng ®Çu thÕ giíi,<br /> cung cÊp mét c¬ së d÷ liÖu ®å sé vÒ trÝch dÉn/tãm<br /> l−îc, nguån c¸c bµi b¸o/tµi liÖu khoa häc ®· ®−îc<br /> ph¶n biÖn.<br /> <br /> (*)<br /> <br /> 16<br /> quèc gia cã tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn t−¬ng<br /> ®ång trong khu vùc §«ng Nam ¸ th× hä<br /> ®· v−ît xa vÒ sè t¹p chÝ ®−îc ISI xÕp<br /> h¹ng (Thailand cã 7 t¹p chÝ, Malaysia cã<br /> 10 t¹p chÝ, Philippines cã 7 t¹p chÝ vµ<br /> Singapore cã 58 t¹p chÝ) (Ph¹m ThÞ<br /> H¹nh, §Æng TrÇn Th−êng, 2014, tr.4).<br /> ë ViÖt Nam, viÖc thiÕu v¾ng c¸c t¹p<br /> chÝ ®−îc c«ng nhËn ë tÇm quèc tÕ ®·<br /> dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ, hÇu hÕt c¸c c¸c nhµ<br /> khoa häc ®Çu ngµnh trong n−íc ®Òu t×m<br /> kiÕm ®¨ng t¶i, c«ng bè nh÷ng thµnh<br /> qu¶ nghiªn cøu cña m×nh tr−íc céng<br /> ®ång c¸c nhµ khoa häc trªn c¸c t¹p chÝ<br /> quèc tÕ; ®ång thêi, c¸c t¹p chÝ ViÖt Nam<br /> rÊt khã kh¨n trong viÖc thu hót ®−îc<br /> c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã gi¸ trÞ,<br /> nh÷ng tri thøc míi tõ c¸c nhµ khoa häc<br /> ë c¸c quèc gia trong khu vùc vµ thÕ giíi.<br /> §©y lµ mét th¸ch thøc lín, t¹o søc Ðp ®Ó<br /> c¸c t¹p chÝ khoa häc ë ViÖt Nam nãi<br /> chung vµ ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt<br /> Nam nãi riªng ph¶i n©ng cÊp h−íng ®Õn<br /> c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi<br /> c¸c t¹p chÝ khoa häc ®ang trong nh÷ng<br /> b−íc ®Çu tiªn héi nhËp quèc tÕ víi môc<br /> tiªu lµ ®−îc xÕp h¹ng trong c¸c hÖ thèng<br /> tiªu chuÈn quèc tÕ nh− ISI hay Scopus.<br /> I. Tiªu chuÈn t¹p chÝ khoa häc theo chuÈn quèc tÕ<br /> <br /> MÆc dï vÉn cßn cã c¸c ý kiÕn kh¸c<br /> nhau, nh−ng ISI vµ Scopus vÉn lµ sè Ýt<br /> c¸c tæ chøc ph©n lo¹i chÊt l−îng t¹p chÝ<br /> cña c¸c c«ng tr×nh khoa häc ®−îc thõa<br /> nhËn vµ sö dông réng r·i trong céng<br /> ®ång khoa häc quèc tÕ. Tiªu chÝ ®¸nh<br /> gi¸ xÕp h¹ng t¹p chÝ khoa häc chuÈn<br /> quèc tÕ cña hai tæ chøc nµy cã nhiÒu<br /> ®iÓm t−¬ng ®ång. D−íi ®©y chóng t«i sÏ<br /> tr×nh bµy 8 tiªu chuÈn c¬ b¶n cña t¹p<br /> chÝ khoa häc chuÈn quèc tÕ.<br /> 1. XuÊt b¶n ®óng thêi h¹n<br /> XuÊt b¶n ®óng thêi h¹n lµ tiªu<br /> chuÈn c¬ b¶n cña mét t¹p chÝ. §©y lµ<br /> yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ®−îc ISI,<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.2015<br /> <br /> Scopus xem xÐt. TÝnh ®Þnh kú xuÊt b¶n<br /> t¹p chÝ thÓ hiÖn chÊt l−îng t¹p chÝ ë hai<br /> khÝa c¹nh: Møc ®é dåi dµo cña nguån<br /> bµi cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn liªn tôc<br /> cña t¹p chÝ; Møc ®é chuyªn nghiÖp<br /> trong tæ chøc ho¹t ®éng cña tßa so¹n ®Ó<br /> gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nguån bµi t¹p chÝ<br /> (NguyÔn H÷u §¹t, 2014, tr.10).<br /> HÖ thèng ISI kh«ng chÊp nhËn c¸c<br /> t¹p chÝ xuÊt b¶n chËm trÔ so víi thêi<br /> h¹n cam kÕt. Scopus cã thÓ tõ chèi thÈm<br /> ®Þnh c¸c t¹p chÝ cã trªn 4 sè ph¸t hµnh<br /> chËm so víi thêi gian cam kÕt.<br /> 2. Héi ®ång biªn tËp<br /> Mét t¹p chÝ khoa häc cã uy tÝn ph¶i<br /> cã tÝnh ®a d¹ng quèc tÕ trong héi ®ång<br /> biªn tËp. Theo ISI, sù ®a d¹ng vÒ mÆt<br /> ®Þa lý cña c¸c thµnh viªn héi ®ång biªn<br /> tËp thÓ hiÖn søc ¶nh h−ëng ë tÇm quèc<br /> tÕ cña t¹p chÝ. T¹p chÝ ®¹t tiªu chuÈn<br /> nµy ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cã tiÒm n¨ng tiÕp<br /> tôc xuÊt b¶n c¸c nghiªn cøu cã chÊt<br /> l−îng trong t−¬ng lai.<br /> Héi ®ång biªn tËp bao gåm ®éi ngò<br /> c¸c nhµ khoa häc cã uy tÝn thuéc nh÷ng<br /> quèc gia kh¸c nhau, trùc tiÕp tham gia<br /> vµo c«ng viÖc x¸c ®Þnh c¸c chñ ®Ò, néi<br /> dung cÇn trao ®æi, còng nh− thÈm ®Þnh<br /> vµ ®¸nh gi¸ b¶n th¶o. C¸c nhµ khoa häc<br /> nµy lµm viÖc theo mét quy tr×nh thèng<br /> nhÊt, chÆt chÏ, th−êng lµ ph¶n biÖn kÝn,<br /> ®Ó x¸c ®Þnh c¸c b¶n th¶o göi tíi cã héi<br /> ®ñ sù cÇn thiÕt vµ c¸c ®iÒu kiÖn (phæ<br /> biÕn tri thøc khoa häc hiÖn hµnh, møc<br /> ®é ®ãng gãp nÒn t¶ng tri thøc mang tÝnh<br /> chuÈn mùc...) ®Ó xuÊt b¶n hay kh«ng.<br /> 3. §éi ngò céng t¸c viªn viÕt bµi<br /> Yªu cÇu cña t¹p chÝ cã uy tÝn theo<br /> chuÈn quèc tÕ lµ ph¶i trë thµnh diÔn<br /> ®µn cña nh÷ng nhµ khoa häc cã uy tÝn<br /> trªn thÕ giíi. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn quan<br /> träng, ph¶n ¸nh ®−îc vai trß vµ vÞ trÝ<br /> cña t¹p chÝ trong céng ®ång khoa häc<br /> trªn thÕ giíi. ViÖc mét t¹p chÝ khoa häc<br /> <br /> Tiªu chuÈn quèc tÕ…<br /> <br /> (nhÊt lµ t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn)<br /> th−êng xuyªn c«ng bè c«ng tr×nh cña c¸c<br /> t¸c gi¶ n−íc ngoµi sÏ chøng tá t¹p chÝ ®ã<br /> lµ diÔn ®µn ®èi víi c¸c nhµ khoa häc ë<br /> n−íc ngoµi, vµ v× vËy, cã c¬ së quan<br /> träng ®Ó kh¼ng ®Þnh ph¹m vi ¶nh h−ëng<br /> cña t¹p chÝ v−ît ra ngoµi l·nh thæ cña<br /> quèc gia ®ã. MÆt kh¸c, còng nhê viÖc<br /> c«ng bè c¸c c«ng tr×nh khoa häc cña c¸c<br /> t¸c gi¶ n−íc ngoµi mµ c¬ héi tiÕp nhËn<br /> nh÷ng th«ng tin vµ thµnh tùu nghiªn<br /> cøu míi, qu¸ tr×nh giao l−u khoa häc<br /> trªn ph¹m vi khu vùc vµ quèc tÕ ®èi víi<br /> c¸c nhµ khoa häc b¶n ®Þa trë nªn s©u<br /> s¾c vµ bÒn v÷ng h¬n.<br /> 4. §Þnh d¹ng bµi t¹p chÝ<br /> C¸c t¹p chÝ khoa häc cã uy tÝn trªn<br /> thÕ giíi ®Òu x©y dùng vµ phæ biÕn c¸c<br /> quy ®Þnh, yªu cÇu vÒ h×nh thøc ®èi víi<br /> c¸c bµi b¸o c«ng bè. Theo th«ng lÖ quèc<br /> tÕ, khi mét bµi b¸o khoa häc ®−îc ®¨ng<br /> trªn t¹p chÝ th−êng kÌm theo c¸c th«ng<br /> tin sau ®©y:<br /> - Dung l−îng (®é dµi) tèi ®a cña mét<br /> bµi b¸o: Yªu cÇu vÒ giíi h¹n dung l−îng<br /> cña mét bµi b¸o lµ quan träng vµ cÇn<br /> thiÕt, nhê ®ã t¹p chÝ chñ ®éng x¸c ®Þnh<br /> ®−îc sè l−îng c¸c bµi b¸o ®−îc c«ng bè<br /> trªn mçi sè xuÊt b¶n. Theo th«ng lÖ, c¸c<br /> t¹p chÝ th−êng ®−a ra giíi h¹n bµi viÕt<br /> theo ®¬n vÞ trang, kÌm theo c¸c quy<br /> ®Þnh vÒ khæ giÊy, kho¶ng c¸ch dßng,<br /> kho¶ng c¸ch lÒ, font vµ cì ch÷. Th«ng<br /> th−êng lµ kh«ng v−ît qu¸ 9.000 tõ. T¹p<br /> chÝ Journal of the History of Ideas quy<br /> ®Þnh cô thÓ: C¸c bµi b¸o ®−îc göi tíi ®Ó<br /> c«ng bè cã ®é dµi kh«ng v−ît qu¸ 9.000<br /> tõ, bao gåm c¶ c¸c chó thÝch ch©n trang.<br /> - C¸c th«ng tin cña bµi b¸o: Mçi bµi<br /> b¸o cã ®Çy ®ñ th«ng tin: Ngµy tßa so¹n<br /> nhËn ®−îc bµi b¸o, ngµy ph¶n biÖn<br /> ®¸nh gi¸, yªu cÇu söa ch÷a l¹i bµi b¸o<br /> (nÕu cã), ngµy bµi b¸o ®−îc ®¨ng, tãm<br /> t¾t (nÕu bµi b¸o ®−îc viÕt b»ng c¸c ng«n<br /> ng÷ kh¸c tiÕng Anh th× cã tãm t¾t b»ng<br /> <br /> 17<br /> tiÕng Anh), c¸c m· sè ph©n lo¹i chuyªn<br /> ngµnh cña bµi b¸o, c¸c tõ khãa, tµi liÖu<br /> tham kh¶o, cam ®oan cña t¸c gi¶ (c«ng<br /> bè lÇn ®Çu, b¶n quyÒn) (TrÇn V¨n<br /> Nhung, 2012, tr.95). Cuèi bµi b¸o ®−a<br /> th«ng tin vÒ t¸c gi¶, bao gåm: Chøc<br /> danh khoa häc, n¬i lµm viÖc (cã thÓ kÌm<br /> theo ®Þa chØ n¬i lµm viÖc, ®iÖn tho¹i, th−<br /> ®iÖn tö), c¸c h−íng nghiªn cøu chÝnh,<br /> mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu tiªu biÓu<br /> cña t¸c gi¶.<br /> - ChØ dÉn tham kh¶o: ViÖc trÝch dÉn<br /> vµ thÓ hiÖn trÝch dÉn trong c«ng tr×nh<br /> nghiªn cøu lµ cÇn thiÕt vµ b¾t buéc. C¸c<br /> t¹p chÝ khoa häc quèc tÕ ®Òu yªu cÇu c¸c<br /> t¸c gi¶ ph¶i tr×nh bµy trÝch dÉn ®Çy ®ñ<br /> vµ ®ång thêi theo 2 h×nh thøc sau: trÝch<br /> dÉn cuèi bµi (endnotes) vµ trÝch dÉn<br /> trùc tiÕp, ch©n trang (footnotes). TÊt c¶<br /> c¸c t¹p chÝ khoa häc cã uy tÝn trªn thÕ<br /> giíi ®Òu ®−a ra c¸c quy ®Þnh rÊt chi tiÕt<br /> vÒ quy c¸ch miªu t¶ t−¬ng øng víi mçi<br /> lo¹i tµi liÖu kh¸c nhau nh−: s¸ch,<br /> phÇn/ch−¬ng s¸ch; bµi t¹p chÝ; b¸o c¸o<br /> khoa häc trong kû yÕu; luËn ¸n, luËn<br /> v¨n khoa häc, hay b¸o c¸o khoa häc...<br /> - Ng«n ng÷ th«ng tin th− viÖn vÒ bµi<br /> viÕt: Do tiÕng Anh lµ ng«n ng÷ chñ yÕu<br /> cña céng ®ång nghiªn cøu khoa häc quèc<br /> tÕ nªn trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh t¹p<br /> chÝ, ISI yªu cÇu ng«n ng÷ chuÈn ¸p<br /> dông cho c¸c th«ng tin th− viÖn bµi viÕt<br /> (bao gåm: tªn bµi b¸o, tªn t¸c gi¶, tãm<br /> t¾t bµi viÕt, tõ khãa, tµi liÖu trÝch dÉn,<br /> tµi liÖu tham kh¶o) ph¶i dïng ng«n ng÷<br /> tiÕng Anh. ISI th−êng chØ tËp trung<br /> thÈm ®Þnh c¸c t¹p chÝ ®−îc xuÊt b¶n<br /> toµn bé b»ng tiÕng Anh. ChØ cã mét sè Ýt<br /> t¹p chÝ ®−îc ISI thÈm ®Þnh b»ng ng«n<br /> ng÷ kh¸c nh−ng th«ng tin th− viÖn vÒ<br /> bµi viÕt ph¶i b»ng tiÕng Anh.<br /> 5. Néi dung t¹p chÝ<br /> Theo c¸c quy chuÈn cña ISI, tªn t¹p<br /> chÝ cÇn ph¶i thÓ hiÖn th«ng tin s¸t víi<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.2015<br /> <br /> 18<br /> lÜnh vùc mµ t¹p chÝ bao phñ: T¹p chÝ cã<br /> nh¾m ®Õn ®éc gi¶ quèc tÕ hay kh«ng.<br /> T¹p chÝ cã ph¶n ¸nh ®−îc bèi c¶nh<br /> nghiªn cøu khoa häc thÕ giíi hay kh«ng.<br /> Néi dung cña t¹p chÝ ph¶i lµm phong<br /> phó thªm c¬ së d÷ liÖu hay bæ sung cho<br /> chñ ®Ò/lÜnh vùc nµo ®ã. T¹p chÝ ph¶i bæ<br /> sung cho phÇn néi dung cßn thiÕu cña<br /> mét ngµnh hay mét lÜnh vùc cô thÓ. ISI<br /> cã mét khèi l−îng d÷ liÖu trÝch dÉn lín<br /> s½n cã vµ ®−îc theo dâi hµng ngµy, ®éi<br /> ngò thÈm ®Þnh cña ISI cã kh¶ n¨ng rÊt<br /> tèt trong viÖc ph¸t hiÖn c¸c chñ ®Ò/lÜnh<br /> vùc míi trong khoa häc. Tªn bµi b¸o vµ<br /> phÇn tãm t¾t ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ néi<br /> dung tæng qu¸t cña bµi b¸o.<br /> 6. Ph¶n biÖn<br /> Ph¶n biÖn ®−îc ISI xem lµ mét tiªu<br /> chuÈn quan träng cña t¹p chÝ khoa häc<br /> quèc tÕ. ChÊt l−îng néi dung cña mét<br /> t¹p chÝ phô thuéc nhiÒu vµo chÊt l−îng<br /> cña ph¶n biÖn. ISI thÈm ®Þnh chÊt<br /> l−îng mét t¹p chÝ trªn c¬ së xem xÐt t¹p<br /> chÝ ®ã cã ¸p dông ph¶n biÖn ®Ó ®¸nh gi¸<br /> sù phï hîp vÒ néi dung cña c¸c b¶n<br /> th¶o göi ®¨ng, ®é tin cËy cña ph−¬ng<br /> ph¸p nghiªn cøu, tÝnh nguyªn thñy cña<br /> kÕt qu¶ nghiªn cøu, sù ®Çy ®ñ th«ng tin<br /> cña c¸c tµi liÖu trÝch dÉn trong bµi viÕt.<br /> Th«ng th−êng mét bµi b¸o cã Ýt nhÊt 2<br /> chuyªn gia ph¶n biÖn, thùc hiÖn mét<br /> c¸ch ®éc lËp, Èn danh víi t¸c gi¶.<br /> Trong quy tr×nh xuÊt b¶n t¹p chÝ<br /> khoa häc, Elsevier x¸c ®Þnh râ: c«ng t¸c<br /> ph¶n biÖn/thÈm ®Þnh cña chuyªn gia lµ<br /> mét kh©u thiÕt yÕu cña c«ng t¸c xuÊt<br /> b¶n c¸c c«ng tr×nh khoa häc, vµ lµ mét<br /> trong nh÷ng nÒn t¶ng c¨n b¶n cña ho¹t<br /> ®éng khoa häc. Theo sè liÖu thèng kª,<br /> th«ng th−êng sè l−îng c¸c c«ng tr×nh<br /> khoa häc ®−îc c«ng bè trªn c¸c t¹p chÝ<br /> khoa häc cã uy tÝn chØ kho¶ng 20% - 30%<br /> trªn tæng sè c¸c c«ng tr×nh ®−îc göi ®Õn,<br /> thËm chÝ ë t¹p chÝ British Medican<br /> <br /> Journal th× con sè nµy chØ kho¶ng 10%.<br /> §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ c«ng ®o¹n ®äc<br /> ph¶n biÖn t¹i c¸c t¹p chÝ uy tÝn trªn thÕ<br /> giíi th−êng tõ chèi kho¶ng kh«ng d−íi<br /> 70% sè l−îng c¸c c«ng tr×nh ®−îc göi tíi.<br /> 7. TrÝch dÉn<br /> ISI x©y dùng mét c¬ së d÷ liÖu thu<br /> thËp tÊt c¶ c¸c trÝch dÉn ®Õn c¸c bµi b¸o<br /> ®−îc xuÊt b¶n, c¶ t¹p chÝ trong hÖ thèng<br /> ISI vµ t¹p chÝ ch−a ®−îc ISI liÖt kª. ISI<br /> sö dông d÷ liÖu vÒ trÝch dÉn ®Ó ®¸nh gi¸<br /> tÇm ¶nh h−ëng vµ quan träng cña c¸c<br /> t¹p chÝ. ViÖc sö dông d÷ liÖu trÝch dÉn<br /> ®Ó ®¸nh gi¸ tÇm ¶nh h−ëng cña c¸c t¹p<br /> chÝ ®−îc ISI gi¶i thÝch vµ xem xÐt cÈn<br /> träng. Theo ISI, ph−¬ng ph¸p nµy chØ cã<br /> ý nghÜa khi xem xÐt c¸c t¹p chÝ trong<br /> cïng ngµnh.<br /> C¸c ph©n tÝch d÷ liÖu trÝch dÉn ®−îc<br /> ®Þnh l−îng qua c¸c tham sè cô thÓ sau:<br /> - Tæng sè trÝch dÉn (Total Citations):<br /> Lµ sè liÖu vÒ tæng c¸c trÝch dÉn ®Õn c¸c<br /> bµi b¸o cña mét t¹p chÝ trong mét<br /> kho¶ng thêi gian. ISI thùc hiÖn viÖc thu<br /> thËp c¸c trÝch dÉn theo nguyªn t¾c kh«ng<br /> trïng l¾p (vÝ dô trong mét bµi b¸o, t¸c gi¶<br /> trÝch dÉn 5 lÇn cïng mét nguån bµi nµo<br /> ®ã th× trÝch dÉn ®èi víi bµi b¸o nµy chØ<br /> tÝnh lµ mét lÇn). Tham sè nµy ®−îc ISI<br /> sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ xÕp h¹ng c¸c t¹p<br /> chÝ. Nh×n chung c¸c t¹p chÝ cã tæng sè<br /> trÝch dÉn cµng cao th× cã ¶nh h−ëng cµng<br /> lín (TrÇn M¹nh TuÊn, 2012, tr.142).<br /> - HÖ sè ¶nh h−ëng (IF): HÖ sè ¶nh<br /> h−ëng cña mét t¹p chÝ lµ sè lÇn trÝch<br /> dÉn trung b×nh cña nh÷ng bµi b¸o khoa<br /> häc mµ t¹p chÝ ®ã ®· c«ng bè 2 n¨m<br /> tr−íc. HÖ sè nµy thay ®æi theo tõng<br /> n¨m. IF cña t¹p chÝ T trong n¨m N ®−îc<br /> tÝnh b»ng tû sè A/B, trong ®ã A lµ tæng<br /> sè lÇn trÝch dÉn, tÝnh trong tÊt c¶ c¸c Ên<br /> phÈm cña n¨m N ®Õn c¸c bµi ®¨ng trªn<br /> T trong hai n¨m liªn tiÕp ngay tr−íc<br /> n¨m N, vµ B lµ tæng sè c¸c bµi ®¨ng<br /> <br /> Tiªu chuÈn quèc tÕ…<br /> <br /> 19<br /> <br /> trªn T trong hai n¨m nµy. VÝ dô, nÕu<br /> trong hai n¨m 2012 vµ 2013, t¹p chÝ T<br /> ®¨ng tÊt c¶ 100 bµi b¸o, vµ cã 250 lÇn<br /> c¸c bµi trong sè 100 bµi nµy cña T ®−îc<br /> trÝch dÉn trong tÊt c¶ c¸c bµi ë c¸c t¹p<br /> chÝ, héi nghÞ cña n¨m 2014, th× IF cña T<br /> trong n¨m 2014 sÏ lµ 250/100=2,5.<br /> IF ®−îc dïng cho nhiÒu môc ®Ých,<br /> nh−: cho biÕt uy tÝn vµ sù ph¸t triÓn cña<br /> t¹p chÝ, lµ c¨n cø ®Ó nhµ khoa häc chän<br /> t¹p chÝ göi bµi, nhµ qu¶n lý dïng ®Ó<br /> ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ nghiªn cøu cña c¸c<br /> nhµ khoa häc, c¬ së ®Ó xÐt gi¶i th−ëng,<br /> cÊp duyÖt kinh phÝ. IF cßn ®−îc dïng ®Ó<br /> ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng khoa häc cña c¸c<br /> khoa, tr−êng ®¹i häc vµ viÖn nghiªn cøu,<br /> ®o hiÖu qu¶ khoa häc cña c¸c quèc gia.<br /> - ChØ sè H (H - index): N¨m 2005,<br /> nhµ vËt lý ng−êi Mü Jorge Hirsch cña<br /> §¹i häc California, thµnh phè San<br /> Diego, bang California ®· ®−a thªm chØ<br /> sè H ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ khoa häc<br /> vµ lµm c¬ së so s¸nh ®ãng gãp khoa häc<br /> cña c¸c nhµ khoa häc kh¸c nhau (trong<br /> cïng lÜnh vùc). Theo Jorge Hirsch, mét<br /> nhµ khoa häc cã chØ sè H nÕu trong sè N<br /> c«ng tr×nh cña «ng ta cã H c«ng tr×nh<br /> khoa häc (H < N) cã sè lÇn trÝch dÉn cña<br /> mçi bµi ®¹t ®−îc tõ H trë lªn. Nh− vËy,<br /> chØ sè H chøa ®ùng ®−îc c¶ hai th«ng<br /> tin: sè l−îng (sè c¸c bµi b¸o ®−îc c«ng<br /> bè) vµ chÊt l−îng, tÇm ¶nh h−ëng (sè<br /> lÇn ®−îc c¸c nhµ khoa häc kh¸c trÝch<br /> dÉn) cña ho¹t ®éng khoa häc.<br /> TT<br /> <br /> Tªn t¹p chÝ<br /> <br /> 8. Néi dung trùc tuyÕn<br /> Kh¶ n¨ng tù giíi thiÖu vÒ m×nh cña<br /> mét t¹p chÝ ph¶n ¸nh phÇn nµo chÊt<br /> l−îng vµ sù phï hîp cña t¹p chÝ ®èi víi<br /> céng ®ång nghiªn cøu quèc tÕ. §iÒu nµy<br /> còng ph¶n ¸nh tham väng cña mét t¹p<br /> chÝ trong viÖc h−íng tíi céng ®ång<br /> nghiªn cøu quèc tÕ.<br /> C¸c t¹p chÝ ph¶i cã website riªng<br /> cña m×nh hoÆc hÖ thèng chÊp nhËn bµi<br /> trùc tuyÕn (online submission system);<br /> ®ång thêi c¸c th«ng tin trªn website cÇn<br /> ph¶i ®−îc cËp nhËt gièng nh− b¶n in<br /> cña t¹p chÝ giÊy.<br /> II. Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng t¹p chÝ<br /> cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam theo tiªu chuÈn<br /> quèc tÕ<br /> <br /> 1. Thùc tr¹ng c¸c t¹p chÝ cña ViÖn<br /> Hµn l©m KHXH ViÖt Nam hiÖn nay<br /> C¸c t¹p chÝ KHXH cña ViÖn Hµn<br /> l©m KHXH ViÖt Nam ra ®êi hÇu hÕt<br /> g¾n bã chÆt chÏ víi sù h×nh thµnh vµ<br /> ph¸t triÓn cña c¸c viÖn nghiªn cøu<br /> chuyªn ngµnh thuéc ViÖn Hµn l©m<br /> KHXH ViÖt Nam. HiÖn nay, ViÖn Hµn<br /> l©m KHXH ViÖt Nam cã 34 t¹p chÝ khoa<br /> häc, trong ®ã 01 t¹p chÝ xuÊt b¶n riªng<br /> biÖt b»ng tiÕng Anh (Vietnam’s SocioEconomic Development), kú h¹n xuÊt<br /> b¶n 3 th¸ng/kú. Cã 5 t¹p chÝ trong sè 33<br /> t¹p chÝ xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt cã xuÊt<br /> b¶n phÈm phiªn b¶n 2 b»ng tiÕng Anh<br /> (xem b¶ng d−íi).<br /> C¬ quan xuÊt b¶n<br /> <br /> Chu kú xuÊt<br /> b¶n<br /> <br /> 1<br /> <br /> Vietnam Social Sciences<br /> <br /> ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam<br /> <br /> 2 th¸ng / kú<br /> <br /> 2<br /> <br /> Vietnam Economic Review<br /> <br /> ViÖn Kinh tÕ vµ ChÝnh trÞ ThÕ giíi<br /> <br /> 1 th¸ng / kú<br /> <br /> 3<br /> <br /> Philosophy<br /> <br /> ViÖn TriÕt häc<br /> <br /> 3 th¸ng / kú<br /> <br /> 4<br /> <br /> Social Sciences Information<br /> Review<br /> <br /> ViÖn Th«ng tin KHXH<br /> <br /> 3 th¸ng/kú<br /> <br /> 5<br /> <br /> European Studies Review<br /> <br /> ViÖn Nghiªn cøu Ch©u ¢u<br /> <br /> 1 n¨m / kú<br /> <br />