Tiểu luận: Bộ chỉ thị môi trường quốc gia trong lĩnh vực môi trường không khí

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI<br /> VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG<br /> ­­­­­­­­­­­oOo­­­­­­­­­­­<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TIỂU LUẬN MÔN<br />  CHỈ THỊ VÀ CHỈ SỐ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> <br />                ĐỀ TÀI: <br /> Bộ chỉ thị môi trường quốc gia <br /> Trong lĩnh vực môi trường không khí<br />  Thông tư 43/2015/TT­BTNMT<br /> <br /> <br /> <br />   SVTH:  Trần Thị Hồng Hiền                                        20141609<br />                    Lê Thị Đạt                                                        20130820<br />                    Nguyễn Thị Kim Oanh                                    20143388      <br />                    Nguyễn Thị An                                                 20140020<br />                    Phùng Thị Lợi                                                  20142734<br /> <br /> 1<br />  Hà nội, tháng 5 năm 2017<br /> <br /> <br /> <br />                               MỤC LỤC     <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br />        Hiện nay môi trường đang là vấn đề nóng không chỉ trên đất nước ta mà còn là đề <br /> tài luôn được đề  cập nhắc đến trên toàn thế  giới. Hệ sinh thái tài nguyên môi trường <br /> đã và đang bị  phá hủy một cách nghiêm trọng từng ngày, từng giờ  với tốc độ  nhanh <br /> chóng. Loài người đã và đang phải trả giá cho những gì mà mà mình đã gây ra đối với  <br /> môi trường hiện tại và cách đây hàng trăm năm. Toàn nhân loại cũng đã tự ý thức được  <br /> rằng, nếu các vấn đề môi trường không được xem xét, đánh giá đầy đủ và kĩ lưỡng thì <br /> tăng trưởng kinh tế  và công nghiệp hóa với tốc đọ  hiện nay nhất định sẽ  đi kèm với  <br /> hủy hoại môi trường và đưa con người tới bờ vực của diệt vong. Vì vậy rất nhiều bộ <br /> luật, thông tư đã ban hành để đánh giá hiện trạng và kiểm soát chất lượng hệ sinh thái.<br />      Trong bài tiểu luận này chúng em lựa chọn Thông tư số 43/2015/TT­BTNMT về bộ <br /> chỉ thị  môi trường quốc gia làm cơ  sở  để  tìm hiểu và áp dụng chỉ  thị   cho môi trường <br /> không khí.<br /> Bài tiểu luận còn nhiều thiếu sót mong cô và các bạn bổ sung để hệ thống kiến thức <br /> của chúng em được hoàn thiện hơn. Chúng em xin cảm ơn!<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br />  Phần 1:<br /> Giới thiệu về bộ chỉ thị môi trường quốc <br /> gia và ứng dụng trong môi trường không <br /> khí<br /> <br /> I.1 Giới thiệu về bộ chỉ thị môi trường quốc gia <br /> <br />          Ngày 29/9/2015, Bộ  trưởng Bộ  TN&MT đã ban hành Thông tư  số  43/2015/TT­<br /> BTNMT về báo cáo hiện trạng môi trường, bộ  chỉ thị  môi trường và quản lý số  liệu  <br /> quan trắc môi trường. Thông tư gồm 4 chương, 27 điều, hướng dẫn chi tiết các Điều <br /> 127, Khoản 2 Điều 132 và Khoản 3 Điều 137 của Luật BVMT năm 2014. Trong đó, Bộ <br /> chỉ  thị  môi trường quốc gia gồm 36 chỉ  thị môi trường, 93 chỉ  thị  thứ  cấp được phân <br /> thành 05 nhóm, gồm: nhóm chỉ  thị  động lực, nhóm chỉ  thị  sức ép, nhóm chỉ  thị  hiện <br /> trạng, nhóm chỉ thị tác động và nhóm chỉ thị đáp ứng.<br /> Bộ  chỉ  thị  môi trường này là cơ  sở  dữ  liệu quan trọng để  đánh giá hiện trạng môi <br /> trường, góp phần hữu hiệu trong quản lí và kiểm soát ô nhiễm trong phát triển đất <br /> nước. Dựa vào bộ  chỉ  thị, xác định chỉ  thị  cho từng địa phương, từng khu vực, cung  <br /> cấp thông tin cho cộng đồng và các chính trị gia, nhà hoạch định chính sách, giúp hoạch <br /> định chính sách, đặt ra các chỉ  tiêu môi trường, theo dõi thực hiện chính sách về  môi  <br /> trường, giúp hoạch định, thực thi và đánh giá hiệu quả  của các chính sách đó. Bộ  chỉ <br /> thị  môi trường quốc gia giúp giảm bớt số lượng đo đạc và thông số  cần thiết để  thể <br /> hiện chính xác hiện trạng tạo bức tranh tổng thể chính là mục địch của hệ chỉ thị, giúp  <br /> tiết kiệm ngân sách quốc gia và đơn giản hóa quá trình truyền đạt các kết quả đo đạc <br /> tới người sử dụng.<br /> <br /> <br /> I.2  Môi trường không khí<br /> <br />       Đánh giá hiện trạng môi trường không khí là xác định chất lượng không khí trong <br /> khu vực đang xét. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3<br /> Áp dụng bộ chỉ thị môi trường không khí quốc gia vào lĩnh vực môi trường không khí  <br /> là lựa chọn chỉ thị áp dụng trong môi trường không khí để theo dõi, đánh giá diễn biến  <br /> chất lượng môi trường không khí; phục vụ công tác lập báo cáo hiện trạng môi trường  <br /> không khí quốc gia và địa phương. Chỉ  thị  môi trường không khí được sử  dụng để <br /> đánh giá tình hình thực hiện các chỉ  tiêu môi trường không khí  trong Kế hoạch phát <br /> triển kinh tế ­ xã hội quốc gia và mỗi địa phương áp dụng.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phần 2:<br /> Cấu trúc bộ chỉ thị<br /> <br />    Trong lĩnh vực không khí, chỉ thị nằm trong cấu trúc chỉ thị  môi trường chung được  <br /> ban hành, vì vậy chúng em xin trình bày cấu trúc bộ chỉ thị môi trường quốc gia trong  <br /> thông tư 43/2015/TT­BTNMT <br /> <br /> <br /> II.1 Nguyên tắc xây dựng các chỉ thị môi trường<br />  Bảo đảm tính phù hợp<br />  Bảo đảm tính chính xác<br />  Bảo đảm tính nhất quán.<br />  Bảo đảm tính liên tục.<br />  Bảo đảm tính sẵn có<br />  Bảo đảm tính có thể so sánh<br /> <br /> <br />  II.2 Xây dựng bộ chỉ thị môi trường<br />      Tổng cục Môi trường giúp Bộ  Tài nguyên và Môi trường xây dựng bộ  chỉ  thị  môi  <br /> trường   quốc   gia   theo   quy   định  t ạ i  Kho ả n   2   Đi ề u   132   Lu ậ t   b ả o   v ệ   môi <br /> tr ườ ng  năm 2014. Định kỳ 05 (năm) năm một lần, Tổng cục Môi trường rà soát, trình <br /> Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét sửa đổi, bổ sung bộ chỉ thị môi trường quốc gia.<br /> Sở Tài nguyên và Môi trường giúp  Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng bộ  chỉ  thị  môi <br /> trường   địa   phương   theo   quy   định  t ạ i  Kho ả n   3   Đi ề u   132   Lu ậ t   b ả o   v ệ   môi <br /> <br /> <br /> <br /> 4<br /> tr ườ ng  năm  2014 bảo đảm số  lượng chỉ thị  đạt tối thiểu 75% số lượng chỉ thị  môi <br /> trường quốc gia và đủ 05 (năm) thành phần theo mô hình DPSIR<br /> <br /> II.3 Cấu trúc bộ chỉ thị. <br />     Bộ chỉ  thị  môi trường quốc gia gồm 36 chỉ thị  môi trường, 93 chỉ  thị  thứ  cấp được  <br /> phân thành 05 nhóm, gồm: nhóm chỉ  thị  động lực, nhóm chỉ  thị  sức ép, nhóm chỉ  thị <br /> hiện trạng, nhóm chỉ thị tác động và nhóm chỉ thị đáp ứng.<br />  Các loại chỉ thị môi trường theo mô hình DPSIR: Bộ chỉ thị môi trường theo mô hình  <br /> DPSIR bao gồm 5 loại chỉ thị môi trường sau đây: <br />   Các chỉ thị  về động lực (D) phát triển kinh tế  ­ xã hội, gây biến đổi áp lực đối  <br /> với môi trường;<br />  Các chỉ  thị  về  áp lực (P) về  chất thải ô nhiễm gây biến đổi hiện trạng môi <br /> trường;<br />  Các chỉ thị về hiện trạng (S) môi trường (chất lượng/ô nhiễm môi trường);<br />  Các chỉ thị về tác động (I) của ô nhiễm môi trường đối với sức khoẻ, cuộc sống <br /> của con người, đối với các hệ sinh thái và đối với kinh tế ­ xã hội;<br />  Các chỉ thị về đáp ứng (R) của Nhà nước, xã hội và con người (chính sách, biện  <br /> pháp,   hành   động)   nhằm   giảm   thiểu   các   động   lực,   áp   lực   gây   biến   đổi   môi <br /> trường không mong muốn và cải thiện chất lượng môi trường.<br /> <br /> <br /> II.4 Cấu trúc bộ chỉ thị áp dụng trong môi trường không khí<br />    Theo khung chỉ thị môi trường DPSIR, phân biệt giữa động lực gián tiếp như là sự <br /> phát triển của xã hội và kinh tế với những áp lực trực tiếp như là sự phát thải trực <br /> tiếp vào môi trường, phân biệt giữa trạng thái của môi trường và các tác động của <br /> trạng thái môi trường lên sức khỏe con người, hệ sinh thái và của cải vật chất. Chính <br /> vì sự phân biệt rõ ràng như vậy nên khi áp dụng vào một môi trường nhất định các chỉ <br /> thị trong bộ chỉ thị môi trường cũng được phân chia rõ ràng theo đại diện trực tiếp cho <br /> các môi trường. <br /> Trong nhóm chỉ thị về động lực, các chỉ thị bao gồm phát triển dân số, diễn biến GDP <br /> hằng năm và các lĩnh vực có liên quan đến không khí như giao thông, công nghiệp, xây <br /> dựng, sinh hoạt đo thị, năng lượng. <br /> Trong nhóm chỉ thị về áp lực, chỉ thị môi trường chỉ nguồn thải chất ô nhiễm: NO2, <br /> SO2, bụi, CO, VOC...<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br /> Trong nhóm chỉ thị về trạng thái, trình bày các chỉ thị về nồng độ chất ô nhiễm, CO, <br /> O3, trong môi trường không khí đô thị. Số ngày có nồng độ vượt giá trị số cho phép ở <br /> đô thị đối với NO2, SO2 , bụi, CO<br /> Nhóm Tác động trình bày chỉ thị về tác động nông nghiệp liền kề vùng ô nhiễm; diễn <br /> biến các hệ sinh thái trong đô thị; rủi ro và phơi nhiễm ô nhiễm không khí đối với sức <br /> khỏe cộng đồng.<br /> Đáp ứng lại tác động là chỉ thị đáp ứng về hiệu suất năng lượng: năng lượng tiêu thụ <br /> so với phát triển kinh tế; các chính sách môi trường để đạt mục tiêu quốc gia về môi <br /> trường; các chính sách đối với ngành; sử dụng nhiên liệu sạch hơn, nguồn năng lượng <br /> sạch hơn, đầu tư cho bảo vệ môi trường, diện tích cây xanh đô thị; nâng cao nhận <br /> thức môi trường và các chính sách xóa đói giảm nghèo cụ thể.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phần 3:<br /> Thông tin thu được từ các chỉ thị môi <br /> trường không khí<br /> <br /> Thông tư 43/2015/TT­BTNMT quy định bộ chỉ thị môi trường gồm 36 chỉ thị môi <br /> trường phân chia vào 5 nhóm:<br />  Nhóm chỉ thị động lực (gồm 11 chỉ thị tương ứng với 37 chỉ thị thứ cấp)<br /> <br />  Nhóm chỉ thị sức ép (gồm 6 chỉ thị tương ứng với 12 chỉ thị thứ cấp)<br /> <br />  Nhóm chỉ thị hiện trạng (gồm 5 chỉ thị tương ứng với 12 chỉ thị thứ cấp)<br /> <br />  Nhómchỉ thị tác động (1 chỉ thị tương ứng với 3 chỉ thị thứ cấp)<br /> <br />  Nhóm chỉ thị đáp ứng (gồm 13 chỉ thị tương ứng với 29 chỉ thị thứ cấp).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br /> Đối với lĩnh vực môi trường không khí, các nhóm chỉ  thị  cũng có chỉ  thị  rõ ràng đại <br /> diện cho môi trường không khí riêng, song các chỉ thị đều có mối liên quan và liên hệ <br /> lẫn nhau. Trong phạm vi bài tìm hiểu, chúng em tìm hiểu những chỉ  thị  liên quan rõ <br /> ràng nhất với môi trường không khí mà không xét các chỉ  thị  gián tiếp hoặc có liên <br /> quan nhưng không phải là chỉ thị chính. Để  dễ  hiểu, thông tin thu được từ  các chỉ  thị <br /> môi trường không khí chúng em xin trình bày theo cấu trúc bộ chỉ thị môi trường dưới  <br /> đây:<br /> <br /> <br /> III.1 Chỉ thị phát triển giao thông<br />      Chỉ thị phát triển giao thông là chỉ thị sơ cấp nằm trong nhóm chỉ thị đáp ứng, đây là chỉ thị <br /> có ý nghĩa quan trọng trong đánh giá chất lượng ô nhiễm không khí đô thị. Chỉ  thị  phất triển  <br /> giao  thông trong thông tư 43/2015/TT­ BTNMT chia làm 4 loại chỉ thị thứ cấp, các chỉ thị thứ <br /> cấp chỉ ra nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm không khí đô thị<br /> <br /> <br /> <br /> III.1.1 Số lượng các phương tiện giao thông đăng kiểm hằng năm<br />     Đơn vị tính của chỉ thị là chiếc. Số lượng các phương tiện đăng kiểm cho thấy mức độ  sử <br /> dụng phhương tiện giao thông, số lượng phương tiện tỉ lệ với mức độ  phát thải do phương <br /> tiện di chuyển.<br /> <br /> <br /> <br /> III.1.2 Tuổi thọ trung bình của các loại phương tiện giao thông<br />      Đơn vị  tính chỉ  thị  là năm. Chỉ  thị  mô tả  tên các lĩnh vực giao thông, tuổi thị  trung  <br /> bình của các loại phương tiện cho biết chất lượng xe, cho biết khả năng phát thải khí  <br /> thải động cơ vào không khí ở mức độ nào. Tuổi thọ đánh giá theo từng phương tiện:<br /> Giao thông đường bộ: độ tuổi ô tô, xe máy <br /> Giao thông đường sắt: tuổi đầu máy<br /> Giao thông đường thủy: tàu thủy nội địa, tuổi tàu biển<br /> Giao thông đường không: tuỏi đội tàu bay<br /> <br /> <br /> <br /> III.1.3 Tổng khối lượng hàng hóa vận chuyển trong nước/quốc tế  theo <br /> đường thủy<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 7<br /> Đơn vị  tính chỉ  thị  là triệu tấn. Tổng khối lượng hàng hóa vận chuyển theo đường  <br /> thủy cho thấy mức độ sử dụng loại hình giao thông này<br /> <br /> III.1.4 Số lượng cảng, bến tàu thủy<br /> Đơn vị tính: số cảng, bến tàu. Mô tả số lượng cảng, bến tàu sử dụng<br /> <br /> <br /> <br /> III.2 Các chỉ thị khác trong nhóm động lực<br />   Một số chỉ thị trong nhóm động lực của thông tư 43/2015/TT­BTNMT cung cấp thông  <br /> tin về chất lượng không khí và ảnh hưởng của hoạt động khác vào không khí<br />  Chỉ thị về phát triển dân số, nông nghiệp, y tế, GDP hằng năm là động lực phát <br /> triển công nghiệp, xây dựng, kinh tế... cho biết xu thế và áp lực về vấn đề môi <br /> trường dự kiến<br /> <br />  Chỉ  thị  phát triển Công nghiệp: diễn biến hoạt động trong nghành công nghiệp  <br /> có khả  năng gây ô nhiêm không khí nhue số   lượng các ngành công nghiệp, số <br /> lượng các khu công nghiệp và diện tích của chúng<br /> <br />  Chỉ thị về phát triển xây dựng: diễn biến các hoạt động xây duẹng trong đô thị:  <br /> xây dựng nhà cửa, xây dựng cầu đường. <br /> <br /> <br /> <br /> III.3 Chỉ thị thải lượng bụi và khí thải<br />      Chỉ thị thải lượng bụi và khí thải thuộc nhóm chỉ  thị  áp lực. Đơn vị  tính kg/ngày.  <br /> Bao gồm Thải lượng PM10, TSP, SO2, NO2, CO tổng số  và theo ngành công nghiệp, <br /> nông nghiệp, sinh hoạt và dịch vụ. Việc phát thải các chất này từ các lĩnh vực nêu trên <br /> tạo ra sức ép đối với chất lượng không khí đô thị.<br /> <br /> <br /> III.4 Chỉ thị biến đổi khí hậu<br />    Nằm trong nhóm chỉ thị  áp lực, chỉ thị biến đổi thứ  cấp đặc biệt chỉ  rõ vấn đề  môi <br /> trường lâu dài. Trong đó chỉ  thị  thứ  cấp Lượng phát thải khí nhà kính theo các ngành <br /> công nghiệp, nông nghiệp, năng lượng, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng và theo các  <br /> khí CH4, N2O, CO2 , với đơn vị tính là triệu tấn CO2 tương đương chỉ ra áp lực với môi <br /> trường không khí khi phát triển kinh tế xã hội.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 8<br /> III.5 Chỉ thị chất lượng môi trường không khí<br /> Đây là chỉ thị về hiện trạng môi trường. Bao gồm các chỉ thị thứ cấp:<br /> <br /> <br /> III.5.1 Nồng độ  các chất (TSP, PM10, SO2, NO2, CO) trung bình trong môi <br /> trường không khí xung quanh. <br />   Đơn vị tính mg/m3; mô tả kết quả quan trắc tại khu đô thị, khu dân cư, khu vực sản <br /> xuất, điểm nút giao thông<br /> <br /> <br /> III.5.2 Tỷ  lệ  ngày trong năm có nồng độ  các chất độc hại trong không khí <br /> vượt quá qui chuẩn cho phép.<br />        Đơn vị tính chỉ thị là ngày/năm. Mô tả  kết quả quan trắc trung bình 24h vượt quá <br /> tiêu chuẩn cho phép đối với các thông số  TSP, PM 10, SO2, NO2, CO được đo tại các <br /> trạm quan trắc liên tục.<br /> <br /> <br /> <br /> III.6 Chỉ thị ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng<br /> <br />        Thuộc nhóm chỉ thị  tác động, chỉ thị   ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng mô tả <br /> những ảnh hưởng từ  môi trường tác động tới sự  sống con người.  ảnh hưởng rõ ràng  <br /> nhất trong môi trường không khí là chỉ thị thứ cấp Tỷ lệ người bị bệnh đường hô hấp <br /> ở khu vực bị ô nhiễm và khu vực đối chứng (không bị ô nhiễm không khí) đơn vị  tính  <br /> là %, mô tả  tỷ lệ người mắc bệnh trên tổng số  người dân tại khu vực bị  ô nhiễm va <br /> không bị ô nhiễm<br /> Chỉ  thị  thứ  cấp Số  lượng người mắc bệnh nghề  nghiệp liên quan đến ô nhiễm môi <br /> trường (đất, nước, không khí, tiếng ồn) tại các khu vực sản xuất đơn vị tính là người, <br /> mô tả những rủi ro và tác động xấu do môi trường không khí gây ra.<br /> <br /> <br /> <br /> III.7 Các chỉ thị trong nhóm đáp ứng đối với môi trường không <br /> khí<br /> <br /> Trong bộ chỉ thị  môi trường quốc gia đang tìm hiểu có 11 chỉ  thị  trong nhóm đáp ứng <br /> trên tổng số  36 chỉ  thị. Bao gồm các biện pháp đáp  ứng có thể  hướng tới các ngành <br /> <br /> <br /> 9<br /> như  tăng hiệu quả  sản xuất năng lượng, xây dựng các tiêu chuẩn đối với các loại <br /> nguyên liệu/ chất đốt, sử  dụng  ở  cá nhà máy nhiệt điện, áp dụng các biện pháp làm  <br /> sạch môi trường không khí ... Cụ thể là các chỉ thị:<br /> Văn bản pháp luật trong quản lý môi trường<br /> <br /> Đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường<br /> <br /> Công tác thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐMC, ĐTM và kế  hoạch bảo vệ  môi <br /> trường<br /> <br /> Công tác thanh tra, xử lý các vụ việc vi phạm pháp luật về BVMT<br /> <br /> Công cụ kinh tế trong quản lý môi trường<br /> <br /> Xử lý cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng<br /> <br /> Kiểm soát nước thải<br /> <br /> Hoạt động quan trắc môi trường<br /> <br /> Chất thải rắn<br /> <br /> Các chỉ thị đều có liên quan đến xác định, đánh giá đáp ứng môi trường ngược trở lại  <br /> tác động.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />  Phần 4:<br /> Khả năng ứng dụng chỉ thị ở Việt Nam<br />      Hiện nay, bộ chỉ thị đang được áp dụng rộng cho các địa phương để tiếp tục hoàn  <br /> thiện bộ chỉ thị một cách hoàn chỉnh cho các lần ra bộ thông tư sau. Tuy việc đánh giá  <br /> hiện trạng môi trường theo cách này mang lại những hiệu quả nhất đinh nhưng cũng <br /> tồn tại những bất cập. Mặc dù bộ  chỉ thị  quốc gia của nước ta đã được thông qua và  <br /> ban hành nhưng bộ chỉ thị này chưa thực sự đầy đủ, chỉ có chỉ thị đánh giá chất lượng <br /> nước và chỉ  thị  đánh giá chất lượng không khí mà chưa đề  cập đến chỉ  thị  đánh giá <br /> chất lượng đất. Đặc biệt bộ  CTMT cho cấp tỉnh/thành chưa được quan tâm đề  cập <br /> nhiều. Do mục tiêu, nhiệm vụ  khác nhau và giới hạn phạm vi cũng như  độ  bao phủ <br /> của nguồn dữ liệu của mỗi tỉnh là khác nhau nên mỗi tỉnh/ thành khi muốn sử dụng bộ <br /> chỉ thị môi trường quốc gia này để đánh giá hiện trạng môi trường khu vực mình cần  <br /> phải xác định lại những nội dụng quan trọng liên quan trực tiếp đến đối tượng cần <br /> đánh giá. Hơn nữa nhóm chỉ thị được lựa chọn để đánh giá cho khu vực tỉnh/ thành cần <br /> phải phù hợp với điều kiện môi trường và điều kiện kinh tế của từng địa phương và  <br /> cần phải tập trung vào các vấn đề như thời gian, phương pháp xây dựng báo cáo, cấu <br /> trúc, nội dung của báo cáo. Đây là một vấn đề  cực kì khó khăn và có tầm quan trọng  <br /> trực tiếp ảnh hưởng tới kết quả đánh giá của địa phương đó. Sau đây là nội dung trình  <br /> bày về  2 mặt hạn chế   ảnh hưởng trực tiếp tới khả  năng  ứng  ứng bộ  chỉ  thị  môi  <br /> trường quôc gia của các địa phương trên toàn quốc.<br /> <br /> <br /> <br /> IV.1 Hạn chế về chất lượng bộ chỉ thị môi trường quôc gia<br /> <br /> <br />       Như  đã nêu trên các chỉ  thị  trong bộ  chỉ  thị  môi trường quốc gia để  đánh gí chất <br /> lượng cấc thành phần đất, nước, không khí còn nhiều hạn chế. Chính việc thiếu dữ <br /> liệu của các thành tố môi trường trong đánh giá hiện trạng này mà việc đánh giá chất <br /> lượng môi trường chưa thực sự bao quát và đáng tin cậy.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 11<br /> IV.2 Hạn chế  về  khả  năng áp dụng bộ  chỉ  thị  môi trường quốc  <br /> gia ở các địa phương<br /> <br /> <br />      Nước ta là đất nước đang phát triển, nơi mà nguổn cơ  sở  dữ  liệu không đầy đủ,  <br /> phân tán và khó thu thập, không có kinh phí để  nghiên cứu sâu và quỹ  thời gian dành  <br /> cho công việc không nhiều. Vì vậy công tác thu thập các chỉ  thị là rất khó khăn. Hơn  <br /> nữa thực tế  hiện nay cho thấy việc lựa chọn bộ  chỉ  thị  chưa tập trung đánh giá về <br /> mức độ  sẵn có dữ  liệu, do vậy mức độ  phù hợp của các chỉ  thị  cho cấp tỉnh chưa  <br /> được đánh giá cao và ảnh hưởng trực tiếp tới việc tính toán các chỉ thị và cuối cùng sẽ <br /> ảnh hưởng tới chất lượng quá trình đánh giá hiện trạng. Điều đáng lo ngại là có rất <br /> nhiều nguồn không  ổn định bao gồm các lỗi về  đo lường, lỗi do hệ  thống cũng như <br /> việc thiêu hụt dữ  liệu đối với cấp quốc gia và cấp tỉnh/thành phố  sẽ  làm ảnh hưởng <br /> đến chất lượng Bộ chỉ thị (trong quá trình xây dựng).Để  hạn chế vấn đề  này đôi với <br /> cấp tỉnh/thành phố nên cần lựa chọn việc xây dựng Bộ CTMT nhằm phục vụ đánh giá  <br /> hiện trạng môi trường. Đồng thời cẩn tiếp tục nghiên cứu xây dựng chỉ  thị  đánh giá <br /> cụ  thể  cho môi trường đất, nước đối với cấp tỉnh/thành để  giúp cho các nhà hoạch  <br /> định chính sách có thông tin đánh giá tổng hợp hiện trạng môi trường của địa phương <br /> trong xây dựng kế hoạch phát triển kinh tê ­xã hội và môi trường một cách bển vững.<br /> <br /> <br /> IV.3 Hiệu quả  áp dụng chỉ  thị  vào môi trường không khí Việt  <br /> Nam<br /> <br /> <br />  Bộ  chỉ thị  môi trường quốc gia đã đáp ứng các tiêu chí quốc gia về  lựa chọn chỉ thị.  <br /> Danh sách các chỉ  thị  môi trường không khí được xây dựng trên cơ  sở  xem xét từng <br /> thành phần của chuỗi DPSIR. Có thể  coi các chỉ  thị  được nêu ra như  các vấn đề  cần  <br /> quan tâm trong phạm vi các lĩnh vực khác nhau và phù hợp với việc đánh giá tình trạng  <br /> <br /> <br /> 12<br /> ô nhiễm không khí đô thị trên bình diện quốc gia. Tuy nhiên, tại cấp độ tỉnh, huyện, ô <br /> nhiễm không khí có thể chỉ một vài ngành gây ra và không hẳn tất cả các chất ô nhiễm  <br /> lại là vấn đề đối với một tỉnh thành nhất định. Do đó sự điều chỉnh phù hợp tùy thuộc  <br /> vào cấp độ đang được xem xét mà cần thiết phải hiệu chỉnh bộ chỉ thị.<br /> <br /> Ví dụ:  Về kiểm soát ô nhiễm do khí thải<br /> Khí thải phát sinh từ từng nhà máy trong các KCN, CCN không thể được thu gom, xử <br /> lý tập trung nên hiện nay các doanh nghiệp tự  xử  lý khí thải. Vì vậy, nếu các Ban  <br /> quản lý KCN hoặc công ty nào nghiêm túc thi hành các quy định, quy chuẩn về  môi <br /> trường thì khí thải các nhà máy trongKCN đạt yêu cầu về giới hạn cho phép theo các <br /> QCVN (thí dụ phần lớn các công ty trong các KCN Vietnam – Singapore, Amata, Đồng  <br /> Nai 2, Khu chế xuất Tân Thuận, KCN Bắc Thăng Long,   các công ty xi măng Holcim, <br /> Nghi Sơn…). Ngược lại, nếu Ban quản lý KCN hoặc doanh nghiệp không thực hiện <br /> tốt các quy định pháp luật thì khí thải công nghiệp  không đạt QCVN (thí dụ  các nhà <br /> máy thép  ở  Thái Nguyên,   nhiều nhà máy xi măng  ở  Kiên Giang, Hải Dương, Ninh  <br /> Bình…) để kiểm soát, đánh giá và theo dõi hiện trạng ô nhiễm không khí tại các khu  <br /> công nghiêp trong các vùng này nhà hoạch định môi trường cần khống chế  phát thải <br /> nhờ các văn bản pháp luật dựa theo chỉ thị về đáp ứng môi trường. Sự  phát triển của  <br /> KCN, CCN là chỉ  thị  về  động lực để  xác định định hướng, kế  hoạch thực hiện các  <br /> công tác bảo vệ môi trường và đề ra phương án phòng ngừa ngăn chặn ô nhiễm, đảm  <br /> bảo chất lượng không khí theo các quy định trong đáp ứng. Thành phần chất thải phụ <br /> thuộc vào lĩnh vực sản xuất giúp nhà hoạch định theo dõi các chỉ số áp lực môi trường,  <br /> việc đo đạc và tiếp nhận thông tin từ  quan trắc giúp đánh giá hiện trạng môi trường  <br /> khu vực đang xét, từ  đó dựa vào các chỉ  thị  về  tác động để  đánh giá môi trường một  <br /> cách hiệu quả và chính xác nhất.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 13<br />                               KẾT LUẬN<br /> <br />     Thông tư số 43/2015/TT­BTNMT có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/12/2015 và thay <br /> thế cho Thông tư số 08/2010/TT­BTNMT; Thông tư số 09/2009/TT­BTNMT và Thông  <br /> tư 10/2009/TT­BTNMT. Thông tư là cơ sở pháp lý quan trọng hỗ trợ cho công tác quản <br /> lý nhà nước về BVMT; tăng cường quản lý thống nhất thông tin, số liệu quan trắc môi  <br /> trường, cung cấp các số liệu, thông tin tin cậy về chất lượng môi trường cho công tác  <br /> hoạch định chính sách, bảo vệ môi trường.<br /> Trong bộ  chỉ  thị  môi trường Việt Nam, các chỉ  thị  đề  cập đến môi trường không khí <br /> bao gồm chỉ thị Tổng lượng chất phát thải gây ô nhiễm không khí ở một số địa điểm <br /> tiêu biểu hằng năm và tổng lượng chất phát thải gây ô nhiễm không khí do một số <br /> hoạt động gây ra thuộc các chỉ thị  áp lực; chỉ thị  hiện trạng bao gồm chất lượng môi <br /> trường, nồng độ các chất gây ô nhiễm không khí tại một số các địa điểm tiêu biểu; độ <br /> ồn  ở  một số  khu vực dân cư    và khu công nghiệp; chỉ  thị  động lực là số  lượng các  <br /> phương tiện giao thông có động cơ đốt trong ngoài ra còn một số chỉ thị gián tiếp như <br /> pH và các thông số hóa học cả nước, của chất thải rắn và các chỉ thị về phát triển kinh <br /> tế xã hội và nhu cầu của con người. Khi áp dụng  bộ chỉ thị môi trường vào lĩnh vực  <br /> không khí cần xem xét trên tất cả  các nhóm chỉ  thị  bao gồm Động lực, áp lực, hiện  <br /> trạng, tác động, đáp  ứng để  đánh giá đầy đủ, chi tiết và khách quan nhất hiện trạng  <br /> môi trường theo từng khu vực. Với đặc thù phát triển không đồng đều và các điều <br /> kiện tự nhiên khác nhau trong mỗi khu vực, việc áp dụng bộ chỉ thị về không khí vào  <br /> từng địa phương  ở  Việt Nam cần trú trọng vào mục tiêu xây dựng và phát triển của <br /> địa phương.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br />       DANH MỤC THAM KHẢO<br /> <br /> 1. Thông tư 43/2015/TT­BTNMT về báo cáo hiện trạng môi trường, bộ chỉ thị môi <br /> trường và quản lý số liệu quan trắc môi trường do bộ trưởng bộ tài nguyên môi <br /> trường ban hành<br /> <br /> 2. Thông tư số 10/2009/TT­BTNMT qui định về bộ chỉ thị môi trường quốc gia đối <br /> với môi trường không khí, nước mặt lục địa và nước biển ven bờ<br /> <br /> 3. Tạp chí môi trường số 12/2015: Bộ chỉ thị môi trường­cơ sở dữ liệu quan trọng  <br /> để đánh giá hiện trạng môi trường<br /> <br /> 4. Thông tư  qui định về  xây dựng và quản lý các chỉ  thị  môi trường quốc gia,  <br /> 09/2009/TT­BTNMT, bộ Tài nguyên Môi trường ban hành<br /> <br /> 5. Giáo trình phân tích chất lượng môi trường, PGS.TS Huỳnh Trung Hải, Văn <br /> Diệu Anh, NXB Bách Khoa Hà Nội, 2016­ Chương 1: Chỉ thị môi trường và tiêu  <br /> chuẩn đánh giá chất lượng môi trường<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />