Tiểu luận: CNH - HĐH và vai trò của nó trong sự nghiệp XD XHCN ở nước ta

Chia sẻ: Quách Thanh Hà | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:33

Thêm vào BST

Báo xấu

208
lượt xem 57
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'tiểu luận: cnh - hđh và vai trò của nó trong sự nghiệp xd xhcn ở nước ta', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: CNH - HĐH và vai trò của nó trong sự nghiệp XD XHCN ở nước ta

Tiểu luận: CNH - HĐH và vai trò của nó trong sự nghiệp XD XHCN ở nước ta 1
MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .1 A. PHẦN MỞ ĐẦU .2 B. PHẦN NỘI DUNG 3 I. Khái niệm giai cấp công nhân .3 1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin 3 2. Định nghĩa giai cấp công nhần .3 II. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Sứ mệnh lịch sử đó trong thời đại ngày nay 4 1. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân 4 2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong thời đại ngày nay .5 III. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam 7 1. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam 7 2. Thực trạng giai cấp công nhân Việt Nam 8 3. Phương hướng và giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam 11 2
C. PHẦN KẾT LUẬN 13 TÀI LIỆU THAM KHẢO 14 3
A. §Æt vÊn ®Ò Tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø III, §¶ng ta lu«n coi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) lμ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh thùc chÊt cña CNH x· héi chñ nghÜa lμ “QuyÕt t©m thùc hiÖn c¸ch m¹ng kü thuËt, thùc hiÖn ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng x· héi lμ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng“. Thùc tiÔn lÞch sö ®· chØ râ ®Ó thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ x· héi, khai th¸c tèi −u c¸c nguån lùc vμ lîi thÕ, b¶o ®¶m t¨ng tr−ëng nhanh æn ®Þnh, n−íc ta ph¶i x¸c ®Þnh râ c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, trang thiÕt bÞ ngμy cμng hiÖn ®¹i cho c¸c ngμnh kinh tÕ. MÆt kh¸c, n−íc ta lμ n−íc ®ang ph¸t triÓn v× vËy qu¸ tr×nh Êy g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó tõ ®ã hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ta tr−íc ®©y do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã nguyªn nh©n nãng véi chóng ta ®· m¾c ph¶i mét sè sai lÇm khuyÕt ®iÓm mμ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI vμ VII ®· v¹ch ra. ViÖc x©y dùng ®óng ®¾n nh÷ng quan ®iÓm CNH-H§H ë ViÖt Nam hiÖn nay cã vÞ trÝ rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H. Bëi x©y dùng ®Çy ®ñ c¸c quan ®iÓm CNH-H§H sÏ lμ c¬ së ®óng ®¾n cho viÖc ®Þnh h−íng, ®Þnh l−îng chØ ®¹o vμ tæ chøc thùc hiÖn c¸c néi dung vμ c¸c b−íc ®i cña CNH- H§H phï hîp víi bèi c¶nh x· héi chñ nghÜa ë n−íc ta. NghÞ quyÕt ®¹i héi VIII cña §¶ng ®· ®−a sù nghiÖp ®æi míi lªn tÇm cao míi, ®Èy m¹nh CNH-H§H. MÆt kh¸c, CNH-H§H ®Êt n−íc ph¶i chøa ®ùng ®−îc môc tiªu, chiÕn l−îc, néi dung, h×nh thøc, ph−¬ng h−íng c¸ch m¹ng cña ®¶ng ta trong thêi kú ®æi míi. §Ó ®¹t môc tiªu nhÊt qu¸n vμ xuyªn suèt ®ã lμ d©n giÇu n−íc m¹nh, x· héi d©n chñ, c«ng b»ng vμ v¨n minh th× §¶ng ta ph¶i trung thμnh víi chñ nghÜa M¸c-Lª Nin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, kÕ thõa 15 n¨m ®æi míi ®Êt n−íc. CNH-H§H lμ mét môc tiªu chiÕn l−îc bëi lÏ ngμy nay nã ®ang ®−îc thõa nhËn lμ xu h−íng ph¸t triÓn chung cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi vμ ViÖt 4
Nam còng kh«ng n»m ngoμi xu h−íng ®ã. Còng chÝnh xuÊt ph¸t tõ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh ®−a kinh tÕ ph¸t triÓn qua thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi mμ em chän ®Ò tμi "CNH-H§H vμ vai trß cña nã trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta". 5
Néi dung 1Sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hμnh CNH-H§H trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam 1.1Kh¸i niÖm CNH-H§H Cho ®Õn nay, cã nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau vÒ CNH-H§H. N¨m 1963, tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña liªn hîp quèc (UNID) ®· ®−a ra ®Þnh nghÜa sau ®©y: CNH lμ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trong qu¸ tr×nh nμy mét bé phËn ngμy cμng t¨ng c¸c nguån cña c¶i quèc d©n ®−îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngμnh ë trong n−íc víi kü thuËt hiÖn ®¹i. §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu kinh tÕ nμy lμ mét bé phËn chÕ biÕn lu«n thay ®æi ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt vμ hμng tiªu dïng, cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho toμn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, b¶o ®¶m ®¹t tíi sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ vμ x· héi. HiÖn ®¹i ho¸ l¸ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toμn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vμ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ chç theo nh÷ng qui tr×nh c«ng nghÖ ph−¬ng tiÖn ph−¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng hiÖu qu¶ vμ tr×nh ®é v¨n minh kinh tÕ x· héi cao. ë n−íc ta, theo v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø III cña §¶ng lao ®éng ViÖt Nam th× CNH x· héi chñ nghÜa lμ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh thùc chÊt cña CNH x· héi chñ nghÜa lμ “ qu¸ tr×nh thùc tiÔn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, thùc sù ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng x· héi vμ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng “ Theo v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø t¸m ban chÊp hμnh trung −¬ng kho¸ VIII th× CNH,H§H lμ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toμn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vμ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö dông lao ®éng thö c«ng lμ chÝnh sang sö dông phæ biÕn søc lao ®éng víi c«ng 6
nghÖ, ph−¬ng tiÖn, ph−¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vμ tiÕn bé khoa häc, c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao. 1.2 TÇm quan träng cña CNH-H§H víi sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n−íc ta a.Bèi c¶nh trong vμ ngoμi n−íc NÒn kinh tÕ cña n−íc ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n: chÞu sù tμn ph¸ nÆng nÒ cña chiÕn tranh, sù chñ quan û l¹i cña l·nh ®¹o trong kh«i phôc kinh tÕ sau chiÕn tranh b»ng m¸y mãc dËp khu«n m« h×nh kinh tÕ Liªn X« cò. Bëi vËy, trong mét thêi gian nÒn kinh tÕ n−íc ta l©m vμo t×nh tr¹ng tr× trÖ vμ l¹c hËu.Sù nghiÖp CNH-H§H l¹i ®−îc tiÕn hμnh sau mét lo¹t n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi .§ã lμ mét khã kh¨n vμ thiÖt thßi lín nh−ng ®ång thêi nã còng t¹o ra cho chóng ta nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh. Khã kh¨n lμ trang thiÕt bÞ cña chóng ta ®· bÞ l¹c hËu ®Õn 40,50 n¨m so víi c¸c n−íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. Cßn thuËn lîi ®−îc thÓ hiÖn tr−íc hÕt ë chç th«ng qua nh÷ng kinh nghiÖm thμnh c«ng vμ kh«ng thμnh c«ng cña c¸c n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng bμi häc bæ Ých cho sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n−íc. b.CNH-H§H lμ mét tÊt yÕu kh¸ch quan Thùc tiÔn lÞch sö ®· chØ râ, ®Ó thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ x· héi khai th¸c tèi −u c¸c nguån lùc vμ lîi thÕ, b¶o ®¶m nhÞp ®é t¨ng tr−ëng æn ®Þnh, n−íc ta ph¶i x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, trang thiÕt bÞ ngμy cμng hiÖn ®¹i cho c¸c ngμnh kinh tÕ, qu¸ tr×nh Êy g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh CNH. §Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu, ViÖt Nam ph¶i t×m cho m×nh mét con ®−êng ®Æc thï, võa phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong n−íc võa b¶o ®¶m xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. Theo dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ cña ®¹i héi VII tr×nh lªn ®¹i héi VIII cña §¶ng dù kiÕn tõ nay ®Õn n¨m 2020 phÊn ®Êu ®−a n−íc ta c¬ b¶n trë thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp. §©y lμ lèi tho¸t duy nhÊt cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam song còng lμ mét th¸ch thøc míi. Tuy nhiªn ®iÓm xuÊt ph¸t CNH-H§H ë n−íc ta hiÖn nay lμ tiÒn c«ng nghiÖp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu lμ nÒn kinh tÕ dùa vμo c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i 7
khai th¸c tμi nguyªn lao ®éng, qu¶n lý cßn nÆng vÒ kinh nghiÖm. MÆt kh¸c n−íc ta lμ mét n−íc n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lμ bé phËn cña kinh tÕ n«ng th«n. Kinh tÕ n«ng th«n n−íc ta chñ yÕu lμ kinh tÕ thuÇn n«ng. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, nÕu xÐt vÒ chØ tiªu kinh tÕ nh− tû träng gi÷a c«ng nghiÖp vμ n«ng nghiÖp, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt (LLSX) ®Æc biÖt lμ khoa häc kÜ thuËt vμ c«ng nghÖ, møc sèng cña nh©n d©n ... th× ViÖt Nam vÉn lμ mét n−íc nghÌo nμn, khã kh¨n vμ l¹c hËu, ®ang ë tr×nh ®é v¨n minh n«ng nghiÖp. §Ó tiÕn hμnh s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i, n−íc ta ph¶i thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. §©y lμ mét qu¸ tr×nh nh¶y vät cña LLSX vμ cña khoa häc kÜ thuËt. Trong thêi kú CNH,H§H LLSX ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ c¶ vÒ sè l−îng vμ chÊt l−îng, chñng lo¹i vμ quy m«. LLSX ®−îc t¹o ra trong thêi kú nμy lμ c¸i “cèt“ vËt chÊt kÜ thuËt rÊt quan träng vμ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc. Nã lμm thay ®æi c¸ch thøc s¶n xuÊt chuyÓn ng−êi lao ®éng tõ sö dông c«ng cô thñ c«ng sang sö dông c«ng cô c¬ giíi vμ nhê ®ã lμm mμ søc lao ®éng cña con ng−êi ®−îc gi¶i phãng, n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi ngμy cμng t¨ng, s¶n phÈm x· héi ®−îc s¶n xuÊt ra ngμy cμng nhiÒu, cμng ®a d¹ng vμ phong phó, ®¸p øng ®−îc ngμy cμng tèt h¬n nhu cÇu cña s¶n xuÊt vμ ®êi sèng nh©n d©n. ë n−íc ta CNH XHCN ®−îc coi lμ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ®−îc thùc chÊt cña CNH XHCN lμ “qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng vμ lμ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng ngõng t¸i s¶n xuÊt më réng, CNH XHCN lμ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi, do giai cÊp c«ng nh©n vμ n«ng d©n lao ®éng d−íi sù chØ ®¹o cña §¶ng céng s¶n ... CNH XHCN cã nhiÖm vô ®−a nÒn kinh tÕ n−íc ta tõ nÒn s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín XHCN. Qua ®ã, ®Ó x©y dùng n−íc ta trë thμnh n−íc XHCN cã nÒn c«ng n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, kÜ thuËt tiªn tiÕn, quèc phßng v÷ng m¹nh, cuéc sèng v¨n minh vμ h¹nh phóc, chóng ta ph¶i tiÕn hμnh CNH-H§H ®Êt n−íc. 8
c. Vai trß cña CNH-H§H trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam C«ng nghiÖp ho¸ lμ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn tÊt yÕu cña mçi quèc gia. N−íc ta tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, muèn v−¬n tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, nhÊt thiÕt ph¶i tr¶i qua CNH. Thùc hiÖn tèt CNH-H§H cã ý nghÜa ®Æc biÖt to lín vμ cã t¸c dông trªn nhiÒu mÆt: - CNH-H§H lμm ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng søc chÕ ngù cña con ng−êi ®èi víi tù nhiªn, t¨ng tr−ëng kinh tÕ, do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vμ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, gãp phÇn quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña CNXH. Së dÜ nã cã t¸c dông nh− vËy v× CNH-H§H lμ mét c¸ch chung nhÊt, lμ cuéc c¸ch m¹ng vÒ lùc l−îng s¶n xuÊt lμm thay ®æi c¨n b¶n kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lμm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. - T¹o tiÒn ®Ò vÒ vËt chÊt ®Ó kh«ng ngõng cñng cè vμ t¨ng c−êng vai trß kinh tÕ nhμ n−íc, n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü, t¨ng c«ng ¨n viÖc lμm, nhê ®ã lμm t¨ng sù ph¸t triÓn tù do vμ toμn diÖn trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng−êi-nh©n tè trung t©m cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tõ ®ã, con ng−êi cã thÓ ph¸t huy vai trß cña m×nh ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi. "§Ó ®μo t¹o ra nh÷ng ng−êi ph¸t triÓn toμn diÖn, cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, mét nÒn khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i, mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, mét nÒn gi¸o dôc ph¸t triÓn". B»ng sù ph¸t triÓn toμn diÖn, con ng−êi sÏ thóc ®Èy lùc l−îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Muèn ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã, ph¶i thùc hiÖn tèt CNH-H§H míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn sù ph¸t triÓn tù do vμ toμn diÖn nh©n tè con ng−êi. - CNH-H§H gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Kinh tÕ cã ph¸t triÓn th× míi cã ®ñ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho t¨ng c−êng cñng cè an ninh quèc phßng, ®ñ søc chèng thï trong giÆc ngoμi. CNH-H§H cßn t¸c ®éng ®Õn viÖc ®¶m b¶o kü thuËt, gi÷ g×n b¶o qu¶n vμ tõng b−íc c¶i tiÕn vò khÝ, trang thiÕt bÞ hiÖn cã cho lùc l−îng vò trang. - CNH-H§H gãp phÇn t¨ng nhanh quy m« thÞ tr−êng. Bªn c¹nh thÞ tr−êng hμng ho¸, cßn xuÊt hiÖn c¸c thÞ tr−êng vèn, thÞ tr−êng lao ®éng, thÞ tr−êng c«ng nghÖ... V× vËy, viÖc sö dông tÝn dông, ng©n hμng vμ c¸c dÞch vô 9
tμi chÝnh kh¸c t¨ng m¹nh. CNH-H§H còng t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®ñ søc tham gia mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vμo sù ph©n c«ng vμ hîp t¸c quèc tÕ. 2. Thùc tr¹ng CNH-H§H trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam 2.1 Néi dung cña CNH-H§H 2.1.1 Trang bÞ kü thuËt vμ c«ng nghÖ theo h−íng hiÖn ®¹i trong c¸c ngμnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n a. TiÕn hμnh c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó tù trang bÞ ThÕ giíi ®· tr¶i qua hai cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt. Cuéc c¸ch m¹ng lÇn thø nhÊt næ ra vμo nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XVIII víi néi dung chñ yÕu lμ chuyÓn tõ lao ®éng thñ c«ng sang c¬ khÝ ho¸. Cuéc c¸ch m¹ng lÇn thø XX víi tªn gäi lμ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . Trong mÊy chôc n¨m gÇn ®©y, thÕ giíi ®· diÔn ra nh÷ng biÕn ®æi cùc kü to lín trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ vμ x· héi. Néi dung cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø II nμy kh«ng chØ dõng l¹i ë tÝnh chÊt hiÖn ®¹i cña c¸c yÕu tè t− liÖu s¶n xuÊt mμ cßn ë kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn. §iÒu nμy thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau: - VÒ c¬ khÝ ho¸: ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr−êng, ngμnh c¬ khÝ ®· kh¾c phôc ®−îc nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu vμ tõng b−íc æn ®Þnh s¶n xuÊt, caØ tiÕn c«ng nghÖ , c¶i tiÕn mÉu m·, më réng mÆt hμng, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm.... HiÖn nay, ngμnh c¬ khÝ ®· s¶n xuÊt ®−îc mét sè mÆt hμng b¶o ®¶m chÊt l−îng, kh«ng thua kÐm hμng nhËp ngo¹i nªn tiªu thu nhanh, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng trong n−íc vμ xuÊt khÈu nh−ng sè l−îng cßn h¹n chÕ, chØ giíi h¹n trong mét sè lo¹i s¶n phÈm. Ngμnh c¬ khÝ ®· s¶n xuÊt ®−îc nhiÒu thiÕt bÞ phô tông thay thÕ hμng nhËp ngo¹i, chÊt l−îng kh«ng kÐm hμng nhËp ngo¹i. Tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cña mét sè ngμnh s¶n xuÊt vËt chÊt: 10
+ Trong n«ng nghiÖp: Néi dung s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu lμ lao ®éng thñ c«ng, sö dông søc lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n, tû lÖ c¬ khÝ ho¸ thÊp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn lμ thñ c«ng trong hÇu hÕt c¸c kh©u: lμm ®Êt, gieo gièng, ch¨m bãn vμ thu hoach. MÊy n¨m gÇn ®©y, do c¬ chÕ më nhiÒu vïng n«ng th«n ®· ph¸t triÓn m¹nh nhiÒu ngμnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhá b¸n c¬ khÝ, song sè lao ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp b×nh qu©n toμn quèc kh«ng qu¸ 5% tæng sè lao ®éng n«ng th«n. + Trong c«ng nghiÖp: C«ng nghiÖp c¬ khÝ ®−îc ¸p dông réng r·i trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp quèc doanh. Tuy nhiªn, lao ®éng thñ c«ng vÉn cÇn nhiÒu trong kh©u vËn chuyÓn néi bé, bao gãi, cung øng dÞch vô c«ng céng vμ s¶n xuÊt phô cã tÝnh chÊt gia c«ng. Lao ®éng trong c¸c kh©u nμy th−êng chiÕm 40-50% trong tæng sè lao ®éng c«ng nghiÖp quèc doanh. Khu vùc c«ng nghiÖp ngoμi quèc doanh chñ yÕu vÉn sö dông lao ®éng thñ c«ng vμ tay nghÒ truyÒn thoãng víi c«ng cô c¬ khÝ nhá, b¸n c¬ khÝ (trõ mét sè doanh nghiÖp t− nh©n quy m« t−¬ng ®èi lín míi ®−îc ®Çu t− trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y) + Trong x©y dùng c¬ b¶n, tû lÖ c¬ giíi ho¸ trªn c¸c c«ng tr−êng x©y dùng lín th−êng cao h¬n c¸c c«ng tr−êng x©y dùng nhá. Nãi tãm l¹i, c¬ khÝ ho¸ trong c¸c ngμnh s¶n xuÊt vËt chÊt x· héi cßn thÊp, ph−¬ng tiÖn c¬ khÝ ho¸ cò kü, l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng ch−a cao, chi phÝ vËt chÊt cßn lín, gi¸ thμnh s¶n phÈm cao, chÊt l−îng nhiÒu mÆt hμng ch−a b¶o ®¶m. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, do ®æi míi c¬ chÕ vμ cã bæ sung nhiÒu thiÕt bÞ míi, c«ng nghÖ míi nªn ®· cã t¸c ®«ng ®ªn sù t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn s¶n xuÊt x· héi, s¶n phÈm, mÉu m· hμng ho¸ ®a d¹ng, chÊt l−îng s¶n phÈm cã tèt h¬n tr−íc. Nh−ng vÒ c¬ b¶n, tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ s¶n xuÊt ch−a ®−îc cao. - VÒ tù ®éng ho¸: + Trong c«ng nghiÖp, viÖc tù ®éng ho¸ th−êng ®−îc ¸p dông ë møc cao trong c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ cã tÝnh liªn hîp quy m« lín. Trõ nh÷ng nhμ m¸y míi ®−îc ®Çu t− cña c¸c n−íc kinh tÕ ph¸t triÓn, hÇu hÕt d©y chuyÒn tù 11
®éng cña Liªn X« (cò), Trung Quèc vμ c¸c n−íc §«ng ¢u ®Òu l¹c hËu, nhiÒu bé phËn bÞ h− háng ph¶i thay thÕ b»ng c¸c thiÕt bÞ nhËp ngo¹i ë c¸c n−íc kinh tÕ ph¸t triÓn. + Trong x©y dùng c¬ b¶n, tû lÖ tù ®éng ho¸ kh«ng cao, kho¶ng 1,5-2% trong c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n. + Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tù ®éng ho¸ ch−a ®−îc ¸p dông, kÓ c¶ c¸c xÝ nghiÖp trung −¬ng vμ xÝ nghiÖp ®Þa ph−¬ng. Tãm l¹i, tr×nh ®é tù ®éng ho¸ cßn rÊt thÊp lμ ®Æc tr−ng næi bËt cña nÒn s¶n xuÊt n−íc ta. §iÒu ®ã còng phï hîp víi thùc tÕ vμ cã nguyªn nh©n: lao ®éng trong n−íc cßn d− th−a, cÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lμm ®ang lμ nhu cÇu cÊp b¸ch hiÖn nay vμ nhiÒu n¨m sau. - VÒ ho¸ häc ho¸: Nh×n chung, c«ng nghiÖp ho¸ häc cña ViÖt Nam ®· ®−îc ph¸t triÓn trong nhiÒu ngμnh s¶n xuÊt, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cung cÊp cho c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, cho tiªu cïng x· héi vμ cã sù t¨ng tr−¬ng kh¸ trong c¸c n¨m gÇn ®©y: ph©n bãn ho¸ häc, quÆng apatÝt, thuèc trõ s©u, s¬n ho¸ häc, s¨m lèp c¸c lo¹i....S¶n phÈm cña ho¸ häc ho¸ cßn ®−îc øng dông trong nhiÒu ngμnh c«ng nghiÖp chÊt dÎo, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt phô gia, c¸c chÊt ho¸ häc, xóc t¸c...Ho¸ häc ho¸ ngμy cμng gi÷ vai trß quan träng t¸c ®éng ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy, viÖc ®Çu t− ®Ó ph¸t triÓn cho ngμnh ho¸ chÊt cßn Ýt. Ho¸ häc ch−a thμnh nh©n tè mòi nhän cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y lμ nh−îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thiÕu ®ång bé trong thêi gian qua. - VÒ sinh häc ho¸: Cã mét sè ngμnh ®ang ¸p dông c«ng nghÖ sinh häc nh− s¶n xuÊt r−îu bia, n−ícgi¶i kh¸t, ph©n bãn, ch¨n nu«i, lai t¹o gièng, vi sinh häc, tuy cã kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, t¹o ra nhiÒu lo¹i gièng míi cho c©y trång vμ vËt nu«i, cã kh¶ n¨ng chèng ®−îc bÖnh tËt, phï hîp víi thêi tiÕt khÝ hËu ViÖt Nam vμ cã n¨ng suÊt cao, nh−ng tû lÖ ¸p dông ch−a cao. §©y lμ ngμnh s¶n xuÊt non trÎ míi ®−îc ¸p dông vμo ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®ay vμ ®ang cã nhiÒu tiÒm n¨ng trong t−¬ng lai. 12
-VÒ tin häc ho¸: Ngμnh tin häc ®· ®−îc ph¸t triÓn kh¸ nhanh trong thêi kú tõ ®æi míi kinh tÕ ®ªn nay. Tin häc ®ang trë thμnh mét ngμnh mòi nhän, ph¸t triÓn m¹nh mÏ, g¾n kÕt th«ng tin thÞ tr−êng trong n−íc víi thÞ tr−êng khu vùc vμ thÕ giíi mét c¸ch nhanh nh¹y. §ång thêi, s¶n xuÊt kinh doanh, nghiªn cøu khoa häc, gi¶ng d¹y, thiÕt kÕ, phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o c¸c cÊp, an ninh vμ quèc phßng... Tãm l¹i, qua ph©n tÝch thùc tr¹ng tr×nh ®é c«ng cô, c«ng nghÖ cña c«ng nghiÖp ho¸ trong thêi gian qua, chóng ta thÊy r»ng: tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, tù ®éng ho¸ cßn thÊp, ho¸ häc ho¸ ch−a thùc sù ®−îc ®Èy m¹nh; sinh häc ho¸ míi du nhËp vμo ViÖt nam, ch−a ®−îc øng dông nhiÒu; tin häc ho¸ tuy cã ph¸t triÓn nh−ng ch−a c¬ b¶n; lao ®éng thñ c«ng vÉn cßn chiÕm tû träng chñ yÕu; c«ng cô, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ cò kü, l¹c hËu, thiÕu ®ång bé vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. b. Trang bÞ kü thuËt vμ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cßn ®−îc thùc hiÖn th«ng qua nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ c¸c n−íc tiªn tiÕn 2.1.2 ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ a. ViÖc x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý bao giê còng ph¶i dùa trªn tiÒn ®Ò lμ ph©n c«ng lao ®éng x· héi §èi víi n−íc ta, ®i tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa kh«ng qua giai ®o¹n t− b¶n chñ nghÜa th× tÊt yªó ph¶i cã ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lμ sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngμnh trong néi bé tõng ngμnh vμ gi÷a c¸c vïng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. ViÖc ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi cã t¸c dông rÊt to lín. Nã lμ ®ßn bÈy cña sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ vμ n¨ng suÊt lao ®éng, cïng víi c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, nã gãp phÇn h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ë n−íc ta hiÖn nay cÇn ph¶i tu©n theo c¸c qóa tr×nh cã tÝnh quy luËt sau: Thø nhÊt, tû träng vμ sè tuyÖt ®èi lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn; tû träng vμ sè tuyÖt ®èi lao ®éng c«ng nghiÖp ngμy mét t¨ng lªn. 13
Thø hai, tû träng lao ®éng trÝ tuÖ ngμy mét t¨ng vμ chiÕm −u thÕ so víi lao ®éng gi¶n ®¬n trong tæng lao ®éng x· héi. Thø ba, tèc ®é t¨ng lao ®éng trong c¸c ngμnh phi s¶n xuÊt vËt chÊt t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng lao ®éng trong c¸c ngμnh s¶n xuÊt vËt chÊt. §èi víi n−íc ta, ph−¬ng h−íng ph©n c«ng lao ®«ng x· héi hiÖn nay cÇn triÓn khai c¶ hai ®Þa bμn: t¹i chç vμ n¬i kh¸c ®Ó ph¸t triÓn vÒ chiÒu réng kÕt hîp ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i −u tiªn ®Þa bμn t¹i chç, nªn cÇn chuyÓn sang ®Þa bμn kh¸c ph¶i cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o. §i ®«i ví qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, mét c¬ cÊu kinh tÕ míi còng dÇn dÇn ®−îc h×nh thμnh. b. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngμnh ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô " b−íc ®Çu t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, phï hîp víi tÝnh quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn cña c¸c ngμnh s¶n xuÊt vËt chÊt, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña ®Êt n−íc vμ phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng, hîp t¸c quèc tÕ ". Nh÷ng kÕt qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n−íc ta trong nh÷ng n¨m ®æi míi ®−îc thÓ hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh c¬ cÊu kh¸c nhau, trong ®ã râ nÐt nhÊt vμ ®Æc tr−ng nhÊt lμ tõ gãc ®é c¬ cÊu ngμnh. * C«ng nghiÖp ho¸ cho phÐp c«ng nghiÖp n«ng th«n tån t¹i vμ ph¸t triÓn víi tèc ®é t¨ng tr−ëng cao N«ng th«n ViÖt Nam chiÕm 80% d©n sè, 72 % nguån lao ®éng x· héi, nh−ng míi t¹o ra kháang 1/3 tæng s¶n phÈm quèc d©n (1996). Do vËy, CNH- H§H n«ng th«n kh«ng nh÷ng lμ quan träng, mμ cßn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi quy m« vμ tèc ®é CNH-H§H ®Êt n−íc. VÊn ®Ò nªu trªn kh«ng ph¶i lμ ®Æc thï cña ViÖt Nam mμ ®−îc rót ra tõ thùc tÕ vμ kinh nghiÖm c¸c n−íc trong khu vùc ch©u ¸. Kinh nghiÖm nhiÒu n−íc cho thÊy H§H kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®−îc khëi ®Çu hoÆc ®−îc duy tr× bëi sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghiÖp nÆng ë mét sè Ýt trung t©m c«ng nghiÖp, t¹i c¸c ®« thÞ lín mμ cã thÓ ®−îc khëi ®Çu ë n«ng th«n vμ phô thuéc vμo khu vùc vμy. 14
ë ViÖt Nam , §¶ng vμ Nhμ n−íc rÊt coi träng vai trß cña n«ng th«n, n«ng nghiÖp trong sù nghiÖp CNH-H§H. NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng chØ râ: "§Æc biÖt coi träng CNH-H§H n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n; ph¸t triÓn toμn diÖn n«ng, l©m, ng− nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n; ph¸t triÎn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hμng tiªu dïng vμ hμng xuÊt khÈu". Nhê qu¸n triÖt nh÷ng chñ, chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc nh×n chung, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp n«ng th«n trong thêi gian qua ®−¬c ®¸nh gi¸ tæng qu¸t nh− sau: -VÒ c¬ b¶n, c«ng nghiÖp kÓ c¶ dÞch vô n«ng th«n, chØ ®−îc xem nh− nh÷ng ngμnh phô ®Ó gi¶i quyÕt thêi gian n«ng nhμn vμ lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n. Tuy vËy, trong mÊy n¨m gÇn ®©y, c«ng nghiÖp vμ dÞch vô n«ng th«n ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn . -C«ng nghiÖp n«ng th«n ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc thùc sù. Sù qu¶n lý cøng, gß bã tr−íc ®©y ®· ®−îc xo¸ bá vÒ c¬ b¶n. Nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch vÒ ®êi sèng kinh tÕ ®· dÇn dÇn thÊm vμo mçi ng−êi d©n; c¬ cÊu vèn ®Çu t− ë n«ng th«n ®· chuyÓn theo h−íng g×anh cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vμ tiÓu thñ c«ng nghiÖp nhiÒu h¬n. -C¬ cÊu c«ng nghiÖp n«ng th«n ®· thay ®æi theo h−íng thÝch øng víi c¬ chÕ kinh tÕ míi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. Sù thay ®æi râ nhÊt lμ trong c¬ cÊu thμnh phÇn kinh tÕ. Kinh tÕ hé vμ c¸c doanh nghiÖp t− nh©n, tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng lªn mét c¸ch nhanh chãng, trong khi c¸c hîp t¸c x· vμ kinh tÕ Nhμ n−íc gi¶m ®i râ rÖt . -NhiÒu ngμnh nghÒ, s¶n phÈm truyÒn thèng tõng bÞ mai mét ®· dÇn dÇn ®−îc kh«i phôc l¹i do yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ, cña thÞ tr−êng trong n−íc vμ quèc tÕ. Sù phôc håi nμy th−êng g¾n liÒn víi sù ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c s¶n phÈm vμ c«ng nghÖ truyÒn thèng. MÆt kh¸c, nhiÒu lμng truyÒn thèng ®−îc kh«i phôc l¹i cã søc lan to¶ kh¸ m¹nh sang c¸c khu vùc l©n cËn. -Tuy nhiªn ®Õn nay c«ng nghiÖp n«ng th«n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tr−íc hÕt lμ t×nh tr¹ng kinh tÕ thuÇn n«ng, c©y lóa chiÕm tû lÖ tuyÖt ®èi, søc mua cßn rÊt nhá. Tr×nh ®é kü thuËt cña c«ng nghiÖp n«ng th«n cßn thÊp c¶ vÒ 15
s¶n phÈm, thiÕt bÞ lÉn c«ng nghÖ. Trõ mét sè mÆt hμng thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm, cña c«ng nghiÖp n«ng th«n cã chÊt l−îng thÊp, mÉu m·, kiªñ d¸ng chËm thay ®æi, tèn nhiÒu nguyªn vËt liÖu, n¨ng l−¬ng. PhÇn lín thiÕt bÞ vμ c«ng nghÖ s¶n vuÊt cña c«ng nghiÖp n«ng th«n lμ c«ng cô thñ c«ng c¶i tiÕn hoÆc thiÕt bÞ th¶i lo¹i cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ®« thÞ. C«ng nghiÖp n«ng th«n n−íc ta ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu, míi chØ tËp trung ë nh÷ng ®Þa ph−¬ng cã ngμnh nghÒ truyÒn th«ng, ë ven ®« thÞ, ®Çu mèi giao th«ng quan träng. -Cho ®Õn nay, kinh nghiÖm kinh doanh cña ng−êi d©n n«ng th«n trªn c¸c lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ, do ®ã hä ch−a d¸m chÊp nhËn rñi ro vμ m¹nh d¹n kinh doanh. H¬n n÷a, hä còng thiÕu nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh doanh (kinh nghiÖm vμ kiÕn thøc vÒ nghiªn cøu thÞ tr−êng, marketing...). §iÒu nμy cã thÓ thÊy kh¸ râ khi quan s¸t sù khã kh¨n, chËm chËp cña viÖc triÓn khai c¸c ngμnh nghÒ vμo vïng chØ quen s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tr−íc hÕt lμ trång trät thuÇn tuý. Nh÷ng yÕu kÐm trªn lμ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lμm cho sau nhiÒu thËp niªn c«ng nghiÖp ho¸, vÒ c¬ b¶n, ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lμ mét quèc gia n«ng nghiÖp víi mét n«ng th«n réng lín thuÇn n«ng, mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc. VÊn ®Ò ®Æt ra lμ ph¶i cã mét chÝnh s¸ch hîp lý, thèng nhÊt cña nhμ n−íc tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng ®Ó cã thÓ nhanh chãng c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n-mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ n−íc ta. *T¨ng tØ träng c«ng nghiÖp, dÞch vô, trong c¬ cÊu kinh tÕ n−íc ta C¬ cÊu kinh tÕ theo 3 nhãm ngμnh lín: n«ng th«n (bao gåm n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng− nghiÖp), c«ng nghiÖp (bao gåm c«ng nghiÖp vμ x©y dùng ) vμ dÞch vô (bao gåm c¸c ngμnh kinh tÕ cßn l¹i ) ®· cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc. Tû träng c«ng nghiÖp vμ dÞch vô trong GDP t¨ng dÇn, tû träng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn Nh×n vaß kÕt qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngμnh kinh tÕ thêi gian qua ta cã thÓ nhËn thÊy 3 vÊn ®Ò : 16
- Thø nhÊt: Trong khi tû träng ngμnh n«ng nghiÖp gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, th× n−íc ta vÉn v−¬n lªn tõ mét quèc gia thiÕu l−¬ng thùc ph¶i nhËp khÈu, thμnh mét n−íc ®ñ ¨n, cã l−¬ng thùc xuÊt khÈu kh¸ vμ ®ang v÷ng b−íc thμnh mét n−íc b¶o ®¶m an ninh l−¬ng thùc vμ xuÊt khÈu l−¬ng thùc lín trªn thÕ giíi. ChÝnh sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña ngμnh n«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h−íng tÝch cùc - t¨ng tû träng ngμnh c«ng nghiÖp, dÞch vô, gi¶m tû träng ngμnh n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ ngμnh n−íc ta - Thø hai: tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n cña c¸c nhãm ngμnh lín cña nÒn kinh tÕ còng kh¸c nhau, t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt thuéc vÒ nhãm ngμnh c«ng nghiÖp, sau ®Õn dÞch vô vμ thÊp nhÊt lμ nhßm ngμnh n«ng nghiÖp - Thø ba: C«ng nghiÖp tuy ®−îc coi lμ ngμnh quan träng hμng ®Çu nh−ng trong thêi gian ®Çu cña CNH, ë n−íc ta c«ng nghiÖp nhá bÐ míi chØ s¶n xuÊt hμng tiªu dïng vμ khai th¸c s¶n phÈm th« tõ tμi nguyªn thiªn nhiªn. Nh−ng do nh÷ng ®−¬ng lèi ®æi míi cña §¶ng trong ngμnh c«ng nghiÖp ®· xuÊt hiÖn nhiÒu nh©n tè míi, t¹o tiÒn ®Ò cho s¶n xuÊt tiÕp tôc ph¸t triÓn. Cïng víi t¨ng tr−ëng c«ng nghiÖp sÏ chiÕm vÞ trÝ hμng ®Çu trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ n−íc ta. Còng kh«ng thÓ cã qu¸ tr×nh CNH b»ng hÖ thèng dÞch vô ®Æc biÖt lμ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ thÊp kÐm. V× vËy ngay trong giai ®o¹n ®Çu cña CNH- H§H, §¶ng ta ®· quan t©m tho¶ ®¸ng cho ph¸t triÓn hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vμ thu hót ®Çu t− n−íc ngoμi c, ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph©n c«ng lao ®éng theo l·nh thæ. NÒn kinh tÕ-x· héi cña n−íc ta mang ®Ëm nÐt cña mét trong nh÷ng lo¹i h×nh cña ph−¬ng thøc s¶n xuÊt ch©u ¸. Chñ nghÜa t− b¶n ®· ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ë mét bé phËn l·nh thæ cña ®Êt n−íc (c¸c thμnh thÞ, c¸c vïng má, c¸c ®ån ®iÒn,..) nh−ng ®¹i bé phËn l·nh thæ cña ®Êt n−íc vÉn bÞ ng−ng ®äng, tr× trÖ, trong khu«n khæ cña mét nÒn tiÓu 17
n«ng l¹c hËu; qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n chØ giíi h¹n trong c¸c c«ng x· n«ng th«n quy m« lμng, x·. Qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta (ë miÒn B¾c tõ sau n¨m 1954 vμ trong c¶ n−íc tõ sau n¨m 1975) chÞu ¶nh h−ëng nÆng nÒ cña t− duy m¸y mãc, cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, do ®ã, ph©n c«ng lao ®éng theo l·nh thæ kinh tÕ quèc d©n ch−a cã nh÷ng chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ vμ ®óng h−íng. So víi c¬ cÊu ngμnh vμ c¬ cÊu lÜnh vùc, c¬ cÊu l·nh thæ cã tÝnh tr× trÖ h¬n, cã søc ú lín h¬n. V× thÕ, nh÷ng sai lÇm trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ cÊu l·nh thæ cã ¶nh h−ëng l©u dμi ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, vμ rÊt khã kh¾c phôc, nÕu cã kh¾c phôc ®−îc còng hÕt søc tèn kÐm. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, ®iÒu hoμn toμn cã tÝnh quy luËt nμy ch−a ®−îc tÝnh ®Õn trong tæng s¬ ®å ph¸t triÓn vμ ph©n bè lùc l−îng s¶n xuÊt cña n−íc ta giai ®o¹n 1986-2000; trong c¸c ph−¬ng ¸n ph©n vïng kinh tÕ vμ quy ho¹ch l·nh thæ; trong c¸c kÕ ho¹ch vμ dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cho c¸c vïng; trong c¸c luËn chøng kinh tÕ - kü thuËt cho tõng ®èi t−îng ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n, c¸c c«ng tr×nh cô thÓ...C¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp h×nh thμnh ch−a phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng, kh«ng æn ®Þnh vÒ ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt vμ quy m«, do ®ã, h¹n chÕ n¨ng suÊt, chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt x· héi. C¸c trung t©m c«ng nghiÖp vμ ®« thÞ, ®Æc biÖt lμ c¸c ®« thÞ lín, ch−a ph¸t triÓn ®ång bé vμ ®óng h−íng, c¬ cÊu kinh tÕ vμ x· héi cña chóng chËm ®æi míi, kÐm hiÖu qu¶, do ®ã, ch−a t¹o ra ®−îc søc m¹nh ®Ó l«i kÐo toμn bé lùc l−îng s¶n xuÊt c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn . §iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lμ t¸c ®éng qu¶n lý vÜ m« th«ng qua ®Çu t− x©y dùng cßn rÊt yÕu, thiÕu ®Þnh h−íng. Trong nhiÒu tr−êng hîp cßn ¸p dông quy m« vμ c¬ cÊu ngμnh s¶n xuÊt cho c¸c vïng kh¸c nhau, ch−a ph¸t triÓn ®ång bé, theo mét tr×nh tù hîp lý c¸c phÇn tö c¬ cÊu l·nh thæ, ®Æc biÖt lμ c¸c yÕu tè kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt, x· héi vμ m«i tr−êng. 2.2 Yªu cÇu cña CNH-H§H 2.2.1CNH-H§H - phÊn ®Êu ®−a n−íc ta trë thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp 18
-Yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ cña n−íc ta ®−îc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam x¸c ®Þnh t¹i §¹i héi lÇn thø VIII lμ "X©y dùng n−íc ta trë thμnh mét n−íc c«ng n«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt -kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cao, quèc phßng, an ninh v÷ng ch¾c, d©n giÇu n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh". Theo tinh thÇn cña V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, chóng ta ph¶i ra søc phÊn ®Êu ®Ó ®Õn n¨m 2020, vÒ c¬ b¶n, n−íc ta trë thμnh n−íc c«ng nghiÖp. ë ®©y, n−íc c«ng nghiÖp cÇn ®−îc hiÓu lμ mét n−íc cã nÒn kinh tÕ mμ trong ®ã lao ®éng c«ng nghiÖp trë thμnh phæ biÕn trong c¸c ngμnh vμ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ. Tû träng c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ c¶ vÒ GDP c¶ vÒ lùc l−îng lao ®éng ®Òu v−ît tréi h¬n so víi n«ng nghiÖp. 2.2.2 CNH-H§H gãp phÇn t¨ng c−êng, cñng cè khèi liªn minh c«ng-n«ng -§Ó thùc hiÖn yªu cÇu tæng qu¸t trªn, trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸ cÇn ph¶i thùc hiÖn ®−îc nh÷ng yªu cÇu cô thÓ nhÊt ®Þnh. Trong nh÷ng n¨m tr−íc m¾t, trong ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng vÒ vèn vÉn h¹n hÑp, nhu cÇu vÒ c«ng ¨n, viÖc lμm, rÊt bøc b¸ch, ®êi sèng nh©n d©n cßn nhiÒu khã kh¨n; t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn, t¨ng tr−ëng ch−a thËt æn ®Þnh, chóng ta cÇn tËp trung nç lùc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ra søc ph¸t triÓn c¸c ngμnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng-l©m-thuû s¶n. -CNH-H§H cßn ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ vμ x· héi trªn ®Þa bμn n«ng th«n. VÒ kinh tÕ sÏ ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a n«ng nghiÖp hμng ho¸ víi c«ng nghiÖp vμ dÞch vô, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, néi bé n«ng-l©m nghiÖp vμ thuû s¶n, gi÷a trång trät vμ ch¨n nu«i, gi÷a nhãm c©y l−¬ng thùc víi c¸c nhãm c©y trång kh¸c, gi÷a c¸c ®μn gia sóc vμ gia cÇm...theo h−íng tÝch cøc, −u tiªn xuÊt khÈu. Kinh tÕ t¨ng tr−ëng cao nh−ng vÉn b¶o ®¶m æn ®Þnh x· héi n«ng th«n, tr−íc hÕt t¨ng viÖc lμm, gi¶m thÊt nghiÖp, gi¶m sù ph©n ho¸ giμu nghÌo trong néi bé n«ng d©n, t¨ng phóc lîi x· 19
héi, t¨ng thu nhËp vμ c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng th«n, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a n«ng th«n vμ thμnh thÞ, tõ ®ã ng¨n chÆn dßng ng−êi tõ n«ng th«n dån vÒ thμnh thÞ kiÕm sèng nh− hiÖn nay. VÊn ®Ò kÕt hîp ®óng ®¾n sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp víi c«ng nghÖ, x¸c ®Þnh ®−îc c¸c ngμnh kinh tÕ vμ khoa häc mòi nhän, triÓn khai kÞp thêi c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vμo s¶n xuÊt, sÏ gióp cñng cè vμ t¨ng c−êng liªn minh c«ng - n«ng - trÝ thøc trªn con ®−êng ®i lªn CNXH 2.3 §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH-H§H n−íc ta 2.3.1 Thμnh tÝch vμ th¾ng lîi a.T¨ng s¶n phÈm thu nhËp quèc d©n Kh¸c h¼n víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, d−íi ¸nh s¸ng ®æi míi toμn diÖn nÒn kinh tÕ cña §¶ng, c«ng cuéc CNH,H§H ®Êt n−íc trong thêi gian h¬n 10 n¨m qua n−íc ta ®· thu ®−îc mét sè thμnh tùu cã ý nghÜa b−íc ngoÆt Trong lÜnh vùc kinh tÕ, møc t¨ng tr−ëng GDP b×nh qu©n h¬n 8% /n¨m. Trong tÊt c¶ c¸c khu vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vμ dÞch vô ®Òu t¨ng tr−ëng cao, l−¬ng thùc kh«ng chØ ®ñ ¨n mμ cßn ®ñ g¹o xuÊt khÈu, ®øng thø 2 thÕ giíi. Ngo¹i th−¬ng t¨ng tr−ëng m¹nh, l¹m ph¸t ®−îc kiÒm chÕ .... b.§êi sèng kinh tÕ x· héi ®−îc c¶i thiÖn, uy tÝn quèc tÕ t¨ng lªn -Sù kÕt hîp gi÷a nguån lùc bªn trong vμ nguån lùc bªn ngoμi trong qu¸ tr×nh CNH-H§H trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ vμ khu vùc cã nhiÒu biÕn ®æi. Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng, CNH-H§H cßn g¾n liÒn víi viÖc më cöa, héi nhËp quèc tÕ vμ khu vùc. Sù hiÖn diÖn cña c¸c nguån vèn n−íc ngoμi, bao gåm c¸c nguån vèn ®Çu t− ( vèn ODA, FDI ), c«ng nghÖ kÜ thuËt, kÜ n¨ng qu¶n lý vμ kinh doanh, thÞ tr−êng tiªu thô hμng ho¸ s¶n phÈm hμng ho¸, dÞch vô... ®· ch¼ng nh÷ng gãp phÇn quan träng vμo møc t¨ng tr−ëng GDP mμ cßn t¹o ra sù n¨ng ®éng trong ®êi sèng x· héi vèn tr−íc ®©y rÊt tr× trÖ. 20