1
Tiểu luận
Giáo dục đại học thế giới và Việt Nam
2
MỤC LỤC
A. TÌNH HÌNH CHUNG CỦA NỀN GIÁO DỤC VIỆT NAM 2
1. Hệ thống quản lý giáo dục 2
2. Tình hình phát triển các cấp học, bậc học3
2.1. Giáo dục mầm non 3
2.2. Giáo dục phổ thông 3
2.3. Giáo dục nghề nghiệp 4
2.4. Giáo dục không chính quy 4
3. Đánh giá tổng quát về tình hình chung nền giáo dục Việt Nam
3.1. Các thành tựu 5
3.2. Các bất cập, yếu kém và khuyết điểm trong giáo dục 7
B. TÌNH HÌNH GIÁO DỤC ĐẠI HỌC VIỆT NAM 8
1. Tình hình chung 8
2. Tình hình giáo dục ngoài công lập 10
C. TÀI CHÍNH GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 15
1. Mô hình tài chính giáo dục đại học trên thế giới 15
2. Xu hướng về tài chính giáo dục và các vấn đề được đặt ra 22
3. Thực trạng về tài chình giáo dục đại học ở Việt Nam 29
4. Kết luận và một số đề xuất về chính sách 32
TÀI LIỆU THAM KHẢO 36
3
LỜI MỞ ĐẦU
Lí do chọn đề tài:
“Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc biệt, bản chất của nó là một quá trình
truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử – xã hội cho các thế hệ mới nhằm
chuẩn bị cho họ bước vào cuộc sống xã hội và bước vào lao động sản xuất”. Giáo
dục đảm bảo mối liên hệ kế tục giữa các thế hệ. Trong quá trình giáo dục, người
được giáo dục không những nắm được kinh nghiệm và tri thức do các thế hệ trước
đã tích lũy mà còn phải được bồi dưỡng những phẩm chất cần thiết để giải quyết
những nhiệm vụ mới phát sinh trong cuộc sống, những nhiệm vụ chưa từng đặt ra
cho thế hệ trước.
Xã hội liên tục phát triển không ngừng vì vậy việc hoàn thiện cơ cấu hệ thống
giáo dục quốc dân và đổi mới bộ máy quản lý hệ thống giáo dục quốc dân nước ta
là vấn đề bức thiết và căn bản nhất để thực hiện chủ trương đổi mới căn bản toàn
diện giáo dục đào tạo nước nhà. Tìm hiểu rõ ràng về hiện trạng nền giáo dục Việt
Nam hiện nay như thế nào và các vấn đề liên quan là cấp thiết để góp phần nhận ra
những thành công hay thiếu sót nhằm đưa ra những kế sách, chiến lược cụ thể
nhằm đưa giáo dục Việt Nam theo kịp với thời đại. Sau đây chúng tôi đi sâu vào
vấn đề tài chính trong giáo dục đại học Việt Nam hiện nay.
Tài chính giáo dục đại học đang là một trong những vấn đề nóng bỏng đối với
giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng. Trong những cuộc thảo luận về
giáo dục đại học ở khắp nơi trên thế giới, những vấn đề tài chính thường nổi bật do
những quan điểm khác nhau của các bên có liên quan, ở những quốc gia khác nhau.
Các nhà hoạch định chính sách đang đặt câu hỏi liệu ngân sách nhà nước sẽ
đóng góp bao nhiêu cho lĩnh vực giáo dục đại học? Các sinh viên và gia đình học lo
lắng về việc liệu nhà nước dành ngân sách cho giáo dục đại học thế nào và ảnh
hưởng của vấn đề này đối với việc chi trả của sinh viên để theo học đại học? Giảng
viên thì quan tâm đến chất lượng giáo dục đại học cùng với sự khan hiếm nguồn lực
và việc duy trì đời sống thế nào để học có điều kiện cống hiến một cách tốt nhất cho
giáo dục đại học?
4
Nhiều cuộc bàn luận ở các quốc gia là tăng thuế và chi ngân sách để đáp ứng
tài chính cho giáo dục hay tăng phần đóng góp của sinh viên bằng việc tăng học phí
để đáp ứng nhu cầu tài chính cho giáo dục đại học đang diễn ra không chỉ ở các
nước đang phát triển mà cả nhjững nước đang phát triển. Trong các nước phát triển,
vấn đề trọng tâm đáng chú ý là làm thế nào nâng cao chất lượng giáo dục, giảng dạy
và nghiên cứu trong các trường đại học cũng như mở rộng cơ hội cho những đối
tượng có hoàn cảnh khó khăn nhưng có nhu cầu theo học đại học. Đối với những
nước kém phát triển thì vấn đề tập trung vào việc mở rộng giáo dục đại học đến
mức có khả năng đáp ứng nhu cầu của học sinh sau khi tốt nghiệp trung học.
Việc tìm một mô hình tài chính giáo dục đại học phù hợp với từng quốc gia,
từng điều kiện lịch sử, hoàn cảnh xã hội và văn hoá của mỗi nước đồng thời đáp
ứng được yêu cầu hội nhập và toàn cầu hoá là điều không dễ dàng, nhất là đối với
các nước đang phát triển.
A. TÌNH HÌNH CHUNG CỦA NỀN GIÁO DỤC VIỆT NAM
1. Hệ thống quản lý giáo dục:
Nền giáo dục Việt Nam được tổ chức theo hệ thống trung ương tập quyền về
giáo dục, thể hiện: nhà nước thống nhất quản lý hệ thống giáo dục quốc dân về mục
tiêu, chương trình, nội dung, kế hoạch giáo dục, tiêu chuẩn nhà giáo, quy chế thi cử,
hệ thống văn bằng, chứng chỉ; tập trung quản lý chất lượng giáo dục, thực hiện phân
công, phân cấp quản lý giáo dục, tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của
cơ sở giáo dục
Ở Việt Nam hiện nay đang tồn tại hai cơ quan quản lý nhà nước cấp trung
ương về giáo dục và đào tạo là Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Lao động – Thương
binh và Xã hội. Ở cấp địa phương cũng có hai cơ quan quản lý Nhà nước cấp địa
phương tương ứng là Sở Giáo dục và Đào tạo và Sở Lao động – Thương binh và
Xã hội. Do đó, việc quản lý hệ thống giáo dục quốc dân của chúng ta vừa chồng
chéo, vừa bị chia cắt, phân tán nên quản lý kém hiệu lực và vậy khó lòng thực hiện
được các chính sách quốc gia thống nhất.
5
2. Tình hình phát triển các cấp học, bậc học:
2.1. Giáo dục mầm non:
Bước đầu khôi phục và phát triển giáo dục mầm non sau một thời gian dài gặp
khó khăn ở nhiều địa phương. Số lượng trường tăng, chất lượng và số lượng giáo
viên tăng đã đáp ứng được nhu cầu học tập của trẻ em và số xã “trắng” về cơ sở
giáo dục mầm non giảm rõ rệt.
Năm Trường Trẻ em
Giáo viên
(Đào tạo đạt chuẩn trở lên
Nhà trẻ / Mẫu giáo )
2010 – 2011 12.908 3.599.663
211.225
89.74% / 95.83%
2011 – 2012 13.172 3.873.445
229.724
91.13% / 97.08 %
2012 – 2013 13.548 4.148.356
244.478
93.22% / 97.57%
(Nguồn: Thống kê năm 2013 của Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Tuy nhiên, chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm
non có tiến bộ, song còn thấp và chưa đồng đều giữa các vùng. Trở ngại lớn nhất
hiện nay là, đội ngũ giáo viên mầm non còn thiếu so với định mức, vẫn còn giáo
viên chưa đạt chuẩn; phòng học và đồ dùng dạy học còn rất thiếu thốn.
2.2. Giáo dục phổ thông:
Trong những năm qua, Số lượng trường phổ thông tăng mạnh ở tất cả các cấp,
bậc học và ở hầu hết các vùng, miền, ở các vùng khó khăn đang triển khai tích cực
việc xóa phòng học tranh tre và kiên cố hóa trường, lớp.
Năm Trường Học sinh Giáo viên
2
010
–
2011
28.593
818.538
2011
–
2012
28.803
828.148
2012
–
2013
28.916
847.752
(Nguồn: Thống kê năm 2013 của Bộ Giáo dục và Đào tạo)
Khối lượng kiến thức cơ bản của học sinh phổ thông hiện nay lớn hơn và rộng
hơn so với trước đây, nhất là về các môn khoa học tự nhiên, toán, tin học, ngoại